1. I mpsini leswi nga ta hi pfuna loko hi kumana ni swikarhatu swa swinyingi? (Tipisalema 118:5-7)

U TSHAMA u kumana ni xikarhatu u tlhela u titwa na wu li wexe, u vona ingaku a ku na munhu lweyi a nga ku pfunaka? Vanyingi va titwise xileswo ku patsa ni lava tirhelaka Yehovha. (1 Tiho. 19:14) Loko u vona ingaku a ku na munhu lweyi a nga ku pfunaka, khumbuka leswi Yehovha a nga hi tshembisa swona loko a ku: ‘Ningakala ningakutshiki, kumbe kukucukumeta, ni siku ni lin’we.’ Hi mhaka leyo hi nga ha vula hi ku: ‘Hosi [Yehovha] i mupfuni wa hina, ahingechavi nchumu’. (Hev. 13:5, 6) Marito lawa ma vuliwe hi mupostolo Pawulo na a tsalela vamakwerhu va Yudeya hi lembe la 61 a minkameni ya vapostolo. Ma hi khumbukisa leswi nga tsaliwa ka Tipisalema 118:5-7. — Yi lerhi.

2. Hi ta djondza hi yini ka nhlokomhaka leyi?

² Ku fana ni mupisalema, Pawulo a swi vonile hi yexe swaku Yehovha i Mupfuni wa yena. Hi xikombiso, na ka ha sale malembe mambirhi swaku a tsala buku la Vaheveru, Pawulo a kumane ni xidzedze xa xikulu na a famba hi boti. (Mint. 27:4, 15, 20) Kambe ka liyendzo hinkwalu, Yehovha a mu pfunile hi tindlela ta ku hambanahambana. Swoswi hi ta kambisisa tindlela tinharhu leti a nga mu pfuna hi tona. Yehovha a pfune Pawulo hi ku tirhisa Yesu ni tintsumi, tihosi ta misava ni vamakwerhu. Ku kambisisa leswi nga humelela Pawulo, swi ta hi pfuna ku tshemba swaku Yehovha a ta hi pfuna loko hi kumana ni swikarhatu.

3. I mpsini leswi Pawulo a a tivutisa swona naswona hi mhaka muni?

³ Pawulo a a lava ku pfuniwa. Hi lembe la 56 ka nkama wa vapostolo, ku ni xitshungu lexi nga mu kokovisela xi mu  humesa a tempeleni aYerusalema, na xi lava ku mu dlaya. Hi mundzuku ka kona, nkama a nga yisiwa Sanedri, a ku sale kutsongo swaku lava a va mu nyenya va mu dlaya. (Mint. 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Hi nkama wolowo swi nga yentxeka Pawulo a a ti vutisa leswi, ‘kasi ni ta xaniseka a te nkama muni?’

4. Yehovha a mu pfunise ku yini Pawulo hi ku tirhisa Yesu?

⁴ Yesu a mu pfunise ku yini Pawulo? Siku leli Pawulo a nga khomiwa hi lona, “Hosi” Yesu a humeleli ka yena a ku: ‘[U nga chavi Pawulo], hikuva kukotisa leswi uhumeseke vumboni lakutiya henhla ka mina kola Yerusalema, swifanele leswaku uhumesa vumboni lakutano ni le Roma.’ (Mint. 23:11) Marito lawa ma mu tiyisile Pawulo. Yesu a khensi Pawulo hi leswi a nga chumayela aYerusalema a tlhela a mu tshembisa swaku a a ta fika Roma, lomu na kona a a ta chumayela. Hikakunene, marito lawa ma mu tiyisile Pawulo, ku fana ni xin’wanana lexi barasariwaka hi papayi wa xona.

5. Yehovha a mu tiyisise ku yini Pawulo hi ku tirhisa ntsumi? (Vona xifaniso xi nga ka pajina la ku sungula.)

⁵ Hi swini swikarhatu swin’wana leswi Pawulo a a kumana na swona? Loko se ku hundze malembe mambirhi na a kumane ni swikarhatu aYerusalema, swa lava a va lava ku mu dlaya, Pawulo a kumane ni xidzedze xa xikulu na a ya a Itália hi boti. Lava a a li na vona hinkwavu a va chava, hi ku pimisa swaku va ta fa, kambe Pawulo a a nga chavi. A byeli lava a a li na vona a ku: “Ntsumi ya Xikwembu lexi ninga nandza wa xona, lexi nixigandzelaka, yitikombisile ka mina vusikwini leli, yiku: ‘Pawulo, ungatshuki uchava, hikuva ufanele kuyayima mahlweni ka Khezari; kutani tiva leswaku Xikwembu xikunyikile vanhu hinkwavu lavafambaka na wena ngalaweni kumbe ka boti, leswaku uvaponisa.’” Yehovha a tirhise ntsumi swaku a byela Pawulo leswi se a a byeliwe hi Yesu naswona Pawulo a fikile a Roma hikakunene. — Mint. 27:20-25; 28:16.

6. I mpsini leswi Yesu a nga hi tshembisa naswona hi mhaka muni swi hi tiyisa?

⁶ Yesu a hi pfunisa ku yini? Yesu wa hi seketela ku fana ni leswi a nga swi yentxa ka Pawulo. Hi xikombiso, a hi tshembisile a ku: “Ni na n’wina masiku hinkwawu, kukondza kuhela misava.” (Mat. 28:20) Hi mhaka muni marito lawa ya Yesu ma hi tiyisa? Ma hi tiyisa hikusa na hina hi kumana ni swikarhatu. Hi xikombiso, ha vaviseka loko hi feliwa hi lava hi va rhandzaka naswona hi nga ha heta malembe na hi twa ku vava. Van’wana va kumana ni swikarhatu hi mhaka  ku guga kasi van’wana va hetiwa ntamu hi mhaka swikarhatu swin’wana leswi va kumanaka na swona. Kambe ha swi kota ku tiyisela hikusa Yesu a hi tshembisile swaku a ta va na hina “masiku hinkwawu.” Leswo swi vula swaku a a ta va na hina hambiloko hi kumana ni swikarhatu swa swikulu. — Mat. 11:28-30.

7. Hi ku ya hi Nhlavutelo 14:6, Yehovha a hi pfunisa ku yini namuntlha?

⁷ Bibele li vula swaku Yehovha wa hi pfuna hi ku tirhisa tintsumi. (Hev. 1:7, 14) Hi xikombiso, tintsumi ta hi pfuna loko hi chumayela ‘mahungu ya kutsakisa ya Mfumu’ ka “vanhu va matiku hinkwawu, va tinxaka hinkwatu, va tirimi hinkwatu”. — Mat. 24:13, 14; lerha Nhlavutelo 14:6.

8. Yehovha a mu pfunise ku yini Pawulo hi ku tirhisa komandanti wa masonchwa?

⁸ Pawulo a pfunisiwe ku yini hi mimfumu? Hi lembe la 56 a nkameni wa vapostolo, Yesu a byele Pawulo swaku a a ta fika a Roma. Kambe a ku ni Vayuda aYerusalema lava a va lava ku mu khoma swaku va mu dlaya. Kambe a nkama Klawudiyo Lisiya, komandanti wa masonchwa ya Roma a nga swi tiva a mu pfunile. Hi ku hantlisa, Klawudiyo a rhumele masonchwa swaku ma vhikela Pawulo. Va fambe na yena a mpfhuka wa ku leha wa kolomu ka 105 wa makilometru, ku sukela aYerusalema ku ya Khezariya. Loko a fikile, hosi Felikisi a vule swaku Pawulo a a fanele “ahlayisiwa ndlwini ya vuhosi ya Heroda.” Lano Vayuda a va nga ta mu kuma swaku va mu dlaya. — Mint. 23:12-35.

9. Hosi Festo a mu pfunise ku yini Pawulo?

⁹ Ku hele malembe mambirhi na Pawulo a ha li djele a Khezariya naswona Felikisi a a pfaletiwe hi hosi Festo. Vayuda va kombele Festo swaku Pawulo a ya Yerusalema a ya yavanyisiwa kona kambe Festo a yalile. Swi nga yentxeka a hosi leyi a yi swi tiva swaku Vayuda “avabohile makungu ya kumudlaya ndleleni.” — Mint. 24:27–25:5.

10. Festo a te yini a nkama Pawulo a nga kombela ku ya thethisiwa hi Khezari?

¹⁰ Hi ku famba ka nkama Pawulo a thethisiwile a Khezariya. Leswi Festo “aanavela kutsakisa Vayuda” a vutisi Pawulo a ku: “Xana ulava kutlhantukela Yerusalema, uyathethisiwa kona mahlweni ka mina hikolahu ka timhaka leti ke?” Pawulo a a swi tiva swaku a a ta ya dlayiwa aYerusalema naswona leswi a a lava ku tiponisa a tlhela a ya Roma a ya chumayela a te: “Nikombela kuthethisiwa hi Khezari.” Festo a vulavule ni tindhuna ta yena a gama a byela Pawulo a ku: ‘[Leswi u nga kombela] kuthethisiwa hi Khezari, utaya le ka Khezari.’ Leswi Festo a nga yi tsemisa xiswona mhaka, swi ponisi wutomi la Pawulo hikusa leswi a a ta yisiwa Roma a a ta va kule ni Vayuda lava a va lava ku mu dlaya. — Mint. 25:6-12.

11. Hi wani marito ya muprofeta Esaya lawa swi nga yentxekaka ma tiyise mupostolo Pawulo?

¹¹ A nkama Pawulo a a nyimela ku yisiwa Roma, swi nga yentxeka a a pimisa hi marito ya muprofeta Esaya lawa ma basopisaka vanhu lava lwisanaka na Yehovha. Esaya a tsale leswi: “Hambani maplanu kambe ma nga ta tirha! Vulani leswi mi swi lavaka kambe a swi nga ta yentxeka hikusa Xikwembu xi na hina!” (Esa. 8:10) Pawulo a a swi tiva swaku Xikwembu xi ta mu pfuna naswona marito lawa ma mu tiyisile a nkama a nga kumana ni swikarhatu.

12. Juliyo a a mu khomisa ku yini Pawulo naswona leswi pfuni Pawulo swaku a vona yini?

 ¹² Hi lembe la 58 a minkameni ya vapostolo, Pawulo a sungule liyendzo la yena la ku ya Roma. Leswi a a li xib’ochwa a a voneleliwa hi ndhuna ya Muroma leyi vitaniwaka Juliyo. Phela loko a o swi lava, Juliyo a a ta karhatisa wutomi la Pawulo kumbe a mu pfuna. Kambe i mpsini leswi a nga swi yentxa Juliyo? Hi mundzuku ka kona a nkama boti li nga nyima Juliyo a yentxele “Pawulo timpsalu, amupfumelela kuyavona vanakulobye kumbe vanghanu va yena”. Siku lin’wana Juliyo a ponise wutomi la Pawulo. A swi yentxise ku yini? Masonchwa a ma lava ku dlaya swib’ochwa hinkwaswu leswi a swi li ka boti kambe Juliyo a nga ma pfumelelanga. Hi mhaka muni? Hikusa a a lava “kuponisa Pawulo”. Pawulo a swi vonile swaku hi Yehovha lweyi a a mu vhikela hi ku tirhisa ndhuna leyi, leyi a yi ni mbilu ya yinene. — Mint. 27:1-3, 42-44.

13. Yehovha a nga ti tirhisisa ku yini tihosi ta misava swaku ti hi pfuna?

¹³ Mimfumu yi hi pfunisa ku yini? Yehovha a nga ha tirhisa moya wa yena wa ku kwetsima swaku a yentxa mimfumu yi hetisisa ku rhandza ka yena. Hosi Solomoni a te: “A mbilu ya hosi yi fana ni musele wa mati ka voko la Yehovha. A yi yisa lomu a ku lavaka.” (Swi. 21:1) Swi vula yini leswi? Ku fana ni leswi vanhu va txelaka musele swaku va yisa mati lomu va ku lavaka, Yehovha, hi ku tirhisa moya wa yena wa ku kwetsima a nga ha yentxa swaku mimfumu kumbe tihosi ta misava ti yentxa leswi a swi lavaka. Yehovha a nga yentxa leswo, hi ku yentxa swaku swiboho leswi tihosi ta misava ti swi yentxaka swi pfuna vanhu va yena. — Fananisa na Ezra 7:21, 25, 26.

14. Hi ku ya hi Mintirho 12:5, hi va mani van’wani lava hi faneleke hi va khongelela?

¹⁴ Hi fanele hi yentxa yini? Hi nga ha khongelela ‘tihosi ni hinkwavu lavanga switshan’wini swa le henhla’ loko va yentxa swiboho leswi khumbaka ntirho lowu hi wu yentxelaka Yehovha. (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11) Ku fana ni Vakreste va nkameni wa vapostolo, hi fanele hi khongela ka Yehovha, hi kombelela vamakwerhu lava nga madjele. (Lerha Mintirho 12:5; Hev. 13:3) Ka swikhongelo swa hina hi nga ha patsa ni maphoyisa lawa ma vonelelaka vamakwerhu lava nga madjele. Hi fanele hi kombela Yehovha swaku a khumba timbilu ta vona, va va khoma kahle vamakwerhu, ku fana na Juliyo lweyi a nga kombisa “timpsalu” ka mupostolo Pawulo.

15-16. Yehovha a mu pfunise ku yini Pawulo hi ku tirhisa Arixtarko na Luka?

¹⁵ Pawulo a pfunisiwe ku yini hi vamakwerhu? A nkama Pawulo na a ya Roma, Yehovha a tirhise vamakwerhu hi ku phindaphinda swaku va mu pfuna. A hi voneni swaku va yentxise ku yini.

¹⁶ Vanghanu vambirhi va Pawulo, ku nga Arixtarko na Luka va fambe na yena a Roma. * Bibele a li vule swaku Yesu a humelelile ka Arixtarko na Luka a va tshembisa swaku va ta fika Roma, kambe va veke wutomi la vona nghozini hileswi a va lava ku pfuna Pawulo. Va swi tive na va li ndzeni ka boti swaku a va ta pona ka xidzedze lexi va nga kumana na xona. Hi mhaka leyo, swi nga yentxeka a nkama Pawulo a nga vona Arixtarko na Luka a Khezariya, a khongeli hi mbilu hinkwayu ka Yehovha, a mu khensa hileswi a nga mu pfuna hi ku tirhisa vanghanu va yena lava vambirhi. — Mint. 27:1, 2, 20-25.

17. Yehovha a mu pfunise ku yini Pawulo hi ku tirhisa vamakwerhu?

¹⁷ Ka liyendzo la yena, Pawulo a pfuniwe makhambi ya manyingi hi vamakwerhu. Hi xikombiso, a nkama va nga fika a Sidoni, Juliyo a pfumeleli Pawulo ‘kuyavona vanakulobye kumbe vanghanu va yena ni kulongeleliwa hi vona.’ Siku lin’wana loko va fika a Puteyoli, Pawulo ni vanghanu va yena va kumane ni vamakwerhu lava nga va kombela swaku va tshama na vona vhiki hinkwalu. Vamakwerhu lava va mu pfunile Pawulo naswona yena a va tiyisile hi ku va byela leswi nga mu humelela. (Fananisa na Mintirho 15:2, 3.) Ku tiyisana ni vamakwerhu swi pfuni Pawulo ni vanghanu va yena swaku va ya mahlweni ni ntirho wa vona. — Mint. 27:3; 28:13, 14.

18. I mpsini swi nga yentxa Pawulo a khensa Xikwembu a tlhela a tiya?

¹⁸ A nkama Pawulo na a ya Roma swi nga yentxeka a a pimisa hi marito lawa a nga va  tsalela ka 3 wa malembe lawa ma nga hundza. A a va byele swaku a a ni ‘malembe lawa yotala na anavela kuvayendzela’. (Rhom. 15:23) Pawulo a a nga swi pimisi swaku a a ta va yendzela na a li xib’ochwa. Swi nga yentxeka swi mu tiyisile hintamu ku vona vamakwerhu a Roma na va nyimile, va lava ku mu hoyozela. Matsalwa ma li: “Kuteloko Pawulo avavona, akhensa Xikwembu, atiyisa mbilu.” (Mint. 28:15) Phela Pawulo a khensi Xikwembu a nkama a nga vona vamakwerhu. Hi mhaka muni? Hikusa a a swi vona swaku hi Yehovha a mu pfunaka hi ku tirhisa vamakwerhu.

19. Hi ku ya hi 1 Petro 4:10, Yehovha a nga hi tirhisisa ku yini swaku hi pfuna vamakwerhu lava nga ni swikarhatu?

¹⁹ I mpsini hi nga swi yentxaka? Ku ni vamakwerhu abandleni lava xanisekaka hi mhaka mavabyi kumbe swikarhatu swin’wana? Kumbe swi nga ha yentxeka va feliwe hi munhu lweyi va mu rhandzaka. Loko va li kona, hi nga ha kombela Yehovha swaku a hi pfuna swaku hi vula kumbe ku yentxa nchumu lexi nga ta va tiyisa. Marito ya hina ni swiyentxo swa hina swi nga ha tiyisa vamakwerhu lava kumanaka ni swikarhatu. (Lerha 1 Petro 4:10.) * Loko hi pfuna vamakwerhu, va ta tshemba Yehovha ni leswi a nga swi vula loko a ku: ‘Ningakala ningakutshiki, kumbe kukucukumeta, ni siku ni lin’we.’ Phela loko hi pfuna vamakwerhu, na hina hi ta tsaka.

20. Hi mhaka muni hi nga ha vulaka hi ku Yehovha i mupfuni wa hina?

²⁰ Ku fana na Pawulo ni vanghanu va yena, na hina hi nga ha kumana ni swikarhatu swa swinyingi a wunton’wini. Kambe ha swi tiva swaku a hi fanelanga hi chava hikusa Yehovha a na hina. A hi pfuna hi ku tirhisa Yesu ni tintsumi, naswona a nga hi pfuna hi ku yentxa swaku mimfumu yi hetisisa ku rhandza ka yena. Hinkwerhu ha swi tiva swaku Yehovha a tirhisa moya wa yena wa ku kwetsima swaku a yentxa vamakwerhu va hi pfuna loko hi ni swikarhatu. Hi mhaka leyo, ku fana na Pawulo hi nga vula hi ku: ‘Hosi [Yehovha] i mupfuni wa mina, aningechavi nchumu; munhu anganiyendla yini xana?’ — Hev. 13:6.