1. Cihangula cika ca cili cikuma ca hasa ku linga muntu?

VINTSIMBU via vingi, vihangula vi ve ku linga visemi vie ku kuata ku vana vavo mu miaka ya yingi. Nga visemi va linga vihangula via ku vihia, va hasa ku kokela vana vavo vitanga. Vunoni nga va linga vihangula via mana, va ka hana vana vavo vukovelelo vua ku yoya muono ua cili kaha ua ndzolela. Vunoni, vana navo va pande ku linga vihangula via mana. Cihangula ca cili ca hasa ku linga nkala muntu ca pua, ku pangela Tatetu ua cilemo, Yehova.—Visa. 73:28.

2. Vihangula vika via mana ua lingile Yesu hamo lika na visemi veni?

² Visemi va Yesu va lihakelele kapandi ka ku kuasa vana vavo va pangele Yehova. Kaha vihangula vi va lingile via muesele ha toma ngecize ovu vukevuo vutumbe vuavo vua kama mu muono. (Luka 2:40, 41, 52) Yesu neni ua lingile vihangula via mana vize via mu kuasele ku puisamo cipanga ca kele naco mu vutumbe vua Yehova. (Mat. 4:1-10) Yesu mua kolele, ua puile mukua ngozi, lukakatela kaha ua ku simpa. Mua vusunga, visemi vose va lema Yehova va hasa ku ivua ndzolela ya ku kala na muana ua cifua eci.

3. Vihula vika tu kumbulula mu cilongesa cino?

³ Mu cilongesa cino, tu hilula ha vihula evi: Vihangula vika via cili via lingile Yehova ku tuala hali Yesu? Vika visemi Vakua Kilistu va hasa ku lilongesa ku vihangula vi va lingile visemi va Yesu? Kaha vika vakuendze Vakua Kilistu va hasa ku lilongesa ku vihangula via lingile Yesu?

4. Vihangula vika via lingile Yehova ku tuala hali Muaneni?

⁴ Yehova ua hanguile visemi va cili cikuma va muaneni Yesu.  (Mat. 1:18-23; Luka 1:26-38) Naye Maliya, ua handekele mezi a ku tundilila ku mutima a va soneka mu Mbimbiliya, kaha mezi aco, a muesa ngecize ua lemene cikuma Yehova na Lizi lieni. (Luka 1:46-55) Kaha cifua ca ononokelelemo ise Yosefe ku citume ca Yehova, ca muesa ngecize ua puile mukua ku vuila Njambi liova kaha ua tondele ku mu ya ku mutima.—Mat. 1:24.

5-6. Yehova ua tavesele Muaneni ku hita mu visoti vika?

⁵ Cikombelo ci va hele va Yosefe na Maliya mua semukile Yesu ca muesele ngecize, va puile vihutu. Citava halumo Yosefe ua tungile ka ntsingi ka kandende ku mukulo ua ndzivo yeni mua kele na ku songela. (Luka 2:24) Citava halumo vuhutu vua Yosefe na Maliya vua livuezelele cikuma-kuma omo va kele na vana vatanu na vavali ni ku tuvakana oho.—Mat. 13:55, 56.

⁶ Yehova ua niungile muaneni Yesu ku vumo vusonde, vunoni ka mu ohielele ku visoti viose via mu muono. (Mat. 2:13-15) Ca ku muenako, Yesu ua kele na vamo vavusoko ka va mu tsilielele kaha va kele na ku mu pindisa. Aci singaniekenu ku vihia ca vuile Yesu ku mutima omo lia ku kala na vamo vavusoko va kele na ku viana ngecize ka puile Mesiya ha katete. (Mako 3:21; Yoa. 7:5) Cikuavo naua, Ise Yosefe ua tsile tele Yesu a ci li mukuendze, kaha eci halumo ca mu puililile ca cikalu cikuma. Kutsa ca Yosefe halumo ca sililile Yesu cipanga ca ku niunga vusoko vuose, muomu ikeye ua puile muaneni ua ndala. (Mako 6:3) Omo ua kele na ku kola, Yesu ua lilongesele ku niunga vusoko. Halumo ca tondekele ku puisamo viose via tondekele kuli vakevo. Ngeci mukemuo, Yesu neni ua tantekeyele vuino vikatalo.

7. (a) Vihula vika vi hasa ku kuasa vaze va liambata ve ku tonda ku sema? (b) Vati Visimo 2:1-6, i hasa ku kuasa visemi ku longesa vana?

⁷ Nga mua liambata kaha mu tonda ku kala na vana, lihulenu nguenu: ‘Vuno tua pua vantu va ku likehesa, va lutsilielo kaha vaze va hasa ku hangula Yehova linga va niunge muono ua uha ni?’ (Visa. 127:3, 4) Nga mua kala laza na vana, lihulenu nguenu: ‘Vuno njili na ku longesa vana vange seho ya ku pua vakua ku fuitangana ni?’ (Ekel. 3:12, 13) ‘Vuno nje ku linga cose mu ku niunga vana vange ku vusonde vua ku muvila na vua mu visinganieka vu hasa ku va solokela mu mavu ano a Satana ni?’ (Visi. 22:3) Ka citava ku niunga vana ku visoti viose vi va hasa ku lihita navio. Vunoni kamandende-kamandende  kaha na cilemo mu hasa ku va viukisila ku visoti via mu muono na ku va lekesa vati va hasa ku pangesa Mbimbiliya mu visoti viaco. (Tandenu Visimo 2:1-6.) Ca ku muenako, nga umo kavusoko kenu a likela ku pangela Yehova, kuasenu vana venu va lilongese mu Mbimbiliya omo lia vika ca pua ca seho ku tualelelaho ku pangela Yehova na lukakatela. (Visa. 31:23) Ni nga mua tsisa umo kavusoko, kuasenu vana venu vati va hasa ku pangesa Lizi lia Njambi mu ku-lua na vusiua na ku uana ku lembama.—2 Kol. 1:3, 4; 2 Tim. 3:16.

8. Kuliya na Ndeutelonomi 6:6, 7, vika va pandele ku linga va Yosefe na Maliya?

⁸ Yosefe na Maliya va kuasele Yesu ku pua muntu ua ile Njambi ku mutima, muomu va kavele vimamuna via hele Yehova ku visemi. (Tandenu Ndeutelonomi 6:6, 7.) Yosefe na Maliya va lemene cikuma Yehova, kaha vutumbe vuavo vua puile ku kaniamesa vana vavo linga navo va leme Yehova mu cifua cize.

9. Vihangula vika via seho va va lingile va Yosefe na Maliya?

⁹ Va Yosefe na Maliya, va lihakelele kapandi ka ku pua na ku lemesa Yehova mu vusoko. Mua vusunga, nkala simano va kele na ku ya ku viuano mu sinangonga ya mu Nazaleta, kaha naua nkala muaka va kele na ku ya ku Pasovala ku Yelusalema. (Luka 2:41; 4:16) Citava halumo va pangesele vukovelelo vua mangendzi aco, mu ku longesa Yesu na vantsongo veni muzimbu ua vangamba va Njambi mu njila. Kaha halumo naua va kele na ku va hitisa ha vimo vihela vi va tumbula mu Mbimbiliya. Omo vana va kele na ku livuezelela, halumo ka ca puile ca casi kuli Yosefe na Maliya ku tualelelaho ku linga viuma via mu lutsilielo, vunoni va uanenemo vivezikiso via vingi. Mu ku linga va tuamekele via mu lutsilielo, vusoko vuavo vuose vua likuatele vusamba na Yehova.

10. Vika visemi Vakua Kilistu va hasa ku lilongesa kuli Yosefe na Maliya?

¹⁰ Vika visemi Vakua Kilistu va hasa ku lilongesa kuli Yosefe na Maliya? Cuma ca seho ya kama ci mua pande ku linga, ku longesa vana venu mu mezi na mu vilinga ngecize mua lema cikuma Yehova. Tantekeyenu ngecize, vuana vua seho ya kama vu mu hasa ku va hana vua pua vukovelelo vua ku lema Yehova. Kaha cuma ca seho ya kama naua ci mu hasa ku  va longesa ca pua, vati va hasa ku tuameka viuma via mu lutsilielo ngeci mua, ku lilongesa mu vulika, ku vundila, ku kunguluka, na ku ambulula. (1 Tim. 6:6) Mua vusunga, mua pande naua ku hana vana vukuasi vua ku muvila vu va tondeka. (1 Tim. 5:8) Vunoni vulukenu nguenu viuma vi ka kuasa vana venu ku ovoka mu mavu ano na ku kovela mu mavu a aha kati vupite, vunoni vusamba vuavo na Yehova. *—Ezek. 7:19; 1 Tim. 4:8.

11. (a) Vati cimamuna ca ku 1 Timoteo 6:17-19, ci hasa ku kuasa visemi ku linga vihangula via cili mu ku lela vana? (b) Vizango vika mu hasa ku lihakela mu vusoko kaha vivezikiso vika vi hasa ku izamo? (Talenu cikasa “ Vizango Vika mu ka Lihakela?”)

¹¹ Ce ku tu vuisa ndzolela ya kama ku mona ngecize, cingi ca visemi Vakua Kilistu, ve ku lingila masoko avo vihangula via cili via mu lutsilielo. Ve ku lemesa mu vusoko ku sua kumo, ve ku kunguluka ku viuano via vindende na via kama viose, kaha ve ku ambulula muzimbu ua cili. Amo masoko eku hasa ku ambuluila ku vihela ka tue ku ambuluila cikuma. Vakuavo co, ve ku ya mu ku meneka Mbetele ni ku kuasa vipanga via ku tunga via mu lukungulukilo. Masoko eku hangula ku linga evi, he ku ya vimbongo viavo via vingi, kaha eci halumo ce ku va kokela vimo visoti. Vunoni vivezikiso vi ve ku tambula vie ku va puisa va mpite mu lutsilielo. (Tandenu 1 Timoteo 6:17-19.) Vanike ve ku kolela ku masoko ngeci mua aua, ve ku tualelelaho ku linga evi viuma viaco ambe mu ve ku kala na vindzivo viavo, kaha ka ve ku liveya. *—Visi. 10:22.

12. Vika ua pandele ku linga Yesu mua kele na ku kola?

¹² Ise ya Yesu ua muilu ue ku linga vihangula via cili ntsimbu yose, kaha visemi veni va ha mavu navo va lingile vihangula via cili. Vunoni Yesu mua kele na ku kola, neni ua pandele ku li lingila vihangula ivene. (Ngal. 6:5) Muomu neni ua kele na vuana vua ku lihanguila viuma ngeci mua muntu uose. Nga ua hanguile ku tuameka vizango vieni, vunoni ua hanguile ku tuameka vusamba vueni na Yehova ku lutue. (Yoa. 8:29) Vati lungano lueni lu hasa ku kuasa vakuendze lelo lino?

13. Cihangula cika ua lingile Yesu ku vukuendze?

¹³ Tunde ku vunike vueni Yesu ua hanguile ku ononoka visemi. Ka muesele lisino ku visemi muomu ngueni, a tantekeya via vingi ku tuvakana vakevo, vunoni “ua va tamunukile.” (Luka 2:51) Yesu mu ku pua muana ua ndala ua kele na viteli via vingi kaha ua lingile cose mu ku vi puisamo. Mua vusunga, halumo ua lilongesele cipanga ca vu kalupintelu kuli ise Yosefe linga neni a hase ku kuasa vusoko.

14. Vati tua tantekeya ngecize Yesu ua kele na ku lilongesa Lizi lia Njambi ku sua kumo?

¹⁴ Yesu halumo va mu lekele ku visemi veni  ngecize ua semukile ku hitila mu cikomoueso, kaha va mu lekele naua viuma vi va handekele tungelo ku tuala hali ikeye. (Luka 2:8-19, 25-38) Vunoni Yesu ka lengelele lika ha ku ivua oyo mizimbu yaco, neni ua tondele ku lilongesa visoneka ikeye ivene. Vati tua tantekeya ngecize Yesu ua lemene ku lilongesa Lizi lia Njambi? Muomu mua puile kanike valongisi mu Yelusalema “va komokele mana eni na ku-kuania ceni.” (Luka 2:46, 47) Kaha mua puisile lika miaka makumi na ivali ua litavesele ngecize ua puile muana ua Yehova mu ku hilula visoneka.—Luka 2:42, 43, 49.

15. Vati Yesu ua muesele ngecize ua hanguile ku linga cizango ca Yehova?

¹⁵ Omu Yesu ua lilongesele via cipanga ca kele naco mu vutumbe vua Yehova, ua hanguile ku citava na mutima uose. (Yoa. 6:38) Ua tantekeyele ngecize va ka mu zinda ku vantu vavengi, mu ku linga na umo uahi ua tonda ku mu zinda Yesu neni ca mu kaluilile ku tava vusunga vuaco, vutuhu ngoco ua hanguile ku ononoka kuli Yehova. Ngeci va mu mbatizile mu muaka ua 29 T.K.N., mu nima yaco ua hanguile ku tuameka vize via hanguile Yehova kuli ikeye. (VaHe. 10:5-7) Ambe vene mu va mu sukikile Yesu ka likelele ku linga cizango ca Ise.—Yoa. 19:30.

16. Vika vanike va hasa ku lilongesa kuli Yesu?

¹⁶ Pua na ku ononoka visemi. Ngeci mua Yosefe na Maliya, visemi vove navo ka va puile va ku tantuluka. Vunoni Yehova ua va kundika cipanga ca ku ku niunga, ku ku longesa na ku ku tuamenena. Ngeci mukemuo nga u haka seho ku vimamuna viavo, na ku va singimika, u ka ‘kala vuino.’—Efe. 6:1-4.

17. Kuliya na Yehosua 24:15, cihangula cika nkala mukuendze na pande ku li lingila ivene?

¹⁷ Hangula iya u ka pangela. Ove mukuendze ua pande ku linga cose, linga u tantekeye iya mpundu ua pua Yehova, vutumbe vueni vuka, kaha na vati cizango ceni ca likuata na muono uove. (Loma 12:2) Nga u lingamo u ka hasa ku linga cihangula ca kama mu muono, cihangula ca ku pangela Yehova. (Tandenu Yehosua 24:15; Ekel. 12:1) Nga u tualelelaho ku tanda na ku lilongesa Mbimbiliya ku sua kumo, cilemo cove kuli Yehova ci ka livuezelela, kaha na lutsilielo luove lu ka kaniama.

18. Cihangula cika ci va na pande ku linga vakuendze, kaha vika vi hasa ku izamo?

¹⁸ Hangula ku tuameka cizango ca Yehova mu  muono. Mavu a Satana e ku kulahesa nguao, nga u pangesa vutongue vuove mu ku puisamo vutumbe vuove u ka kala na ndzolela. Vunoni tu vose tu tantekeya ngecize, vaze ve ku tuameka vupite ve ku ‘lituva ku masiua a engi.’ (1 Tim. 6:9, 10) Vunoni nga u halakana kuli Yehova na ku tuameka cizango ceni, u ka kala na ndzolela ya vusunga kaha “u ka pasuka ha luholo” ni nguetu u ka vezika.—Yeho. 1:8.

19. Vika va na pande ku vuluka visemi?

¹⁹ Enu visemi, puenu na ku lihakela kapandi ka ku kuasa vana venu vose va pangele Yehova. Kulahelenu muli ikeye kaha a ka mi kuasa ku linga vihangula via mana. (Visi. 3:5, 6) Vulukenu ngecize, vana ve ku kava cikuma vilinga kati vihandeka vienu. Ngeci mukemuo, puenu na ku linga vihangula vize vi ka va hana vukovelelo vua cili vua ku ya Yehova ku mutima.

20. Vivezikiso vika va ka tambula vakuendze nga va hangula ku pangela Yehova?

²⁰ Enu vakuendze, visemi venu va hasa ku mi kuasa ku linga vihangula via mana mu muono, vize vi ya Yehova ku mutima. Vunoni vihangula viaco via hitukila hali yenu vavene. Ngeci mukemuo, tambuluisenu lungano lua Yesu na ku hangula ku pangela Isuenu ua muilu Yehova. Nga mu lingamo mu uana ndzolela ya vusunga na ku tambula vivezikiso via vingi mu ntsimbu ino. (1 Tim. 4:16) Kaha ku lutue, mu ka tambula muono ua ya-ye mu ndzolela.