1. Maꞈtehˬ 28:18-20-ahˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ mˇ lehˇ dawˬ biꞈ˗euˬ nga?

 Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ ngeh, aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ ehˇ nehˬ mawꞈ˗eu miˇ neh, Gaˬliˬlehˇ meuˬ˗ahˇ uiˬ laˇ taˬ˗euˬ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ jawˇ gaˇ˗iˇ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ neh ehˇ˗euˬ dawˬ Maꞈtehˬ 28:18-20 laꞈ kʼoeˇ ahˇ meh.—Gui.

2. Aˬ dui heu kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

² Nymˬ˗mˇ iˬ nah˗euˬ Miˬyehˇ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ jiˇ Yeˬsuˇ neh tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗iˇ lehˇ biꞈ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. Teu miˇ neh, aˬ dui Yeˬsuˇ neh aˬ dui˗ahˇ biꞈ˗euˬ dawˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ 3 kawˆ˗ahˇ haw ma. (1) Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ bi mˇ mawꞈ˗eu lehˇ mehˬ˗eu tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, aˬ jeˬ paˇ ya jahˇ nga siˬ? (2) Mehˇ nmˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ dzaw zaˬ deuˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga? (3) Aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ maˬ paˇ mˇ ni naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ mˇ kʼoꞈ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

3. Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ haw ngeh, aˬ dui aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga?

³ Yeˬsuˇ neh biꞈ˗euˬ dawˬ maˇ jawˆ ni gʼeh˗eu meh. Aˬ dui tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ neh biꞈ˗euˬ dawˬ deuˬ ya mehˬ kʼawꞈ, aˬ dui maˬ ya haw dzeuˇ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ tiˬ kawˆ jaˆ˗eu meh. Yeˬsuˇ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ ‘Ngaˬ neh naw maꞈ˗ahˇ dawˬ kʼaˇ biꞈ taˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mehˬ nehˬ’ lehˇ maˬ ehˇ ni, “ngaˬ neh naw maꞈ˗ahˇ dawˬ kʼaˇ biꞈ taˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ naˇ haˬ˗awˇ caw teh ni mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ”˗awˬ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Dawˬ heu˗ahˇ mˇ caw nya˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ mehˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu lehˇ tehꞈ˗ehˇ mehˬ˗eu maˬ ngeuˇ˗eu, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ  ya jahˇ˗eu lehˇ jiˇ siˬ leˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 8:31) Heu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu heu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

4. Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ caw teh ni aˬ joˆ˗ehˇ mehˬ nya˗eu nga lehˇ yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

⁴ Tsawˇ haˬ deuˬ Yeˬsuˇ neh biꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ caw teh nya ni aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ ya mehˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, lawˬ liˬ yeuꞈ dzaw gaˇ mehˬ˗eu saˬ laˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ yaw jeˬ ma jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw. Aˬ yawꞈ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ gaˇ ma zmˬ˗eu zahˇ deuˬ˗ahˇ mˇ caw nya ni mehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, dahˬ beh ngeh gaˇ ma zmˬ˗eu zahˇ aˬ jeˬ jeˇ jaˆ˗eu lehˇ jeˬ hu mehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, teu tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ˗a siˬ. Aˬ yawꞈ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ lawˬ liˬ bi yeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ gʼaˬ naˇ dzaw zaˬ˗euˬ gaˇ dzeˇ nuiˇ taˬ˗awˇ, sahˬ boꞈ˗ahˇ neh ya siˬ˗euˬ jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ ya zmˬ˗eu lehˇ ehˇ mawˇ nehˬ˗eu meh. Aˬ dui yaw jeˬ ma jeˬ heu˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

5. (a) Yoˇhaˬ 14:15; 1 Yoˇhaˬ 2:3-ahˇ haw ngeh, aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ mˇ ni ya mehˬ nehˬ˗eu nga? (b) Dzaw zaˬ deuˬ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ nya ni, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

⁵ Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ dzaw nehˬ ngeh, Miˬyehˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ bi mˇ mawꞈ˗eu lehˇ mehˬ nehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ teu naˆ tehꞈ˗ehˇ maˬ gʼaˬ˗a siˬ. Aˬ yawꞈ maꞈ neh ya dzaw˗euˬ jeˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ joˆ˗ehˇ zmˬ˗iˇ nya˗eu lehˇ siˬ nya ni ya mehˬ nehˬ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 14:15; 1 Yoˇhaˬ 2:3-ahˇ gui.) Aˬ dui˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ caw ba nehˬ˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Dzaw zaˬ deuˬ aˬ dui yaw muiˬ˗ehˇ dehꞈ gaˇ ya mawˇ ngeh, dzaw nymˇ˗ahˇ jawˇ ngeh maˬ ehˇ, gaˇ mˇ duˬ˗ahˇ jawˇ ngeh maˬ ehˇ, gʼaˬ naˬ naˬ ngeh yamˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ ya zmˬ˗iˇ˗eu lehˇ siˬ nya laˇ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui Jaˇliꞈ zahˇ˗ahˇ dehꞈ caw ngeh, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ haw piˇ˗awˇ yaw gahˇ gahˇ lehˇ noeˬ tsehˆ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu lehˇ jiˇ ja nehˬ nya meh. Kʼoeˇ uˬ taꞈ, dzaw zaˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ guiˬ lahˬ shaˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh sheuˬ gʼeh nehˬ laꞈ lehˇ shaˇ.—Yoˇhaˬ 16:13.

6. Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ caw teh ni mehˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ paˇ ya jahˇ nga siˬ?

⁶ Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ caw teh nya ni mehˬ˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ paˇ ya jahˇ nga siˬ? Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ heu˗ahˇ mˇ mawꞈ ni ya caw ba nehˬ˗eu meh. Dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ na ya tsaꞈ gaˬ˗iˇ gaˇ guˆ˗eu miˇ neh, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ˗ahˇ heu naˆ maˬ tseˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, nui ma gʼawˬ mahˇ ni ya taˬ˗eu meh. Jaˇliꞈ˗euˬ yaw tsaˬ yaw dawˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw leˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ mawꞈ ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ ehˇ nehˬ mawꞈ ni caw ba nehˬ˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ jeˬ jeˇ jahˇ nya˗eu nga?

7. Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ cawˬ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ ehˇ nehˬ mawꞈ ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?

⁷ Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ “Nawˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ neh ya dzaw˗euˬ jeˬ zmˬ˗iˇ ngeh, nawˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ joˆ˗ehˇ muiˬ daˆ laˇ nyaˬ? Nawˇ shaˇ noeˬ ngeh, aˬ cawˬ deuˬ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ siˬ nya˗eu loˬ ngaˇ laˬ? Aˬ cawˬ deuˬ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ siˬ nya ni, nawˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga?” lehˇ naˇ haˬ nya meh. (Dawˬdaˬ 3:27; Maꞈtehˬ 9:37, 38) Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Mehˬ˗eu Keu ka bawˬ keuˆ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu sahˬ boꞈ aˇ taꞈ aˬ geu hmˬ˗ahˇ yuiꞈ nyiˇ hawˇ˗eu cawˬ deuˬ maˬ ehˇ, gaˇ mˇ cawˬ deuˬ maˬ ehˇ, nui ma ahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu nga lehˇ bi haw. Kʼoeˇ naˇ, sahˬ boꞈ aˇ taꞈ teu deuˬ dzaw zaˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ˗awˇ, tsawˇ haˬ deuˬ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ siˬ nya mawꞈ laˇ ni aˬ joˆ˗ehˇ ya ngehˬ˗eu lehˇ dzaw nehˬ. Dzaw zaˬ deuˬ iˇ cuꞈ maˬ shawˇ˗euˬ tsaꞈ gaˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ laˇ ngeh, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ luꞈ˗uˇ.—Dawˬtsoˆ 4:9, 10; Luˇkaꞈ 6:40.

8. Dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh ya gaˬ˗eu nga? (“ Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Miˬyehˇ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ ni caw ba nehˬ” lehˇ ehˇ˗eu oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ˗ahˇ haw.)

⁸ Yeˬsuˇ aˬ dui˗ahˇ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ neh ‘dawˬ kʼaˇ biꞈ taˬ˗euˬ yawˬ jeˬ na luꞈ, naˇ haˬ˗awˇ caw teh ni mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ’˗iˇ lehˇ dawˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh lehˇ maˬ ya ngehˇ˗a. Dawˬ teu naˇ Miˬyehˇ hawˇ˗eu aˬ cawˬ˗ahˇ ya gaˬ˗eu lehˇ ehˇ˗eu aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu heu nyiˬ jeˬ jiˇ taꞈ˗eu meh. (Maꞈtehˬ  22:37-39) Aˬ dui dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ dawˬ heu 2 jeˬ˗ahˇ mˇ caw ni caw ba nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ mawꞈ ni caw ba nehˬ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ hawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ naˇ tsaꞈ gaˬ˗iˇ mawꞈ laˇ˗eu miˇ neh meh. Dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ na ya tsaꞈ gaˬ˗iˇ gaˇ guˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ caw ba nehˬ laꞈ meh lehˇ jah ziꞈ leˇ ni caw ba nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ teu naˆ naˆ˗ehˇ maˬ paˇ guˆ meh. (Ja ceuˬ 18:1-3; Dawˬdaˬ 29:25) Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ oeˬ coeˇ oeˬ bawˬ aˬ dui˗ahˇ dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ leˇ ni aˬ jeˬ jeˇ jahˇ nya˗eu lehˇ siˬ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ leˇ ni aˬ jeˬ jeˇ paˇ jahˇ nya nga siˬ?

9. Lawˬ liˬ yeuꞈ dzaw˗eu deuˬ aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

⁹ Lawˬ liˬ yeuꞈ dzaw˗eu gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ shaˇ noeˬ haw. Aˬ yawꞈ saˬ laˬ nehˬ˗ehˇ lawˬ liˬ yeuꞈ ngeh, aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ neh dzaw geuꞈ nya˗eu nga? Saˬ laˬ ehˇ gaˇ naˇ haˬ˗awˇ, lawˬ liˬ yaw muiˬ˗ehˇ yeuꞈ nya˗eu deuˬ˗ahˇ neh jiˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, saˬ laˬ gʼaˬ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ lawˬ liˬ yaw muiˬ˗ehˇ yeuꞈ˗eu tiˬ gʼaˬ aˬ cawˬ˗euˬ lawˬ liˬ aˬ yawꞈ˗euˬ mehˬ shi bi jawˇ laˇ gaˇ maˬ ehˇ, lawˬ liˬ˗euˬ miˬ dzaˬ aˬ cawˬ˗euˬ myaˆ nuiˆ˗ahˇ maˬ bi coeˬ leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, miˬ dzaˬ laˆ awˆ nehˬ gaˇ maˬ ehˇ, toeˬ mehˬ˗awˇ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ mˇ caw lehˇ ehˇ nehˬ nya˗eu meh. Aˬ cawˬ deuˬ aˬ joˆ˗ehˇ yeuꞈ˗eu lehˇ haw˗eu teu naˇ, dzaw zaˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ jiˇ lawˬ liˬ maˇ diˇ ya yeuꞈ˗iˇ ngeh, aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu lehˇ siˬ leˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh.

10. Dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

¹⁰ Teu gaˇ duˇ ni Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ laˇ˗eu lehˇgʼeh˗eu dzaw zaˬ deuˬ, aˬ yawꞈ˗ahˇ dzaw nehˬ˗eu gʼaˬ˗ahˇ neh tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu, yaw muiˬ˗ehˇ dehꞈ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ neh jiˇ dzaw geuꞈ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Aˬ yawꞈ mehˬ bawˬ˗ahˇ ya iˇ˗eu heu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, mehˬ bawˬ laꞈ kʼoeˇ ya siˬ˗euˬ jeˬ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ zaˬ siˬ nui gahˇ˗ahˇ siˬ nya dzehˬ laˇ ni maˬ ehˇ, nui jah ziꞈ laˇ ni maˬ ehˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ dzehˬ laˇ ni maˇ ehˇ, caw ba nehˬ˗eu miˇ neh meh. (Gʼaˬkʼehˇ 15:30-32) Kʼoeˇ naˇ, Jaˇliꞈ dzaw nehˬ˗eu gʼaˬ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ tiˬ jeˬ na duˇ leˇ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ siˬ nya ni caw ba nehˬ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ, dzaw zaˬ deuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ dzaw geuꞈ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ ya mawˇ˗eu meh. Aˬ dui yaw jeˬ ma jeˬ tiˬ kawˆ na˗ahˇ haw˗iˇ ma.

11. Dzaw zaˬ deuˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ maꞈ dzaw geuꞈ nya˗eu aˬ suˇ suˇ gʼaˬ˗ahˇ ya mawˇ˗eu nga? Teu aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi gʼeh leˇ˗eu nga?

¹¹ Zaˬ˗ahˇ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ cu luꞈ˗eu aˬ ma tiˬ gʼaˬ, aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ duˇ˗eu mehˇ nmˇ leh jeh˗awˇ zaˬ sheuˬ˗awˇ Bawˬdzaˬnymˇ˗ahˇ oe gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ nui ma˗ahˇ zaw dui dui leˇ˗euˬ meh. Paꞈ yoˆ daˇ˗eu lehˇ leh jeh kʼawꞈ maˬ daˇ nya˗eu dzaw zaˬ tiˬ gʼaˬ, aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ paꞈ yoˆ dawˇ haw˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ nehˬ˗ehˇ ya siˬ nya˗euˬ meh. Mehˇ nmˇ teu gʼaˬ dzaw zaˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗eu jeˬ myaˬ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗awˇ mˇ caw mawꞈ˗eu miˇ neh, paꞈ yoˆ daˇ nya˗euˬ ma lehˇ ja nehˬ˗euˬ meh. (2 Gawˇliˬtu 7:1; Piˇliˇpiˆ 4:13) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, mehˇ nmˇ teu gʼaˬ aˬ yawꞈ paꞈ yoˆ aˬ joˆ˗ehˇ daˇ nya˗euˬ lehˇ jiˇ ja nehˬ˗awˇ, “Ngaˇ daˇ nya ngeh keuˆ ni, nawˇ jiˇ daˇ nya tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Teu loꞈ˗ehˇ ya gaˬ ngeh dzaw zaˬ gʼaˬ, leh jeh mawꞈ˗eu nui ma ahˇ laˇ˗awˇ aˬ yawꞈ jiˇ daˇ nya ngaˇ˗aˇ lehˇ jah ziꞈ laˇ˗eu meh. Jaˇliꞈ dzaw luꞈ˗eu aˬ buˇ zaˬ guˬ tiˬ gʼaˬ jiˇ, Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu mehˇ nmˇ aˬ buˇ zaˬ guˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ laˬ kʼaˬ cehˇ gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ cehˇ nga lehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu meh.

12. Aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ caw ba nya meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga?

¹² Dzaw zaˬ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ mˇ˗eu mehˇ nmˇ yaw myaˬ gʼaˬ˗ahˇ ya siˬ nya ngeh, Miˬyehˇ hawˇ˗eu aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ gaˬ lehˇ Yeˬsuˇ neh ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ mˇ caw˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu lehˇ siˬ leˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 13:35; 1 Tiˆmoˇseˬ 4:12) Kʼoeˇ naˇ uˬ soe aˬ dui neh ya siˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ,  dzaw zaˬ deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ loꞈ˗ehˇ shaˬ zahˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ neh aˬ yawꞈ jiˇ Ka li˗euˬ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ, dehꞈ poˆ dehꞈ paˇ nya ngaˇ lehˇ ya siˬ˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 30:11) Aˬ dui aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ dzaw zaˬ deuˬ huiˬ laˇ mahˇ laˇ ni caw ba nehˬ nya ngaˇ lehˇ ya mawˇ˗euˬ ma. (Maꞈtehˬ 5:16) Nawˇ tawˇ neh, bawˬ dzaˬ gaˇ oe˗eu dzaw zaˬ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ jeˇ jahˇ luꞈ de?

13-14. Yeˬsuˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ nehˬ˗euˬ nga?

¹³ Aˬ dui naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗iˇ lehˇ Yeˬsuˇ neh biꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ, tiˬ poˆ paˇ mˇ caw kʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ mawꞈ˗eu ma. Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬsuˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ nehˬ˗euˬ nga lehˇ haw ma.

¹⁴ Yeˬsuˇ shiˇ˗eu peh laˇ ngeh, gʼaˬ kʼehˇ “dawˬ tawˆ luꞈ aˬ yawꞈ˗ahˇ byehˇ dzeh yaꞈ˗awˇ cehˆ jiˇ˗euˬ meh.” (Maˬkuˆ 14:50; Yoˇhaˬ 16:32) Yeˬsuˇ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ gʼaˬ baˬ luꞈ ngeh aˬ jeˬ jahˇ˗euˬ nga? Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ ngeh zaˬ lahˇ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ ‘Taˬ guˆ. Ngaˬ˗euˬ mehˇ nmˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ jawˇ gaˇ iˇ˗awˇ [ngaˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ mehˬ] lehˇ ehˇ nehˬ˗iˇ˗awˬ’ lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 28:10) Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ noeˬ tmˬ luꞈ nga siˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ˗ahˇ byehˇ dzeh˗euˬ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “ngaˬ˗euˬ mehˇ nmˇ” lehˇ kuˇ luꞈ˗a siˬ. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ duˇ ni Yeˬsuˇ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗awˇ maˇ diˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu meh.—2 Sahˬpaˬ 13:23.

15. Aˬ dui Miˬyehˇ gaˇ maˬ paˇ mˇ ni naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ noeˬ˗eu nga?

¹⁵ Aˬ dui jiˇ Miˬyehˇ gaˇ maˬ paˇ mˇ ni naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗awˇ kʼahˬ lahˇ dui dui˗eu ma. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ pyeuꞈ luꞈ˗a siˬ. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˬ dui dui˗awˇ aˬ yawꞈ maꞈ neh leh jeh˗awˇ mˇ˗euˬ gaˇ hawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ gaˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ ngehˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ tiˬ deuˬ na teu loꞈ˗ehˇ yaw myaˬ tseˇ kʼoꞈ mˇ yaꞈ˗euˬ meh. (Heˬbyehˇ 6:10) Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ noeˬ mawˇ dui dui ma. (Luˇkaꞈ 15:4-7) Aˬ dui Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?

16. Aˬ dui naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ kʼahˬ lahˇ˗eu lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ mawˇ nya˗eu nga?

¹⁶ Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe lehˇ cawˬ. Yeˬsuˇ gʼaˬ baˬ luꞈ˗eu gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu tiˬ jeˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ mehˬ bawˬ˗ahˇ oe lehˇ cawˬ˗eu heu meh. (Maꞈtehˬ 28:10; 1 Gawˇliˬtu 15:6) Teu gaˇ duˇ ni naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ mehˬ bawˬ˗ahˇ maˬ oe˗euˬ siˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ lmˇ boˬ ni mehˬ bawˬ˗ahˇ oe lehˇ cawˬ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ aˬ dui nehˬ˗ehˇ bawˬ dzaˬ le˗eu gʼaˇ duˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ yaw myaˬ poˆ ya cawˬ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ aˬ yawꞈ˗euˬ kuˇ dawˬ˗ahˇ ha geuꞈ gaˇ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu yaw duˬ baw meh.—Maꞈtehˬ 28:16 hawˇ˗eu Luˇkaꞈ 15:6 nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ.

17. Naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ tiˬ poˆ paˇ bawˬ dzaˬ laˇ ngeh aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jahˇ paˬ˗ehˇ gʼeh nga?

¹⁷ Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ lmˇ boˬ ni ha. Zaˬ lahˇ deuˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma laˆ saˇ nehˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ jeˬ hu ngehˬ cawˬ˗iˇ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 28:18) Naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ tiˬ poˆ paˇ bawˬ dzaˬ laˇ ngeh, aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ jawˇ gaˇ iˇ˗awˇ lmˇ boˬ ni ya ha nehˬ˗eu meh. Dahˬ beh ngeh, aˬ dui aˬ jeˬ ya ngehˬ˗eu maˬ siˬ lehˇ kʼahˬ lahˇ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ maˇ diˇ naˇ aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ maˬ sa maˇ sa˗ehˇ maˬ bi gʼeh leˇ˗eu gʼaˇ duˬ, nawˬ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ laˬ kʼaˬ cehˇ dui dui miˇ˗a lehˇ tehꞈ˗ehˇ kʼawꞈ ehˇ nehˬ nya meh.

18. Aˬ dui naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga?

¹⁸ Aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ. Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ Yeˬsuˇ neh mˬ dzeˇ miˇ dzeˇ keuˆ ni tsaꞈ gaˬ˗iˇ lehˇ biꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ, tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ mˇ caw nya˗eu paˬ lehˇ noeˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Naw maꞈ nehˬ˗ehˇ aˬ myah luꞈ ngaˇ jawˇ ma” lehˇ ehˇ nehˬ˗awˇ, gʼaˬ biꞈ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 28:20) Yeˬsuˇ neh toˆ˗ehˇ jahˇ˗euˬ teu, zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ caw ba˗eu  jeˬ pyeuꞈ ngaˇ laˬ? Ngeuˇ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, teu gaˇ neh gʼawˬ myahˇ maˬ gʼeh˗ehˇ zaˬ lahˇ deuˬ “laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ mehˬ˗eu hawˇ˗eu mehˬ nehˬ tsoˆ nehˬ” gaˇ leh jeh˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 5:42) Naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ jiˇ gʼaˬ za mawꞈ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ poˆ paˇ ya tsaꞈ gaˬ kʼoꞈ laˇ gaˇ guˆ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gaˇ heu, aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ ya mˇ˗eu maˬ ngeuˇ˗a lehˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya meh. Aˬ yawꞈ maꞈ tsaꞈ gaˬ˗iˇ˗eu dah laˇ ngeh, aˬ dui jiˇ aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ iˇ nya˗eu ma. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ poˆ paˇ tsaꞈ gaˬ kʼoꞈ laˇ ni caw ba nehˬ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ aˬ dui˗ahˇ guiˬ lahˬ huiˬ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ aˬ dui˗euˬ mehˇ nmˇ lehˇ sawˇ luꞈ meh siˬ lehˇ siˬ leˇ ni mˇ nehˬ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼaˬ ahˇ leˇ˗awˇ, tiˬ poˆ paˇ tsaꞈ gaˬ kʼoꞈ mawꞈ laˇ˗eu meh. Teu naˇ, aˇ muˇ muˇ lah ni laˬ kʼaˬ aˇ naˇ ni cehˇ˗eu nga!

19. Aˬ dui aˬ jeˬ mˇ˗eu lehˇ noeˬ taˬ˗euˬ nga, aˬ jeˬ miˇ neh?

¹⁹ Aˬ dui zaˬ lahˇ pyeuꞈ laˇ ni mˇ˗eu gaˇ heu˗ahˇ, aˬ myah keuˆ ni ya mˇ˗eu nga? Aˬ dui gaˇ heu˗ahˇ miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ ngeh keuˆ ni ya mˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 28:20; “Miˇ tsaˬ heu aˇ saˬ saˬ ngeh keuˆ ni” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ tsuiꞈ puiˇ kʼawˬ˗eu gaˇ jiˇ haw.) Aˬ dui Yeˬsuˇ neh biꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ mˇ byah nya ngaˇ laˬ? Aˬ dui toˆ˗ehˇ mˇ mawꞈ˗eu ma. Aˬ dui “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ za˗eu gʼaˇ duˬ, tsaˬ˗eu nui ma neh leh jeh˗eu deuˬ”˗ahˇ, aˬ dui˗euˬ aˇ yamˬ, gʼaˬ, pyuˇ heu deuˬ zmˬ˗awˇ caw ba nehˬ mawꞈ˗eu ma. (Gʼaˬkʼehˇ 13:48, MS) Aˬ dui toˆ˗ehˇ jahˇ naˇ, Yeˬsuˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ “Ngaˬ˗euˬ dzaˇ˗aˬ, ngaˬ˗ahˇ kʼehˇ gʼeh leꞈ˗euˬ gʼaˬ˗euˬ ehˇ dawˬ naˇ haˬ˗awˇ aˬ yawꞈ neh bi mˇ laꞈ˗euˬ gaˇ˗ahˇ mˇ jiˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 4:34; 17:4) Aˬ dui Miˬyehˇ neh a nehˬ taˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗awˇ mˇ luiˆ mawꞈ˗eu ma. (Yoˇhaˬ 20:21) Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, naˬ leˇ˗euˬ mehˇ nmˇ deuˬ˗ahˇ maˬ ehˇ, aˬ dui nehˬ˗ehˇ Miˬyehˇ gaˇ bi mˇ laˇ mawꞈ˗awˇ, gaˇ heu˗ahˇ oˇ oꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ bi mˇ daˆ leꞈ mawꞈ˗eu ma.—Maꞈtehˬ 24:13.

20. Piˇliˇpiˆ 4:13-ahˇ haw ngeh, aˬ dui Yeˬsuˇ neh biꞈ˗euˬ dawˬ˗ahˇ mˇ luiˆ nya meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah nya˗eu nga?

²⁰ Yeˬsuˇ˗euˬ ehˇ dawˬ˗ahˇ caw teh˗eu aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw awˬ maˬ ngeuˇ kʼawꞈ, gaˇ heu˗ahˇ aˬ dui tiˬ gʼaˬ tehꞈ˗ehˇ mˇ luꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Yeˬsuˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ aˬ myah luꞈ jawˇ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui gaˇ heu˗ahˇ mˇ ngeh, ‘Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ cawˬ pyeuꞈ’˗awˇ, “Ka li˗euˬ zaˬ kʼaˆ loꞈ˗ehˇ” mˇ˗eu ma. (1 Gawˇliˬtu 3:9; 2 Gawˇliˬtu 2:17) Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ aˬ dui gaˇ heu˗ahˇ mˇ luiˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah ziꞈ nya meh. Aˬ dui gaˇ heu˗ahˇ ya mˇ˗awˇ aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ aˬ dui nehˬ˗ehˇ gaˇ heu˗ahˇ tiˬ kawˆ loˆ˗ehˇ mˇ laˇ ni ya caw ba nehˬ˗eu miˇ neh, laˬ kʼaˬ cehˇ˗awˇ aˇ poeˬ baw dui dui miˇ˗a.—Piˇliˇpiˆ 4:13-ahˇ gui.