1. Kũringana na Mathayo 28:18-20, Jesu eerire arutwo ake atĩa?

THUTHA wa Jesu kũriũkio, nĩ ooimĩrĩire arutwo ake arĩa maacemanĩtie Galili. Nĩ harĩ ũndũ wa bata eendaga kũmeera. Ũndũ ũcio warĩ ũrĩkũ? Aameerire ciugo iria irĩ thĩinĩ wa Mathayo 28:18-20.​—Thoma.

2. Nĩ ciũria irĩkũ tũkwarĩrĩria?

² Ndungata ciothe cia Ngai ũmũthĩ, nĩ ciagĩrĩirũo gwathĩkĩra watho ũcio wa Jesu wa gũtua andũ arutwo. Nĩ ũndũ ũcio, rekei twarĩrĩrie ciũria ithatũ ikonainie na wĩra ũcio Jesu atũheete. Kĩa mbere, makĩria ma kũruta arutwo a Bibilia mawatho ma Ngai-rĩ, nĩ atĩa ũngĩ tũbatiĩ gwĩka? Gĩa kerĩ, ahunjia othe thĩinĩ wa kĩũngano mangĩteithĩrĩria arutwo a Bibilia atĩa gũkũra kĩĩroho? Gĩa gatatũ, tũngĩteithĩrĩria atĩa arĩa matigĩte kũhunjia macokerere rĩngĩ wĩra wa gũtua andũ arutwo?

3. Nĩ ũndũ ũrĩkũ wa bata twagĩrĩirũo kũririkana wĩgiĩ rĩathani rĩrĩa Jesu aaheanire?

³ Kũringana na watho wa Jesu, twagĩrĩirũo kũruta andũ maũndũ marĩa athanĩte. No nĩ harĩ ũndũ ũngĩ wa bata twagĩrĩirũo kũririkana. Jesu ndooigire: ‘Mũkĩmarutaga maũndũ marĩa mothe ndĩmwathĩte.’ No ooigire: “Mũkĩmarutaga kũrũmia maũndũ marĩa mothe ndĩmwathĩte.” No tũrũmĩrĩre ũtaaro ũcio wa Jesu, na njĩra ya kuonereria arutwo aitũ a Bibilia ũrĩa mangĩhũthĩra maũndũ marĩa tũramaruta. (Atũm. 8:31) Tũrabatara gwĩka ũguo nĩkĩ?

4. Kũrũmia watho nĩ kuuga atĩa? Heana ngerekano.

 ⁴ “Kũrũmia” watho nĩ kũwathĩkĩra. Rekei twĩcirie ũhoro wa ngerekano ĩngĩtũteithia gũtaũkĩrũo ũrĩa tũngĩruta mũndũ kũrũmia kana gwathĩkĩra maũndũ marĩa Kristo athanĩte. Mũndũ ũrathomithia mũrutwo wake gũtwarithia ngaari angĩmũruta atĩa gwathĩkĩra mawatho ma barabara? Wa mbere, ambaga akamũthomithia mawatho ma barabara nĩ marĩkũ. No nĩ arabatara gwĩka ũndũ ũngĩ nĩguo onie mũrutwo ũcio ũrĩa angĩathĩkĩra mawatho macio. No mũhaka mathiĩ na mũrutwo ũcio magatwarithie ngaari barabara, nĩguo mũrutwo ũcio ahote kũhũthĩra maũndũ marĩa erutĩte. Tũreruta atĩa na ngerekano ĩyo?

5. (a) Kũringana na Johana 14:15 na 1 Johana 2:3, twagĩrĩirũo kũruta arutwo aitũ a Bibilia ũndũ ũrĩkũ? (b) Heana ngerekano ya maũndũ mamwe tũngĩtaarĩria arutwo aitũ.

⁵ Rĩrĩa tũreruta na andũ Bibilia, nĩ tũmarutaga maũndũ marĩa Ngai endaga twĩke. No nĩ tũrabatara gwĩka ũndũ ũngĩ makĩria. Nĩ twagĩrĩirũo kũruta arutwo aitũ a Bibilia kũhũthĩra maũndũ marĩa mareruta ũtũũro-inĩ wao. (Thoma Johana 14:15; 1 Johana 2:3.) No tuonie arutwo ũrĩa mangĩhũthĩra motaaro ma Bibilia marĩ cukuru, wĩra-inĩ, kana maũndũ-inĩ ma gwĩkenia kũgerera kĩonereria gitũ. No tũmataarĩrie maũndũ twĩyoneire ũtũũro-inĩ witũ, marĩa maronania ũrĩa kũhũthĩra ũtaaro wa Bibilia gũtũgitĩrĩte kuumana na mogwati kana ũrĩa gũtũteithĩtie gũtua itua rĩa ũũgĩ. Tũkĩhoya hamwe na arutwo aitũ, no tũhoe Jehova tũmũũrie amatongorie na roho wake mũtheru.​—Joh. 16:13.

6. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ tũngĩka nĩguo tũteithie arĩa angĩ kũrũmia mawatho ma Jesu?

⁶ Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩ tũngĩka nĩguo tũteithie andũ arĩa angĩ kũrũmia mawatho ma Jesu? Nĩ twagĩrĩirũo gũteithia arutwo aitũ a Bibilia makũrie wendi wa gũtua andũ arutwo. Kũrĩ arutwo amwe mangĩigua guoya kũhunjia. Kwoguo nĩ twagĩrĩirũo gũkorũo na wetereri tũkĩmateithia o kahora nĩguo mataũkĩrũo nĩ morutani ma Bibilia wega, tũhutie ngoro ciao, nĩguo makũrie wendi wa kũhunjia. Nĩ atĩa tũngĩka nĩguo tũteithie arutwo aitũ gũkũria wendi wa kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega?

7. Tũngĩteithia mũrutwo atĩa akũrie wendi wa kũhunjĩria arĩa angĩ ũhoro mwega?

⁷ No tũũrie mũrutwo wa Bibilia ciũria ta ici: “Gwĩtĩkĩra ũhoro mwega gũgũteithĩtie atĩa kwagĩria ũtũũro waku? Nĩ ũkuona ta arĩa angĩ marabatara kũmenya ũhoro ũyũ? Ũngĩka atĩa nĩguo ũmateithie?” (Thim. 3:27; Mat. 9:37, 38) Onia mũrutwo trakti citũ, iria nĩ imwe cia indo iria ikoragwo Gathandũkũ-inĩ Gaitũ ka Indo cia Kũrutana, na ũmwĩre athuure iria arona ta ingĩkenia andũ ao a famĩlĩ, arata, na andũ arĩa arutithanagia wĩra nao. No ũhe mũrutwo trakti cigana ũna. No mwĩmenyerie hamwe nake nĩguo ũmũteithie kũmenya ũrĩa angĩheana trakti icio. Na thutha wa mũrutwo gũtuĩka mũhunjia ũtarĩ mũbatithie, nĩ twagĩrĩirũo kũhunjia hamwe nake nĩguo tũmũteithie. ​—Koh. 4:9, 10; Luk. 6:40.

8. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa bata harĩ arutwo aitũ a Bibilia gũkũria wendo mũnene harĩ Ngai na andũ arĩa angĩ? (Ningĩ rora gathandũkũ, “ Ũrĩa Tũngĩteithia Arutwo Aitũ Mende Ngai Makĩria.”)

⁸ Ririkanaga atĩ Jesu aatwathire atĩ tũrutage andũ arĩa angĩ “kũrũmia maũndũ marĩa mothe” atwathĩte. Na hatarĩ nganja, maũndũ macio nĩ hamwe na maathani marĩa merĩ manene, nĩmo kwenda Ngai na kwenda andũ, na merĩ nĩ mahutanĩtie na wĩra wa kũhunjia na gũtua andũ arutwo. (Mat. 22:37-39) Mahutanĩtie naguo na njĩra ĩrĩkũ? Ũndũ ũrĩa mũnene ũtũmaga tũrute wĩra wa kũhunjia nĩ wendo  witũ harĩ Ngai na harĩ andũ. No arutwo amwe a Bibilia no maigue magĩtigĩra kũhunjia. Ĩndĩ no tũteithie arutwo ta acio gũkorũo na ma atĩ marĩ na ũteithio wa Jehova nĩ mekũhota gũthiĩ maniinĩte guoya kahora kahora. (Thab. 18:1-3; Thim. 29:25) Gathandũkũ karĩa karĩ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, nĩ kagwetete maũndũ tũngĩka nĩguo tũteithie mũrutwo wa Bibilia kwenda Ngai makĩria. Hamwe na ũguo, nĩ atĩa kĩũngano kĩngĩka nĩguo gĩteithĩrĩrie mũrutwo kuonania wendo makĩria?

9. Mũrutwo ũreruta gũtwarithia ngaari angĩhũthĩra njĩra irĩkũ kwĩruta maũndũ ma bata?

⁹ Ta wĩcirie o rĩngĩ ũhoro wa mũrutwo ũreruta gũtwarithia ngaari. Mũrutwo ta ũcio angĩĩruta na njĩra ta irĩkũ hĩndĩ ĩrĩa aratwarithia ngaari marĩ hamwe na mwarimũ wake? No erute na njĩra ya gũthikĩrĩria mwarimũ wake, na kwĩrorera ũrĩa arĩa angĩ maratwarithia ngaari barabara-inĩ. Kwa ngerekano, mwarimũ no onie mũrutwo ndereba mwega ũramba gũtithia nĩguo ndereba ũngĩ ambe ahĩtũke. Ningĩ no onie mũrutwo ndereba ũngĩ ũranyihanyihia ũtheri wa matawa ma ngaari yake, nĩguo ndagacine maitho ndereba arĩa angĩ. Mũrutwo no erute maũndũ ma bata kuuma kũrĩ matereba acio marĩa angĩhũthĩra agĩtwarithia ngaari.

10. Nĩ ũndũ ũrĩkũ ũngĩteithia mũrutwo gũkũra kĩĩroho?

¹⁰ Ũndũ ũmwe na ũcio, mũrutwo wa Bibilia ũrambĩrĩria gũtungatĩra Jehova, no erute maũndũ kuuma kũrĩ mwarimũ wake na ningĩ erute kuumana na kĩonereria kĩega kĩa ndungata ingĩ cia Jehova. Kwoguo nĩ kĩĩ kĩngĩteithia arutwo a Bibilia gũkũra kĩĩroho? Nĩ gũthiĩ mĩcemanio-inĩ ya Gĩkristiano. Nĩkĩ? Tondũ maũndũ marĩa mekwĩruta mĩcemanio-inĩ nĩ mekũmateithia kuongerera ũmenyo, gwĩkĩra wĩtĩkio wao hinya, na kwenda Ngai makĩria. (Atũm. 15:30-32) Ningĩ mũrutwo angĩũka mĩcemanio-inĩ, mwarimũ wake nĩ ekũmũmenyithania na aarĩ na ariũ a Ithe witũ, arĩa managerera maũndũ ta marĩa aragerera. Nĩ cionereria ta irĩkũ cia kuonania wendo mũrutwo angĩyonera athiĩ mĩcemanio-inĩ? Rekei tuone ngerekano cigana ũna.

11. Nĩ cionereria ta irĩkũ mũrutwo angĩona kĩũngano-inĩ, na ingĩmũhutia atĩa?

¹¹ Mũrutwo wa Bibilia ũrarera ciana arĩ wiki no one mwarĩ wa Ithe witũ ũrarera ciana arĩ wiki o take. Ũndũ ũcio no ũhutie mũrutwo ũcio ngoro, nĩ ũndũ wa kuona ũrĩa mwarĩ wa Ithe witũ ũcio arerutanĩria gũthiĩ mĩcemanio-inĩ na ciana ciake nini. Mũrutwo wa Bibilia ũraremererũo gũtiga kũnyua thigara no amenyane na mũhunjia warĩ na thĩna ũcio kabere na akĩũtooria. Mũhunjia ũcio no amwĩre ũrĩa kwenda Jehova kwamũteithirie gwathĩkĩra mawatho ma Ngai. (2 Kor. 7:1; Afil. 4:13) Thutha wa mũhunjia kũmwĩra ũrĩa aahotire gũtiga mũtugo ũcio, mũrutwo no aigue ekĩrĩtwo ngoro mũno kũigua mũhunjia ũcio akĩmwĩra, “O nawe no ũhote.” Mũirĩtu ũreruta Bibilia no one mwarĩ wa Ithe witũ mwĩthĩ ũkoragwo na gĩkeno ũtũũro-inĩ wake. Kuona gĩkeno kĩrĩa mwarĩ wa Ithe witũ ũcio akoragwo nakĩo, no gũtũme mũrutwo ũcio ende kũmenya kĩrĩa gĩtũmaga akorũo na gĩkeno.

12. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ o mũndũ kĩũngano-inĩ arĩ na itemi rĩa gũteithĩrĩria arutwo a Bibilia?

¹² Rĩrĩa Arutwo a Bibilia mamenyana na ahunjia matiganĩte arĩa maigĩte kĩonereria kĩega, nĩ merutaga na cionereria ciao ũrĩa mangĩrũmia watho wa Jesu wĩgiĩ kwenda Ngai na andũ. (Joh. 13:35; 1 Tim. 4:12) Ningĩ, o ta ũrĩa hekũgwetetwo, mũrutwo no erute kuumana na ahunjia arĩa marahiũrania na moritũ o ta marĩa arahiũrania namo. Kũgerera cionereria ta icio, mũrutwo no one atĩ no ahote gwĩka mogarũrũku marĩa marabatarania  nĩguo atuĩke mũrutwo wa Kristo. (Gũcok. 30:11) O mũndũ thĩinĩ wa kĩũngano no ateithĩrĩrie arutwo a Bibilia na njĩra itiganĩte nĩguo makũre kĩĩroho. (Mat. 5:16) Hihi wee wĩkaga atĩa nĩguo wĩkĩre ngoro arutwo a Bibilia arĩa mokaga mĩcemanio-inĩ?

13-14. Jesu eekĩire arutwo ake atĩa hĩndĩ ĩrĩa moorĩtwo nĩ hinya?

¹³ No twende gũteithia aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa matigĩte kũhunjia macokerere wĩra wa gũtua andũ arutwo. Njĩra ĩrĩa Jesu aahiũranirie na arutwo ake rĩrĩa maakuĩte ngoro no ĩtũteithie kuona ũrĩa tũngĩka ũguo ũmũthĩ.

¹⁴ Mũthia-inĩ wa ũtungata wa Jesu gũkũ thĩ arĩ hakuhĩ gũkua, arutwo ake othe nĩ ‘maamũtiganĩirie na makĩũra.’ (Mar. 14:50; Joh. 16:32) Jesu eekĩire arutwo ake maũndũ na njĩra ĩrĩkũ hĩndĩ ĩyo moorĩtwo nĩ hinya? Ihinda inini thutha wake kũriũkio, Jesu eerire andũ amwe arĩa maamũrũmagĩrĩra ũũ: “Mũtigetigĩre! Thiĩi mũkeere ariũ a Awa [atĩ nĩ ndiũkĩtio].” (Mat. 28:10a) Jesu ndaatiganĩirie arutwo ake. Aametire “ariũ a Awa” o na gũtuĩka nĩ maamũtiganĩirie. Jesu nĩ oonanirie tha na akĩohanĩra o ta Jehova.​—2 Ath. 13:23.

15. Tũiguaga atĩa nĩ ũndũ wa andũ arĩa matigĩte kũhunjia?

¹⁵ Na njĩra o ta ĩyo, nĩ twagĩrĩirũo gwĩciria mũno igũrũ rĩgiĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa matigĩte kũhunjia. Nĩ a famĩlĩ itũ ya kĩĩroho, na nĩ tũmendete mũno. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ amwe arĩa matigĩte kũhunjia maarĩ na kĩyo kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, na nĩ tũririkanaga maũndũ maingĩ marĩa maahingirie hĩndĩ ĩyo. (Ahib. 6:10) Nĩ twĩriragĩria mũno kuona magĩcokerera kũhunjia! (Luk. 15:4-7) Tũngĩka atĩa nĩguo twĩgerekanie na Jesu na njĩra ya kũmonia atĩ nĩ tũmeciragia?

16. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũngĩka tuonanie nĩ tũreciria aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa matigĩte kũhunjia?

¹⁶ Manyite ũgeni mĩcemanio-inĩ. Njĩra ĩmwe Jesu aahũthĩrire gwĩkĩra ngoro arutwo ake arĩa maakuĩte ngoro, nĩ kũmanyita ũgeni mũcemanio-inĩ. (Mat. 28:10b; 1 Kor. 15:6) O ta Jesu, o na ithuĩ no tũnyite ũgeni arĩa matigĩte kũhunjia moke mĩcemanio-inĩ angĩkorũo matiũkaga. Rĩmwe no tũbatare kũmanyita ũgeni maita maigana ũna nĩguo metĩkĩre gũka. Hatarĩ nganja Jesu nĩ aakenire arutwo ake metĩkĩra gũthiĩ mũcemanio-inĩ ũcio aamanyitĩte ũgeni.​—Ringithania Mathayo 28:16 na Luka 15:6.

17. Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa rĩrĩa mũndũ ũtigĩte kũhunjia oka mũcemanio?

¹⁷ Manyite ũgeni ũcanjamũkĩte. Rĩrĩa Jesu aacemanirie na arutwo ake, nĩ aatũmire maigue manyitĩtwo ũgeni, na ndeetereire arutwo mathiĩ kũrĩ we no nĩ aathiire harĩ o na akĩmaarĩria. (Mat. 28:18) Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa rĩrĩa ahunjia arĩa matigĩte kũhunjia moka Nyũmba-inĩ ya Ũthamaki? Nĩ twagĩrĩirũo kuoya ikinya rĩa mbere rĩa kũmanyita ũgeni tũcanjamũkĩte. Kĩambĩrĩria-inĩ no twĩtigĩre nĩ ũndũ wa kũrigwo tũkũmeera atĩa. No handũ ha gwĩtigĩra, no twarie nao na njĩra ĩtekũmaconorithia tũmeere ũrĩa tũraigua tũkenete nĩ ũndũ wao gũka.

18. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ tũngĩkĩra ngoro arĩa matigĩte kũhunjia?

¹⁸ Mekĩrage ngoro. No kũhoteke arutwo a Jesu nĩ maaiguaga ta matangĩahotire kũruta wĩra ũrĩa maahetwo wa kũhunjia thĩinĩ wa thĩ yothe. Jesu aamekĩrire ngoro akĩmeera ũũ: “Nĩ ndĩkoragwo hamwe na inyuĩ mĩthenya yothe.” (Mat. 28:20) Hihi ũndũ ũcio warĩ na moimĩrĩro mega harĩ arutwo ake? Ĩĩ. Kahinda kanini thutha ũcio, arutwo maarĩ na kĩyo wĩra-inĩ wa “kũrutana na kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega.” (Atũm. 5:42) O na andũ arĩa matigĩte kũhunjia  nĩ mabataraga gwĩkĩrũo ngoro. No maigue magĩtigĩra gũcokerera wĩra wa kũhunjia. No tũmekĩre ngoro na njĩra ya kũmaririkania atĩ matirĩhunjagia marĩ oiki. Mangĩambĩrĩria kũhunjia rĩngĩ, no tũthiĩ tũhunjie nao. Hatarĩ nganja nĩ marĩkenaga nĩ ũndũ wa kũmahe ũteithio ũcio. Tũngĩonia andũ arĩa matigĩte kũhunjia wendo o ta ũrĩa tuonagia aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa angĩ, no macokerere kũhunjia rĩngĩ na ũndũ ũcio ũtũme kĩũngano gĩkorũo na gĩkeno.

19. Wendi witũ nĩ ũrĩkũ, na nĩkĩ?

¹⁹ Twagĩrĩirũo gũthiĩ na mbere kũruta wĩra wa gũtua andũ arutwo nginya rĩ? Nginya ithirĩro rĩa mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ. (Mat. 28:20; rora Ũthathaũri wa Ciugo cia Bibilia, “Ithirĩro rĩa mũtabarĩre wa maũndũ.”) Hihi nĩ tũkũhota gũthiĩ na mbere kũhunjia na gũtua andũ arutwo nginya hĩndĩ ĩyo? Nĩ tũtuĩte itua rĩa gwĩka ũguo. Nĩ tũkoragwo twĩhaarĩirie kũhũthĩra mahinda, hinya, na indo citũ gũcaria andũ arĩa marĩ na “mwerekera ũrĩa wagĩrĩire wa kũheo muoyo wa tene na tene.” (Atũm. 13:48) Rĩrĩa tũreka ũguo tũkoragwo tũkĩĩgerekania na kĩonereria kĩa Jesu. Ooigire ũũ: “Irio ciakwa nĩ gwĩka wendi wa ũrĩa wandũmire na kũrĩkia wĩra wake.” (Joh. 4:34; 17:4) O na ithuĩ nĩ twendaga mũno gwĩka ũguo. Tũngĩenda kũrĩkia wĩra ũrĩa tũheetwo. (Joh. 20:21) Na no twende andũ arĩa angĩ, nginya arĩa matigĩte kũhunjia moke, nĩguo tũrĩkie wĩra ũyũ tũrĩ hamwe.​—Mat. 24:13.

20. Kũringana na Afilipi 4:13, nĩkĩ no tũhote kũrĩkia wĩra ũrĩa Jesu aatwathire tũrute?

²⁰ Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, kũruta wĩra ũcio Jesu aatũheire ti ũndũ mũhũthũ. No tũtiraũruta tũrĩ oiki. Jesu eeranĩire atĩ nĩ arĩkoragwo hamwe na ithuĩ. Rĩrĩa tũraruta wĩra wa gũtua andũ arutwo, tũkoragwo tũrĩ “arutithania wĩra hamwe na Ngai,” “tũgwatanĩire na Kristo.” (1 Kor. 3:9; 2 Kor. 2:17) Kwoguo no tũhote kũũrĩkia. Na githĩ tũtirĩ na gĩtĩo kĩnene gĩa kũgĩa na mweke wa kũruta wĩra ũyũ na gũteithĩrĩria andũ arĩa angĩ nĩguo o nao mahote kũũruta!​—Thoma Afilipi 4:13.