1. Kwosana na ĩandĩko ya Mathayo 28:18-20, Yesũ anengie aatĩĩi make mwĩao wĩva?

ĨTINA wa Yesũ kũthayũũkw’a, nĩwaumĩlĩĩile amanyĩw’a make ala moombanĩe Kalilii. Aĩ na ũndũ wa vata wendaa kũmatavya. Nĩ ũndũ wĩva? Ũndũ ũsu wĩ ĩandĩkonĩ ya Mathayo 28:​18-20.​—Soma.

2. Twĩneenea makũlyo meva?

² Mwĩao wa Yesũ wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a ũkonetye athũkũmi onthe ma Ngai o na ũmũnthĩ. Kwoou, ekai tũneenee makũlyo atatũ makonetye wĩa ũsu Yesũ ũtũnengete. Mbee, nĩ ũndũ ũngĩ wĩva twaĩle kwĩka eka o kũmanyĩsya amanyĩw’a kĩla Ngai wendaa meke? Kelĩ, atavany’a onthe kĩkundinĩ matonya kũtetheesya amanyĩw’a ata meke maendeeo? Katatũ, tũtonya kũtetheesya ala mavoie ata mambĩĩe kũtethya wĩa wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a?

3. Yesũ awetie ũndũ wĩva wĩ ũtheinĩ mwĩaonĩ ũla wanenganie?

³ Mwĩao wa Yesũ wĩ ũtheinĩ. No nginya tũmanyĩsye andũ maũndũ ala watwĩaĩe. Ĩndĩ ve ũndũ wa vata tũtaĩle kũlwa nĩw’o. Yesũ ndaasya: ‘Mamanyĩsyei maũndũ onthe ala namwĩaĩe.’ Vandũ va ũu, aisye: Mamanyĩsyei “kũkwata maũndũ onthe ala namwĩaĩe.” Nĩ kana tũatĩĩe mwĩao ũsu nesa, twaĩle kũmanyĩsya amanyĩw’a maitũ kĩla maĩle kwĩka, na  tũimony’a ũndũ maĩle kũkĩka. Nĩkĩ twaĩle kwĩka ũu?

4. Kũkwata mwĩao nĩ kwĩka ata? Nengane ngelekany’o.

⁴ “Kũkwata” mwĩao nĩ kũũatĩĩa. Kwasũanĩa ngelekany’o ĩno ĩeleetye ũndũ tũtonya kũmanyĩsya mũndũ kũkwata, kana kũatĩĩa, maũndũ ala Klĩsto watwĩaĩe. Mwalimũ ũkũmanyĩsya amanyĩw’a make kũtwaa ngalĩ atonya kwĩka ata nĩ kana amamanyĩsye kũatĩĩa mĩao ya lelũnĩ? Mwalimũ ũsu nũtonya kwamba kũmamanyĩsya mĩao ĩsu me kĩlasinĩ. Ĩndĩ ve ũndũ ũngĩ waĩle kwĩka nĩ kana amamanyĩsye kũmĩatĩĩa. No nginya aendany’e namo yĩla matwaĩte ngalĩ lelũnĩ, na aimony’a kĩla maĩle kwĩka nĩ kana matũmĩe kĩla memanyĩĩtye. Ngelekany’o ĩsu yĩtũmanyĩsya kyaũ?

5. (a) Kwosana na ĩandĩko ya Yoana 14:15 na 1 Yoana 2:3, twaĩle kũmanyĩsya amanyĩw’a maitũ kwĩka ata? (b) Tũtonya kũtetheesya amanyĩw’a ata maatĩĩe myolooto ya Mbivilia?

⁵ Yĩla tũkwĩmanyĩsya Mbivilia na angĩ, nĩtũmamanyĩasya kĩla Ngai wendaa twĩke. Ĩndĩ ve ũndũ ũngĩ twaĩle kwĩka. No nginya tũmamanyĩsye kũtũmĩa kĩla meemanyĩsya. (Soma Yoana 14:15; 1 Yoana 2:⁠3.) Tũtonya kwĩka ũu ata? No tũeke ngelekany’o yitũ ĩmatetheesye kũmanya ũndũ matonya kũtũmĩa myolooto ĩla yĩ Maandĩkonĩ me sukulu, wĩanĩ, kana yĩla mekwĩtanĩthya. O na no tũmaelesye ĩtatwa yatũkwatie nĩ kana tũmony’e ũndũ kũtũmĩa myolooto ya Mbivilia kwatũsũvĩie tũikalike mũisyonĩ, kana ũndũ kwatũtetheeisye kwĩka ũtwi mũseo. Na eka ũu, yĩla twĩ na amanyĩw’a maitũ, no tũmũvoye Yeova na tũimũkũlya amatongoesye na veva mũtheu.​—Yoa. 16:⁠13.

6. Twaĩlĩte kwĩka ata nĩ kana tũmanyĩsye angĩ kũkwata mĩao ya Yesũ?

⁶ Twaĩlĩte kwĩka ata nĩ kana tũmanyĩsye angĩ kũkwata mĩao ya Yesũ? Twaĩlĩte kũtetheesya amanyĩw’a maitũ methĩwe na wendi wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a. Amwe no makĩe kũtethya wĩa ũsu. Kwoou nĩtwaĩle kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo yĩla tũũmatetheesya maelewe ũw’o wa Mbivilia nesanga. Na kĩtumi nũndũ kĩu no kĩtume methĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu, kĩkakiita ngoo syoo, na kĩituma mambĩĩa kũtavany’a. Nĩ nzĩa yĩva tũtonya kũtũmĩa tũmatetheesye methĩwe na wendi wa kũtavany’a ũvoo mũseo?

7. Tũtonya kũtetheesya mũmanyĩw’a ata ethĩwe na wendi wa kũtavany’a ũvoo mũseo?

⁷ No tũkũlye mũmanyĩw’a witũ makũlyo ta: “Kwĩtĩkĩla ũvoo wa Ũsumbĩ kũalyũlĩte ata thayũ waku? We nũkwona angĩ ta me na vata wa kwĩw’a ũvoo ũũ? Ũtonya kwĩka ata ũmatetheesye?” (Nth. 3:27; Mt. 9:37, 38) Ĩtina wa ũu, mwony’e tulakiti ila syĩ nthĩnĩ wa Syĩndũ Ila Tũtũmĩaa Mũno Kũmanyĩsya, na ũimũkũlya anyuve ila ũkwona ta itonya kwendeesya andũ make ma mũsyĩ, anyanyae, kana ala ũthũkũmaa namo. O na no ũmũnenge iana ũna. Ĩtina wa ũu, ĩyũmbany’ei vamwe nĩ kana ũmũtetheesye amanye ũndũ ũtonya kũmanenga tulakiti isu kwa nzĩa nzeo. Na ĩndĩ yĩla wĩtw’ĩka mũtavany’a, wĩtavany’a nake nĩ kana ũmwony’e kĩla waĩle kwĩka.​—Mũta. 4:9, 10; Luka 6:40.

8. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata amanyĩw’a mamwende Ngai na mũtũi mũno? (O na ĩngĩ, sisya ĩsandũkũ “ Ũndũ Tũtonya Kũtetheesya Amanyĩw’a Mamwende Ngai Mũno.”)

⁸ Lilikana kana Yesũ atũnengie mwĩao wa kũmanyĩsya andũ “kũkwata maũndũ onthe” ala watwĩaĩe. Na vate nzika, maũndũ amwe twaĩle kũmamanyĩsya nĩ ĩla mĩao ĩlĩ mĩnene ĩkonanĩtye na wĩa wa kũtavany’a  na kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a, nayo nĩ kũmwenda Ngai na mũtũi. (Mt. 22:37-39) Mĩao ĩsu ĩlĩ ĩkonanĩtye ata na wĩa wa kũtavany’a? Ũndũ mũnene ũla ũtumaa tũtavany’a nĩ kũmwenda Ngai na mũtũi. Ĩndĩ amanyĩw’a amwe ma Mbivilia nĩmalikawa nĩ wia masũanĩa ĩũlũ wa kũtavany’a. Kwoou no tũmaĩkĩĩthye kana Yeova nũkũmatetheesya wia ũla me naw’o ũthi ũolekete. (Sav. 18:1-3; Nth. 29:25) Ĩsandũkũ yĩla yĩ ĩsomonĩ yĩĩ yĩeleetye matambya ala tũtonya kwosa tũtetheesye mũmanyĩw’a amwende Ngai mũnango. Ĩndĩ eka kĩla twaneeneea, kĩkundi kĩtonya kwĩka ata kĩtetheesye amanyĩw’a mamwende Ngai na mũtũi mũnango?

9. Nĩ kwa nzĩa syĩva ũla mũndũ ũkũmanyĩw’a kũtwaa ngalĩ ũtonya kwĩmanyĩsya maũndũ ma vata?

⁹ Kwa tũsũanĩe ĩngĩ ĩla ngelekany’o ya mũndũ ũkũmanyĩw’a kũtwaa ngalĩ. Nĩ kwa nzĩa syĩva ũtonya kwĩmanyĩsya kũtwaa ngalĩ yĩla wĩ na mwalimũ wake me lelũnĩ wĩ ngalĩ ingĩ? Nĩ kwa kwĩthukĩĩsya mwalimũ wake na kũsisya ndeleva ila siũtwaa ngalĩ nesa. Kwa ngelekany’o, mwalimũ nũtonya kũmwony’a ndeleva ũkwathũkĩa ũngĩ nesa avĩte mbee wake. Kana akamwony’a ndeleva waola kyeni kya taa sya ngalĩ yake nĩ kana kĩikathĩny’e ndeleva ila ingĩ, na aimwĩkĩa vinya o nake eke ũu. Ngelekany’o ta isu no imanyĩsye mũmanyĩw’a maũndũ ma vata ũtonya kũtũmĩa yĩla ũtwaĩte ngalĩ.

10. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya mũmanyĩw’a eke maendeeo?

¹⁰ O ta ũu, mũmanyĩw’a ambĩĩa kũkinyĩla kasĩlanĩ kala kaelete thayũnĩ, nĩwĩmanyĩasya maũndũ ma vata kuma kwa mwalimũ wake na kwa kũsisya athũkũmi angĩ ma Yeova. Kwoou nĩ kyaũ kĩtonya kũmũtetheesya mũno eke maendeeo? Nĩ kũthi maũmbanonĩ ma Kĩklĩsto. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Maũndũ ala ũkwĩw’a maũmbanonĩ no mamũtetheesye kwongelanga ũmanyi wake, kũlũlũmĩlya mũĩkĩĩo wake, na maimũtetheesya kũmwenda Ngai. (Meko 15:30-32) Na eka ũu, yĩla wĩ maũmbanonĩ, mwalimũ wake no amũmanyĩthany’e na ana-a-asa na eĩtu-a-asa angĩ makomanĩte na maũndũ ta ala we mwene ũkomanĩte namo. Nĩ ngelekany’o ta syĩva sya ana-a-asa na eĩtu-a-asa mendete Ngai mũmanyĩw’a ũtonya kwona kĩkundinĩ? Ekai twone imwe.

11. Nĩ ngelekany’o syĩva mũmanyĩw’a ũtonya kwona kĩkundinĩ, na itonya kũmũtethya ata?

¹¹ Mbee, mũmanyĩw’a wa Mbivilia ũeaa syana syake e weka no one mwĩĩtu-a-asa o nake ũeaa syana e weka. Mũmanyĩw’a ũsu no akiitwe ngoo mũno oona kĩthito kĩla mwĩĩtu-a-asa ũsu wĩkĩaa okany’e na twana twake Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ. Kelĩ, sũanĩa mũmanyĩw’a ũkũng’ang’ana aeke kũnyw’a sikala, na aimanyana na mwana-a-asa wavotie kũekana na kĩmanyĩo kĩu. Mwana-a-asa ũsu nũtonya kũmũtavya ũndũ kũmwenda Yeova kwamũtetheeisye kũatĩĩa mĩao yake. (2 Ako. 7:1; Avi. 4:13) Ĩtina wa mwana-a-asa ũsu kũmũelesya ũndũ weekie, aimwĩa, “O naku no ũeke.” Na kĩu kĩimwĩkĩa vinya na aiĩkĩĩa kana o nake no aeke. Katatũ, mũmanyĩw’a wa mũika no one mwĩĩtu-a-asa wa mũika ũtanĩaa mũno kwĩthĩwa e Ngũsĩ. Kĩu no kĩtume enda kũmanya nĩ kyaũ kĩtetheeasya mwĩĩtu-a-asa ũsu kwĩkala e mũtanu mavinda onthe.

12. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana kĩla ũmwe kĩkundinĩ ve ũndũ ũtonya kwĩka akatetheesya amanyĩw’a ma Mbivilia?

¹² Yĩla amanyĩw’a ma Mbivilia mamanyana na ana-a-asa na eĩtu-a-asa me kĩvathũkany’o,  ngelekany’o syoo no imatetheesye kũelewa ũndũ matonya kũkwata mwĩao wa Klĩsto wa kũmwenda Ngai na mũtũi. (Yoa. 13:⁠35; 1 Tim. 4:12) Na o tondũ twoona, mũmanyĩw’a no atetheew’e nĩ ngelekany’o sya atavany’a makomanĩte na maũndũ mailye o ta ala mamũkwatĩte. Ngelekany’o isu no imũtetheesye kũmanya kana no avote kwĩka moalyũku ala mekwendeka nĩ kana atw’ĩke mũmanyĩw’a wa Klĩsto. (Kũt. 30:11) Kĩla ũmwe kĩkundinĩ ve ũndũ ũtonya kwĩka akatetheesya amanyĩw’a meke maendeeo. (Mt. 5:16) We mwene wĩkaa ata wĩkĩe vinya amanyĩw’a ala mokaa maũmbanonĩ?

13-14. Yesũ akuie atũmwa make ata yĩla makw’ĩte ngoo?

¹³ Twĩenda kũtetheesya ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ ala mavoie mambĩĩe kwĩanĩsya mwĩao wa Klĩsto wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a. Ũndũ Yesũ wakuie atũmwa make yĩla makw’ĩte ngoo no kũtũtetheesye kũmanya kĩla twaĩle kwĩka.

¹⁴ Ĩvinda ĩkuvĩ Yesũ atanamba kũawa, atũmwa ‘onthe nĩmasembie mamũtia.’ (Mko. 14:50; Yoa. 16:32) We Yesũ eekie ata ĩvindanĩ yĩu makw’ĩte ngoo? Kavinda kakuvĩ ĩtina wa kũthayũũkw’a, eeie aatĩĩi amwe make atĩĩ: “Mũikakĩe! Endai, mũkatavye ana-a-asa makwa [kana nĩnĩthayũũkiw’e].” (Mt. 28:10a) Yesũ ndaamekĩsya ngoo. O na kau nĩmamũtiĩte, ametie “ana-a-asa makwa.” O ta Yeova, Yesũ aĩ tei na nĩwaekeaa.​—2 Asu. 13:⁠23.

15. Twĩw’aa ata twasũanĩa ala maekete kũtavany’a?

¹⁵ O ta ũu, nĩtũthĩnĩkĩaa mũno ala maekete kũtavany’a. Mo nĩ ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ, na nĩtũmendete! Nĩtũlilikanaa ũndũ mamũthũkũmie Yeova na kĩthito, na amwe o na mamũthũkũmie kwa ĩvinda ya myaka mingĩ. (Aevl. 6:10) Twĩw’aa tũimakosa mũno! (Luka 15:4-7) Kwoou tũtonya kũatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ ata?

16. Tũtonya kwonany’a ata kana nĩtũũthĩnĩkĩa ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ ala mavoie?

¹⁶ Mathokye maũmbanonĩ wĩ mũthangaau. Ũndũ ũmwe Yesũ weekie athangaasye atũmwa make yĩla makw’ĩte ngoo nĩ kũmathokya ũmbanonĩ. (Mt. 28:10b; 1 Ako. 15:⁠6) O ta ũu, ũmũnthĩ no tũthangaasye ala mavoie moke maũmbanonĩ, ethĩwa mayambĩĩe kwĩka ũu. Nĩtwaĩle kũmanya kana nĩvatonyeka tũkamathokya mavinda kauta maikaatw’ĩka nĩmooka. Yesũ ndalea kwĩthĩwa atanie yĩla amanyĩw’a make mookie ũmbanonĩ ũla wamathoketye. O naitũ tũiema kũtana twoona mooka.​—Sianĩsya na Mathayo 28:16 na Luka 15:⁠6.

17. Twaĩle kwĩka ata yĩla mũndũ wavoie wooka ũmbanonĩ?

¹⁷ Mavika maũmbanonĩ, mathokye kuma ngoonĩ. Yĩla Yesũ wakomanie na amanyĩw’a make, nĩwamathengeeie aneena namo, na kĩu kyatuma mew’a me eanĩe. (Mt. 28:18) Twaĩle kwĩka ata yĩla mũndũ wavoie wooka Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ? Nithyĩ twaĩle kwĩthĩwa ma mbee kũmũkethya twĩ athangaau. Mbeenĩ nĩvatonyeka tũkathĩnĩka tũiseng’a twĩasya ata. Ĩndĩ no tũmũtavye ũndũ twatana kũmwona, kwa nzĩa ĩtemwĩkĩĩthya nthoni.

18. Tũtonya kwĩkĩa vinya ata atavany’a ala mavoie?

¹⁸ Mekĩe vinya kuma ngoonĩ. Nĩvatonyeka amanyĩw’a ma Yesũ makethĩwa meew’aa matatonya wĩa ũla wamanengie wa kũtavany’a nthĩ yonthe. Nũndũ wa ũu, Yesũ amaĩkĩĩthisye ũũ: “Nyie nĩ vamwe nenyu  mĩthenya yonthe.” (Mt. 28:20) Kĩu nĩkyamatethisye? Ĩĩ. Ĩtina wa kavinda o kanini, nĩmambĩĩe “kũmanyĩsya . . . na kũnyaĩĩkya ũvoo mũseo.” (Meko 5:42) Atavany’a ala mavoete o namo nĩmendaa kwĩkĩwa vinya. Nĩvatonyeka makew’a matatonya kwambĩĩa kũtavany’a. Kwoou no tũmaĩkĩĩthye kana maikatavanasya me oka. Na ĩndĩ yĩla makew’a matonya kũthi ũtavany’a, twĩendany’a namo. Vate nzika, makatana mũno kwona tũimatetheesya kwambĩĩa kũtavany’a ũvoo mũseo. Twoony’a ala mavoete kana tũmosaa ta ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ, no twone maisyoka, na kĩu kĩituma onthe kĩkundinĩ matana.

19. Twĩ na wendi wĩva, na nĩkĩ?

¹⁹ Twaĩle kũtethya wĩa ũũ wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a nginya ĩndĩĩ? Twaĩle kũendeea nginya mũminũkĩlyo wa ĩvinda yĩĩ. (Mt. 28:20; sisya Maelesyo ma Ndeto sya Mbivilia, “Mũminũkĩlyo wa ĩvinda yĩĩ.”) Ĩndĩ nĩtũũtonya kũendeea kwĩanĩsya mwĩao ũsu wa Yesũ? Nĩtũtw’ĩte vyũ kwĩka ũu! Nũndũ wa ũu, nĩtũtũmĩaa ĩvinda yitũ, vinya witũ, na malĩ sitũ kũmantha ala me na “ngoo nzeo kwondũ wa thayũ wa tene na tene.” (Meko 13:48) Tweeka ũu, twĩthĩawa tũiatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ. Aisye: “Lĩu wakwa nĩ kwĩka kwenda kwa ũla wandũmie, na kũmina wĩa wake.” (Yoa. 4:34; 17:⁠4) Ũsu now’o wendi witũ. Twĩenda kũmina wĩa ũũ twanengiwe. (Yoa. 20:21) Na twĩenda ala angĩ onthe, o vamwe na ala mavoie, momĩĩsye wĩanĩ ũũ vamwe naitũ.​—Mt. 24:⁠13.

20. Kwosana na Avilivi 4:13, nĩkĩ tũtonya kwĩanĩsya wĩa ũla Yesũ watwĩaĩe twĩke?

²⁰ Nĩ w’o kana kwĩanĩsya mwĩao ũsu wa Yesũ kũi laisi. Ĩndĩ tũitethasya wĩa ũsu twĩ ithyoka. Yesũ atwathie kana akeethĩawa naitũ. Yĩla tũũtethya wĩa wa kũtw’ĩkĩthya andũ amanyĩw’a, twĩthĩawa “twĩ atethya ma wĩa vamwe na Ngai,” na twĩthĩawa “twĩ nthĩnĩ wa ngwatanĩo vamwe na Klĩsto.” (1 Ako. 3:9; 2 Ako. 2:17) Kwoou no twĩanĩsye wĩa ũsu. Nĩ kĩanda kĩnene na kya kũtanĩthya ta kĩ kũtethya wĩa ũũ na kũtetheesya angĩ maũtethye!​—Soma Avilivi 4:​13.