Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

EKICWEKA EKY’OKWEGA 46

Gira Obumanzi—Yehova n’Omuhwezi Waawe

Gira Obumanzi—Yehova n’Omuhwezi Waawe

“Tindikutsigaho, kandi tindikuhemukaho na kakye.”​—HEB. 13:5.

EKYESHONGORO 55 Mutabatiina!

EBIRAAGAMBWEHO *

1. Niki ekiraatuhuumurize twaba nitwehurira nk’abari twenka nari twaba twine oburemeezi? (Zaaburi 118:5-7)

OREEHURIIRE nk’ori wenka, otaine kihwera omu mbeera zigumire? Baingi nibeehurira batyo, otwariiremu n’abaheereza ba Yehova abeesigwa. (1 Bag. 19:14) Ekyo ku kiraakuhikeho, ijuka ngu Yehova naaraganisa ati: “Tindikutsigaho, kandi tindikuhemukaho na kakye.” N’ahabw’ekyo nitubaasa kugamba twine obuhame ngu Yehova ‘niwe muhwezi wangye, tindikwija kutiina.’ (Heb. 13:5, 6) Entumwa Paulo ebigambo ebyo akabihandiikira ab’eishe-emwe bagyenzi be omuri Buyudaaya nk’omu gwa 61 Y.A.K. Ebigambo bye nibitwijutsya ebirikugambwaho omu Zaaburi 118:5-7.​—Kishome.

2. Nituza kushwijuma ki omu kicweka eki, kandi ahabw’enki?

2 Nk’omuhandiiki wa Zaaburi, Paulo nawe kurugiirira aha bi yaarabiremu akaba naamanya ngu Yehova n’Omuhwezi we. Nk’eky’okureeberaho, kumara emyaka erengire ebiri Paulo atakahandiikiire Abaheburaayo ebaruha, akaza omu rugyendo rugumire aha nyanja omu bwire bw’eihunga. (Byak. 27:4, 15, 20) Atakatandikire orugyendo orwo na bwanyima y’okurutandika, Yehova akamuhwera omu miringo mingi. Nituza kushwijuma eshatu ahariyo. Yehova akahwera Paulo arikukoresa Yesu na baamaraika, ab’obushoboorozi, n’ab’eishe-emwe. Okushwijuma ebintu ebi ebyahikire ahari Paulo, nikiija kutuhwera kwongyera kwesiga okuraganisa kwa Ruhanga ngu naija kutuhwera twamushaba.

OKUHWERWA YESU NA BAAMARAIKA

3. Paulo naabaasa kuba yaayebuurize ki, kandi ahabw’enki?

3 Paulo akaba naayenda obuhwezi. Omu mwaka nk’ogwa 56 Y.A.K., abantu bakakurura Paulo baamushohoza aheeru ya hekalu omuri Yerusaalemu kandi baateeraho kumwita. Eizooba eryakuratsireho, ku baareetsire Paulo omu ishengyero, abazigu be bakaba nibenda kumutaanyagura. (Byak. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Omu bwire obwo, Paulo naabaasa kuba yaayebuurize ati: ‘Ninza kugumisiriza embeera egi kuhitsya ryari?’

4. Yehova akahwera ata Paulo arikukoresa Yesu?

4 Paulo akatunga buhwezi ki? Ekiro ekyakuratsireho Paulo aherize kukomwa, “Mukama” Yesu, akamwemerera aha rubaju yaamugira ati: “Guma omutima, ahakuba, nk’oku waampamize ori Yerusaalemu, nikwo oshemereire kumpamya n’omuri Rooma.” (Byak. 23:11) Oku ka kwabaire kuri okuhuumuriza omu bwire buhikire! Yesu akasiima Paulo ahabw’okubuurira omuri Yerusaalemu. Kandi akaraganisa ngu Paulo naija kuhika Rooma ari buhooro, ahu yaabaire naija kwongyera kubuurira. Paulo bwanyima y’okutunga obuhame, naabaasa kuba yaahuriire aine oburinzi nk’omwana ou ishe akwaitse omukono.

Omu ihunga ry’amaani aha nyanja, maraika ariyo naahamiza Paulo ngu buri omwe ori aha meeri naija kuhonokaho (Reeba akacweka 5)

5. Yehova akahwera ata Paulo arikukoresa maraika? (Reeba ekishushani ekiri aha kipampagare.)

5 Paulo akatunga buremeezi ki obundi? Bwanyima y’emyaka nk’ebiri ebyo biherize kubaho omuri Yerusaalemu, Paulo akaba ari aha meeri arikuza Italia haabaho eihunga ry’amaani, boona abaabaire bagiriho bateekateeka ngu nibaija kufa. Kwonka Paulo akaba atatiinire. Ahabw’enki? Akagambira abari aha bwato ati: “Eki kiro haizire maraika wa Ruhanga, naanye ou ndi owe, kandi ou mpeereza, yaanyemerera aha rubaju, Yaagira ati: Paulo, otatiina, oshemereire kwemerera omu maisho ga Kaisaari, kandi reeba, Ruhanga akuhaire abo boona abarikugyenda naiwe.” Yehova akakoresa maraika kugaruka kuhamiza Paulo ebi yaabaire yaamugambiire enyimaho arikukoresa Yesu. Kandi buzima, Paulo akahika Rooma.​—Byak. 27:20-25; 28:16.

6. Ni kuraganisa ki okwa Yesu okurikutugumya, kandi ahabw’enki?

6 Nitutunga buhwezi ki? Yesu naatushagika, nk’oku yaashagikire Paulo. Nk’eky’okureeberaho, Yesu naaraganisa abarikumukuratira boona ati: ‘Ndi hamwe naimwe ebiro byona okuhitsya’ obusingye obu bwahendera. (Mat. 28:20) Ebigambo bya Yesu ebyo nibitugumya. Ahabw’enki? Ahakuba ebiro ebimwe nibitugumira kwemera. Nk’eky’okureeberaho, twafeerwa omukundwa, nitugira obusaasi obutari bw’ebiro bikye byonka, beitu obundi kumara emyaka mingi. Abamwe nibatunga ebiro bigumire ahabw’emyaka ya bukuru. Kandi abandi ebiro bigumire nibireetwa okurengwa obujune. N’obu kiraabe kiri kityo, nitutunga amaani g’okugumizamu ahabw’okumanya ngu Yesu ari naitwe ‘ebiro byona,’ otwariiremu ebiro ebigumire.​—Mat. 11:28-30.

Baamaraika nibatushagika kandi batuhwera twaba turi omu kubuurira (Reeba akacweka 7)

7. Kurugiirira aha Okushuuruurwa 14:6, Yehova naatuhwera ata obunaku obu?

7 Baibuli neetuhamiza ngu Yehova naatuhwera arikukoresa baamaraika. (Heb. 1:7, 14) Nk’eky’okureeberaho, baamaraika nibatushagika kandi batwebembera twaba nitubuurira amakuru marungi g’Obukama omu ‘mahanga goona, n’enganda zoona, n’endimi, n’abantu.’​—Mat. 24:13, 14; shoma Okushuuruurwa 14:6.

OKUHWERWA AB’OBUSHOBOOROZI

8. Yehova akahwera ata Paulo arikukoresa omuduumizi w’amahe?

8 Paulo akatunga buhwezi ki? Omu gwa 56 Y.A.K., Yesu akahamiza Paulo ngu akaba naija kuhika omuri Rooma. Kwonka, Abayudaaya abamwe bakakora orukwe rw’okugwera Paulo omu muhanda ngu bamwite. Omuduumizi w’amahe g’Abarooma Kulaudio Lusia ku yaamanyire orukwe rwabo, akatebeekanisa kucungura Paulo. Ahonaaho, Kulaudio akoohereza Paulo arinzirwe abaserukare baingi kuza Kaisarea, omu rugyendo nk’orwa mahiro 65 kuruga Yerusaalemu. Ku baahikire Kaisarea, Omutegyeki Felikisi akaragiira ngu Paulo ‘bamurindire omu kikaari kya Heroode.’ Abaabaire nibenda kwita Paulo bakaba batarikubaasa kumuhika.​—Byak. 23:12-35.

9. Omutegyeki Festo akahwera ata Paulo?

9 Bwanyima y’emyaka ebiri, Paulo akaba akiri omu kihome omuri Kaisarea. Felikisi akaba ahunguriirwe omutegyeki Festo. Abayudaaya bakeeshengyereza Festo kwohereza Paulo Yerusaalemu kuza kuhozesibwa, kwonka Festo akanga. Obundi omutegyeki ogwo akaba naamanya ngu Abayudaaya bakozire orukwe “kumugwera kumwitira omu muhanda.”​—Byak. 24:27–25:5.

10. Omutegyeki Festo akakora ki, obu Paulo yaashaba kuhozesibwa Kaisaari?

10 Bwanyima, okuhozesibwa kwa Paulo kukabaho omuri Kaisarea. Festo ahabw’okwenda “kusiimwa Abayudaaya,” akabuuza Paulo ati: “Nooyenda kwinamuka Yerusaalemu, ngu obe niyo waacwererwa emanja?” Paulo akaba naamanya ngu naabaasa kwitirwa omuri Yerusaalemu, kandi nabwo akaba naamanya eki aine kukora kubaasa kujuna amagara ge, okuhika Rooma, akahikiiriza obuheereza bwe. Akagira ati: “Ninjurira ahari Kaisaari.” Festo bwanyima y’okwehanuuza aha bahi be b’obwengye, akagambira Paulo ati: “Waajurira ahari Kaisaari, owa Kaisaari obe niyo waaza.” Okucwamu gye kwa Festo kukacungura Paulo omu mikono y’abazigu be. Bwanyima y’obwire, Paulo akaba naija kuba ari Rooma hare n’Abayudaaya abaabaire nibenda kumwita.​—Byak. 25:6-12.

11. Paulo naabaasa kuba yaateekateekire aha bigambo ki ebirikuhuumuriza ebyahandiikirwe Isaaya?

11 Obu Paulo yaabaire ategyereize kutandika orugyendo rwe kuza Italia, naabaasa kuba yaateekateekire aha kurabura kwa nabi Isaaya okurikukwata aha barikuhakanisa Yehova oku: ‘Muhanuure hamwe, kwonka enaama zaanyu niziija kufa busha, mugambe ekigambo, kwonka tikirikwija kuhama, ahabw’okuba Ruhanga ari hamwe naitwe.’ (Isa. 8:10) Paulo akaba naamanya ngu Ruhanga naija kumuhwera, kandi eki kishemereire kuba kyamuhwereire kwemera okugyezibwa okw’omumaisho.

Nk’oku kyabaire kiri ira, Yehova naabaasa kuhiga ab’obushoboorozi kurinda abaheereza be obunaku obu (Reeba akacweka 12)

12. Yulio akatwariza ata Paulo, kandi ekyo nikibaasa kuba kyareeteire Paulo kwetegyereza ki?

12 Omu gwa 58 Y.A.K., Paulo akatandika orugyendo rwe kuza Italia. Ahabw’okugira ngu akaba akomirwe, akateebwa ahansi y’obushoboorozi bw’omuserukare Omurooma orikwetwa Yulio. Kuruga obwo, Yulio akaba naabaasa kugumisa embeera za Paulo nari kuzoorobya. Mbwenu shi akaba naija kukoresa ata obushoboorozi bwe? Eizooba eryakuratsireho, ku baahikire aha nkungu y’enyanja, ‘Yulio akagirira gye Paulo, yaamwikiriza kutaayaayira banywani be.’ Kandi bwanyima, Yulio akajuna n’amagara ga Paulo. Ata shi? Abaserukare bakaba nibenda kwita abatsibe boona abaabaire bari aha meeri, kwonka Yulio akabazibira kukikora. Ahabw’enki? Akakikora “ahabw’okwenda kukiza Paulo.” Shana obundi Paulo akeetegyereza ngu Yehova niwe ari enyima y’ebikorwa by’omukuru w’abaseruka ogu ow’omutima gw’embabazi.​—Byak. 27:1-3, 42-44.

Reeba akacweka 13

13. Yehova naabaasa kukoresa ata ab’obushoboorozi?

13 Nitutunga buhwezi ki? Yehova naabaasa kukoresa omwoyo gurikwera ogw’amaani kureetera ab’obushoboorozi kukora eki arikwenda kyaba nikihikaana n’ekigyendererwa kye. Omugabe Sulemaani akahandiika ati: ‘Omutima gw’omugabe guri omu mukono gwa [Yehova] naagutooza ahu arikwenda hoona, nk’orikuhabura amaizi omu mikura yaago.’ (Enf. 21:1) Enfumu egi neemanyisa ki? Abantu nibabaasa kutiimba omukura nari omufuregye kuhabura amaizi kutoora ahu barikwenda kuhikaana n’ebigyendererwa byabo. Nikyo kimwe, Yehova naabaasa kukoresa omwoyo gurikwera kuhabura ebiteekateeko by’abategyeki kuhikaana n’ekigyendererwa kye. Ekyo kyabaho, ab’obushoboorozi nibagira ekihika ky’okucwamu ebirikugasira abaheereza ba Ruhanga.​—Gyeragyeranisa na Ezera 7:21, 25, 26.

14. Kurugiirira aha Byakozirwe 12:5, nitubaasa kushaba aha bikwatiraine na baahi?

14 Nitubaasa kukora ki? Nitubaasa kushaba aha bikwatiraine ‘n’abagabe n’abategyeki boona’ baaba baine kucwamu ebirikukwata aha buheereza bwaitu bw’Ekikristaayo n’oku turikutwaza. (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11) Nk’oku Abakristaayo omu kyasha ky’okubanza baakozire, naitwe nitushaba Ruhanga munonga turikushabira ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe abari omu kihome. (Shoma Ebyakozirwe 12:5; Heb. 13:3) Kandi, nitubaasa kushaba aha bikwatiraine n’abarinzi b’ebihome abarikurinda ab’eishe-emwe na banyaanyazi-itwe. Nitubaasa kweshengyereza Yehova kuhindura ebiteekateeko by’abantu nk’abo kugira ngu babaase kutwaza nka Yulio reero batwarize ab’eishe-emwe “omu muringo gw’obuntu.”​—Reeba ebigambo by’okwegaho aha Ebyakozirwe 27:3.

OKUHWERWA AB’EISHE-EMWE

15-16. Yehova akahwera ata Paulo arikukoresa Aristariiko na Luka?

15 Paulo akatunga buhwezi ki? Paulo omu rugyendo rwe arikuza Rooma, akatunga obuhwezi emirundi mingi obu Yehova yaamuhaire kurabira omu b’eishe-emwe bagyenzi be. Ka tureebe eby’okureeberaho ebimwe.

16 Banywani ba Paulo babiri abeesigwa Aristariiko na Luka, bakacwamu kugyenda nawe kuza Rooma. * Bakeehayo kwoga amagara gaabo kubaasa kuba na Paulo, n’obu hatariho ekirikworeka ngu bakatunga obuhame butunu kuruga ahari Yesu ngu nibaija kuhika Rooma bari buhooro. Kwonka bwanyima ku baabaire bari omu rugyendo rwabo rugumire, nibwo baamanya ngu amagara gaabo nigaija kucungurwa. N’ahabw’ekyo, Aristariiko na Luka ku baatembire emeeri omuri Kaisarea, Paulo ashemereire kuba yaashabire Yehova kuruga aha mutima, arikumwebaza ahabw’okukoresa ab’eishe-emwe aba emanzi kumuhwera.​—Byak. 27:1, 2, 20-25.

17. Yehova akahwera ata Paulo arikukoresa ab’eishe-emwe bagyenzi be?

17 Obu Paulo yaabaire ari omu rugyendo rwe, ab’eishe-emwe bagyenzi be bakamuhwera emirundi mingi. Nk’eky’okureeberaho, obu baayemerera omu rurembo rwa Sidoni, Yulio akaikiriza Paulo kugyenda “kutaayaayira banywani be n’okuruhuukaho.” Kandi bwanyima omu rurembo rwa Puteoli, Paulo na bagyenzi be bakashangayo ‘ab’eishe-emwe, baabeshengyereza kumara nabo ebiro mushanju.’ N’obu Abakristaayo omu myanya egyo baahwereire Paulo na bagyenzi be omu bi baabaire bakyenire, hatariho kubangaanisa Paulo nawe akabareetera okushemererwa arikubagambira eby’okureeberaho ebirikwombeka. (Gyeragyeranisa n’Ebyakozirwe 15:2, 3.) Bwanyima ya Paulo na bagyenzi be kuhuumuraho bakaruhuuka, bakagumizamu omu rugyendo rwabo.​—Byak. 27:3; 28:13, 14.

Naitwe nka Paulo, Yehova naatuhwera kurabira omu b’eishe-emwe bagyenzi baitu (Reeba akacweka 18)

18. Niki ekyahigire Paulo kusiima Ruhanga n’okuguma omutima?

18 Obu Paulo yaabaire naataaha omu rurembo rwa Rooma, ashemereire kuba yaateekateekire aha bi yaabaire yaahandiikiire ekibiina omu rurembo orwo emyaka eshatu enyima, ati: “Mmazire emyaka mingi niinyetenga kwija owaanyu.” (Rom. 15:23) Kwonka obu yaahandiika akaba atarikuteekateeka ngu naija kwija omuri Rooma ari omutsibe. Ka kishemereire kuba kyamuhuumuriize ku yaareebire ab’eishe-emwe kuruga Rooma bamutegyereize aha ruguuto kumuramutsya! “Paulo ku yaabareebire, yaasiima Ruhanga, yaaguma omutima.” (Byak. 28:15) Yetegyereze ngu Paulo akasiima Ruhanga ahabw’okureeba ab’eishe-emwe. Ahabw’enki? Ahakuba n’aha murundi ogu Paulo akareeba oku Yehova arikumuhwera arikukoresa ab’eishe-emwe.

Reeba akacweka 19

19. Nk’oku kiri omu 1 Petero 4:10, Yehova naabaasa kutukoresa ata kuhwera abarikwenda obuhwezi?

19 Nitubaasa kukora ki? Omu kibiina kyawe harimu ab’eishe-emwe na banyaanyako abaine amaganya ahabw’okurwara nari ahabw’embeera zigumire? Nari obundi bafeereirwe abakundwa baabo. Twamanya omuntu orikwenda kuhwerwa, nitubaasa kushaba Yehova kutubaasisa kumugambira omu omuringo gwa rukundo nari kumukorera eby’embabazi. Ebigambo byaitu nari ebikorwa byaitu eby’embabazi, ow’eishe-emwe nari munyaanyazi-itwe naabaasa kuba nibyo byenyini ebi arikwenda. (Shoma 1 Petero 4:10.) * Twabahwera nibabaasa kugaruka kugira obuhame ngu Yehova niwe arikubaraganisa ngu ‘tindikwija kukutsigaho, kandi tindikwija kukuhemukaho na kakye.’ Buzima ekyo nikiija kukureetera okushemererwa!

20. Ahabw’enki turikubaasa kugambisa obumanzi ngu Yehova “niwe muhwezi” waitu?

20 Nk’oku kyabaire ahari Paulo na bagyenzi be, naitwe nituraba omu mbeera zigumire omu rugyendo rwaitu orurikuhitsya omu magara agatahwaho. Kwonka nitubaasa kuguma omutima, ahakuba twine obuhame ngu Yehova ari hamwe naitwe. Naatuha obuhwezi kurabira omuri Yesu na baamaraika. Ekindi, Yehova naabaasa kutuhwera kurabira omu b’obushoboorozi, ekyo kyaba nikihikaana n’ekigyendererwa kye. Kandi nka baingi ahariitwe oku tubaasize kukireeba, Yehova naakoresa omwoyo gurikwera kuhiga abaheereza be kuhwera Abakristaayo bagyenzi baabo. N’ahabw’ekyo naitwe nka Paulo, twine enshonga ehikire erikutureetera kugambisa obumanzi ngu Yehova ‘niwe muhwezi wangye, tindikwija kutiina, omuntu naabaasa kungira ata?’​—Heb. 13:6.

EKYESHONGORO 38 Naija Kukugumya

^ kacw. 5 Ekicweka eki nikyoreka emiringo eshatu oku Yehova yaahwereire entumwa Paulo kuraba omu mbeera zigumire. Twashwijuma oku Yehova yaahwereire abaheereza be ira, nitwongyera kugira obuhame ngu naija kutuhwera obunaku obu twaba nituraba omu mbeera zigumire.

^ kacw. 16 Aristariiko na Luka enyima bakaba baagyenzireho na Paulo. Kandi abashaija aba abeesigwa bakaguma na Paulo obu yaabaire akomiirwe Rooma.​—Byak. 16:10-12; 20:4; Kol. 4:10, 14.