YE KÏY qachʼalal ri kʼo chik junaʼ kiyaʼon qa kitinamit rma xebʼä jukʼan chik ri akuchï kʼo más päq, najin yetzolin pa kitinamit. Rma kan nkajoʼ Jehová chqä yekajoʼ ri winäq, ri qachʼalal riʼ, xetzolin pa kitinamit rma kan yeʼajowäx publicadores rchë nkitzjoj le Biblia (Mat. 22:37-39). ¿Achkë kʼo chë xkiyaʼ qa ri qachʼalal riʼ chqä achkë rubʼanik xyaʼöx utzil pa kiwiʼ rma Jehová? Qtzjon jbʼaʼ chkij ri qachʼalal aj Camerún, jun tinamït ri kʼo África.

Pa junaʼ 1998, jun qachʼalal ri rubʼiniʼan Onésime xyaʼ qa Camerún, chqä 14 junaʼ xjeʼ jukʼan chik tinamït. Kʼo jun qʼij, taq Onésime kʼo wä pa Salón del Reino, jun qachʼalal xksaj jun kʼambʼäl tzij chrij ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia. Ryä xuʼij reʼ: «Tqabʼanaʼ che rä chë ye kaʼiʼ winäq ri kichiʼil kiʼ najin yekichäp kär. Ri kaʼiʼ winäq riʼ ma junan ta ye kʼo, ye kʼa jun chkë ryeʼ najin yeruchäp más kär chwäch ri jun chik. ¿Achkë komä xtuʼän ri ma kan ta kʼïy kär najin yeruchäp? Kantzij na wä chë xtbʼä apü rkʼë rachiʼil».

Taq Onésime xkʼoxaj ri kʼambʼäl tzij riʼ, xchʼöbʼ rij ntzolin Camerún. Chriʼ, ri qachʼalal kan nkʼatzin wä kitoʼik rchë yekitoʼ ri winäq ri nkajoʼ nkitamaj más chrij le Biblia. Ye kʼa kan xchʼpü rukʼuʼx rma ma retaman ta we kʼa xtkʼuluj na che rä xtjeʼ pa rutinamit rma kan kʼïy chik junaʼ alenäq äl chriʼ. Rma riʼ, naʼäy xtzolin 6 ikʼ, y pa junaʼ 2012 kan chöj xtzolin pa Camerún.

Onésime nuʼij: «Kʼo chë xkʼluj chwä yijeʼ pa kʼatän chqä nkʼwaj jun kʼaslemal ri achiʼel kikʼwan nwinaq. Pa Salón del Reino, kʼo chë xkʼluj chwä yitzʼuyeʼ chik jmul pa kiwiʼ kuw taq chʼakät». Y kan tzeʼël ntzuʼun taq nuʼij reʼ: «Ye kʼa taq más wä nyaʼ wan chrij ri ntzjöx pa plataforma, eqal eqal yenmestaj qa ri chʼakät ri kʼo bʼoʼj pa kiwiʼ».

Pa junaʼ 2013, Onésime xkʼleʼ rkʼë ya Géraldine, ri xjeʼ 9 junaʼ Francia chqä xtzolin pa Camerún. ¿Achkë utzil xyaʼ Jehová pa kiwiʼ rma xkiyaʼ pa naʼäy ri rusamaj? Onésime nuʼij: «Ri wixjayil chqä rïn junan xqbʼä pan Escuela para Evangelizadores del Reino chqä komä yoj kʼo pa Betel. Xa pa jun junaʼ, xeqasäx pa yaʼ ye 20 tijoxelaʼ chrij le Biblia ri ye kʼo pa qa-congregación. Rïn nnaʼ chë komä yïn kʼo akuchï yikowin yentoʼ wä más winäq» (Mar. 1:17, 18). Ya Géraldine nuʼij: «Majun bʼëy xinquʼ ta chë kan kʼïy utzil xtinwïl».

Ya Judith, ri kʼo wä Estados Unidos, nrajoʼ wä nuʼän más chpan ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia. Ryä nuʼij: «Ronojel mul ri yibʼä wä Camerún rchë yenbʼetzʼetaʼ ri n-familia, kan yinoqʼ taq yitzolin pä rma kʼo wä chë yenyaʼ qa ye kʼïy winäq ri xinchäp kitjoxik chrij le Biblia». Tapeʼ ke riʼ, ya Judith kaʼiʼ wä rubʼanon rukʼuʼx chrij we ntzolin Camerún  o manä. Ryä kʼo wä jun utziläj rusamaj ri nutoʼ wä rchë nkowin nutöj ri aqʼon ri nkʼatzin wä che rä rutataʼ, ri kʼo Camerún. Ye kʼa xkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij Jehová, rma riʼ xtzolin pa rutinamit. Ryä nuʼij chë kʼo mul kʼa xnatäj na che rä ri rubʼanik kʼaslemal xkʼwaj Estados Unidos. Ye kʼa xuʼij che rä Jehová chë ttoʼ pä rchë nkʼuluj che rä njeʼ Camerún. Y Jehová kan xyaʼ pä ri xkʼutuj che rä. Xqʼalajin riʼ, rma ri ukʼwäy bʼey rchë circuito chqä ri rixjayil kan xkikʼuqbʼaʼ rukʼuʼx.

Taq ya Judith nunataj jontir ri xuʼän taq xtzolin Camerún, ryä nuʼij: «Chkipan oxiʼ junaʼ, rïn xikowin xentoʼ ye kajiʼ winäq rchë xeqasäx pa yaʼ». Ryä chqä xok precursora especial. Y komä, ryä chqä Sam-Castel, ri rachjil, yeʼuksan rchë yekibʼechʼaʼej ri congregaciones. ¿Y achkë xbʼanatäj rkʼë rutataʼ? Ya Judith chqä ri ru-familia xkïl jun hospital chpan jun chik tinamït ri xtöj ronojel ri xkʼatzin rchë xbʼan operar rutataʼ. Ri operación kan ütz xel apü.

Jun qachʼalal ri rubʼiniʼan Víctor kʼo wä Canadá taq xskʼij ruwäch jun tzijonem ri xel chpan ri wuj La Atalaya chrij ri achkë chë tjonïk kʼo más rejqalen. Rma riʼ, ryä xquʼ rij ri tjonïk rukʼulun pä. Riʼ xuʼän chë xyaʼ qa ri universidad chqä xtjoj riʼ chrij jun samaj ri ma nkʼatzin ta na yabʼä pa universidad rchë nasmajij. Ryä nuʼij: «Rma xinbʼän riʼ, kan más chanin xinwïl nsamaj y xikowin xinbʼän ri kan ronojel wä mul nrayin nbʼän: yinok precursor». Chrij riʼ, xkʼleʼ rkʼë ya Caroline chqä xebʼä Camerún. Taq ye kʼo wä chlaʼ, xkibʼetzʼetaʼ ri sucursal, ri akuchï xbʼix chkë chë tkiquʼ rij we ütz nuʼän chkiwäch yekanaj qa Camerún rchë yetoʼon. Víctor nuʼij: «Majun ta wä achkë nqqʼatö. Y rma qakʼwan wä jun kʼaslemal ri ma kan ta achkë rubʼanik, xqkowin xqaʼän ri xbʼix chqë». Tapeʼ ya Caroline kʼo wä jojun ruyabʼil, ryeʼ xekowin xebʼä Camerún.

Víctor chqä ya Caroline junan xkichäp ki-precursorado regular rchë yekitoʼ jontir ri winäq ri nkajoʼ wä nkitamaj más chrij le Biblia. Xekowin xejeʼ jun tiempo Camerún rma kʼo wä jbʼaʼ kirajil kikʼolon qa. Ye kʼa chrij riʼ, yebʼesamäj wä Canadá jojun ikʼ rchë yekowin yebʼetoʼon chik jmul Camerún. Riʼ xerutoʼ rchë ma xkiyaʼ ta qa ki-precursorado. ¿Achkë utzil xyaʼ Jehová pa kiwiʼ? Junan xebʼä pan Escuela para Evangelizadores del Reino, xeʼok precursores especiales y komä najin yetoʼon rkʼë kiyakik jay rchë nyaʼöx ruqʼij Jehová chkipan. Víctor nuʼij: «Rma qabʼanon pä ronojel reʼ, qanaʼon achkë rubʼanik yojrutoʼon pä Jehová».

Pa junaʼ 2002, jun qachʼalal achï ri rubʼiniʼan Alain, ri najin wä nutjoj riʼ pa universidad rchë Alemania, xskʼij ruwäch ri tratado Joven, ¿qué harás con tu vida? Riʼ xuʼän chë xyaʼ chwäch nbʼeruqʼiʼ jojun samaj pa rutinamit Jehová. Pa junaʼ 2006, xbʼä pan Escuela de Entrenamiento Ministerial y xkitäq Camerún.

Chriʼ, ryä xrïl jun rusamaj ri akuchï xa nkʼaj qʼij nsamäj. Jbʼaʼ chrij riʼ, xrïl chik jun rusamaj ri akuchï más ütz jbʼaʼ xtoj che rä. Ye kʼa xnaʼ chë ya riʼ rkʼë jbʼaʼ xa xtqʼät rchë nuʼän más pa rusamaj Jehová. Rma riʼ, taq ri sucursal xkʼutuj che rä we nrajoʼ ntok precursor especial, ryä kan chanin xuʼij chë nrajoʼ. Rchë ma ntel ta äl chpan rusamaj, ri ru-patrón xuʼij che rä chë xtjtobʼaʼ rajäl ruqʼij, ye kʼa Alain ma xrajoʼ ta chwäch. Jbʼaʼ chrij riʼ, xkʼleʼ rkʼë ya Stéphanie, ri xjeʼ jojun junaʼ Francia. ¿Achkë kʼayewal xrïl ya Stéphanie taq xbʼä Camerún?

Ryä nuʼij: «Xyaʼ jojun yabʼil chwä, ye kʼa xikowin xinwïl ruqʼomal. Riʼ xuʼän chwä chë más bʼaʼ ütz xinnaʼ». Jehová kan xyaʼ utzil pa kiwiʼ re jun kʼlaj winäq reʼ rma xkiköchʼ ri kʼayewal. Alain nuʼij:  «Taq xqbʼä chutzjoxik le Biblia pa jun tinamït ri kʼa näj nkanaj wä ri rubʼiniʼan Katé, xeqïl ye kʼïy winäq ri nkajoʼ wä yetjöx chrij le Biblia. Rma riʼ, xqkowin xeqatoʼ ri winäq riʼ chrij le Biblia pa teléfono. Kaʼiʼ chkë ri tijoxelaʼ riʼ xeqasäx pa yaʼ chqä xbʼan jun grupo de publicadores». Ya Stéphanie nuʼij: «Majun ta chik jun ri nyaʼö más kiʼkʼuxlal pa wan chwäch ri yentoʼ ri winäq rchë nkitamaj ruwäch Jehová chqä nkijäch kiʼ pa ruqʼaʼ. Aweʼ Camerún kan kʼïy mul qanaʼon ri kiʼkʼuxlal riʼ». Komä, Alain y ya Stéphanie najin yeʼuksäx rchë yekibʼechʼaʼej ri congregaciones.

Ya Gisèle xqasäx pa yaʼ taq najin wä nutjoj riʼ chlaʼ Italia rchë ntok doctora. Ryä kan nqä wä chwäch ri kʼaslemal ri ma kan ta achkë rubʼanik kikʼwan ri jun kʼlaj precursores ri xetjon rchë chrij le Biblia. Chqä kan nrajoʼ wä nuʼän más chpan ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia. Rma riʼ, xok precursora regular taq kʼa najin na nutjoj riʼ rchë ntok doctora.

Ya Gisèle nrajoʼ wä ntzolin Camerún rchë ntoʼon más chpan ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia, ye kʼa xnaʼ chë achiʼel ta kʼo wä nqʼatö rchë. Ryä nuʼij: «Ma xtyaʼöx ta wä chik qʼij chwä rchë yitzolin Italia rchë yijeʼ qa chriʼ, chqä kʼo wä chë yenyaʼ qa ri wachiʼil chqä ri wachʼalal ri ye kʼo wä Italia». Tapeʼ ke riʼ, pa mayo rchë ri junaʼ 2016, ya Gisèle xtzolin Camerún. Jbʼaʼ chrij riʼ, xkʼleʼ rkʼë Léonce. Ri sucursal xuʼij chkë chë, we ütz nuʼän chkiwäch, kebʼä pa tinamït Ayos, ri akuchï nkʼatzin wä kïy toʼïk rchë ntzjöx ri ruchʼaʼäl Dios.

¿Achkë wä rubʼanik ri kʼaslemal chpan ri tinamït riʼ? Ya Gisèle nuʼij: «Kïy mul kan pa semanas ma njeʼ ta wä qa-luz, chqä ma ütz ta wä yeqaʼän cargar ri qa-teléfonos. Rma riʼ kan ronojel bʼaʼ mul yechpül. Xintamaj xinbʼöx qʼaqʼ rchë nbʼän qaway. Y taq ntok wä qa aqʼaʼ, nqakʼwaj wä qa-linterna rchë nqaweraj qayaʼ, rma kʼa ya riʼ taq ma ye jun ta wä chik más winäq». Ya Gisèle nuʼij achkë xtoʼö rchë xköchʼ ronojel riʼ: «Xqkowin xqaköchʼ ronojel riʼ rma Jehová xyaʼ pä ri loqʼoläj ruchqʼaʼ pa qawiʼ chqä choj kaʼiʼ xqatolaʼ qiʼ. Y ri qa-familia chqä ri qachiʼil ronojel mul xkikʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chqä kʼo mul kan xkitäq pä qarajil».

¿Kiʼ komä rukʼuʼx ya Gisèle rma xtzolin pa rutinamit? Ya Gisèle nuʼij: «Jaʼ, kiʼ nkʼuʼx rma xinbʼän riʼ. Tapeʼ pa naʼäy kʼo kʼayewal chqä xqbʼison jbʼaʼ, taq xqkowin xeqaqʼaxaj ronojel riʼ, ri wachjil chqä rïn xqʼax chqawäch chë ri xqaʼän ya riʼ kʼo ta chë xqaʼän. Komä kan qakʼuqbʼan qakʼuʼx chrij Jehová chqä nqanaʼ chë más naqaj yoj kʼo wä che rä». Léonce y ya Gisèle xebʼä pan Escuela para Evangelizadores del Reino y komä ye precursores especiales.

Achiʼel nkiʼän ri ajchapöy taq kär ri nkipabʼaʼ kiʼ chwäch xa bʼa achkë kʼayewal rchë nkichäp kʼïy kär, ri qachʼalal ri yetzolin pa kitinamit ma nkikʼewaj ta nkiʼän ri najowatäj rma nkajoʼ yekitoʼ ri winäq ri kan rkʼë ronojel kan nkajoʼ nkitamaj ruwäch Jehová. Kantzij na wä chë Jehová ma xtmestaj ta ronojel ri nkiʼän ri qachʼalal riʼ chqä xttzolij rajäl rukʼexel chkë rma ri ajowabʼäl nkikʼüt chrij ri rubʼiʼ (Neh. 5:19; Heb. 6:10). We rït yït kʼo jukʼan chik tinamït y ataman chë chpan ri atinamit nkʼatzin toʼïk chrij ri samaj chrij rutzjoxik le Biblia, ¿ütz nuʼän chawäch yatzolin? We xtaʼän riʼ, tayaʼ chwäch awan chë Jehová kantzij na wä chë xtyaʼ kʼïy utzil pan awiʼ (Prov. 10:22).