Nkhani Yakupfunza 42
Momwe Tingathandizire Nyakupfunza Wathu wa Bibliya Kuti Afike pa Kubatizidwa—Mbali Yaciwiri
‘Mbasamala nthawe zentse na bzomwe umbacita pabodzi na bzomwe umbapfunzisa.’—1 TIMOTIO 4:16.
NYIMBO 77 Ceza mu Dziko la Mdimali
BZOMWE TIN’PFUNZA *
1. Kodi tikudziwa tani kuti basa lakupalizira ni basa lakupulumusa wanthu?
BASA lakupalizira ni basa lakupulumusa wanthu. Tikudziwa tani bzimwebzi? Pomwe Jezu adapereka lamulo lomwe liri pa Mateu 28:19, 20 iye adati: ‘Ndokoni mukapfunzise wanthu muciwabatiza.’ Thangwe ranyi mpsakufunika kuti munthu abatizidwe? Thangwe kubatizidwa ndiko kun’dzacitisa wanthu kukhala na moyo wakusaya kumala. Wale omwe abzipereka kuti akabatizidwe an’funika kukhala na cikhulupiro cakuti an’dzapulumusidwa thangwe rakuti Jezu adafa kuti alombole wanthu nakuti adalamusidwa. Bzimwebzi ndibzo bzomwe Pedru adauza Akristau anzace, iye adati: ‘Batismo inkupulumusanimbo lero mwa kulamusidwa kwa Jezu Kristu.’ (1 Pedru 3:21) Ndipopa, nyakupfunza wa Bibliya akabatizidwa iye ambakhala pa mfolo wa kuti adzapulumusidwe.
2. Mwakubverana na cinembo ca 2 Timotio 4:1, 2 kodi n’ciyani comwe tin’funika kucita ninga apfunzisi?
2 Kuti tikhale apfunzisi wabwino, tin’funika kukulisa luso lathu lakupfunzisa. (Werengani 2 Timotio 4:1, 2. *) Thangwe ranyi? Thangwe rakuti Jezu adatiuza kuti: ‘Ndokoni mukapfunzise wanthu.’ Ndipo mpostolo Paulo adalewambo kuti: ‘Pitiriza kucita bzimwebzi, thangwe ukacita tenepo ubzadzipulumusa wekha pabodzi na omwe an’kubvera.’ Pa mathangwe yakubveka Paulo adalewa kuti: ‘Mbasamala nthawe zentse na bzomwe umbacita pabodzi na bzomwe umbapfunzisa.’ (1 Timotio 4:16) Ndipopa, penu tikufuna kukhala apfunzisi wabwino, tin’funika kukulisa luso lathu lakupfunzisa.
3. Kodi n’ciyani comwe tin’pfunza mu nkhani ino pa nkhani yakucitisa pfunziro la Bibliya?
3 Ifepano timbapfunzisa nthawe zentse wanthu azinji cadidi cakugumanika m’Bibliya. Ninga momwe tawonera mu nkhani yamalayi, ifepano tin’funika kudziwa momwe tingathandizire azinji wa iwo kukhala anyakupfunza wa Jezu Kristu wakubatizidwa. Mu nkhani ino, tin’pfunza bzinthu bzixanu bzomwe mpfunzisi an’funika kucita kuti athandize nyakupfunza wace kuyenda patsogolo acifika pakubatizidwa.
PHATISANI BASA BIBLIYA POMWE MUKUPFUNZISA
Kumbirani mpalizi wa luso kuti akuthandizeni kukulisa luso lanu lakuphatisa basa Bibliya pakupfunzisa (Onani ndime 4-6) *
4. Thangwe ranyi mpfunzisi an’funika kusamala pomwe akucitisa pfunziro la Bibliya? (Onani mafala ya m’nyantsi.)
4 Ifepano timbakomedwa pomwe tikupfunzisa wanthu mwa kuphatisa basa fala la Mulungu. Bzimwebzi bzingaticitise kufuna kulewa bzizinji pa bzomwe ifepano timbakhulupira. Munthu omwe ambacitisa pfunziro la Nsanza ya Mulindiri, pfunziro la Bibliya la gwere ayai kupfunza na munthu, ambafunika lini kulewalewa kwene-kwene. Koma ambafunika kupfunzisa mwa kuphatisa basa Bibliya. Tenepo pomwe akupfunzisa, an’funika kusamala kuti aleke kumbalewalewa kwene-kwene koma aphatise basa Bibliya pakupfunzisapo. * (Juwau 16:12) Ndendemezerani cidziwiso comwe mukhanaco pomwe mudabatizidwa na tsapano. Pa nthawe yomwe mudabatizidwa mukhandodziwa mapfunziso yakuyambirira ya m’Bibliya. (Wahebereu 6:1) Papita magole mazinji kuti mudziwe bzinthu bzizinji bzomwe imwepo mukudziwa tsapano. Ndipopa lekani kutsanda kupfunzisa anyakupfunza wanu wa Bibliya bzinthu bzizinji pa nthawe ibodzi.
5. (a) Mwakubverana na 1 Watesalonika 2:13, kodi tin’funa kuti nyakupfunza wathu abvesese ciyani pa bzomwe akupfunza? (b) Kodi tingalimbikise tani nyakupfunza wathu kuti afotokoze bzomwe iye akupfunza?
5 Ifepano tin’funa kuti nyakupfunza wanthu abvesese kuti bzomwe iye akupfunzabzo bzikucokera m’Fala la Mulungu. (Werengani 1 Watesalonika 2:13. *) Kodi tingacite tani bzimwebzi? Mwa kumulimbikisa kuti iye afotokoze bzinthu bzomwe akupfunza. M’mbuto mwa kumbandokhalira kumufotokozera bzinembo, muuzeni kuti akufotokozerenimbo bzomwe iye ambabzidziwa. Muthandizeni nyakupfunza wanuyo kuwona momwe Fala la Mulungu lingamuthandizire pa moyo wace, ndipo mukamala mubvunzeni mibvunzo yomwe ingamuthandize kufotokoza bzomwe akukumbuka, na momwe akubvera, na bzinembo bzomwe ambawerenga. (Luka 10:25-28) Mwa ciratizo, mubvunzeni kuti: “Kodi cinembo cimweci cikukuthandizani tani kuwona khalidwe la Yahova?” “Kodi bzinthu bzomwe mwawerenga m’Bibliya bzingakuthandizeni tani?” “Kodi mukubzibva tani na bzomwe mukupfunza?” (Mimwani 20:5) Bziribe basa kuti iye ambadziwa bzinthu bzingasi penu bzizinji ayai bzing’ono-ng’ono koma cakufunika ni lufoyi lomwe analo pa bzomwe iye akupfunzabzo na kuwona momwe angabziphatise basa pa moyo wace.
6. Thangwe ranyi mpsakufunika pakucitisa pfunziro la Bibliya kumbakhala na mwanzathu omwe ana luso lakupfunzisa?
6 Kodi pakucitisa pfunziro lanu la Bibliya, mumbakhalambo na apalizi wa luso lakupfunzisa? Penu munti inde, kodi mumbawabvunza kuti ambakufotokozereni makumbukidwe yawo kuti akuuzeni momwe mungacitisire pfunzirolo na kukuuzani momwe mungaphatisire basa bwino Bibliya? Mun’funika kukhala wakubzicepesa kuti mukulise luso lanu lakupfunzisa. (Ndendemezerani na Mabasa 18:24-26) Tenepo kumbirani mpalizi mwanzanuyo, kuti afotokoze bzomwe akukumbuka penu pfunziro lanulo likubvesesa cadidi ca m’Bibliya ayai ne. Ndipo mukadzasaya kukwanisa kubwera kudzacitisa pa sumana inango, dzakumbireni mwanzanuyo kuti adzacitise pfunzirolo. Bzimwebzi bzin’dzacitisa kuti pfunzirolo lipitirize kumbacitidwa ndipo bzin’dzathandizambo nyakupfunza wanuyo kuwona kufunika kwa pfunzirolo. Lekani kumbakumbuka kuti pfunzirolo ndanu mwekha ndipo palibe munthu munango angalipfunzise. Mpsakubveka kuti imwepo mukufuna kuti pfunziro lanulo liyende patsogolo, tsono dziwani kuti iye angayende patsogolo akapitiriza kupfunza cadidi ca m’Bibliya.
LATIZANI KUTI MUMBAFUNA NDIPO MUMBAKHULUPIRA BZOMWE BIBLIYA LIMBAPFUNZISA
Muthandizeni nyakupfunza wanu kuti aphatise basa mitemo ya m’Bibliya mwa kumufotokozera bziratizo bza abale winango omwe adacinja moyo wawo (Onani ndime 7-9) *
7. Kodi n’ciyani cin’dzacitisa nyakupfunza wa Bibliya kufuna bzomwe akupfunza?
7 Nyakupfunza wanu an’funika kuwona kuti mumbafuna ndipo mumbakhulupira bzomwe Bibliya limbapfunzisa. (1 Watesalonika 1:5) Bzimwebzi, bzin’dzacitisa nyakupfunza wanuyo kufuna kuphatisisa bzomwe akupfunzabzo. Tenepo bzikakwanisika, mufotokozereni momwe Bibliya limbakuthandizirani pa moyo wanu. Ndipo iye akabva bzimwebzo, an’dzazindikira kuti Bibliya lingamuthandizembo pa moyo wace.
8. Kodi n’ciponi cinthu cinango comwe mungacite kuti muthandize nyakupfunza wanu wa Bibliya, ndipo thangwe ranyi kucita bzimwebzi n’kwakufunika?
8 Penu nyakupfunza wanu akugumana na mabvuto, pakucitisa pfunziro la Bibliya mufotokozereni bziratizo bza abale omwe adagumanambo na mabvuto ninga yaceyo acifika pa kuyakunda. Tenepo pa kubwera kudzacitisa pfunzirolo, mungabwerembo na m’bodzi mwa abale omwe adagumanambo na mabvutoyo, kuti pfunziro lanulo lidzagumanembo phindu, ayai imwepo mungamulimbikise na nkhani za pa jw.org zakuti “Bibliya Limbacinja Moyo wa Wanthu.” * Nkhanizo pabodzi na mavidiyo bzin’dzathandiza nyakupfunza wanu wa Bibliya kuwona kuti bziri bwino kuphatisa basa mitemo ya m’Bibliya pa moyo wace.
9. Kodi mungalimbikise tani nyakupfunza wanu wa Bibliya kuti ambafotokozerembo axamwali wace pabodzi na abale wace bzomwe akupfunza?
9 Penu nyakupfunza wanu ana banja, kodi mwanzace omwe adamanga naye banjalo akupfunzambo Bibliyalo? Penu ne, m’cemereni kuti adzakhalembo pa pfunziropo. Ndipo mulimbikiseni nyakupfunza wa Bibliya kuti ambafotokozerembo abale wace pabodzi na axamwali wace bzomwe akupfunza. (Juwau 1:40-45) Kodi mungamulimbikise tani? Mubvunzeni kuti: “Kodi imwepo mungafotokozere tani abale wanu cadidi ca m’Bibliya?” ayai “Ni cinembo ciponi comwe mungadaciphatisa basa kuti muwatsimikizire kuti bzomwe mukulewabzo mpsacadidi?” Mukacita bzimwebzi mun’dzakhala mukupfunzisa nyakupfunza wanuyo kuti adzakhale mpfunzisi. Na kupita kwa nthawe, akadzathemera kukhala mpalizi wakusaya kubatizidwa, an’dzapalizira pabodzi na gwere. Mubvunzeni nyakupfunza wanuyo penu akudziwa munthu omwe akufunambo kupfunza Bibliya. Penu alipo, muuzeni munthuyo kuti apfunze Bibliya na nyakupfunza wanuyo. Ndipo mukamala mulatizeni vidiyo yakuti Kodi Pfunziro la Bibliya Limbacitidwa Tani? *
MULIMBIKISENI NYAKUPFUNZA WANU KUTI AKHALE NA AXAMWALI M’GWERE
Mulimbikiseni nyakupfunza wanu kuti akhale na axamwali wa mu gwere (Onani ndime 10-11) *
10. Mwakubverana na 1 Watesalonika 2:7, 8, kodi mpfunzisi wa Bibliya angatewezere tani ciratizo ca Paulo?
10 Apfunzisi an’funika kumbalatiza kuti ambakumbukira anyakupfunza wawo ndipo an’funika kumbawona anyakupfunzawo kuti angan’dzakhale abale ayai mfumakazi zawo za m’gwere. (Werengani 1 Watesalonika 2:7, 8. *) Bziribe kupusa kuna iwo kusiya axamwali wawo wa kudziko acicita ciri-centse kuti akwanise kutumikira Yahova. Tenepo ifepano tin’funika kuwathandiza kuti agumane axamwali wacadidi m’gwere mwathu. Tenepo khalani xamwali wa nyakupfunza wanuyo mwa kumbapambula nthawe yakuti mumbaceze naye sikuti pa nthawe yokha ya pfunziro la Bibliya. Mwa ciratizo, kuwafonera, kuwatumizira mensaje ayai kuwazungira kungalatize kuti mumbawakumbukira.
11. Kodi ifepano tikufuna kuti anyakupfunza wathu agumane ciyani m’gwere, ndipo thangwe ranyi?
11 Pana mwani omwe umbalewa kuti: “Pambafunika mudzi kuti mwana aleredwe”. Mpsibodzi-bodzimbo pambafunika gwere kuti tipfunzise wanthu kuti akhale anyakupfunza wa Kristu. Tenepo, apfunzisi wabwino wa Bibliya akambadziwikisa anyakupfunza wawo kuna abale wa m’gwere, abalewo ambawathandiza anyakupfunzawo kuti akhale pa uxamwali na Yahova. Ndipo anyakupfunzawo angakomedwe kukhala pa ciphatano na atumiki wa Mulungu, abale na mpfumakazi omwe angawathandize kulimbisa uxamwali bwawo na Yahova, ndipo angawathandizembo akakhala kuti agumana na mabvuto. Ifepano tin’funa kuti nyakupfunza wathu abzibve kuti ambafunidwa na abale pabodzi na mpfumakazi zathu zacikristau. Tenepo tikamuthandiza, bzin’dzamunesa lini kusiya kubverana na wanthu omwe angamuthandize lini kufuna Yahova. (Mimwani 13:20) Ndipo penu wanthu omwe akhali axamwali wace kale-kale angamunyoze, iye an’dzadziwa kuti ni mu gulu la Yahova momwe angagumane axamwali wacadidi.—Marko 10:29, 30; 1 Pedru 4:4.
MBATSINDIKANI NFUNDO YAKUBZIPEREKA NA BATISMO
Pang’ono na pang’ono, nyakupfunza wa Bibliya angakhale na cikhumbo ca kufuna kubatizidwa (Onani ndime 12-13)
12. Thangwe ranyi tin’funika kumbaceza na nyakupfunza wathu wa Bibliya bza nkhani ya kubzipereka kwa Yahova na Batismo?
12 Imwepo mun’funika kumbamuuza kawiri-kawiri nyakupfunza wanuyo bzakufunika kwa kubzipereka kwa Yahova acibatizidwa. Kuposa bzentse, cakulinga cathu cakucitisira pfunziro la Bibliya n’cakufuna kuthandiza munthu kuti afike pakubatizidwa. Pambuyo pakupfunza kwa minyezi yakucepa na kuwonekera pa mitsonkhano, iye an’funika kubvesesa kuti cakulinga cathu n’cakumuthandiza kuti akhale bodzi wa mboni za Yahova.
13. Kodi n’ciyani comwe nyakupfunza wa Bibliya an’funika kucita kuti afike pa kubatizidwa?
13 Pang’ono na pang’ono nyakupfunza wanu wa Bibliya an’dzakulisa cikhumbo cace cakufuna kubatizidwa. Cakuyamba, nyakupfunzayo ambafunika kudziwa na kufuna Yahova na kulatiza cikhulupiro kwa iye. (Juwau 3:16; 17:3) Iye ambakhala xamwali wa Yahova na wa abale na mpfumakazi m’gwere. (Wahebereu 10:24, 25; Tiyago 4:8) Bzimwebzi kawiri-kawiri bzimbathandiza nyakupfunza kukungula na mtima wace, acisiya bzinthu bzakuipa bzomwe akhacita. (Mabasa 3:19) Ndipo cikhulupiro cace cimbamucitisa kuuzambo wanthu winango bzomwe ambakhulupira. (2 Wakolinto 4:13) Na kupita kwa nthawe iye ambabzipereka kwa Yahova acibatizidwa. (1 Pedru 3:21; 4:2) Ntsiku yakubatizidwa imbakhala yacikondweso kwa wanthu wentse. Tenepo nyakupfunza wanu wa Bibliya akakhala na cakulinga cakufuna kubatizidwa mulimbikiseni kuti aleke kubwerera m’mbuyo.
MBAWONANI NYONGO YOMWE NYAKUPFUNZA WANU AKUCITA KUTI AYENDE PATSOGOLO
14. Kodi mpfunzisi angakwanise tani kuwona kuti nyakupfunza wa Bibliya akuyenda patsogolo?
14 Tin’funika kupirira kuti tikwanise kuthandiza nyakupfunza wa Bibliya kuti ayende patsogolo acifika pa kubatizidwa. Koma tin’funika kupenda kuti tiwone penu iye akufunadi kutumikira Yahova Mulungu ayai ne. Kodi mumbawona bzizindikiro bzakulatiza kuti nyakupfunza wanuyo ambabvera bzomwe Jezu adalewa? Ayai ambandofuna kupfunza nkhani za m’Bibliya?
15. Kodi n’ciyani cingathandize mpfunzisi kuwona penu nyakupfunza wace wa Bibliya adathemera kubatizidwa ayai ne?
15 Nthawe zentse, mbawonani nyongo yomwe nyakupfunza wanu wa Bibliya akucita. Mwa ciratizo, kodi iye ambalewa bza lufoyi lomwe analo kuna Yahova? Kodi ambapemphera kwa Yahova? (Psalymo 116:1, 2) Iye ambakomedwa na kuwerenga Bibliya? (Psalymo 119:97) Kodi iye ambafika pa mitsonkhano kawiri-kawiri? (Psalymo 22:22) Kodi iye asiya bzomwe akhacita kale-kale ndipo akuphatisa basa bzomwe akupfunza? (Psalymo 119:112) Kodi iye wayamba kufotokozera abale wace pabodzi na axamwali wace bzomwe akupfunzabzo? (Psalymo 9:1) Cinthu cakufunika kwene-kwene, kodi iye akufunadi kukhala m’bodzi wa Mboni za Yahova? (Psalymo 40:8) Penu nyakupfunzayo akucita lini nyongo pa bzinthu bzentsenebzi yezerani kuceza naye mwakudeka mtima kuti mukwanise kuwona bvuto lomwe likumucitisa kusaya kuyenda patsogolo, koma mu njira yakuthemera. *
16. Kodi ni nthawe iponi yomwe mungasiye kupfunza na munthu?
16 Mbabzibvunzani kawiri-kawiri penu mungapitirize kupfunza na munthuyo ayai ne. Bzibvunzeni kuti: ‘Kodi nyakupfunza wangu wa Bibliya ambakonzekera pfunziro? Kodi iye ambafuna lini kubwera ku mitsonkhano? Kodi iye akana bzizolowezi bzakuipa?’ Iye akadacita mbali ya cipembedzo cakunama? Penu mtawiro ngwakuti inde, dziwani kuti kupitiriza kupfunza naye, kuli ninga kupfunzisa munthu kuyanca pomwe iye an’funa lini kutota. Tenepo, penu nyakupfunzayo ambafunisisa lini bzomwe akupfunzabzo ndipo akucinja lini moyo wace, thangwe ranyi mukupitiriza kupfunza naye?
17. Mwakubverana na 1 Timotio 4:16, kodi apfunzisi wentse wa Bibliya an’funika kucita ciyani?
17 Mpsakufunika kwene-kwene kuna ifepano kukwanirisa udindo bwathu bwakupfunzisa wanthu na kuthandiza anyakupfunza wanthu wa Bibliya kuyenda patsogolo acifika pa kubatizidwa. Ndipopa ifepano timbaphatisa basa Bibliya pa kupfunzisa wanthu mwakukondwa mu njira ya kutsimikizirika, ndipo timbawalimbikisa anyakupfunzawo kuti akhalembo na axamwali m’gwere. Tenepo mbathandizani nyakupfunza wanu wa Bibliya kukulisa cikhumbo cace cakufuna kubzipereka na kubatizidwa, ndipo kawiri-kawiri mbamuthandizani kucita nyongo yakuyenda patsogolo. (Onani kwadru yakuti “ Bzomwe Apfunzisi wa Bibliya An’funika Kucita Kuti Athandize Anyakupfunza Wawo Kuti Athemere Kubatizidwa.”) Ifepano timbakomedwa thangwe ra kucitambo mbali pa basa la kupulumusa moyo. Tenepo tin’funika kucita ciri-centse kuti tikwanise kuthandiza anyakupfunza wathu wa Bibliya acifika pa kubatizidwa.
NYIMBO 79 Apfunziseni Kuti Akhale Wakulimba
^ ndi. 5 Pomwe tikupfunzisa wanthu Bibliya, ifepano timbakhala na mwayi wakuyamba kuwathandiza kukumbuka na kucita bzinthu bzomwe Yahova ambafuna kuti iwo acite. Nkhani ino in’tithandiza pomwe kuwona bzomwe tingacite kuti tikulise luso lathu lakupfunzisa wanthu.
^ ndi. 2 2 Timotio 4:1 Inepano ndikukutonga pamaso pa Mulungu na Kristu Jezu, omwe an’dzayeruza wanthu wamoyo na anyakufa, mwa kuwonekera kwace na Umambo bwace kuti: 2 Palizira fala, tanganika na bzimwebzi mwakamfulumize, pa nthawe yabwino na pa nthawe yakunesa; tsimula, tsutsa, dandaulira, ndipo cita bzimwebzi mwakupirira pabodzi na luso lakupfunzisa.
^ ndi. 4 Onani nkhani yakuti “Bzinthu Bzitatu Bzomwe Tin’funika Kutcenkha Pakucitisa Pfunziro la Bibliya” mu kabukhu ka Moyo Wathu Wacikristau na Utumiki ka Setembro, 2016.
^ ndi. 5 1 Watesalonika 2:13 Ndipopa ifembo tikulekeza lini kutenda Mulungu, thangwe, pomwe mudatambira mafala ya Mulungu, yomwe mudayabva kwa ife, imwe mudayatambira, sikuti ninga mafala ya wanthu, koma ninga momwe yalidi, mafala ya Mulungu, yomwe yakuphata basa na mphanvu pakati pa imwe, wakukhulupira.
^ ndi. 8 Pitani pomwe padanemba BZA IFE > BZAKUCITIKA PA MOYO WA MBONI ZA YAHOVA
^ ndi. 9 Pitani pa jw.org, pomwe padanemba MBUTO YA MABUKHU > MAVIDIYO > MITSONKHANO NA UTUMIKI BWATHU > MAVIDIYO YAKUPHATISA BASA MU UTUMIKI.
^ ndi. 10 1 Watesalonika 2:7 M’mbuto mwace, tidakhala wakudeka mtima pakati panu, ninga momwe mai wakumamisa ambacitira akambasamalira wana wace. 8 Tenepo, na lufoyi likulu lomwe tinalo kwa imwepo, ifepano tiribe kundokupasani bzipsa bzabwino bza Mulungu, koma tidakupasanimbo moyo wathu, pakuti imwepo mwakhala wakufunidwa kwene-kwene na ifepano.
^ ndi. 15 Onani nkhani zakuti: “Lufoyi na Kutenda Yahova Bzin’dzakucitisani Kufika pa Kubatizidwa” na yakuti “Kodi Mwakonzeka Kuti Mubatizidwe?” nkhani zomwe zikugumanika mu Nsanza ya Mulindiri ya Março, 2020.
^ ndi. 80 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI PA TSAMBA 15: Pambuyo pa pfunziro la Bibliya, mpfumakazi ya luso irikuthandiza mpfumakazi inzace yomwe ikhacitisa pfunzirolo mwa kuyiuza kuti bzimbafunika lini kulewalewa kwene-kwene pa kucitisa pfunziro.
^ ndi. 82 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI PA TSAMBA 16: Pa pfunziro la Bibliya, nyakupfunza akuwona bzomwe angacite kuti akhale mkazi wa bwino. Ndipo patsogolo pace, iye akuceza na bayace bzomwe apfunza.
^ ndi. 84 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI PA TSAMBA: Nyakupfunza ali pabodzi na bayace kumui kwa m’bodzi mwa axamwali wace omwe adagumana nawo ku Nyumba ya Umambo ndipo wentse akukondwa.
