1. Nso ewụhọ ke Jesus ọkọnọ mme mbet esie ke Matthew 28:18-20?

KE JESUS ama ekeset, enye ama okowụt mme mbet esie emi ẹkesopde idem ke Galilee idem. Ama enyene akpan n̄kpọ emi enye okoyomde ndidọhọ mmọ. Se enye eketịn̄de odu ke Matthew 28:18-20.—Kot.

2. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

² Ewụhọ emi Jesus ọkọnọde mme mbet esie ọdọhọ ẹkenam mme owo ẹdi mbet imọ ebehe kpukpru mme asan̄autom Jehovah mfịn. Ke ntre, yak ibọrọ mbụme ita emi asan̄ade n̄kpọ ye utom emi Jesus ọkọdọn̄de nnyịn do. Akpa, ke ima ikekpep nditọ ukpepn̄kpọ Bible nnyịn se Abasi oyomde, nso en̄wen ke ikpanam idian do? Ọyọhọ iba, didie ke kpukpru owo ke esop ẹkpedian ubọk ẹn̄wam owo emi isikpepde Bible yak akabade edi mbet Christ? Ọyọhọ ita, didie ke ikpan̄wam mbon emi mîwọrọke an̄wautom aba ẹfiak ẹtọn̄ọ ndikwọrọ ikọ?

3. Nso akpan n̄kpọ ikesịne ke ewụhọ emi Jesus ọkọnọde mme mbet esie?

³ Se Jesus ọkọdọhọde yak inam enen̄ede an̄wan̄a nnyịn. Ana ikpep mme owo se enye ekekpepde. Edi inaha ifre akpan n̄kpọ kiet ke se enye ọkọdọhọde inam. Jesus ikọdọhọke ite: ‘Ẹkpep mmọ kpukpru n̄kpọ eke n̄ketemede mbufo.’ Enye ọkọdọhọ: Ẹkpep mmọ “ẹnam kpukpru n̄kpọ eke n̄ketemede mbufo.” Edieke iyomde ndinam se Jesus eketịn̄de oro, ọwọrọ ana ikpep nditọ ukpepn̄kpọ Bible nnyịn se mmọ ẹkpenamde,  inyụn̄ iwụt mmọ nte mmọ ẹkpenamde oro. (Utom 8:31) Ntak anade inam ntre?

4. Da uwụtn̄kpọ nam an̄wan̄a nte ikemede ndin̄wam owo anam se Christ ekekpepde.

⁴ Didie ke ikpekpep owo yak anam se Christ ekekpepde nnyịn? Uwụtn̄kpọ emi iyomde ndinọ mi ekeme ndin̄wam nnyịn. Owo emi esikpepde owo uwat esinam didie ekpep owo ọdiọn̄ọ ndinịm ibet uwat? Enye ekeme nditie kan̄a n̄kpep owo oro ibet uwat mbemiso mmọ ẹmende moto ẹdụk usụn̄. Edi oro kpọt idinamke owo oro ọdiọn̄ọ ndinịm ibet uwat. Ana enye emen owo oro odụk usụn̄, ndien nte owo oro awatde aka onyụn̄ odomode ndinam se enye ekekpepde, enye ke eteme enye yak anam nnennen n̄kpọ. Nso ke oro ekeme ndikpep nnyịn?

5. (a) John 14:15 ye 1 John 2:3 ẹwụt ke nso ke ikpekpep nditọ ukpepn̄kpọ Bible nnyịn? (b) Tịn̄ nsio nsio usụn̄ emi ikemede ndin̄wam mbon emi ikpepde Bible ẹnam se mmọ ẹkpepde.

⁵ Ima ikpep mme owo Bible, iman̄wam mmọ ẹdiọn̄ọ se Abasi oyomde nnyịn inam. Edi ikpanaha itre do. Ana ikpep mmọ ẹnam se mmọ ẹkpepde ke usen ke usen. (Kot John 14:15; 1 John 2:3.) Nte nnyịn idude uwem ekeme ndin̄wam mbon emi isikpepde Bible ẹdiọn̄ọ nte mmọ ẹkpenamde se mmọ ẹkpepde ke ufọkn̄wed, ke itieutom, m̀mê ke ini mmọ ẹnamde n̄kpọ ndida n̄kop idem inem. Imekeme nditịn̄ n̄ko nte nnyịn ndinam se Bible etịn̄de okosiode nnyịn ke mfịna m̀mê akan̄wamde nnyịn inam nnennen n̄kpọ. Ini ikpepde mmọ n̄kpọ, imekeme ndibọn̄ akam idọhọ Jehovah ọnọ mmọ edisana spirit esie yak ada mmọ usụn̄.—John 16:13.

6. Nso en̄wen ke ikpanam man in̄wam mme owo ẹnam se Jesus ekekpepde?

⁶ Nso en̄wen ke ikpanam man in̄wam mme owo ẹnam se Jesus ekekpepde? Ana inam ọdọdọn̄ mbon emi isikpepde Bible ndikwọrọ ikọ. Ndusụk mmọ ẹma ẹkokop n̄kpọ ẹban̄a ukwọrọikọ, idem ekeme ndinyek mmọ. Ntre ọfọn inyene ime inam Ikọ Abasi enen̄ede odụk mmọ esịt. Oro ayanam ọdọn̄ mmọ ndikwọrọ ikọ. Ẹyak itịn̄ nsio nsio usụn̄ emi ikemede ndinam ọdọn̄ nditọ ukpepn̄kpọ Bible nnyịn ndikwọrọ ikọ.

7. Didie ke ikpanam ọdọn̄ eyen ukpepn̄kpọ nnyịn ndikwọrọ ikọ?

⁷ Imekeme ndibụp eyen ukpepn̄kpọ nnyịn: “Nso ufọn ke okụt ke uwem fo tọn̄ọ ọkọtọn̄ọ ndinam se Bible ekpepde? Ndi emekere ke edi se mbon en̄wen ẹtienede ẹkop eti mbụk emi? Nso ke afo ekeme ndinam man an̄wam mmọ?” (N̄ke 3:27; Matt. 9:37, 38) Wụt enye mme tract emi ẹdọn̄ọde ke Mme Akpan N̄kpọ Isidade Ikpep Owo Bible, nyụn̄ bụp enye m̀mê ewe ke enye ekere ke mbon ubon mmọ, mbon itieutom mmọ, ye mme ufan esie ẹdima ndikot. Nọ enye mbon emi enye emekde do idem ifan̄. Nanam wụt nte enye akpadade mbufiọk ọnọ owo mme tract oro. Mbiowo ẹma ẹdọhọ ke enye odot ndidi asuanetop emi mînaha baptism, ọfọn asan̄a ye enye ọkwọrọ ikọ man an̄wam enye.—Eccl. 4:9, 10; Luke 6:40.

8. Ntak ọfọnde yak eyen ukpepn̄kpọ nnyịn enen̄ede ama Abasi ye mbọhọidụn̄ esie? (Se n̄ko ekebe emi, “ Nte Ikpan̄wamde Nditọ Ukpepn̄kpọ Nnyịn Ẹnen̄ede Ẹma Abasi.”)

⁸ Siti ke Jesus ọkọdọhọ nnyịn ikpep mme owo “ẹnam kpukpru n̄kpọ” emi imọ ikekpepde. Owo ndinam se Jesus ekekpepde esịne ndinịm ewụhọ iba emi okponde akan—oro edi ndima Abasi ye mbọhọidụn̄ nnyịn. Owo ama enịm ewụhọ iba emi, oro ayan̄wam enye ekeme ndikwọrọ ikọ nnyụn̄ nnam mme owo ẹdi mbet Christ.  (Matt. 22:37-39) Edin̄wam didie? Se isinen̄erede inam nnyịn ikwọrọ ikọ edi ke imama Jehovah ye mbọhọidụn̄ nnyịn. Imọdiọn̄ọ ke ndusụk nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹma ẹkokop n̄kpọ ẹban̄a ukwọrọikọ, idem ekeme ndinyek mmọ. Edi imekeme ndin̄wam mmọ ẹnịm ke Jehovah ayan̄wam mmọ yak ndịk mme owo odon̄ode mmọ sụn̄sụn̄. (Ps. 18:1-3; N̄ke 29:25) Ekebe emi odude ke page inan̄ etịn̄ se ikpanamde man in̄wam nditọ ukpepn̄kpọ Bible nnyịn ẹdọdiọn̄ ẹma Abasi. Didie ke ofụri esop n̄ko ẹkpen̄wam eyen ukpepn̄kpọ ọdọdiọn̄ ama Abasi ye mbọhọidụn̄ esie?

9. Nso idi nsio nsio usụn̄ emi owo emi ekpepde ndiwat moto ekemede ndisan̄a ndiọn̄ọ nnennen se enye akpanamde?

⁹ N̄kọ ke eteti uwụtn̄kpọ owo emi ekpepde ndiwat moto? Owo emi ekpepde enye moto odụk esịne, enye awat odụk usụn̄. Didie ke enye ekpep n̄kpọ idahaoro? Edi ke ndikpan̄ utọn̄ nnọ andikpep enye uwat nnyụn̄ nse se mbon en̄wen emi ẹwatde uwat ọfọn ẹnamde. Ke uwụtn̄kpọ, owo emi ekpepde enye uwat ekeme ndiwụt enye nte owo ayakde owo en̄wen ebe ada enye ke iso utu ke ndiyom unen. Enye onyụn̄ ekeme ndiwụt enye nte owo afiakde osụhọde ikan̄ moto esie mbak ididụk awat o-moto en̄wen enyịn. Mme n̄kpọ ntre ayan̄wam enye ọdiọn̄ọ se enye akpanamde ini enye awatde moto.

10. Nso idin̄wam owo akabade edi mbet Christ?

¹⁰ Ukem nte owo emi ekpepde ndiwat moto, eyen ukpepn̄kpọ emi ọtọn̄ọde ndinam n̄kpọ Jehovah eyekpep n̄kpọ oto owo emi esikpepde enye Bible, onyụn̄ ekpep oto nti uwem mme asan̄autom Jehovah eken. Sia edide ntre, nso idinen̄ede in̄wam nditọ ukpepn̄kpọ Bible nnyịn ẹnam se mmọ ẹkpepde? Edi ndisidụk mbono esop. Asan̄a didie edi ntre? Se isikpepde ke mbono esop ayan̄wam mmọ ẹnen̄ede ẹdiọn̄ọ Bible, ẹnen̄ede ẹbuọt idem ye Abasi, ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹma enye. (Utom 15:30-32) Ke mbono esop, imekeme ndinam eyen ukpepn̄kpọ Bible nnyịn emehe ye nditọete, ndien ekeme ndidi se iwọrọde enye ama ọwọrọ ndusụk nditọete oro n̄ko. Enye eyekpep ndima Abasi ye mbọhọidụn̄ esie oto nditọete ke esop. Se uwụtn̄kpọ ifan̄ mi.

11. Nso ke eyen ukpepn̄kpọ ekeme ndikụt ke esop? Didie ke oro ekeme ndin̄wam enye?

¹¹ Eyen ukpepn̄kpọ Bible emi ọbọkde nditọ ikpọn̄ okụt sista emi ọbọkde nditọ ikpọn̄ n̄ko. Enem eyenan̄wan oro ndikụt sista oro atan̄de n̄kpri nditọ esie edi mbono esop kpa ye emi mîmemke inọ enye. Eyen ukpepn̄kpọ en̄wen emi ọsọn̄de enye nditre ndin̄wọn̄ sika osobo ye eyenete emi ọkọsọn̄de enye nditre sika n̄ko, edi emi ekeditrede ke akpatre. Brọda oro ọdọhọ enye nte imọ ndikedi eyo esiere imọ inen̄ede ima Jehovah akan̄wamde imọ inịm mme ibet esie. (2 Cor. 7:1; Phil. 4:13) Ke brọda oro ama eketịn̄ nte imọ ikasan̄ade itre ndin̄wọn̄ sika, enye ọdọhọ enye ete, “Afo n̄ko emekeme nditre.” N̄kpọ oro ọsọn̄ọ enye idem onyụn̄ anam enye enịm ke imọ imekeme nditre sika. N̄kaiferi emi esikpepde Bible okụt ke itiehe n̄kaiferi emi edide Ntiense Jehovah nte ke enyene se itakde enye, ke enenem enye ndidi Ntiense Jehovah. Oro anam enye oyom ndisịn idem n̄kpep Bible man enye okụt se inamde uwem esinem sista oro.

12. Nso inam idọhọ ke owo kiet kiet ekeme ndin̄wam eyen ukpepn̄kpọ Bible?

¹² Nditọ ukpepn̄kpọ Bible nnyịn ẹma ẹmehe ye nsio nsio nditọete, uwem nditọete oro ayanam mmọ ẹkụt nte owo okpowụtde ke imanam kpukpru se Jesus ekekpepde nnyịn ete inam, akpan akpan nnyịn ndima Abasi ye mbọhọidụn̄ nnyịn.  (John 13:35; 1 Tim. 4:12) N̄ko, nte ima iketetịn̄, eyen ukpepn̄kpọ Bible ekeme ndikpep n̄kpọ nto nditọete emi ukem se iwọrọde mmọ ọwọrọde enye n̄ko. Kpukpru oro ayanam enye okụt ke isọn̄ke ikaha ndinam se anade imọ inam man idi mbet Christ. (Deut. 30:11) Enyene nsio nsio usụn̄ emi owo kiet kiet ke esop ekemede ndin̄wam eyen ukpepn̄kpọ Bible yak anam se enye ekpepde. (Matt. 5:16) Nso ke afo esinam man an̄wam nditọ ukpepn̄kpọ Bible emi ẹdide mbono esop?

13-14. Didie ke Jesus akanam n̄kpọ ye mme apostle esie emi idem ekememde?

¹³ Imoyom ndin̄wam nditọete nnyịn emi mîwọrọke an̄wautom aba ẹfiak ẹtọn̄ọ ndinam mme owo ẹdi mbet Christ. Nte Jesus akanamde n̄kpọ ye mme apostle esie emi esịt eketịmerede ekpep nnyịn se ikpanamde.

¹⁴ Esisịt ini mbemiso ẹwotde Jesus, ‘kpukpru mme apostle esie ẹma ẹkpọn̄ enye ẹfen̄e.’ (Mark 14:50; John 16:32) Jesus akanam didie n̄kpọ ye mme apostle esie ini idem ekememde mmọ do? Esisịt ini ke enye ama ekeset, enye ama ọdọhọ ndusụk mbet esie ete: “Ẹkûfehe ndịk! Ẹka, ẹketịn̄ ẹnọ nditọete mi [ke ẹma ẹnam mi nset].” (Matt. 28:10a) Jesus ikotopke mme apostle esie iduọk. Kpa ye emi mmọ ẹkefen̄ede ẹkpọn̄ enye, enye okosụk okot mmọ “nditọete mi.” Jesus ama efen ọnọ mmọ onyụn̄ atua mmọ mbọm ukem nte Jehovah.—2 Ndi. 13:23.

15. Ida didie mbon emi mîwọrọke an̄wautom aba?

¹⁵ Nnyịn n̄ko imenen̄ede ikere iban̄a mbon emi mîwọrọke an̄wautom aba. Mmọ ke ẹdedi nditọete nnyịn, imonyụn̄ ima mmọ! Ke iteti nte mmọ ẹkesisịnde idem ẹnam n̄kpọ Abasi, ndusụk mmọ ẹma ẹsịn idem ẹnam n̄kpọ Abasi ke ediwak isua. (Heb. 6:10) Ọdọn̄ nnyịn etieti nte ikpafiakde idiana kiet ye mmọ inam n̄kpọ Abasi! (Luke 15:4-7) Nso ke ikpanam iwụt ke imekere iban̄a mmọ ukem nte Jesus?

16. Nso ke ikpanam iwụt ke imekere iban̄a nditọete nnyịn emi mîwọrọke an̄wautom aba?

¹⁶ Kot mmọ mbono esop. N̄kpọ kiet emi Jesus akanamde ada ọdọn̄ mme apostle esie esịt ekedi ndikot mmọ ẹdisobo ye enye. (Matt. 28:10b; 1 Cor. 15:6) Nnyịn n̄ko imekeme ndikot mbon emi mîwọrọke an̄wautom aba mbono esop, ekpedi mmọ ẹma ẹtre ndidụk mbono esop n̄ko. Imọdiọn̄ọ ke ekeme ndiyom ikot mmọ ediwak ini mbemiso mmọ ẹdi. Imenịm ke ama enem Jesus nte mme apostle esie ẹkenyịmede ndikosobo ye enye.—Matt. 28:16; men Luke 15:6 domo.

17. Ikpanam n̄kpọ didie ini eyenete emi mîwọrọke an̄wautom aba edide mbono esop?

¹⁷ Nen̄ede dara mmọ. Ini Jesus okosobode ye mbet esie, enye ama anam mmọ ẹkụt ke imadara ndikụt mmọ, onyụn̄ ebem iso ọtọn̄ọ nneme ye mmọ. (Matt. 28:18) Idinam n̄kpọ didie ini eyenete emi mîwọrọke an̄wautom aba edide mbono esop? Akpana ika ikọkọm enye inyụn̄ idara enye. Edi akpa akpa oro, imekeme ndikere m̀mê nso ke iditetịn̄. Imekeme ndidọhọ enye ke enem nnyịn ndikụt enye, edi nnyịn itịn̄ke ke usụn̄ emi edinamde enye bụt.

18. Didie ke ikeme ndisọn̄ọ asuanetop emi mîwọrọke an̄wautom aba idem?

¹⁸ Nen̄ede sọn̄ọ mmọ idem. Ekeme ndidi mme mbet Jesus ẹma ẹkere ke mmimọ idikemeke ndikwọrọ ikọ ke ofụri ererimbot nte Jesus ọdọn̄de mmimọ. Edi Jesus ama ọsọn̄ọ mmọ idem ete: “Ami ndodu ye mbufo kpukpru usen.” (Matt. 28:20) Ndi oro ama an̄wam mme mbet esie? Ama an̄wam,  sia esisịt ini ke oro ebede, mmọ ẹma ẹsịn idem ẹkpep mme owo n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹkwọrọ eti mbụk. (Utom 5:42) Oyom isọn̄ọ mbon emi mîwọrọke an̄wautom aba idem n̄ko. Ndifiak ntọn̄ọ ukwọrọikọ ekeme ndinyek mmọ idem. Ntre imekeme ndidọhọ mmọ ke iyesisan̄a ye mmọ. Mmọ ẹma ẹben̄e idem ndifiak ntọn̄ọ ukwọrọikọ, imekeme ndisisan̄a ye mmọ. Mmọ ẹma ẹfiak ẹtọn̄ọ ukwọrọikọ, imekere ke esịt eyenem mmọ nte ikan̄wamde mmọ ẹfiak ẹtọn̄ọ. Edieke inamde n̄kpọ ye mbon emi mîwọrọke an̄wautom aba nte ke mmọ ẹsụk ẹdi nditọete nnyịn, mmọ ẹkeme ndifiak n̄wọrọ an̄wautom, ndien esịt eyenem kpukpru owo ke esop.

19. Nso inen̄ede idọn̄ nnyịn ndinam? Ntak ọdọn̄de-e?

¹⁹ Ini ewe ke iditre ndin̄wam mme owo ẹdi mbet Christ? Edidi ke ini mme akpatre usen emi ẹsịmde utịt. (Matt. 28:20; se “Conclusion of the system of things” ke Glossary ke Edikabade Eke Obufa Ererimbot eke Ikọmbakara.) Ndi iyekeme ndinam utom emi tutu esịm ini oro? Imebiere ke iyanam! Enenem nnyịn ndida ini nnyịn, odudu nnyịn, ye se inyenede nsan̄a nyom mbon oro “ẹnyenede eti esịt oro edinamde mmọ ẹnyene nsinsi uwem.” (Utom 13:48) Ima inam ntre, Jesus ke ikpebe oro. Enye ọkọdọhọ ete: “Udia mi edi ndinam uduak enye emi ọkọdọn̄de mi nnyụn̄ nnam utom esie mma.” (John 4:34; 17:4) Se inen̄erede idọn̄ nnyịn edi oro n̄ko. Imoyom ndinam utom emi Jesus ọkọnọde nnyịn n̄kụre. (John 20:21) Imonyụn̄ iyom mbon en̄wen, esịnede mbon emi mîwọrọke an̄wautom aba ẹtiene nnyịn ẹnam utom emi ẹsịm utịt.—Matt. 24:13.

20. Philippi 4:13 owụt ke nso ikeme ndinam nnyịn inam utom emi Jesus ọkọnọde nnyịn ikụre?

²⁰ Imemke utom ndinam utom emi Jesus ọkọnọde nnyịn-o! Edi nnyịn inamke utom emi ikpọn̄. Jesus ama ọn̄wọn̄ọ ke imọ iyodu ye nnyịn. Ke utom emi inamde mi, nnyịn idi “nsan̄autom Abasi,” inyụn̄ idian ubọk ye Christ inam utom emi. (1 Cor. 3:9; 2 Cor. 2:17) Ntre imekeme ndinam enye n̄kụre. Enem nnyịn etieti ndinam utom emi nnyụn̄ n̄n̄wam mbon en̄wen ẹtiene ẹnam; ata n̄kpọ ukpono ke edi n̄ko!—Kot Philippi 4:13.