1. I yini leswi nga hi tlemaka timbilu loko hi titwa na hi li wuswezru kumbe na hi bindzriwa hi swikazratu swezru? (Amapsalma 118:5-7)

XANA u sama u langusana ni xikazratu lexi ku yentxiki u titwa na u li wuswaku, ku nge na lweyi a nga ku pfunaka? Vanyingi va same va titwa hi ndlela yoleyo, ku patsra ni malandzra ya Yehovha ya ku dumbeka. (1Th 19:14) Loko leswo swi same swi ku yentxekela, dzrimuka xidumbiso xa Yehovha lexi liki: ‘Ndzri nga ku siyi, ndzri nga ku tsriki.’ Hi kola ka xidumbiso lexo, hi nga hlaya na hi tiyile leswaku: ‘Hosi [Yehovha] i mupfunisi wanga, ndzri nga ka dzri nga txhavi.’ (Hb 13:5, 6) Mupostola Pawulo a tsralele vakriste va le Yudeya mazritu wolawo kolomu ka 61 N.Y. Mazritu lawo ma hi dzrimuxa matitwela ya mutsrali wa Amapsalma 118:5-7.​—Dondzra.

2. I yini leswi hi taka swi vona ka xidondzro lexi, nakone ha yini?

² Ku fana ni mupsalma, Pawulo a a swi tiva hi kola ka leswi swi mu yentxekeliki leswaku Yehovha a a li Mupfunisi wakwe. Hi xikombiso, na ka ha sale malembe mabidzri ni ku tlula akuva a tsralela Vaheberu, Pawulo a kumiwe hi xidzedze lexikulu na a yendzra hi boti. (Min 27:4, 15, 20) Ka malembe man’wana ku patsra ni ka liyendzro ledzro, Yehovha a kombise hi tindlela ta ku siyanasiyana leswaku a a li Mupfunisi wa Pawulo. Ka tone hi ta vona tindlela tizrazru. Yehovha a pfune Pawulo hi ku tizrisa Yesu ni tintsrumi nakone a tizrise vhanu lava nga ni wulawuli a misaveni xikan’we ni vakristekulobye. Loko hi dzrimuka leswi yentxekeliki Pawulo a wuton’wini byakwe, hi ta yengesela dumbo dzrezru dzra leswaku Xikwembu Nkulukumba a ta hi pfuna na hine.

3. I yini leswi Pawulo a nga ha va ka a tivutise swone, nakone ha yini?

³ Pawulo a a djula ku pfuniwa. Kolomu ka 56 N.Y., xitsrhungu xa kukazri xi mu kokovise xi mu humexa a tempeleni xi va xi  zama ku mu dlaya. Nakone mundzruku ka kone, loko Pawulo a yisiwe a Sanedri, a ke sala kutsrongo kuva valala vakwe va mu dlaya. (Min 21:30-32; 22:30; 23:6-10) A nkameni wolowo, swi nga ha yentxeka Pawulo a tivutise leswi: ‘Ndzri ta swi byatsrha ku ya tlhasa kwini leswi?’

4. Xana Yehovha a mu pfunise kuyini Pawulo hi ku tizrisa Yesu?

⁴ He wini mpfunu lowu Pawulo a wu yamukeliki? Ka wusiku lebyi Pawulo a a ta khomiwa ha byone, “Hosi” Yesu a humelele ka yene a ku: ‘Vana ni xixixi! Swanga heswi u nga va mboni yanga la Yerusalema, ku djuleki u ta va mboni yanga ni le Roma.’ (Min 23:11) Mpfunu lowo wu tlhase hi nkama lowunene! Yesu a kulungele Pawulo hi kola ka wumboni lebyi a byi nyikeliki a Yerusalema, nakone a mu dumbise leswaku a a ta tlhasa ha hombe a Roma lomu a a ta ya mahlweni a nyikela wumboni. Xidumbiso lexo xi yentxe Pawulo a titwa na a tiye nhlana ku fana ni xin’wanana lexi xingazriwiki hi tatana wa xone.

5. Xana Yehovha a mu pfunise kuyini Pawulo hi ku tizrisa ntsrumi? (Vona xifaniso lexi nga ka kapa.)

⁵ He swini swikazratu swimbeni leswi Pawulo a kumaniki na swone? Ntsrhaku ka kolomu ka malembe mabidzri na a langusane ni swiyentxakalu leswiya a Yerusalema, Pawulo a a li botini ledzri a dzri ya Itália. A makazri ka liyendzro ledzro, ku sungule xidzedze lexikulu lakakuva vafambisi va boti xikan’we ni lava a va li ka dzrone va pimisa leswaku a va ta fa. Kambe Pawulo a a nga txhavi ntxhumu. Ha yini? Yene a byele hinkwavu lava a va li botini a ku: ‘Hikusa a xizrun’wa xa Xikwembu Nkulukumba lweyi ndzri nga wakwe mine, ni lweyi ndzri mu tizrelaka, yi tivonekisi ku mine a wusikwini byolebyi, yi ku: U nga txhavi, we Pawulo; hikusa swi fanekeli u yisiwa a mahlweni ka Khezari. Lavisa ke, Xikwembu Nkulukumba a ku hanani hinkwavu lava welaka kun’we na wene.’ Yehovha a tizrise ntsrumi akuva yi phindha xidumbiso lexiya a xi yentxeliki Pawulo hi ku tizrisa Yesu nakone hi lani a dumbisiki ha kone, Pawulo a tlhasile a Roma.​—Min 27:20-25; 28:16.

6. He xini xidumbiso xa Yesu lexi nga hi nyikaka ntamu, nakone ha yini?

⁶ He wini mpfunu lowu hine hi wu yamukelaka? Yesu a ta hi pfuna ku fana ni leswi a pfuniki Pawulo. Xikombiso xa leswo hi loko a dumbise valandzreli vakwe hinkwavu a ku: ‘Mine ndzri na n’wine hi masiku hinkwawu, ku kondzra ku hela minkama.’ (Mt 28:20) A mazritu ya Yesu ma hi nyika ntamu ngopfu swinene. Ha yini? Hikusa hinkwezru minkama yin’wana hi langusana ni swikazratu leswikulu. Loko hi feliwa hi xaka dzrezru kumbe munghanu, ku  vavisa loku hi ku twaka a hi ka masikunyana ntsena, kambe ku nga ha teka malembe ya manyingi. Van’wana va kumana ni swikazratu hi kola ka wuduhwati. Nakone van’wana ku ni minkama leyi va bindzriwaka hi ku hlatiyela. Nambitanu, lexi hi nyikaka ntamu i ku tiva leswaku Yesu a na hine masiku hinkwawu ya wutomi byezru, nambi hi masiku ya ku kazrata ngopfu swinene.​—Mt 11:28-30.

7. Hi ku ya hi Apfuletelo 14:6, xana Yehovha a hi pfuna hi ndlela yini namunhla?

⁷ Bibele dzri hi tiyisekisa leswaku Yehovha awa hi pfuna hi ku tizrisa tintsrumi. (Hb 1:7, 14) Hi xikombiso, tintsrumi ta hi seketela ni ku hi kongomisa a ntizrweni wa ku zrezra a ‘evhangeli dzra Mfumu’ ku ‘hinkwawu matiko ni tinxaka ni tindzrimi’.​—Mt 24:13, 14; dondzra Apfuletelo 14:6.

8. Xana Yehovha a mu pfunise kuyini Pawulo hi ku tizrisa ndzruna ya masotxha?

⁸ He wini mpfunu lowu Pawulo a wu yamukeliki? Hi 56 N.Y., Yesu a tiyisekise Pawulo leswaku a a ta tlhasa a Roma. Kambe va-Yuda va kukazri a Yerusalema va kunguhate ku mu dlaya. Kambe loko ndzruna ya masotxha ya le Roma, Cláudio Lisias, a tive leswi a va kunguhata ku swi yentxa, a pfune Pawulo. Hi ku hatlisa, Cláudio a zrumele masotxha ya manyingi akuva ma teka Pawulo ma famba na yene a Sezareya. Mpfhuka wa ku suka a Yerusalema ku ya tlhasa Sezareya a wu li wa 105 wa makilometru. Loko Pawulo a tlhasile, hosi Félix a lelete leswaku Pawulo ‘a londzriwa kumbe a pfaleliwa a ndlwini ya wuhosi ya Heroda’. Hi ndlela leyo, valala vakwe va hlulekile ku mu dlaya.​—Min 23:12-35.

9. Xana hosi Festu a mu pfune hi ndlela yini Pawulo?

⁹ Ku khalute malembe mabidzri na Pawulo a pfaleliwile a Sezareya. Festu a bekiwile swanga hosi leyimpswha akuva a pfaleta Félix. A va-Yuda va sindzrise Festu akuva a yisa Pawulo a Yerusalema akuva a ya yavanyisiwa. Kambe Festu a nga pfumelanga ku swi yentxa leswo. Swi nga yentxeka a yingele leswaku a va-Yuda a va ‘laveleli [Pawulo] akuva va mu dlaya a ndleleni’.​—Min 24:27–25:5.

10. I yini leswi hosi Festu a swi yentxiki loko Pawulo a kombele ku yavanyisiwa hi Khezari?

¹⁰ Hi ku famba ka nkama, Pawulo a yavanyiseliwe a Sezareya. Leswi Festu ‘faka a zrandzra ku tsrhavisa a va-Yuda’, a vutise Pawulo a ku: ‘Xana wa swi zrandzra ku tlhantukela Yerusalema u ta ya yavanyisiwa kone a timhakeni leti a mahlweni kwanga na?’ Pawulo a vone leswaku loko o ya Yerusalema a a ta dlayiwa. Yene a a swi tiva leswi a a fanela ku swi yentxa akuva a huluxa wutomi byakwe, a tlhasa a Roma ni ku tama a zrezra. Yene a te: ‘Ndzri tibeka ku Khezari.’ Ntsrhaku ka loko Festu a khanelisane ni vapfunisi vakwe, a byele Pawulo a ku: ‘U li u tibeki ku Khezari, u ta ya ku Khezari.’ Xiboho lexi Festu a xi tekiki xi sizrelele Pawulo ka valala vakwe. Pawulo a a ta ya Roma lani a a ta kumeka kule swinene ni lava a va djula ku mu dlaya.​—Min 25:6-12.

11. He wani mazritu ya muprofeta Ezaya lawa ma nga ha vaka ma tiyise Pawulo?

¹¹ Loko Pawulo a ha yimele ku yendzra a ya Itália, swi nga yentxeka a yanakanye hi xitiviso lexi muprofeta Ezaya a xi byeliki valala va Yehovha. Yene a te: ‘Khanelani makungu, ma ta ndzruluka swa ku ka ndlela. Hlayani zritu kambe dzri nga tiye hikusa Xikwembu Nkulukumba a na hine.’ (Eza 8:10) Pawulo a a swi tiva leswaku Xikwembu Nkulukumba a a ta mu pfuna nakone leswo swi mu nyike ntamu lowu a a wu vilela akuva a tiyiselela mindzringo leyi a ya ha li ku teni.

12. Xana Juliyu a mu khome hi ndlela yini Pawulo, nakone swi tikomba na Pawulo a xiye yini?

 ¹² Hi 58 N.Y., Pawulo a teke liyendzro a ya Itália. Leswi a a li xib’otxhwa, a a laveleliwa hi Juliyu lweyi a a li ndzruna ya masotxha ya le Roma. A nkameni lowo, Juliyu a a ni mukhandlu wa ku va a xanisa Pawulo kumbe a mu yentxela wunene. Xana Juliyu a byi tizrise hi ndlela yini wulawuli byakwe? Ka siku ledzri landzreliki, ka mbangu wa ku sungula lowu va yimiki ka wone, ‘Juliyu ifa a yentxa hi wumbilu ku Pawulo, a mu pfumelela ku ya vona vanakulobye’. Ntsrhaku, Juliyu a patsre ni ku huluxa wutomi bya Pawulo. Hi ndlela yini? Masotxha a ma djula ku dlaya swib’otxhwa hinkwaswu leswi a swi li botini, kambe Juliyu a ma sivelile. Ha yini a yentxi leswo? Hikusa a a ‘djula ku huluxa wutomi bya Pawulo’. Swi tikomba na Pawulo a swi xiyile leswaku a ku li Yehovha lweyi a a tizrisa ndzruna liyani leyi a a yi ni wumbilu, akuva a mu pfuna ni ku mu sizrelela.​—Min 27:1-3, 42-44.

13. Xana Yehovha a nga ha tizrisa tihosi hi tindlela tini?

¹³ He wini mpfunu lowu hine hi wu yamukelaka? Yehovha a nga tizrisa moya wakwe wa ku xwenga lowu nga ni ntamu swinene akuva a yentxa leswaku tihosi ti yentxa mintxhumu leyi hetisisaka ku zrandzra kwakwe. Hosi Salomoni a tsrale leswi: ‘A mbilu ya hosi i nambyana wa mati a vokweni dzra Yehovha, a yi fambisa hinkwaku laha a zrandzraka kone.’ (Pr 21:1) Xana xihlayahlaya lexo xi tlhamuxela yini? Vhanu va nga ha pfula ndlela akuva mati ya nambu ma djika ma ya lomu va djulaka kone. Hi ndlela leyi fanaka, Yehovha a nga tizrisa moya wakwe wa ku xwenga akuva a yentxa leswaku makungu ya tihosi ma hetisisa ku zrandzra kwakwe. Loko a yentxa leswo, tihosi ti susumeteleka ku teka swiboho leswi taka pfuna vhanu vakwe.​—Dzringanisa ni Ezra 7:21, 25, 26.

14. Hi ku ya hi Amintiṛo 12:5, i vamani lava hi nga va khongotelelaka?

¹⁴ I yini leswi hi nga swi yentxeka? Hi nga khongotelela tihosi ni hinkwavu lava nga ni wulawuli a misaveni loko va djula ku teka swiboho leswi taka khumba wutomi ni wutizreli byezru. (1Tm 2:1, 2; Neh 1:11) Ku fana ni vakriste va ku sungula, na hine ha khongota swinene ka Xikwembu Nkulukumba akuva a pfuna vamakwezru lava nga djele. (Dondzra Amintiṛo 12:5; Hb 13:3) Handle ka leswo, hi nga khongotelela valaveleli va madjele lawa vamakwezru va nga ka wone. Hi nga kombela Yehovha akuva a va susumetela ku kombisa ‘wunene ni wumbilu’ ka vamakwezru lava khomiwiki hi lani Juliyu a yentxiki ha kone ka Pawulo.​—Min 27:3.

15-16. Xana Yehovha a mu pfunise kuyini Pawulo hi ku tizrisa Arixtarku na Luka?

¹⁵ He wini mpfunu lowu Pawulo a wu yamukeliki? Nkama lowu Pawulo na a yendzra a ya Roma, Yehovha a mu pfune hi makhambi manyingi hi ku tizrisa vakristekulobye. A hi voneni swikombiso swi nge swingani.

¹⁶ Arixtarku na Luka lava a va li vanghanu va ku dumbeka va Pawulo, va fambe na yene a Roma. * Swi tikomba na vone a va nga yamukelanga xitiyisekiso xa Yesu xa leswaku a va ta tlhasa ha hombe a Roma. Nambitanu, va beke wutomi byavu a khombyeni akuva va ta va kusuhi na Pawulo. Vone va tive leswaku a va nge ti fa, ntsrhaku ka loko xidzedze xi sungulile. Nkama lowu Luka na Arixtarku va khweliki boti a Sezareya, swi nga yentxeka Pawulo a khongote ka Yehovha a tlangela leswi yene a zrumeliki vanghanu lavaya lava a va ni xixixi akuva va mu pfuna.​—Min 27:1, 2, 20-25.

17. Xana Yehovha a mu pfune hi ndlela yini Pawulo hi ku tizrisa vakristekulobye?

¹⁷ Nkama lowu Pawulo a a li liyendzrweni, vakristekulobye va mu pfunile hi makhambi manyingi. Hi xikombiso, nkama lowu va nga yimanyana a doropeni dzra Sidon, Juliyu a pfumelele Pawulo akuva a ‘vona vanakulobye ni ku kuma ku pfuniwa hi vone’. Nkama lowu va nga tlhasa a doropeni dzra Puteoli, Pawulo ni vanghanu vakwe, va ‘kume vamakwezru lava kombeliki ku tsrhamisa navu ntlhanu wa masiku na masiku mabidzri’. Nkama lowu Pawulo a a kuma ku pfuniwa hi vamakwezru lavo, swi nga yentxeka a londzrovote mukhandlu lowo akuva a va kutxa ni ku va byela mimfambu leyi kutxanaka. (Dzringanisa ni Amintiṛo 15:2, 3.) Ntsrhaku ka loko va tiyisiwile, Pawulo ni vanghanu vakwe va ye mahlweni ni liyendzro dzravu.​—Min 27:3; 28:13, 14.

18. Ha yini Pawulo a tlangele Xikwembu Nkulukumba a tlhela a tiyisiwa?

¹⁸ Nkama lowu Pawulo a a ya Roma, swi nga yentxeka a pimise hi leswi a swi tsraleliki bandla dzra le Roma ka malembe mazrazru lawa a ma khalutile. Yene a tsrale leswi: ‘Malembe  i manyingi na ndzri navela ku ta kwenu.’ (Ro 15:23) Kambe yene a a nga yimelanga ku famba Roma na a li xob’otxhwa. Yanakanya hi ndlela leyi a nyonxiki ha yone loko a vone leswaku vamakwezru va le Roma a va mu yimelile a ndleleni akuva va ta mu losa. Pawulo ‘a ku awa va vona, a ku tlangela Xikwembu Nkulukumba, a kuma ni ku tiya mbilu’. (Min 28:15) Xiya leswaku Pawulo a tlangele Xikwembu Nkulukumba hi leswi vamakwavu a va yile akuva va mu losa. Ha yini? Hikusa Pawulo a a tlhele a vona leswaku Yehovha a a tizrisa vakristekulobye akuva a mu pfuna.

19. Hi ku ya 1 Petros 4:10, xana Yehovha a nga hi tizrisa hi ndlela yini akuva hi pfuna lava nga ni swikazratu?

¹⁹ I yini leswi hi nga swi yentxaka? Xana a bandleni dzraku ku ni vamakwezru lava va xanisekaka hi kola ka mavabyi kumbe swikazratu swin’wana? Kumbe hi leswi va feliwiki hi mhunu lweyi va mu zrandzraka? Loko hi tiva makwezru wa kukazri lweyi a nga ka xiyimu lexo, hi nga kombela Yehovha akuva a hi pfuna leswaku hi komba makwezru lweyo wunene hi mazritu ni hi swiyentxo. Mazritu ni swiyentxo swezru swi nga ha va ntxhumu lowu makwezru lweyo a wu vileleka. (Dondzra 1 Petros 4:10.) * Loko hi pfuna vamakwezru lava xanisekaka, vone va nga tlhela va dumba mazritu ya Yehovha lama liki: ‘Ndzri nga ku siyi, ndzri nga ku tsriki.’ Handle ka ku ganaganeka, leswo swi ta ku nyonxisa ngopfu swinene.

20. Ha yini hi nga hlayaka na hi tiyile leswaku Yehovha i mupfunisi wezru?

²⁰ Ku fana ni leswi yentxekeliki Pawulo ni vanghanu vakwe, hi nga kumana ni swikazratu swikulu a wuton’wini byezru, kambe hi nga va ni xixixi hikusa Yehovha a na hine. Awa hi pfuna hi ku tizrisa Yesu ni tintsrumi. Handle ka leswo, Yehovha a nga hi pfuna hi ku tizrisa vhanu lava nga ni wulawuli a misaveni ka leswi fambisanaka ni ku zrandzra kwakwe. Nakone hi lani wunyingi byezru swi samiki swi hi yentxekela ha kone, Yehovha a tizrisa moya wakwe wa ku xwenga akuva a susumetela vamakwezru leswaku va hi pfuna. Xileswo, ku fana na Pawulo, hi nga hlaya na hi tiyile leswaku ‘Hosi [Yehovha] i mupfunisi wanga, ndzri nga ka ndzri nga txhavi leswi mhunu a nga ndzri yentxaka swone’.​—Hb 13:6.