BALIKYETU bangyi abalua omo bihugho byabo eriyikala omo bindi bihugho busana n’erisonda esyofranga babirisuba ewabo. Kundi banzire Yehova n’abandu, babirisuba omo bihugho ebiri mw’obwagha bw’abatuliri b’oBwami. (Mat. 22:37-39) Ni myatsi yahi eyo babiriherera, kandi babiribana miyisa yahi? Eriminya, tukanaye oko kihugho kye Cameroun ekiri eluhande lw’eyo eryuba likalengera omo Afirika.

Omo mwaka 1998 mughala wetu yo Onésime mwahuma ewabo eCameroun. Mwabugha emyaka 14 iniane omo kindi kihugho. Kiro kighuma, oko mihindano, mwowa eky’erileberyako ekihambene n’omubírí w’eritulira. Omubuyi mwabugha ati, “Abira babiri bamabya ibanemusohera omo myanya eyirimo amahere, neryo omughuma iniahamba amahere manene kwilaba owundi, oyuli ahate amahere isyendighenda ahali oyuli ahali amahere mangyi?”

Eky’erileberyako ekyo mukyaleka Onésime inialengekania okw’isuba eCameroun eyiri amahere mangyi w’obunya-kirimu eriwatikya abatuliri abaliyo. Aliwe abya n’erihangya-hangya. Anganatokire eribeghera amaisa we Cameroun enyuma w’eribugha emyaka mingyi omo kindi kihugho? Eriminya ng’anganabeghera, Onésime mwatsuka eribungira eCameroun n’erilabyayo misi ndatu. Neryo omo mwaka 2012, mwahumirayo.

Onésime akabugha ati: “Nabya nitolere eribeghera obutuku obuhuhene n’erilebya engebe nga yiliyo yiti. Omo Kisenge ky’Obwami, nabya nitolere eribeghera eritasyikala oko bitumbi by’esyombao.” Inyanatsemire akabugha ati, “Ngabya n’abihira amalengekania waghe wosi w’oko programe y’emihindano, ko nganabirirawa nitya ebitumbi byʼesyombao.”

Omo 2013, Onésime mwatahya Géraldine, oyo wasuba eCameroun akalua eFrance eyo abugha emyaka mwenda. Ni miyisa yahi eyo omulume n’omukali abo babana busana n’erihira emibírí y’ekiteokrasi y’embere omo ngebe yabo? Onésime akabugha ati: “Ingye na mukali waghe, mutwaghenda oko Kalasi k’Abatuliri b’oBwami n’eryo twamakolera oko Beteli. Omo mwaka mughuma musa, abigha be Biblia 20 omo ndeko yetu mubabatisibwa. Lino ngayowa iniri omo mwanya owatolere ‘ow’erisoheramo.’” (Mar. 1:17, 18) Géraldine akatasyabugha ati: “Nabiribana miyisa mingyi kwilaba ngoko nabya ngalengekania.”

Judith abya iniabirihumira e Amerika aliwe mwanza erikanyirirya omubírí wiwe w’eritulira. Akabugha ati, “Omughulu nabya ngalua okw’ibungira ab’eka eCameroun, ingalira busana n’erisigha abigha bangyi abo nilue inabiritsukisya.” Aliwe, Judith mwasagha erisuba eCameroun. Abya awite omubírí owakamuletera esyofranga nene  owabya akaleka inyatoka eritwanira tata wiwe eCameroun. Aliwe, busana n’eriyiketera Yehova, Judith mwahuma. Akabugha ati mwakandira ebibuya bilebe omo kihugho ky’eyihya. Mwasaba Yehova amuwatikaye erikola esyombinduka kandi omulebererya w’omutimbo na mukali wiwe mubamuwatikya.

Omughulu Judith akibuka ngoko emyatsi yabya abisuba eCameroun, akabugha ati, “Omo myaka isatu munabana obutseme bw’eriwatikya abandu bani erihika okw’ibatisibwa.” Judith obupainia bwʼembaghane. Munabwire, akakola na mwira wiwe, Sam-Castel, omo mubírí w’obulebererya. Nikwa, niki kyo kyahikira tata wa Judith? Judith n’abomo kihanda kiwe mubabana olupitali omo kihugho ky’eyihya olwayiherera erilihira tata wiwe esyofranga sy’obuperasyo. Eky’obutseme, obuperasyo mubwalaba ndeke.

Mughala wetu Victor mwahumira eKanada. Abere abisoma omwatsi omo Akaleberyo k’Omuteya owahambene n’erisoma akalasi kali-kali, mwalengekania oko mwatsi oyo ko buli. Mwayisogha eritendisoma akalasi kali-kali, neryo mwasombola akalasi k’erimubegherya emibírí ak’omughulu muke. Akabugha ati, “Ekyo mukyaleka inabana omubírí wo luba, n’erikola ekyo nabya inabirikandira​—eribya mupainia.” Enyuma waho, Victor mwatahya Caroline, neryo mubabungira eCameroun. Omo mughulu oyo, mubabungira ebeteli, balikyetu balebe eyo mubababwira bati nga sibangalengekania erisyakolera eCameroun. Victor akabugha ati: “Mutwalangira isihali ekyangaleka itwaghana, kandi kundi ituwite engebe nyolo, mutwaligha.” Nomo kine, omubiri wa Caroline abya isyakalire ndeke, mubayisogha erihuma.

Victor na Caroline mubatsuka eribya bapainia omughulu wosi busana n’erianzisibwa linene eryo babana omw’itulira. Oko mughulu mulebe esyofranga esyo babya ibabiribika musyabawatikya. Enyuma waho mubasuba eKanada eriyakola hake, ekyabatokesaya erisuba eCameroun n’erilola embere n’obupainia. Mubabana miyisa yahi? Mubaghenda oko Kalasi k’Abatuliri b’oBwami, bamabya bapainia b’embaghane, kandi lino ni baghombe abakahimba Ebisenge by’Obwami. Victor akabugha ati, “Erisighania engebe yetu eyuwene mukyaleka itwayilangirira obuwatikya bwa Yehova.”

Omo mwaka 2002, Alain, inyanemusoma akalasi kali-kali eBujeremani, mwasoma etrakte Vijana​—Mtatumiaje Maisha Yenu? Ebyo asoma mubyaleka iniayihiriraho emiradi mihya-mihya. Omo mwaka 2006, mwaghenda oko Kalasi k’Abasyakulu n’Abaghombe Abawatikya neryo mwatumwa eCameroun, ekihugho ekyo abutirawamo.

ECameroun, Alain mwabana omubírí w’erikola biro bike omo yenga. Enyuma waho, mwabana omubírí owakaliha ndeke, aliwe mwahangya-hangya ati anganaleka inyatabya n’endambi nene y’eritulira. Neryo abere abibana olusunzo lw’eribya mupainia w’embaghane, mwalua inyaligha. Oyumuhere omubírí mwamubwira ngoko omusahara wiwe ni munene, aliwe Alain mwatabindula amalengekania wiwe. Enyuma waho, Alain mwatahya Stéphanie, oyuwabya inyabirikala eFrance oko myaka mingyi. Ni bitsibu byahi ebyo Stéphanie abana abihumira eCameroun?

Stéphanie akabugha ati: “Munabya ngalwala, n’ebyalya bilebe isibiryendana n’omubiri waghe, aliwe munabya ngabana edawa mughulu wosi neryo munahumulikana.” Omulume n’omukali oyu mubahembwa busana n’eriyiyinia lyabo. Alain akabugha ati: “Twabere tukayatulira omo mulongo owali hali owakahulawamo Katé, mutwabana  abandu bangyi abanzire erigha eBiblia. Enyuma waho, mutwabya tukigha nabo oko telefone. Ababiri b’oko bigha b’eBiblia abo mubabatisibwa, n’ekikundi ky’abatuliri mukyatsuka omo mulongo oyo.” Stéphanie akatasya bugha ati: “Sihali ubutseme obulengire eriwatikya abandu erihika okw’iyiherera oko Yehova. Erikolera eno, twabiriyilangirira obutseme obo ngendo nyingyi.” Munabwire, Alain na Stéphanie bakakola omo mubírí w’obulebererya.

Gisèle abatisibawa inyanemusoma akalasi k’ekinganga e Italia. Engebe nyolo ya mughala wetu na mukali wiwe abapainia abamwighisaya eBiblia muyamutsemesya, neryo mwanza erikola bingyi omo mubírí w’eritulira. Neryo Gisèle mwabya mupainia w’omughulu wosi abibugha akalasi.

Gisèle abyanzire erisuba eCameroun atoke erikola bingyi omo mubírí wa Yehova, aliwe abya awite ebikamuhanga-hangaya. Akabugha ati, “Munaligha eriherya akaghisa k’eribya mukalani we Italia n’erisigha abira n’ab’oko kihanda kyaghe abali e Italia.” Nomo kine, oko Mwisi 5, 2016, Gisèle mwasuba eCameroun. Mughulu mulebe enyuma waho, mwatahibwa na Léonce, n’ebeteli y’eCameroun muyalighira abatahenie aba erighenda e Ayos, omuyi owalimo obuyitawa bw’abatuliri b’oBwami.

Engebe ye Ayos yabya yiti? Gisèle akabugha ati: “Kangyi-kangyi ihakanalaba amayenga isituwite muliro, neryo isitwangasunga omuliro omo syo telefone syetu. Mughulu munene isisirikola. Munigha erihuka oko muliro w’esyongwe, itukaghenda n’esyoburete n’esyotorose tukayateha amaghetse omo kiro oko kano omughulu sikuli bandu banene.” Ni kyahi ekyawatikaya abatahenie aba eriyiyinia? Gisèle akabugha ati: “Ekirimu kya Yehova, omwira waghe oyukanyiwatikaya, n’abira eribya ibanemutuhumulikania n’erituwatikya omwituha esyofranga.”

Gisèle anatsemire busana n’erisuba omo kihugho kiwe? Akabugha ati: “Ee! Ahate eritika-tika. Okwitsuka habya ihane amagumu n’eribunika mutima, aliwe twabere twakinda ebyo, ingye na mwira waghe mutwayowa imutwakola ekyo twabya tutolere erikola. Tukayiketera Yehova kandi tukayowa ituli hakuhi naye.” Léonce na Gisèle mubaghenda oko Kalasi k’Abatuliri b’oBwami, kandi ni bapainia b’embaghane ab’omughulu muke.

Ng’abasohi abakakanganaya obutubaha omo mibere mbiriri-mbiriri batoke erihamba amahere mangyi, abakasuba omo kihugho kyabo bakayitalaya oko bindi batoke eriwatikya ab’emitima myolo abanzire erihulikirira omwatsi w’oBwami. Ahate eritika-tika, Yehova akendisyibuka abatuliri ab’omuhwa aba busana n’olwanzo olo babirikangania busana n’erina liwe. (Neh. 5:19; Ebr. 6:10) Wamabya iwabirihumira omo bihugho by’eyihya, kandi omo kihugho kyenyu imune obwagha bw’abatuliri b’oBwami, wanganasubayo? Wamakola ekyo, iwukendibana emiyisa mingyi.​—Emi. 10:22.