1. Mang e ra fal’eg lanin’dad ko ngiyal’ ni gad be lemnag ndariy be’ nrayog ni nge ayuwegdad ko magawon rodad ara dabkiyog ni ngad athamgilgad u fithik’ e pi magawon rodad? (Psalm 118:5-7)

BAY ba ngiyal’ ni kam lemnag ndariy be’ nrayog ni nge ayuwegem ni ngam pithig reb e magawon ni ga be mada’nag, fa? Boor e girdi’ ni kar lemgad ni aray rogon ni kub muun ngay boch e tapigpig rok Jehovah ni yad ba yul’yul’. (1 Ki. 19:14) Faanra buch ban’en rom ni aray rogon, ma dab mu pagtalin e n’en ke micheg Jehovah ni ke gaar: “Ri dab gu pagem; ma ri dab gu n’igem.” Ere rayog ni ngad nonad u fithik’ e pagan’ ni nge lungudad: “I Somol e ir e be ayuwegeg, ere dab gu tamdag!” (Heb. 13:5, 6) I yoloy apostal Paul e pi thin ney ngak e pi Kristiano u Judea u bang ko duw ni 61 C.E. Pi thin rok ney e be puguran ngodad e n’en ni yog e en ni yoloy e psalm ko Psalm 118:5-7.​—Mu beeg.

2. Mang e gad ra weliy ko re article ney, ma mang fan?

² Manang Paul ni Jehovah e Taayuw rok ni bochan e boor yay ni ke ayuweg u m’on riy ni bod rogon faen ni yoloy e psalm. Bod nib pag l’agruw e duw u m’on ni nge yoloy Paul fagi babyor rok ngak e pi Hebrew, me mada’nag bangi lang nib ga’ u maday ni chugur ni nge yim’ riy. (Acts 27:4, 15, 20) Nap’an e re milekag nem ni tay ngu m’on ko re ngiyal’ i n’em, ma boor e kanawo’ ni ayuweg Jehovah Paul riy. Gad ra weliy dalip ko pi n’ey. I ayuweg Jehovah Paul u daken Jesus nge pi engel, nge piin yad be tay murung’agen e girdi’, nge pi walag. Faan gad ra sul ngad beeged murung’agen e pi n’ey ni buch u lan e yafos rok Paul, ma ra gelnag e pagan’ rodad ko n’en ke micheg Got ni aram e ra fulweg taban e meybil rodad.

3. Mang e rayog ni lemnag Paul, ma mang fan?

³ Ba t’uf e ayuw rok Paul. U bang ko duw ni 56 C.E., ma bay ba ulung i girdi’ nra girngiyed nga wuru’ e tempel u Jerusalem mar guyed rogon ni ngar lied nge yim’. Faani bin migid e rran  nga tomuren u nap’an nni fek Paul nga p’eowchen e Sanhedrin, me chugur ni nge thang e pi toogor rok e fan rok. (Acts 21:30-32; 22:30; 23:6-10) Ngiyal’ nem e sana rayog ni gaar Paul u wan’, ‘Uw n’umngin nap’an ni ka rayog ni nggu k’adan’ug u fithik’ e tiney e gafgow ni yibe tay ngog?’

4. Uw rogon ni fanay Jehovah Jesus ni nge ayuweg Paul?

⁴ Uw rogon ni ayuweg Jesus Paul? Fare nep’ u tomuren nni kol Paul, me yib “Somol” Jesus i sak’iy nga tooben me gaar ngak: “Dab mu rus! Kam weliy murung’ageg u roy u Jerusalem, ma thingar kum rin’ u Roma ni ara’ rogon.” (Acts 23:11) Ri pi’ e pi thin ney e athamgil nga laniyan’ Paul! I yog Jesus nib fel’ e n’en ke rin’ Paul nga rogon e machib ni ke tay u Jerusalem. Miki micheg ngak nra yan nge taw nga Roma ndabi buch ban’en rok, maku ra machib u rom. Tomuren ni micheg Jesus e pi thin ney ngak Paul, ma dabisiy nri pagan’ Paul ni bod rogon bbitir ni ke longobiy e chitamangin pa’ rok.

5. Uw rogon ni fanay Jehovah reb e engel ni nge ayuweg Paul? (Mu guy e sasing ni bay u wuru’ e re ke babyor ney.)

⁵ Ku mang boch e magawon ni mada’nag Paul? Sogonap’an l’agruw e duw nga tomuren ni buch e pi n’ey rok Paul u Jerusalem, me af ngab barkow me milekag nga Italy. Nap’an ni yad bay u maday me yib bangi lang ngorad nrib gel, me lemnag e pi sala ko fare barkow nge girdi’ ni bay u daken ni aram e ngar m’ad. Yugu aram rogon, ma de rus Paul. Mang fan? I gaar ngak urngin e girdi’ u daken fare barkow: “Fowngan e Got ni gag girdien me ir e gu ma meybil ma gu ma liyor ngak e yib ba engel rok ngog me gaar, Paul, dab mu rus! Ya thingar mman mu sak’iy nga p’eowchen e en ni pilung nu Roma; yi Got nib fel’ laniyan’ e ke pi’ e pogofan rok e pi cha’ney ni yad gubin ngom ndab ra m’ad, ni pi girdi’ ney ni gimed be yan u barkow.” Ere ke fanay Jehovah reb e engel rok ni nge sul u daken fapi thin ni yog Jesus ngak Paul u m’on riy. Ma riyul’ ni taw Paul nga Roma ni bod rogon nni micheg ngak.​—Acts 27:20-25; 28:16.

6. Mang e n’en ke micheg Jesus nrayog ni nge pi’ gelngidad, ma mang fan?

⁶ Uw rogon ni ma ayuwegdad Jesus? Ra ayuwegdad Jesus ni bod rogon ni ayuweg Paul. Bod ni, ke micheg ngak urngin i gachalpen ni ke gaar: “Gubin ngiyal’ ma gu ba’ romed, nge yan i mada’ nga tomren e fayleng [“ngiyal’ ni ke chugur nga tungun e re m’ag ney,” NW].” (Matt. 28:20) Pi thin ney ni yog Jesus e rayog ni nge pi’ gelngidad. Mang fan? Bochan ni bay boch e rran nib mo’maw’ ni ngad athamgilgad u fithik’. Bod nnap’an nra yim’ be’ nib t’uf rodad, ma gathi kemus ni in e rran ni ma kireban’dad, ya rayog ni ngad pared nib kireban’rad u lan boor e duw. Ku bay boch i gadad nib mo’maw’ rogon e par rorad ni bochan e kar pilibthirgad. Maku boch i gadad e rib gel e  mo’maw’ ko par rorad ni bochan e ba gel e mochuch ni yad be tay. Yugu aram rogon, ma bay gelngidad ni ngad athamgilgad u fithik’ e pi magawon ney ni bochan e gad manang ni “gubin ngiyal’” ni bay Jesus rodad ngki mada’ ko ngiyal’ nrib mo’maw’ rogon e par rodad.​—Matt. 11:28-30.

7. Uw rogon ni ma ayuwegdad Jehovah e ngiyal’ ney nrogon ni bay ko Revelation 14:6?

⁷ Be micheg e Thin rok Got ngodad ni ma ayuwegdad Jehovah u daken e pi engel rok. (Heb. 1:7, 14) Bod ni, ma ayuwegdad e pi engel maku yad ma pow’iydad u nap’an ni gad be machibnag fare ‘Thin Nib Fel’ ni murung’agen e gagiyeg rok’ Got ko girdi’ u “urngin e pi nam, nge ganong nge thin.”​—Matt. 24:13, 14; mu beeg e Revelation 14:6.

8. Uw rogon ni fanay Jehovah reb e ga’ ko salthaw ni nge ayuweg Paul?

⁸ Mang ayuw e ni pi’ ngak Paul? Nap’an e duw ni 56 C.E., me micheg Jesus ngak Paul nra yan nge taw nga Roma. Machane, bay boch e Jew u Jerusalem nra makathgad ni ngar lied Paul nge yim’. Ere nap’an ni rung’ag Claudius Lysias ni ir reb e ga’ ko salthaw nu Roma murung’agen e re makath ney, ma aram me ayuweg Paul. I gurnag Claudius ir nge pi’ Paul nge yan nga Cesarea ni ke un bogi salthaw ngak ni boor ni yad be ayuweg, ma ranod u ba pa’ i kanawo’ ni sogonap’an 65 e mayel (105 km) palogin u Jerusalem. Nap’an ni taw Paul nga Cesarea, me yog Felix ni Governor ni ngan ‘matanagiy u tafen Herod ni pilung.’ Ere dakuriy ban’en nrayog ni nge rin’ fapi Jew ngak Paul ni yad baadag ni ngar thanged e fan rok.​—Acts 23:12-35.

9. Uw rogon ni ayuweg Festus ni Governor Paul?

⁹ L’agruw e duw nga tomuren, ma ka bay Paul u Cesarea ni kab kalbus. Ma Festus e ir e governor e ngiyal’ nem ni ke yon’ lon Felix. Ere wenig e pi Jew ngak Festus ni nge sulweg Paul nga Jerusalem ni ngan pufthinnag u rom, machane me siyeg Festus e re n’ey. Sana rayog ni manang e re governor nem ni ke makathnag e pi Jew ni ngan li’ Paul “ngem’ u kanawo’.”​—Acts 24:27–25:5.

10. Mang e rin’ Festus ni Governor u nap’an ni yog Paul ngak ni ngan pi’ nge yan ngak e pilung nu Roma ni nge pufthinnag?

¹⁰ Boch nga tomuren, ma aram min pufthinnag Paul u Cesarea. Bochan ni baadag Festus “ni nge adag piyu Israel daken,” ma aram me fith ngak Paul ni gaar: “Mog, gab adag ni ga ra yan nga Jerusalem ngan pufthinnigem u rom u p’eowcheg ko pi n’en ni baaray ni ka nog nib togopluw ngom?” Manang Paul nsana yira thang e fan rok u Jerusalem, maku manang e n’en nrayog ni nge rin’ ni nge ayuweg e yafos rok nge yag ni taw nga Roma, me machib u rom. Ere gaar: “Gu be wenig ni ngan pi’ e re pa’ i oloboch ney nge yan ngak e cha’ ni ir e pilung nu Roma.” Tomuren ni non Festus ngak e pi tafonow rok, ma aram me gaar ngak Paul: “Kam wenignigem ni ngan pi’ e re pa’ i oloboch ney ngak e cha’ ni pilung nu Roma, ere bay ni piem ngam man ngak e pilung nu Roma.” Bochan ni dugliy Festus ni nge pi’ Paul nge yan nga Roma, ma aram e n’en ni ayuweg Paul u pa’ e pi toogor rok. Dabi n’uw nap’an nga tomuren, ma ra taw Paul nga Roma ni ke palog rok e pi Jew ni yad be guy rogon ni ngar lied nge yim’.​—Acts 25:6-12.

11. Mang boch e thin ni yoloy Isaiah nra pi’ e pagan’ nga lanin’uy nrayog ni i lemnag Paul?

¹¹ Nap’an ni be sonnag Paul e ngiyal’ ni nge milekag riy nga Italy, ma sana rayog ni lemnag ba ginang ni pi’ Isaiah ni profet ngak e piin yad be togopuluw ngak Jehovah ni gaar: “Mu lemniged rogon ni ngam gelgad, machane dabi fel’. Um puruy’gad, machane ra yan i aw nib m’ay fan ni urngin, yi Got e ba’ romad.” (Isa. 8:10)  Manang Paul nra ayuweg Got, ma dabisiy ni pi’ e re n’ey gelngin ni nge athamgil u fithik’ e pi skeng ni mada’nag nga tomuren.

12. Uw rogon e ngongol rok Julius ngak Paul? Mang e rayog ni tamilang u wan’ Paul ni bochan e re n’ey?

¹² Nap’an e duw ni 58 C.E., ma aram me milekag Paul nga Italy. Bochan ni kab kalbus e ngiyal’ nem, ma aram min pag nga tan pa’ reb e tolang ko salthaw nu Roma ni ka nog Julius ngak. Ere rayog rok Julius ni nge gafgownag Paul, fa reb e nge dag e sumunguy ngak. Ere uw rogon nra maruwel Julius nga mat’awun? Faani bin migid e rran nga tomuren u nap’an ni kar tawgad ko bin som’on e binaw nra talgad riy, ma aram “me pag Julius Paul nge yan Paul i guy e pi tafager rok . . . ni fan e ba gol Julius ngak Paul.” Boch nga tomuren, miki ayuweg Julius e yafos rok Paul. Ni uw rogon? Baadag fapi salthaw ni ngar lied gubin e kalbus ni bay u daken e re barkow nem, machane me talegrad Julius. Mang fan? Bochan ni “ba adag ni nge ayuweg Paul nge dabi buch ban’en rok.” Dabisiy ni guy Paul rogon ni fanay Jehovah e re pilungen e salthaw ney nib gol ni nge ayuweg me yororiy ndabi buch ban’en rok.​—Acts 27:1-3, 42-44.

13. Uw rogon nrayog ni nge maruwel Jehovah u daken e piin yad ma tay murung’agen e girdi’?

¹³ Mang ayuw e yima pi’ ngodad? Faanra ba puluw ko n’en nib m’agan’ Jehovah ngay, ma aram e rayog ni nge fanay gelngin nib thothup ni aram e re gelngin th’abi gel ni nge k’aring boch e girdi’ ni yad ma tay murung’agen e girdi’ ni ngar rin’ed e n’en ni baadag. I yoloy Solomon ni Pilung ni gaar: “I Somol e ma gagiyegnag laniyan’ ba pilung nrib mom ni bod ni ma pow’iy woen e lul’.” (Prov. 21:1, BT) Mang e be yip’ fan e re thin ney? Rayog ko girdi’ ni ngar kered woen e ran u lan ba lul’ ni nge sor ko gin yad be lemnag. Ku arrogon Jehovah nrayog ni nge fanay gelngin nib thothup ni nge pow’iy laniyan’ e piin yad be gagiyeg ya nge yag nrin’ed boch ban’en nra lebguy e n’en nib m’agan’ ngay. Nap’an nra buch e re n’ey, ma aram e ra adag e piin yad be gagiyeg ni ngar dugliyed boch ban’en nra yib angin ko girdi’ rok Got.​—Mu taarebrogonnag ko Ezra 7:21, 25, 26.

14. Mini’ e rayog ni ngad pied e meybil rok nrogon nib puluw ko Acts 12:5?

¹⁴ Mang e rayog ni ngad rin’ed? Rayog ni ngad yibilayed e “pi pilung nge urngin e girdi’ ni yad be tay murung’agen e girdi’” u nap’an nra t’uf ni ngar dugliyed boch ban’en nra rin’ ban’en nga rogon e machib nge muulung ni gad ma tay. (1 Tim. 2:1, 2; Neh. 1:11) Ku gad ma wenig ngak Got u daken e meybil ni nge ayuweg pi walagdad ni yad bay u kalbus ni bod rogon ni rin’ e pi Kristiano ko bin som’on e chibog. (Mu beeg e Acts 12:5; Heb. 13:3) Maku reb e, rayog  ni ngad yibilayed e pi matanagen e kalbus ni kan pag pi walagdad nga tan pa’rad. Rayog ni ngad weniggad ngak Jehovah ni nge pow’iy lanin’rad ya nge yag nra ngongolgad ni bod rogon Julius mar ‘golgad’ ngak pi walagdad.​—Acts 27:3.

15-16. Uw rogon ni fanay Jehovah Aristarkus nge Luke ni ngar ayuwegew Paul?

¹⁵ Mang ayuw e ni pi’ ngak Paul? Nap’an ni milekag Paul nga Roma, ma boor yay ni fanay Jehovah e pi walag ni ngar ayuweged. Ngad weliyed boch e kanawo’ ni rin’ e re n’ey riy.

¹⁶ Immoy l’agruw e fager rok Paul ni ka nog Aristarkus nge Luke ngorow nra dugliyew ni ngar unew ngak Paul ko milekag ni nge tay nga Roma. * I m’agan’row ngay ni ngar tew e yafos rorow nga thatharen e riya’ ni ngar parew rok Paul, ni yugu aram rogon nder yog e Bible ni micheg Jesus ngorow ni yow ra thap nga Roma ndabi buch ban’en rorow. Fin boch nga tomuren, u tan fagi lang ni yib ngorad u maday e fin aram e ngiyal’ nra nangew ndab ra m’ow. Ere nap’an ni af Aristarkus nge Luke nga lan fare barkow u Cesarea, ma dabisiy ni meybil Paul ngak Jehovah u polo’ i gum’irchaen nge pining e magar ngak ko ayuw ni ke pi’ ngak u daken e gal walag ney ndarur rusgow.​—Acts 27:1, 2, 20-25.

17. Uw rogon ni ayuweg Jehovah Paul u daken e pi walag?

¹⁷ Nap’an e milekag ni i tay Paul, ma immoy in yay ni yib e pi walag ra ayuweged. Bod nnap’an nra talgad ko fare mach nu Sidon, ma aram me pag Julius Paul ni nge yan i “guy e pi tafager rok ngar pied ngak e tin ni nge yog ngak.” Boch nga tomuren u nap’an nra tawgad ko fare mach nu Puteoli, ma aram me pirieg Paul nge piin yad be un ngak ‘boch e girdi’ u rom nib mich Jesus u wun’rad, mi yad wenig ngorad ni ngar pired rorad ni reb e wik.’ Nap’an ni be ayuweg e pi Kristiano nu rom Paul nge piin yad be un ngak ko tin nib t’uf rorad, ma dariy e maruwar riy ni k’aring Paul e felfelan’ ngorad u nap’an ni be weliy murung’agen e pi n’en ni i buch rok nra pi’ e athamgil nga lanin’rad.  (Mu taarebrogonnag ko Acts 15:2, 3.) Tomuren nni pi’ e athamgil nga lanin’rad, ma aram miki ulul Paul nge piin yad be un ngak ko milekag ni yad be tay.​—Acts 27:3; 28:13, 14.

18. Mang e k’aring Paul ni nge pining e magar ngak Got me yib e athamgil nga laniyan’?

¹⁸ Nap’an ni be yan Paul u but’ i yan nga Roma, ma dabisiy ni i lemnag fapi thin ni yoloy nge pi’ ko fare ulung ni bay ko re mach nem dalip e duw u m’on riy ni gaar: “Ke yoor e duw ni ugum’ ni bochan ni nggub gguymed.” (Rom. 15:23) Machane, de lemnag nra yan e ngaram nib kalbus. Ere dariy e maruwar riy nrib gel e athamgil ni tay laniyan’ u nap’an ni guy ni bay e pi walag nu Roma u tooben e kanawo’ ni yad be sonnag ni ngar mada’gad! “Faani guyrad Paul, me pining e magar ngak Got ni bochrad, ma aram me athamgil laniyan’.” (Acts 28:15) Mu tay fanam i yan riy ni pining Paul e magar ngak Got ni bay pi walagen u rom. Mang fan? Bochan ni ku aram bayay ni guy Paul rogon ni ke ayuweg Jehovah ni aram e ke fanay e pi walag.

19. Uw rogon nrayog ni nge fanaydad Jehovah ni ngad ayuweged e piin ke t’uf e ayuw rorad nrogon ni be yog e 1 Peter 4:10?

¹⁹ Mang e rayog ni ngad rin’ed? Ga manang boch e walag u lan e ulung rom ni yad be gafgow ni bochan e m’ar ara yugu boch e magawon ni yad be mada’nag? Fa reb e rayog ni ke yim’ be’ nib t’uf rorad. Faanra kad rung’aged murung’agen be’ nib t’uf e ayuw rok, ma rayog ni ngad meybilgad ngak Jehovah ni nge ayuwegdad ni nga dogned ara da rin’ed ban’en ni fan ngak u fithik’ e t’ufeg. Dabisiy ni thin ni gad ra yog nge n’en ni gad ra rin’ ni fan ngak e aram e n’en nib t’uf rok nra pi’ e athamgil nga laniyan’. (Mu beeg e 1 Peter 4:10.) * Faan gad ra ayuwegrad, ma rayog ni nge pagan’rad ngay bayay ni fapi thin ni ke micheg Jehovah ni be gaar, “Ri dab gu pagem; ma ri dab gu n’igem” e ku fan ngorad. Dariy e maruwar riy nri ga ra felfelan’ ko re n’ey!

20. Mang fan nrayog ni nge lungudad u fithik’ e pagan’: “I Somol e ir e be ayuwegeg”?

²⁰ Ku arrogodad nrayog ni ngad mada’naged boch e magawon u lan e yafos rodad ni bod rogon Paul nge piin ur uned ngak. Machane, gad manang nrayog ni ngad pared ndab da rusgad ni bochan e bay Jehovah rodad. Ma ayuwegdad u daken Jesus nge pi engel. Maku reb e, faanra ba puluw ko n’en nib m’agan’ ngay ma rayog ni nge ayuwegdad u daken e piin yad ma tay murung’agen e girdi’. Ku rayog ni nge fanay gelngin nib thothup ni nge pow’iy laniyan’ pi walagdad ni ngar ayuweged gadad ni bod rogon e n’en ke buch rok boor i gadad. Ere aram fan ni bay tapgin ni nga dogned fapi thin ni yog Paul u fithik’ e pagan’ ni faani gaar: “I Somol e ir e be ayuwegeg, ere dab gu tamdag! Mang e rayog ni nge rin’ e girdi’ ngog?”​—Heb. 13:6.