1. Ngɛ Mateo 28:18-20 ɔ nya a, mɛni fami nɛ Yesu kɛ ha?

BENƐ a tle Yesu si se ɔ, e je e he kpo ngɔ tsɔɔ e kaseli nɛ a bua a he nya ngɛ Galilea a. E ngɛ nɔ́ ko nɛ e he hia nɛ e ma de mɛ. Mɛni nɔ́? Lɔ ɔ ji munyu nɛ ngɛ Mateo 28:18-20.​—Kane.

2. Mɛni sane bimihi a he nɛ wa ma susu?

² Fami nɛ Yesu kɛ ha kaa a pee nihi kaseli ɔ kɔɔ Mawu sɔmɔli nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ hu a he. Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu sane bimi etɛ nɛ kɔɔ ní tsumi nɛ Yesu kɛ ha wɔ ɔ he nɛ waa hyɛ. Kekleekle ɔ, ke wa ngɛ kaseli ehe Mawu mlaa amɛ tsɔɔe ɔ, mɛni hu e sa nɛ waa pee? Enyɔne, mɛni fiɛɛli tsuo nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ ma nyɛ maa pee kɛ ye bua konɛ Baiblo kaseli nɛ a ya a hɛ mi? Etɛne, mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nihi nɛ a kpa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpe yami konɛ a nyɛ nɛ a kɛ a he nɛ wo kaselɔ peemi ní tsumi ɔ mi ekohu?

3. Mɛni blɔ tsɔɔmi pɔtɛɛ lɛ ngɛ fami nɛ Yesu kɛ ha a mi?

³ Blɔ tsɔɔmi nɛ Yesu kɛ ha a ngɛ heii. E sa nɛ waa tsɔɔ nihi Yesu fami ɔmɛ. Se kɛ̃ ɔ, e sɛ nɛ wa hɛ nɛ je oti nɛ e he hia nɛ ɔ nɔ. Yesu de we ke: ‘Nyɛɛ tsɔɔ mɛ níhi tsuo nɛ i fã nyɛ ɔ.’ Mohu ɔ, e de ke: “Nyɛɛ tsɔɔ mɛ nɛ a ye níhi tsuo nɛ i fã nyɛ ɔmɛ a nɔ.” Bɔ nɛ pee nɛ wa nyɛ nɛ waa kɛ blɔ tsɔɔmi pɔtɛɛ nɛ Yesu kɛ ha nɛ ɔ nɛ tsu ní ɔ, e sa nɛ waa tsɔɔ wa Baiblo kaseli nɔ́ nɛ e sa nɛ a pee kɛ blɔ nɔ nɛ a maa gu kɛ pee jã. (Níts. 8:31) Mɛni he je nɛ jã peemi he hia a?

4. Ke a ke waa ye fami ko nɔ ɔ, mɛni e tsɔɔ? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

⁴ Ke a ke waa “ye” fami ko nɔ ɔ, nɔ́ nɛ e tsɔɔ ji kaa waa kɛ ma tsu ní. Nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ nyɛɛ se ɔ maa ye bua wɔ nɛ waa na bɔ  nɛ wa maa tsɔɔ nɔ ko bɔ nɛ e maa ye Kristo famihi a nɔ aloo e kɛ ma tsu ní ha. Ke nɔ ko ngɛ nɔ ko lɔle hɛɛmi tsɔɔe ɔ, mɛni blɔ nɔ nɛ e ma nyɛ maa ye bua lɛ konɛ e kɛ traffic he mlaahi nɛ tsu ní? Kekleekle ɔ, eko ɔ, e he maa hia nɛ tsɔɔlɔ ɔ nɛ tsɔɔ nɔ ɔ traffic he mlaa amɛ. Se kɛ̃ ɔ, bɔ nɛ pee nɛ tsɔɔlɔ ɔ nɛ nyɛ nɛ e tsɔɔ nɔ ɔ nɛ e ye mlaa nɛ ɔmɛ a nɔ ɔ, e sa nɛ e pee nɔ́ ko. E sa nɛ e kɛ nɔ ɔ nɛ ya blɔ ɔ nɔ konɛ be mi nɛ nɔ ɔ ngɛ lɔle ɔ hɛɛe ɔ, tsɔɔlɔ ɔ nɛ ye bua lɛ konɛ e ngɔ nɔ́ nɛ e kase ɔ kɛ tsu ní. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ ɔ mi?

5. (a) Ngɛ Yohane 14:15 kɛ 1 Yohane 2:3 ɔ nya a, mɛni e sa nɛ waa tsɔɔ wa Baiblo kaseli nɛ a pee? (b) Mɛni ní komɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua mɛ?

⁵ Ke waa kɛ nihi ngɛ Baiblo ɔ kasee ɔ, wa tsɔɔ mɛ nɔ́ nɛ Mawu ngɛ hlae nɛ waa pee. Se nɔ́ kpa ko hu ngɛ nɛ e sa kaa waa pee. E sa nɛ waa tsɔɔ mɛ nɛ a ngɔ níhi nɛ a ngɛ kasee ɔ kɛ tsu ní ngɛ a si himi mi daa ligbi. (Kane Yohane 14:15; 1 Yohane 2:3.) Wa ma nyɛ maa tsɔɔ wa Baiblo kaseli bɔ nɛ a kɛ Baiblo sisi tomi mlaahi ma tsu ní ha ngɛ sukuu, ní tsumi hehi kɛ hɛja jemi mi kɛ gu nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ wa maa pee ɔ nɔ. Wa ma nyɛ ma de mɛ si fɔfɔɛ ko nɛ waa kɛ kpe ngɛ wa si himi mi kɛ bɔ nɛ Baiblo sisi tomi mlaa ko nɛ waa kɛ tsu ní ɔ po wa he piɛ loo e ye bua wɔ nɛ wa mwɔ yi mi kpɔ nɛ da. Jehanɛ hu ɔ, waa kɛ wa Baiblo kaseli ɔmɛ ma nyɛ ma bla kɛ sɔle nɛ wa bi Yehowa nɛ e ngɔ e mumi klɔuklɔu ɔ kɛ tsɔɔ mɛ blɔ.​—Yoh. 16:13.

6. Mɛni e biɔ nɛ waa pee konɛ wa nyɛ nɛ waa tsɔɔ nihi nɛ a ye Yesu fami ɔmɛ a nɔ?

⁶ Mɛni e biɔ nɛ waa pee konɛ wa nyɛ nɛ waa tsɔɔ nihi nɛ a ye Yesu fami ɔmɛ a nɔ? E he hia nɛ waa ye bua wa Baiblo kaseli konɛ mɛ hu a ná suɔmi ɔ kaa a maa pee nihi kaseli. Baiblo kaseli komɛ ngɛ nɛ a maa ye gbeye kaa a maa fiɛɛ. Lɔ ɔ he ɔ, e sa nɛ waa to wa tsui si kɛ ye bua mɛ nɛ a nu Baiblo ɔ mi anɔkualehi a sisi saminya konɛ lɔ ɔ nɛ ha nɛ a hemi kɛ yemi mi nɛ wa. Ke e ba lɛ jã a, e maa ta a tsui he, nɛ e maa wo mɛ he wami nɛ a fiɛɛ. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua wa Baiblo kaseli konɛ mɛ hu a ná suɔmi ɔ kaa a maa fiɛɛ sane kpakpa a?

7. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua Baiblo kaselɔ ko nɛ e ná suɔmi ɔ kaa e maa fiɛɛ sane kpakpa a kɛ ha ni kpahi?

⁷ Wa ma nyɛ ma bi wa Baiblo kaseli sane bimi nɛ ɔmɛ: “Kɛ níhi nɛ o kase ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ o kɛ tsu ní ɔ tsake o si himi ha kɛɛ? Anɛ o susu kaa e he hia nɛ ni kpahi nɛ a nu Baiblo mi sɛ gbi ɔ lo? Mɛni o ma nyɛ maa pee kɛ ye bua mɛ?” (Abɛ 3:27; Mat. 9:37, 38) Moo ngɔ dɛ womihi nɛ a piɛɛ wa Ní Tsɔɔmi Ga Dade ɔmɛ a he ɔ kɛ tsɔɔ Baiblo kaselɔ ɔ nɛ e hla ní nɛmɛ nɛ e susu kaa e weku li, e huɛmɛ loo nihi nɛ e kɛ mɛ tsuɔ ní ɔ a bua maa jɔ he. Ha lɛ dɛ womihi nɛ e hla a fuu, nɛ o tsɔɔ lɛ bɔ nɛ e ma nyɛ maa gu ga blɔ nɔ nɛ e kɛ dɛ womi ɔmɛ ma tsu ní ha. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke wa Baiblo kaselɔ ko ba pee fiɛɛlɔ nɛ a baptisii we lɛ lolo ɔ, e ma bi nɛ waa kɛ lɛ nɛ ya fiɛɛmi nɛ waa ye bua lɛ.​—Fiɛlɔ 4:9, 10; Luka 6:40.

8. Mɛni he je nɛ e he hia nɛ Baiblo kaseli nɛ a ná suɔmi nɛ mi wa kɛ ha Mawu kɛ a nyɛmi nɔmlɔ? (Hyɛ daka nɛ ji, “ Moo Ye Bua O Baiblo Kaseli Konɛ Suɔmi Nɛ A Ngɛ Kɛ Ha Mawu ɔ Mi Nɛ Wa.”)

⁸ Kai kaa Yesu fã wɔ kaa waa tsɔɔ nihi ní konɛ a “ye níhi tsuo” nɛ e fã wɔ ɔ a nɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, kita enyɔ nɛ pe kulaa nɛ tsɔɔ kaa waa suɔ Mawu kɛ wa nyɛmi nɔmlɔ ɔ piɛɛ fami nɛ ɔ he. (Mat. 22:37-39) Ke wa ye bua wa Baiblo kaselɔ ɔ nɛ e ye kita nɛ ɔmɛ a nɔ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ lɛ ye buae nɛ e nyɛ nɛ  e fiɛɛ. Mɛni he je? Ejakaa ke Baiblo kaselɔ ɔ ngɛ suɔmi nɛ mi wa kɛ ha Mawu kɛ e nyɛmi nɔmlɔ ɔ, lɔ ɔ maa wo lɛ he wami nɛ e fiɛɛ. Ngɛ Baiblo kaseli komɛ a blɔ fa mi ɔ, a maa ye gbeye kaa a kɛ a he maa wo fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi. Se wa ma nyɛ ma ha nɛ a ná nɔ mi mami kaa Yehowa maa ye bua mɛ konɛ a nyɛ nɛ a fiɛɛ. (La 18:1-3; Abɛ 29:25) Daka nɛ ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ tsɔɔ ní komɛ nɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua Baiblo kaselɔ ko nɛ e ha nɛ suɔmi nɛ e ngɛ kɛ ha Mawu ɔ mi nɛ wa. Jehanɛ hu ɔ, mɛni asafo ɔ ma nyɛ maa pee kɛ ye bua Baiblo kaseli konɛ suɔmi nɛ a ngɛ kɛ ha a nyɛmi nɔmlɔ ɔ mi nɛ wa?

9. Ngɛ lɔle hɛɛmi kasemi nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi ɔ, mɛni blɔhi a nɔ nɛ nɔ nɛ e ngɛ lɔle hɛɛmi kasee ɔ maa gu kɛ kase ní kpakpahi?

⁹ Mo susu nɔ ɔ nɛ e ngɛ lɔle hɛɛmi kasee ɔ nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he ekohu nɛ o hyɛ. Ke e ngɛ lɔle ɔ hɛɛe ngɛ blɔ ɔ nɔ nɛ e tsɔɔlɔ ɔ hii si ngɛ e kasa mi ɔ, mɛni blɔhi a nɔ e maa gu kɛ kase ní ɔ? Kɛ gu e tsɔɔlɔ ɔ tue nɛ e maa bu kɛ dlɛɛva kpahi nɛ a bɔɔ mɔde nɛ e maa hyɛ mɛ ɔ nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, eko ɔ, tsɔɔlɔ ɔ maa tu dlɛɛva ko nɛ da si kɛ ha dlɛɛva kpa ko konɛ e be ɔ he munyu kɛ tsɔɔ lɛ. Aloo e maa tsɔɔ lɛ dlɛɛva ko nɛ e ba e kane ɔ si konɛ dlɛɛva kpahi nɛ a hyɛ nɔ́ saminya a he munyu kɛ tsɔɔ lɛ, nɛ e maa wo lɛ he wami konɛ lɛ hu e pee jã. Jã peemi maa ye bua nɔ ɔ konɛ e kase ní kpakpahi nɛ e kɛ ma nyɛ ma tsu ní ke e ngɛ lɔle hɛɛe.

10. Mɛni maa ye bua Baiblo kaselɔ ko nɛ e ya e hɛ mi ngɛ mumi mi?

¹⁰ Jã nɔuu kɛ̃ nɛ Baiblo kaselɔ ko nɛ e bɔni neneene wami blɔ ɔ nɔ nyɛɛmi ɔ kaseɔ ní kɛ jeɔ e tsɔɔlɔ ɔ ngɔ, se pi lɔ ɔ pɛ, e kaseɔ nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ Yehowa sɔmɔli kpahi hu peeɔ ɔ. Se mɛni ji nɔ́ kpa ko hu nɛ ma nyɛ maa ye bua Baiblo kaseli wawɛɛ nɛ a ya a hɛ mi ngɛ mumi mi? Lɔ ɔ ji Kristofohi a kpehi nɛ a maa ya. Mɛni he je? Níhi nɛ Baiblo kaseli maa nu ngɛ kpe ɔmɛ a sisi ɔ maa ye bua mɛ nɛ a kase níhi fuu, nɛ a hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa. Jehanɛ hu ɔ, e maa ye bua mɛ nɛ suɔmi nɛ a ngɛ kɛ ha Mawu ɔ mi nɛ wa. (Níts. 15:30-32) Kɛ piɛɛ he hu ɔ, Baiblo tsɔɔlɔ ɔ ma nyɛ maa ngɔ Baiblo kaselɔ ɔ kɛ tsɔɔ nyɛmimɛ kpahi nɛ a gblee si fɔfɔɛhi nɛ eko ɔ, e kɛ nɔ́ nɛ Baiblo kaselɔ ɔ hu ngɛ mi gblee ɔ kɔ ɔ. Baiblo kaselɔ ɔ maa na nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ peeɔ kɛ gu suɔmi kpo nɛ a jeɔ kɛ tsɔɔ a sibi ɔ nɔ. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Nyɛ ha nɛ wa susu nɔ hyɛmi níhi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔmɛ a he nɛ waa hyɛ.

11. Mɛni nɔ hyɛmi níhi nɛ Baiblo kaselɔ ko ma nyɛ maa na ngɛ asafo ɔ mi, nɛ kɛ a ma nyɛ ma ná e nɔ he wami ha kɛɛ?

¹¹ Eko ɔ, Baiblo kaselɔ ko nɛ e ji fɔlɔ kake ɔ maa to nyɛmiyo ko nɛ lɛ hu e ji fɔlɔ kake ngɛ asafo ɔ mi ɔ he hɛ. Ke Baiblo kaselɔ ɔ na bɔ nɛ nyɛmiyo ɔ bɔɔ mɔde nɛ e kɛ e bimɛ baa Matsɛ Yemi Asa a nɔ be fɛɛ be ɔ, e maa ta e tsui he. Baiblo kaselɔ ko nɛ e he wa ha lɛ kaa e ma kpa sigaleti numi ɔ ma nyɛ nɛ e kɛ fiɛɛlɔ ko nɛ e gblee jamɛ a si fɔfɔɛ ɔ mi hyɛ ɔ maa bɔ. Fiɛɛlɔ ɔ ma nyɛ ma de Baiblo kaselɔ ɔ bɔ nɛ suɔmi nɛ mi wa nɛ e ná kɛ ha Yehowa a ye bua lɛ nɛ e kɛ Mawu mlaa amɛ tsu ní ngɛ e si himi mi ha. (2 Kor. 7:1; Filip. 4:13) Ke fiɛɛlɔ ɔ de Baiblo kaselɔ ɔ nɔ́ nɛ ye bua lɛ nɛ e kpa sigaleti numi, nɛ e ma nɔ mi kɛ ha lɛ kaa lɛ hu e ma nyɛ maa pee jã a, lɔ ɔ maa wo Baiblo kaselɔ ɔ he wami kaa lɛ hu e ma nyɛ maa pee tsakemi. Eko ɔ, yiheyo ko nɛ a kɛ lɛ kaseɔ Baiblo ɔ maa na bɔ nɛ nyɛmiyo wayoo ko bua jɔɔ ngɛ si himi mi ha. Ke Baiblo kaselɔ ɔ na bɔ nɛ nyɛmiyo ɔ kɛ bua jɔmi peeɔ níhi ngɛ e si himi mi ha a, lɔ ɔ maa wo lɛ he wami nɛ e maa bɔ mɔde kaa e maa le nɔ́ nɛ haa nɛ nyɛmiyo ɔ bua jɔɔ jã a.

12. Mɛni he je nɛ nɔ fɛɛ nɔ nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ ma nyɛ maa pee nɔ́ ko kɛ ye bua Baiblo kaseli nɛ a ya a hɛ mi?

 ¹² Ke Baiblo kaseli ba le nyɛmimɛ anɔkualetsɛmɛ slɔɔtoslɔɔtohi ɔ, nyɛmimɛ ɔmɛ a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ ma nyɛ maa ye bua mɛ konɛ a na bɔ nɛ e sa nɛ a ye Kristo mlaa kaa a suɔ Mawu kɛ a nyɛmi nɔmlɔ ɔ nɔ ha. (Yoh. 13:35; 1 Tim. 4:12) Se kaa bɔ nɛ wa de kɛ sɛ hlami ɔ, Baiblo kaselɔ ko ma nyɛ maa kase ní kɛ je fiɛɛli nɛ a si fɔfɔɛhi ngɛ kaa e nɔ́ ɔ a ngɔ. Fiɛɛli nɛ ɔmɛ a nɔ hyɛmi ní ɔmɛ ma nyɛ maa ye bua Baiblo kaselɔ ɔ nɛ e na kaa e ma nyɛ maa pee tsakemi nɛ sa ngɛ e si himi mi konɛ e ba pee Kristo kaselɔ. (5 Mose 30:11) Nɔ fɛɛ nɔ nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ ma nyɛ maa pee nɔ́ ko kɛ ye bua Baiblo kaseli nɛ a ya a hɛ mi ngɛ mumi mi. (Mat. 5:16) Mɛni mɔde o ngɛ bɔe konɛ o nyɛ nɛ o wo Baiblo kaseli nɛ a baa asafo mi kpe ɔ he wami?

13-14. Kɛ Yesu kɛ e bɔfo ɔmɛ nɛ a kɔni mi jɔ̃ ɔ hi si ha kɛɛ?

¹³ Wa suɔ nɛ waa ye bua wa nyɛmimɛ nɛ a kpa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpe yami nɛ a kɛ a he nɛ wo fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi ekohu nɛ a pee nihi kaseli. Bɔ nɛ Yesu kɛ e bɔfo ɔmɛ nɛ a kɔni mi jɔ̃ ɔ hi si ha a tsɔɔ wɔ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nihi nɛ a kpa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpe yami mwɔnɛ ɔ.

¹⁴ Benɛ e piɛ bɔɔ nɛ a maa gbe Yesu ɔ, e bɔfo ɔmɛ “tsuo a kua lɛ, nɛ a tu fo.” (Maak. 14:50; Yoh. 16:32) Se mɛni Yesu pee kɛ ye bua e bɔfo ɔmɛ nɛ a kɔni mi jɔ̃ ɔ? Benɛ a tle Yesu si se bɔɔ pɛ ɔ, e de e se nyɛɛli ɔmɛ a kpɛti ni komɛ ke: “Nyɛ ko ye gbeye! Nyɛɛ ya, nyɛ ya bɔ ye nyɛmimɛ ɔmɛ amaniɛ [kaa a tle mi si].” (Mat. 28:10a) E ngɛ mi kaa Yesu bɔfo ɔmɛ kua lɛ mohu lɛɛ, se Yesu kua we mɛ. E ya nɔ nɛ e tsɛ mɛ ke “ye nyɛmimɛ.” Kaa bɔ nɛ Yehowa peeɔ ɔ, Yesu hu naa nihi mɔbɔ nɛ e kɛ a tɔmi keɔ mɛ.​—2 Ma. 13:23.

15. Kɛ wa nuɔ he ha kɛɛ ngɛ nihi nɛ a kpa fiɛɛmi yami ɔ a he?

¹⁵ Kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ, wɔ hu wa susuɔ nihi nɛ a kpa fiɛɛmi yami ɔ a he wawɛɛ. Loloolo ɔ, a ji wa nyɛmimɛ nɛ wa suɔ mɛ! Nihi nɛ a kpa fiɛɛmi yami ɔ tsu ní wawɛɛ jehahi komɛ nɛ be ɔ, nɛ wa kaiɔ a mɔde bɔmi ɔ wawɛɛ nitsɛ. (Heb. 6:10) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa hɛ jaa ngɛ a he wawɛɛ! (Luka 15:4-7) Kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ, mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa susuɔ wa nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ a he?

16. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa susuɔ wa nyɛmimɛ nɛ a kpa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpe yami ɔ a he?

¹⁶ Moo fɔ mɛ nine kɛ ba wa kpe ɔmɛ. Blɔ kake nɔ nɛ Yesu gu kɛ wo e bɔfo ɔmɛ nɛ a kɔni mi jɔ̃ ɔ he wami ji kaa e fɔ mɛ nine kɛ ya kpe ko. (Mat. 28:10b; 1 Kor. 15:6) Mwɔnɛ ɔ, wɔ hu wa ma nyɛ maa wo nihi nɛ a kpa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpe yami ɔ he wami nɛ a ya asafo mi kpehi. Wa le kaa eko ɔ, ja wa fɔ mɛ nine si abɔ loko a ma nyɛ maa ya asafo mi kpehi. E ngɛ heii kaa Yesu bua jɔ benɛ e kaseli ɔmɛ kplɛɛ e nine fɔmi ɔ nɔ ɔ.​—Kɛ to Mateo 28:16 kɛ Luka 15:6 he.

17. Ke nyɛmi ko nɛ e kpa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpe yami ɔ ba Matsɛ Yemi Asa a nɔ ɔ, kɛ e sa nɛ waa pee wa ní ha kɛɛ?

¹⁷ Mo he mɛ atuu. Benɛ Yesu kɛ e kaseli ɔmɛ ya kpe ɔ, e he mɛ atuu. E mlɛ we nɛ e kaseli ɔmɛ nɛ a ba e ngɔ, mohu ɔ, e hɛ kɛ su a he nɛ e kɛ mɛ tu munyu. (Mat. 28:18) Ke nɔ ko nɛ e kpa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpe yami ba Matsɛ Yemi Asa a nɔ ɔ, kɛ e sa nɛ waa pee wa ní ha kɛɛ? E sa nɛ waa hɛ kɛ su e he nɛ wa nya e he. Eko ɔ, sisije ɔ, wa be lee nɔ́ nɛ wa ma de. Se wa ma nyɛ ma de lɛ kaa wa bua jɔ kaa wa na lɛ, nɛ waa hyɛ nɛ wa ko ha nɛ zo nɛ gbe lɛ.

18. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ wo nihi nɛ a kpa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpe yami ɔ he wami?

¹⁸ Moo wo mɛ he wami. Benɛ Yesu de e kaseli  ɔmɛ kaa a fiɛɛ ngɛ je ɔ mi tsuo ɔ, eko ɔ, a ye gbeye. Se Yesu tu munyu nɛ nyɛɛ se ɔ kɛ wo mɛ he wami. E de ke: “I kɛ nyɛ ngɛ ligbi ɔmɛ tsuo.” (Mat. 28:20) Anɛ nɔ́ nɛ Yesu de ɔ wo e kaseli ɔmɛ he wami lo? Ee. E kɛ we nɛ kaseli ɔmɛ bɔni ‘sane kpakpa a jajemi.’ (Níts. 5:42) Jã nɔuu kɛ̃ nɛ nihi nɛ a kpa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpe yami ɔ hu hia he wami womi. Eko ɔ, a maa ye gbeye kaa a kɛ a he maa wo fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi ekohu. Enɛ ɔ he ɔ, wa ma nyɛ maa wo mɛ he wami nɛ a na kaa ke a je fiɛɛmi sisi ekohu ɔ, wa ma nyɛ maa piɛɛ a he kɛ ya. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, a bua maa jɔ kaa wa ye bua mɛ nɛ a je sane kpakpa a fiɛɛmi sisi ekohu. Ke wa naa nihi nɛ a kpa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpe yami ɔ kaa wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ asafo ɔ tsuo bua maa jɔ.

19. Mɛni ji oti nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi, nɛ mɛni he je?

¹⁹ Kɛ yaa si mɛni be nɛ wa maa ya nɔ ma tsu kaselɔ peemi ní tsumi ɔ? Kɛ yaa si níhi a blɔ nya tomi ɔ nyagbe be ɔ. (Mat. 28:20; hyɛ Baiblo Mi Munyu Komɛ A Sisi Tsɔɔmi, “Níhi a blɔ nya tomi ɔ nyagbe be.”) Anɛ wa ma nyɛ maa fiɛɛ nɛ waa pee nihi kaseli kɛ ya si jamɛ a be ɔ lo? Ee, wa pee klaalo kaa wa maa pee jã! Wa ngɔɔ wa be, wa he wami kɛ níhi nɛ wa ngɛ ɔ kɛ hlaa nihi nɛ a ngɛ “su kpakpa nɛ ma ha nɛ a ná neneene wami ɔ.” (Níts. 13:48) Ke wa pee jã a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ Yesu kasee. E de ke: “Ye niye ní ji kaa ma pee nɔ nɛ e tsɔ mi ɔ suɔmi nya ní nɛ ma gbe e ní tsumi ɔ nya.” (Yoh. 4:34; 17:4) Lɔ ɔ ji oti nɛ wɔ hu waa kɛ ma wa hɛ mi. Wa suɔ nɛ waa gbe ní tsumi nɛ a tu ngɔ wo wa dɛ ɔ nya. (Yoh. 20:21) Nɛ wa suɔ nɛ waa kɛ ni kpahi nɛ nihi nɛ a kpa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpe yami ɔ hu piɛɛ he ɔ nɛ fĩ si ngɛ ní tsumi nɛ ɔ mi.​—Mat. 24:13.

20. Ngɛ Filipi Bi 4:13 ɔ nya a, mɛni he je nɛ wa ma nyɛ maa gbe ní tsumi nɛ Yesu fã wɔ ke wa tsu ɔ nya a?

²⁰ E be gbɔjɔɔ kaa wa ma tsu ní tsumi ngua nɛ Yesu kɛ wo wa dɛ ɔ. Se kɛ̃ ɔ, pi wɔ pɛ nɛ wa ngɛ ní tsumi nɛ ɔ tsue. Yesu wo si kaa e maa piɛɛ wa he. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa “piɛɛ Mawu he kɛ ngɛ ní tsue” ngɛ “waa kɛ Kristo wa kake peemi ɔ mi.” (1 Kor. 3:9; 2 Kor. 2:17) Enɛ ɔ he ɔ, wa ma nyɛ maa gbe ní tsumi ɔ nya. E ji he blɔ ngua nɛ wa ná kaa wa ma tsu ní tsumi nɛ ɔ nɛ waa ye bua ni kpahi hu nɛ a pee jã.​—Kane Filipi Bi 4:13.