1. Гава әм хԝә тʹәне тʹәхмин дькьн йан гава кӧ проблемед мә пʹьрʹ ьн, чь дькарә дьлбини бьдә мә? (Зәбур 118:5-7)

ГӘЛО тӧ хԝә щарьна тʹәне тʹәхмин дьки у дьфькьри кӧ тʹӧ кәс али тә накә? Һьнә хьзмәткʹаред Йаһоԝа йед амьн жи хԝә ӧса тʹәхмин дькьрьн (1 Пʹадш. 19:14). Ль дәмед ӧса, ве соза Йаһоԝа бинә бира хԝә: «Әзе тʹӧ щар жь тә нәчьм у тʹӧ щар тә бәрʹнадьм». Ләма әм дькарьн бь баԝәри ӧса бежьн: «Хӧдан пьштоване мьн  ә у әз натьрсьм» (Ибрн. 13:5, 6). Паԝлосе шанди әв готьн ԝәкә сала 61 йа Д.М. хушк у бьред ль Щьһустанерʹа ньвисибун. Готьнед Паԝлос рʹезед Зәбур 118:5-7 (бьхунә) тиньн бира мә.

2. Ве готареда, әме ль сәр чь хәбәр дьн?

² Ԝәк зәбурбеж, Паԝлос жи жь Йаһоԝа аликʹари дьстанд. Мәсәлә, ԝәкә дӧ сал пешийа кӧ ԝи нәʹма хԝә йа Ибранийарʹа ньвиси, гәмийа кӧ Паԝлос теда бу, кʹәт фьртонәкә мәзьн (Кʹар. Шанд. 27:4, 15, 20). Һьм ль дәма ве фьртонәйе һьм жи гәләк щаред дьн, Йаһоԝа Паԝлосрʹа бу Аликʹар. Ньһа әме дина хԝә бьдьн се сәрһатийед Паԝлос, йед кӧ нишан дькьн кӧ Йаһоԝа чаԝа бь дәсте Иса Мәсиһ у мәләка, бь дәсте кәсед хԝәйиһʹӧкӧм у бь дәсте хушк у бьра али Паԝлос кьр. Әв йәк ԝе баԝәрийа мә һе ԛәԝи бькә кӧ һәгәр әм жь Хԝәде аликʹарийе бьхԝазьн, әԝе бе һәԝара мә.

3. Дьбәкә Паԝлос чь дьфькьри, у чьма?

³ Паԝлос һʹәԝщәйи аликʹарийе бу. Ԝәкә сала 56 Д.М., әʹлаләте әԝ жь пʹарьстгәһе дәрхьст у дьхԝәст ԝи бькӧжә. Рʹожәк шунда, гава Паԝлос ль бәр щьвина гьрәгьра сәкьни, дьжмьнед ԝи дьхԝәстьн ԝи ԛәт-ԛәти кьн (Кʹар. Шанд. 21:30-32; 22:30; 23:6-10). Дьбә кӧ Паԝлос ӧса дьфькьри: «Әзе һʹәта кʹәнге карьбьм ль бәр ве зӧльме тәйах бькьм?»

4. Йаһоԝа чаԝа бь дәсте Иса али Паԝлос кьр?

⁴ Паԝлос чь аликʹари станд? Шәва паши кӧ Паԝлос һат гьртьн, Иса ԝирʹа хӧйа бу у гот: «Сәрхԝә бә, тә чаԝа шәʹдәтийа мьн Оршәлимеда да, ӧса жи гәрәке Рʹомеда шәʹдәтийе бьди» (Кʹар. Шанд. 23:11). Паԝлос бешьк жь ве созе пʹьрʹ мерхаси дьстанд. Иса Мәсиһ пәсне Паԝлос да жь бәр кӧ әԝи ль Оршәлиме шәʹдәти дабу. Ӧса жи, әԝи соз да Паԝлос кӧ әԝе бь сах у сьламәт бьгьһижә Рʹоме, у кӧ әԝе ль ԝе дәре диса шәʹдәтийе бьдә. Гава Паԝлос әв соз бьһист, бешьк әԝи хԝә хԝәйкьри тʹәхмин дькьр, ԝәк зарʹокәки кӧ хԝә дь пʹашьла баве хԝәда хԝәйкьри тʹәхмин дькә.

5. Йаһоԝа чаԝа бь дәсте мәләкәки али Паԝлос кьр? (Бьньһерʹә шькле рʹуйе журнале.)

⁵ Паԝлос рʹасти кʹижан тәнгасийед дьн һат? Ԝәкә дӧ сал паши чәтьнайед ль Оршәлиме, Паԝлос бь гәмике дьчу Италйайе. Һьнге фьртонәкә һаԛас мәзьн рʹабу кӧ гәмиван у рʹеԝи дьфькьрин кӧ әԝе бьмьрьн. Ле бәле, Паԝлос нәтьрсийа. Гәло чьма? Әԝи мәрьвед ль гәмийерʹа ӧса гот: «Ве шәва дәрбазбуйи мьлйакʹәтәки ԝи Хԝәдейе кӧ әз пʹара ԝи мә у ԝи дьһʹәбиньм, мьнва хӧйа бу у гот: ‹Нәтьрсә, Паԝлос! Гәрәке тӧ ль бәр Ԛәйсәр бьсәкьни. Хԝәде һʹәмуйед тʹәви тә гәмийеда данә хатьре тә›». Бь аликʹарийа мәләкәки, Йаһоԝа созе кӧ әԝи бәре бь сайа Иса дабу ԝи, дӧбарә кьр. Бь рʹасти жи, Паԝлос сах у сьламәт гьһиштә Рʹоме (Кʹар. Шанд. 27:20-25; 28:16).

6. Кʹижан созе Иса Мәсиһ дькарә мерхасийе бьдә мә, у чьма?

⁶ Әм чь аликʹарийе дьстиньн? Чаԝа кӧ Иса Мәсиһ пьштгьрийа Паԝлос кьрьбу, әԝе пьштгьрийа мә жи бькә. Мәсәлә, Иса Мәсиһ һʹәму шагьртед хԝәрʹа ӧса соз дайә: «Әз ирода тʹьме һʹәта ахьрийа дьнйайе тʹәви ԝә мә!» (Мәт. 28:20) Готьнед Иса мерхасийе дьдьн мә. Гәло чьма? Щар щара, әм рʹасти тәнгасийед мәзьн тен. Мәсәлә,  гава һʹьзкьрийәки мә дьмьрә, еша мә нә тʹәне бь чәнд рʹожа, ле дькарә бь гәләк сала бәрдәԝам бьбә. Ле һьнәк жь мә ида кал у пир бунә у бона ве йәке дьлтәнг дьбьн, һьнәк жи дькʹәвьнә депресйайе у жь бо ве йәке дьчәрчьрьн. Диса жи, әм сәбьр дькьн, чьмки әм заньн кӧ проблемед мә чьԛас мәзьн бьн жи, Иса «тʹьме» тʹәви мә йә (Мәт. 11:28-30).

7. Ль гора Әʹйанти 14:6, Йаһоԝа чаԝа али мә дькә?

⁷ Хәбәра Хԝәде дьбежә кӧ Йаһоԝа бь сайа мәләка жи али мә дькә (Ибрн. 1:7, 14). Мәсәлә, гава әм мьзгина Пʹадшатийе мәрьвед жь щурʹә-щурʹә мьләтарʹа бәла дькьн, мәләк рʹебәрийа мә дькьн (Мәт. 24:13, 14; Әʹйанти 14:6 бьхунә).

8. Йаһоԝа чаԝа бь дәсте фәрмандарәки Рʹомайи али Паԝлос кьр?

⁸ Паԝлос чь аликʹари станд? Дь сала 56 Д.М.-да, Иса Паԝлосрʹа готьбу кӧ әԝе һәрә Рʹоме. Ле бәле, ль Оршәлиме, һьнә Щьһуйа дьхԝәстьн Паԝлос бькӧжьн. Гава фәрмандаре Рʹомайи Клаԝдйо Лусйо плана ԝан бьһист, әԝи Паԝлос жь дәсте ԝан фьльтанд. Әԝи Паԝлос тʹәви әскәра шанд бажаре Ԛәйсәрйе, ԝәкә 105 км жь Оршәлиме дур. Ль Ԛәйсәрйе, Фәликс ԝәли «әʹмьр кьр, кӧ әԝ ԛәсьра Һеродәсда бе хԝәйкьрьне». Ль ԝедәре, дьжмьнед Паԝлос ида нькарьбун зьраре бьдьн ԝи (Кʹар. Шанд. 23:12-35).

9. Ԝәли Фесто чаԝа али Паԝлос кьр?

⁹ Дӧ сал шунда, Паԝлос һе ль Ԛәйсәрйе гьрти бу. Дәԝса Фәликс, мәрьвәки бь наве Фесто ида бубу ԝәли. Щьһуйа жь Фесто дьхԝәст кӧ Паԝлос ль Оршәлиме бе диԝан кьрьн, ле Фесто хԝәстьна ԝан рʹәд кьр. Ԝәли бәлки заньбу кӧ «ԝана тʹәләк чекьрьбу кӧ рʹева ԝи бькӧжьн» (Кʹар. Шанд. 24:27–25:5).

10. Гава Паԝлос дәʹԝа диԝана Ԛәйсәр кьр, ԝәли Фесто чь гот?

¹⁰ Паше, Паԝлос ль Ԛәйсәрйе һат диԝан кьрьн. Фесто «хԝәст кӧ щьһуйарʹа ԛәнщийе бькә», у жь Паԝлос пьрси: «Тӧ дьхԝази һәвраз һәрʹи Оршәлиме, кӧ бона ван тьшта диԝана тә бәр мьн ԝьр бе кьрьне?» Паԝлос заньбу кӧ һәгәр әԝ һәрә Оршәлиме, әԝе дьбәкә бе кӧштьн. Ӧса жи, әԝи заньбу кӧ гәрәке әԝ чь бькә ԝәки сах бьминә, бьгьһижә Рʹоме у хьзмәта хԝә пек бинә. Әԝи гот: «Әз дәʹԝа диԝана Ԛәйсәр дькьм». Паши кӧ Фесто тʹәви ширәткʹаред хԝә хәбәр да, әԝи Паԝлосрʹа гот: «Тӧ дәʹԝа Ԛәйсәр дьки, гәрәке тӧ һәрʹи щәм Ԛәйсәр». Бь сайа ԛьрара Фесто, Паԝлос жь дәсте дьжмьнед хԝә фьльти. Ԝәхт шунда, Паԝлос чу Рʹоме – дури Щьһуйед кӧ дьхԝәстьн ԝи бькӧжьн (Кʹар. Шанд. 25:6-12).

11. Дьбәкә Паԝлос кʹижан готьнед Ишайа анин бира хԝә?

¹¹ Гава Паԝлос һивийе бу кӧ һәрә Италйайе, ԝи бәлки әв готьнед Ишайа анин бира хԝә: «Дә плана бькьн, ле плане ԝә ԝе вала дәркʹәвьн! Һун чь дьхԝазьн бежьн, бежьн, ле һуне сәркʹәти нәбьн, чьмки Хԝәде тʹәви мә йә» (Иша. 8:10, ДТʹ). Паԝлос заньбу кӧ Хԝәде ԝе али ԝи бькә, у ве йәке бешьк мерхаси дьда ԝи у али ԝи дькьр кӧ әԝ ль һьмбәри тәнгасийа сәбьр бькә.

12. Йулйо чь кьр, у дьбәкә Паԝлос чь фәʹм кьр?

¹² Дь сала 58 Д.М.-да, Паԝлос рʹе кʹәт. Жь бәр кӧ әԝ гьрти бу, әԝ тʹәсмили фәрмандарәки Рʹомайи йе бь наве Йулйо  кьрьн. Жь ве дәме, жийана Паԝлос ида дь дәсте Йулйода бу. Гәло Йулйо һʹӧкӧме хԝә чаԝа да хәбате? Рʹожәк шунда, гава әԝ жь гәмийе пәйа бун, «Йулйо ԛәнщи Паԝлосрʹа кьр, изьн да кӧ һәрʹә щәм достед хԝә». Чәнд рʹож шунда, Йулйо һʹӧкӧме хԝә да хәбате кӧ Паԝлос жь мьрьне хьлаз бькә. Гәло чаԝа? Әскәра дьхԝәст һʹәму гьртийед кӧ ль гәмийе бун, бькӧжьн, ле Йулйо рʹийа ԝан гьрт. Дьбәкә, Паԝлос фәʹм кьр кӧ Йаһоԝа бь дәсте ви фәрмандаре дьлрʹәʹм али ԝи дькьр (Кʹар. Шанд. 27:1-3, 42-44).

13. Йаһоԝа чаԝа дькарә кәсед хԝәйиһʹӧкӧм бьдә хәбате?

¹³ Әм чь аликʹарийе дьстиньн? Һәгәр Йаһоԝа бьхԝазә, әԝ дькарә бь дәсте  рʹӧһʹе пироз кәсед хԝәйиһʹӧкӧм бьдә хәбате кӧ әԝана хԝәстьна ԝи биньн сери. Сьлеман Пʹадша ӧса готьбу: «Дьле пʹадше дәсте Хӧданда мина щәԝед ава нә, кʹийалида кӧ дьхԝазә, Ԝи алийида дадьгәрʹинә» (Мәтʹлк. 21:1). Әв мәтʹәлок чь те һʹәсабе? Мина кӧ щоткʹар дькарә каналәке бькʹолә у рʹийа аве ль гора хԝәстьна хԝә бьгӧһезә, Йаһоԝа жи дькарә бь дәсте рʹӧһʹе пироз фькред һʹӧкӧмдара ль гора хԝәстьна хԝә бьгӧһезә. Ахьрийеда, кәсед хԝәйиһʹӧкӧм дькарьн али хьзмәткʹаред Хԝәде бькьн (Әзра 7:21, 25, 26 жи бьньһерʹә).

14. Ль гора Кʹаред Шандийа 12:5, әм дькарьн дәрһәԛа кʹе дӧа бькьн?

¹⁴ Әм дькарьн чь бькьн? Әм дькарьн «бона пʹадша у һʹәму сәрԝера» дӧа бькьн, ԝәки ԛьраред ԝан жь бо хьзмәт у һʹәбандьна мә баш бьн (1 Тимтʹ. 2:1, 2; Нәһәм. 1:11). Ԝәк шагьртед Иса, йед кӧ ль ԛьрʹна йәке дьжитьн, әм жи жь дьл бона хушк у бьрайед мә йед гьрти дӧа дькьн (Кʹаред Шандийа 12:5 бьхунә; Ибрн. 13:3). Ӧса жи, әм дькарьн жь бо нобәдара дӧа бькьн, йед кӧ бона хушк у бьред мә щабдар ьн. Әм дькарьн жь Йаһоԝа лава бькьн кӧ әԝ ль сәр фькред ԝан һʹӧкӧм бькә, ԝәки әԝана мина Йулйос хушк у бьрайед мә йед гьртирʹа ԛәнщийе бькьн.

15-16. Йаһоԝа чаԝа бь сайа Әристархо у Луԛа али Паԝлос кьр?

¹⁵ Паԝлос чь аликʹари станд? Гава Паԝлос дьчу Рʹоме, әԝи чәнд щара бь дәсте хушк у бьра жь Йаһоԝа аликʹари станд. Ньһа әме ль чәнд мәсәла бьньһерʹьн.

 ¹⁶ Дӧ һәвалед Паԝлос – Әристархо у Луԛа – тʹәви ԝи чун Рʹоме. * Кʹьтеба Пироз набежә кӧ Иса соз дабу ԝан кӧ әԝе сах у сьламәт бьгьһижьн Рʹоме. Ләма, гава әԝ рʹе кʹәтьн, ԝана жийана хԝә дькьрьнә бьн хофе. Диса жи, әԝ һазьр бун кӧ тʹәви Паԝлос рʹеԝитийе бькьн. Анщах гава әԝ ида ль гәмийе бун, ԝана бьһист кӧ әԝе жи сах бьминьн. Ләма, чахе Әристархо у Луԛа ль Ԛәйсәрйе кʹәтьнә гәмийе, Паԝлос бешьк бона аликʹарийа ван дӧ бьред мерхас, шькьри да Йаһоԝа (Кʹар. Шанд. 27:1, 2, 20-25).

17. Йаһоԝа чаԝа бь дәсте хушк у бьра али Паԝлос дькьр?

¹⁷ Паԝлос дь рʹеԝитийа хԝәда чәнд щара жь хушк у бьра аликʹари станд. Мәсәлә, ль бажаре Сайдайе, Йулйо изьн да кӧ Паԝлос «һәрʹә щәм достед хԝә, ԝәки бона ԝи хәм бькьн». Паше, ль бажаре Потийоле, Паԝлос у һәвалед ԝи «хушк-бьра дитьн», йед кӧ һиви жь ԝан кьрьн, кӧ һʹәфтике ԝьр бьминьн. Хушк у бьрайед ль ван дәра бона һʹәԝщәдарийед Паԝлос у һәвалед ԝи хәм дькьрьн, у бешьк Паԝлос жи ԝанрʹа бәʹса сәрһатийед хԝә дькьр у бь ви аԝайи дьле ԝан ԛәԝи дькьр (Кʹаред Шандийа 15:2, 3 жи бьньһерʹә). Паши кӧ Паԝлос у һәвалед ԝи жь хушк у бьра аликʹари стандьн, әԝ диса рʹе кʹәтьн (Кʹар. Шанд. 27:3; 28:13, 14).

18. Паԝлос чьма «шькьри да Хԝәде у дьле ԝи шьдийа»?

¹⁸ Гава Паԝлос бәрбь Рʹомева дьмәшийа, готьнед кӧ ԝи 3 сал пешда щьвата Рʹомерʹа ньвисибу бәлки һатьн бира ԝи: «Әв чәнд сал ә әз дькьм бемә щәм ԝә» (Рʹом. 15:23). Ле бәле, әԝ  нәдьфькьри кӧ әԝе бь зьнщира һәрә ԝедәре. Бинә бәр чʹәʹве хԝә кӧ гава әԝи дит кӧ бьред жь Рʹоме ль сәр рʹе һивийа ԝи бун, дьле ԝи чьԛас ша бу! Кʹьтеба Пироз ӧса дьбежә: «Паԝлос кӧ әԝ дитьн, шькьри да Хԝәде у дьле ԝи шьдийа»  (Кʹар. Шанд. 28:15). Паԝлос шькьри да Хԝәде бона кӧ бьра һатьн бал ԝи, у әԝи фәʹм кьр кӧ Йаһоԝа бь дәсте ван бьра али ԝи дькьр.

19. Ԝәк 1 Пәтрус 4:10 дьбежә, Йаһоԝа чаԝа дькарә мә бьдә хәбате кӧ әм али хушк у бьра бькьн?

¹⁹ Әм дькарьн чь бькьн? Гәло дь щьвата тәда хушк йан бьрайед нәхԝәш һәнә? Гәло проблемед ԝан йед дьн һәнә? Гәло әԝ хәмгин ьн кӧ ԝана һʹьзкьрийәки хԝә ӧнда кьрийә? Һәгәр әм бьвиньн кӧ хушк йан бьракирʹа аликʹари лазьм ә, әм дькарьн дӧа бькьн кӧ Йаһоԝа али мә бькә кӧ әм тьштәки баш бона ԝан бькьн йан бежьн. Дьбәкә хушк йан бьре мә бь сайа готьн у кьрьнед мә мерхасийе бьстинә (1 Пәтрус 4:10 бьхунә). Гава әм али ԝан дькьн, баԝәрийа ԝана дькарә һе ԛәԝи бә һьндава ве соза Йаһоԝа: «Әзе тʹӧ щар жь тә нәчьм у тʹӧ щар тә бәрʹнадьм». Гәло әԝ йәк ԝе дьле тә ша нәкьра?

20. Әм чьма дькарьн бь баԝәри бежьн: «Хӧдан пьштоване мьн ә»?

²⁰ Ԝәк Паԝлос у һәвалед ԝи, әм жи дь жийана хԝәда рʹасти щурʹә-щурʹә тәнгасийа тен. Ле бәле, әм заньн кӧ Йаһоԝа тʹәви мә йә. Әԝ бь дәсте Иса у мәләка али мә дькә. Ӧса жи, һәгәр ль гора ԛьрара ԝи бә, әԝ дькарә бь дәсте кәсед хԝәйиһʹӧкӧм жи али мә бькә. Хенщи ве йәке, гәләк жь мә бь чʹәʹвед хԝә дитийә кӧ Йаһоԝа хьзмәткʹаред хԝә бь сайа рʹӧһʹе пироз дьдә хәбате кӧ әԝ али хушк у бьра бькьн. Ләма, ԝәк Паԝлос, әм дькарьн бь баԝәри бежьн: «Хӧдан пьштоване мьн ә у әз натьрсьм. Инсане чь ль мьн бькә?» (Ибрн. 13:6)