1. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Umátiyu 7:13, 14 ka a, ɔwɛ ɛgɛnyá nɛ ɛjɛɛji alɔ yɔ i gā ɛga éyi a?

ƐJƐƐJI alɔ yɔ i gā ɛga éyi. Ɛjɛɛji alɔ yɔ i ceyitikwu lɔfulɔfu ku alɔ gba Ujehofa ɛ̄gbā, o ya ɛɛ ku alɔ lā ipu ɛcɛ ɛyipɛ nōo géē yɔ ɛhaajɛ ɛnɛɛnɛ ɔcɛ́ o ce ku nu a. Ɛ̄cī doodu, alɔ gē ceyitikwu yɛ ɔwɛ kpaakpa a. Amáŋ ɛgɛ nɛ Ujisɔsi ka a, ɔwɛ a le piyeke klla lɔnɔ ō yɛ ekoohi. (Jé Umátiyu 7:13, 14.) Abɔ alɔ i jila iye ŋ ma a, ekoohi ó gē tɔɔtɛ lɛ alɔ ō ya ɔdā okpaakpa ŋ.—Ugal. 6:1

2. Ɔdi nɛ alɔ gáā kɛla lɛyikwu ɔ ipu oklɔcɛ nyā a? (Má ikpati nōo kahinii: “ Ɛyi Ō Tu Waajɛ Gē Ta Alɔ Abɔ Ku Alɔ Lɛ Ɔwɛ Nɛ Alɔ Gē Gbɛla A Piyabɔ.”)

² Ɔdaŋ ka alɔ dɔka ō yɛ ɔwɛ o piyeke nōo yɛ gā oyeeyi a, alɔ cɛgbá ō ya opiyabɔ ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla, ɔdā nɛ alɔ dɔka mla ɛ̄nɛ̄ alɔ i dɔka ŋ, amāŋ ɔwɛ nɛ alɔ gē ya uce a piii. Ɔyikpo Upɔlu ta Ācɛ O Yɛce Ukraist nōo yɔ Ukɔrinti a ɔtu kwu ɔtu, kéē ceyitikwu eko doodu kéē ‘lɛ ɛnyá ipú ɔdā dóódu néē gē yá ā ŋ́.’ (2 Ukɔ́r. 13:11) Ɛlā nyā lɛ abɔ kwu alɔ icɛ duu. Ipu oklɔcɛ nyā, alɔ géē nwu ɛgɛ nɛ Ubáyíbu géē ta alɔ abɔ ɔwɛ nɛ alɔ géē yɔ i ya opiyabɔ mla ɛgɛ nɛ ayinɛ nōo jikoko ipu ujɔ a gē ta alɔ abɔ yɛ ɔwɛ opiyeke a. Alɔ klla géē kɛla lɛyikwu ɔdā nōo ya nɛ ó gē lɔnɔ ekoohi ō yɛce ōmiya nɛ ɔwa ku Ujehofa le kwaajɛ a. Alɔ klla géē má ɛgɛ nɛ ɛyi ō tu waajɛ géē ta alɔ abɔ lɛ eeye naana nɛ alɔ yɔ i ya opiyabɔ ɔɔma a.

3. Ɛgɛnyá nɛ Ubáyíbu lɔfu ta alɔ abɔ a?

³ Ekoohi, ó gē lɔfu lɔnɔ tu alɔ ō leyi yɛ ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla klla gē ya uce a. Ɔdiya a, ohigbu ka ɔtu ku ɔcɛ gē pla ɔcɛ fiyɛ ɔdā doodu a, ohigbu ɛnyā a, ó gē lɔnɔ tu alɔ ō jé ɔwɛ nōó lɔfu  bi alɔ nyɔ gla a. (Ujɛr. 17:9) Ó tɔɔtɛ ō pla iyi alɔ. (Ujɛ́m. 1:22) Ohigbu ɛnyā a, alɔ cɛgbá ō bi Ubáyíbu le jila iyi alɔ má piii. Ó gē mafu ɛdɔ ɔcɛ nɛ alɔ wɛ piii a, ɛlá nɛ alɔ gē gbo mla ɔdā nɛ alɔ gē ya unwu nu a. (Uhíb. 4:12, 13) Ɛgɛ nɛ ɔcɛ gē kɛla a, Ɛlā Ku Ɔwɔico lɛbɛɛka umachine néē i hi ka X-ray a, ó gē ta alɔ abɔ má ɔdā nōo yɔ ipiipu ɔkpiye a. Alɔ cika ō ta iyi alɔ waajɛ o ya ɛɛ ka alɔ lɛ itene ŋma ukɔ́ nɛ alɔ gē má ipu Ubáyíbu amāŋ ukɔ́ nɛ alɔ gē miyɛ ŋma ɛgiyi ācɛ nɛ Ɔwɔico fu kéē gbo ācɛ ɔlɛ nu a.

4. Ɔdi cɛ lɛ alɔ jé ka Usɔlu nōo wɛ ɔcɛ́ a wɛ ɔcɛ ō ya ɔbɔɔcɛ a?

⁴ Ocabɔ mafu ku Usɔlu nōo wɛ Ɔcɛ́ a lɛ ɔ ta alɔ eyī peee ɔdā nōo lɔfu ya da alɔ ɔdáŋ ku alɔ i ta iyi alɔ waajɛ ŋ ma. Usɔlu je iyi nu gico nɛɛnɛhi jaa gbeeko nɛ ó ka anuɔ i cɛgbá ō ya opiyabɔ ŋ. (Aíjē 36:1, 2; Uháb. 2:4) Ɛnyā teyi peee eko nɛ Ujehofa da Usɔlu ɔdā nɛ ó géē ya eko nɛ ó lɛ ācɛ Amaleki yale a. Usɔlu ta ō ya ɔdā nɛ Ujehofa da ɔ kóō ya a. Eko nɛ Usamuwɛlu le da ɔ ohigbu ikpɛyi olɔfu nɛ ó ya a, Usɔlu ta kóō cɛ. Usɔlu ka ɔɔma i wɛ ɔdā obɔbi nɛɛnɛhi ŋ, ohigbu ka ācɛ kwu anuɔ ka anuɔ ya ɔ abɔfu a. (1 Usám. 15:13-24) Usɔlu ya ɛdɔ ɛlā ɛgɛnyā piii gbɔbu ɛ. (1 Usám. 13:10-14) Ó wɛ ɔdā ō kwiye, ku ó jɛga lɛ ɔbɔɔcɛ kóō le mu ɔ ipu hile. Ó ta kóō piya ɔwɛ nɛ ó géē gbɛla a abɔ, ohigbu ɛnyā Ujehofa ta ɔ kóō wɛ ɔcɛ́.

5. Ɔdi nɛ alɔ cika ō ya, o ya ɛɛ ka alɔ hii lɛbɛɛka Usɔlu ŋ ma?

⁵ Oduuma ku alɔ i dɔka ō lɛ bɛɛka ka Usɔlu ŋ, ohigbu ɛnyā alɔ cika ō da iyi aɔka nyā: ‘Ɔdaŋ ka um lɛ ukɔ́ duuma jé ŋma ipu Ubáyíbu, n gē dɔka ɔdā ō lɛ abɔ ba ɔ o ya ku um bi ɔ le yuklɔ ŋ? Ɔdaŋ ka um lɛ ɔdā obɔbi ya, n gē gbɛla ka ɔdā nɛ um ya a i bɔbi nɛɛnɛhi ŋ? Ɔdaŋ ka um lɛ ɔdā obɔbi ya, n géē kpɛla ce ācɛ ɔhá ku uwa kwu ŋ ba ɔ a?’ Ɔdaŋ ka alɔ gē ya oduuma ku aɔka nōo ba nyā, ayika alɔ cika ō lɛ ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla a piyabɔ. Ohigbu ka ɔdaŋ ka alɔ i ya lɛ a ŋ, alɔ gē je iyi alɔ gico nɛɛnɛhi nɛ Ujehofa géē ta ka alɔ i wɛ oklobiya ku anuɔ gɛ ŋ.—Ujɛ́m. 4:6.

6. Lɛ ɛyɛɛyɛyi nōo yɔ ɔtahɛ ku Ɔcɛ́ Usɔlu mla Ɔcɛ́ Udefidi a teyi peee.

⁶ Má ɛyɛɛyɛyi nōo yɔ ɔtahɛ ku Ɔcɛ́ Usɔlu mla Ɔcɛ́ Udefidi a, Udefidi yihɔtu “íne kū Óndú ā.” (Aíjē 1:1-3) Udefidi jé ku Ujehofa yihɔtu ācɛ nōo ta iyi uwa waajɛ a, amāŋ ó gē wɔtu ācɛ nōo gē je iyi uwa gico a. (2 Usám. 22:28) Ɛnyā mafu ka Udefidi jɛga lɛ ɛlā ku Ɔwɔico kóō lɛ ɔwɛ nɛ ó gē gbɛla a piyabɔ. Ó ta kahinii: “N gē cɛ̄tra Óndú ā, ohígbū ka anú gē nwú um ɛlā a. Ahāpōtú nɛ̄hi, ɔtū kú um gē gbɛlá ɔwɛ okpaakpa nɛ̄ n cíkā ō lā oyēeyī ā.”—Aíjē 16:7.

7. Ɔdaŋ ku alɔ ta iyi alɔ waajɛ, ɔdi nɛ alɔ gáā ya a?

⁷ Ɔdaŋ ka alɔ ta iyi alɔ waajɛ, alɔ gē jɛga lɛ ɛlā ku Ɔwɔico kóō lɛ ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla a piyabɔ gbɔbu ɛɛ kóō cɛ lɛ alɔ ya ɔdobɔbi. Ɛlā ku Ɔwɔico géē yɔ i da alɔ kahinii: “Ɔwɛ ā yɔ̄ ā, yɛ anú mɛ́ɛnɛ.” Ó géē yɔ i pi alɔ ahɔ̄ ɔdaŋ ku alɔ gbɔɔ ō ya ɔdobɔbi. (Ayis. 30:21) Ó wɛ olɔhi ku alɔ ɔdaŋ ku alɔ jahɔ ta Ujehofa. (Ayis. 48:17) Ocabɔ mafu, uweyi i gáā ya alɔ ka ɔcɛ ɔhá yɔ i ta alɔ kwu ɔwɛ ŋ. Ɛnyā géē ya ku alɔ tubla Ujehofa ajaajɛ, ohigbu ku alɔ jé ka Ujehofa lɛ ɛlá wu alɔ klla yihɔtu alɔ bɛɛka adā nōo yihɔtu ayi nu a.—Uhíb. 12:7.

8. Ɛgɛ nɛ ɔkpá ku Ujɛ́mīsi 1:22-25 ka a, ɛgɛnyá nɛ ɛlā ku Ɔwɔico lɛbɛɛka ogigo mɛɛbɛ a?

⁸ Ɛlā ku Ɔwɔico lɛbɛɛka ogigo mɛɛbɛ a lɛ alɔ. (Jé Ujɛ́mīsi 1:22-25.) Ɛyinɛhi ku alɔ gē má ogigo gbɔbu ɛɛ ku alɔ ŋma ɔlɛ ɔci. Ɔɔma ya ɛɛ nɛ alɔ gē jé ɔdaŋ ku alɔ cɛgbá ō ya opiyabɔ gbɔbu ɛɛ ku ācɛ ɔhá kóō má alɔ a. Ɛgɔɔma duu, ɔdaŋ ku alɔ gē jé Ubáyíbu ɛ̄cī doodu, alɔ géē má ɛga nɛ alɔ cɛgbá  ō ya opiyabɔ ipu ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla klla gē ya uce a. Ācɛ ōhī má kóō gē tabɔ nɛhi o jé u daily text ku uwa ɛ̄cī doodu gbɔbu ɛɛ kéē ŋma ɔlɛ. É gē jɛga lɛ ɔdā néē jé a kóō lɛ abɔ kwu ɛlá ō gbo ku uwa. Cɛɛ oduudu ɛ̄cī ɔɔma, é géē dɔka ɔwɛ ō bi Ɛlā Ku Ɔwɔico néē nwu a le yuklɔ. O ka tu ɔ, alɔ cɛgbá ō jé Ubáyíbu ɛ̄cī doodu klla bēē gbɛla tu ɔdā nɛ alɔ nwu a lipu lipu. Alɔ lɔfu má ɔ kóō tɔɔtɛ ŋ, amáŋ ɛnyā wɛ ɔdā ō cɛgbá kpɔcii nōo gáā ta alɔ abɔ yɛ ɔwɛ o piyeke a.

9. Ɔdiya ɛɛ nɛ oklobiya ku alɔ cika ō tu alɔ kwu ɔwɛ a?

⁹ Ó lɛ eko duuma nɛ a gbɔɔ ō ya ɔdā nōo gbɔɔ ō biya ɛma ku uwɔ mla Ujehofa jejee ɛ? (Aíjē 73:2, 3) Ɔdaŋ ka ɔyinɛ duuma ceyitikwu lɛ uwɔ tu kwu ɔwɛ, a gē jahɔ ta ɔ klla gē bi ɛlā nɛ ó nwu uwɔ a le yuklɔ? Ɔdaŋ ka ó lɛ a, ɔdā olɔhi nɛ a ya a, ó lɛ aafu ŋ, a gweeye nɛhi abɔ oklobiya ku uwɔ tu uwɔ kwu ɔwɛ a.—Aíit. 1:5.

10. Ɔdi nɛ a gáā ya ɔdaŋ ka oklobiya ku uwɔ lɛ uwɔ tu kwu ɔwɛ a?

¹⁰ Ubáyíbu da alɔ kahinii: “Ɛlā íwɔ́tū mla ɔdā íwɔ́tū nɛ̄ oklóbīya uwɔ yá uwɔ ā lɔhi fíyɛ́.” (Aíit. 27:6) Ɔdi wɛ ɛyi ɛlā nyá a? Má ocabɔ mafu nyā: Leyi yɛ ɔ ka gáā hɛ ɔwɛ gā abɔ ɔhá, umoto kéē yɔ i yɛ ɔwɛ a nɛɛnɛhi, abɔ a kē bi ɔdā ō le gwo uwaya yɔ i lɛ abɔ da ɔ a, a kwu mlanyi. Anɔɔ a le yɛ gā ɔwɛ a ɛgɔɔma a. Acigili, oklobiya ku uwɔ ɔɔma kwinya u gā bi ɔ abɔ lɛ uwɔ pi gā igbihi. Ɛgɛ nɛ ó bi ɔ a lɔnɔ nɛɛnɛhi, amáŋ ɛgɛ nɛ ó pi uwɔ a cɛ ku umoto kóō lɛ iye kwu uwɔ ŋ. Ɔdaŋ ka ɛgɛ nɛ ó pi uwɔ acigili a kóō lɔnɔ ta uwɔ ɛ̄cī alɛwa naana, a géē cɔnu ohigbu ɛgɛ nɛ ó pi uwɔ a nɛɛ? Ehee! A klla géē gweeye ohigbu ɛgɛ nɛ ó ta uwɔ abɔ a. Ɛgɔma duu, ɔdaŋ ka oklobiya ku alɔ lɛ ukɔ́ tu alɔ lɛyikwu ɛgɛ nɛ alɔ gē kɛla amáŋ ya uce a, ku ó cɛtɔha mla aku Ɔwɔico ŋ, ó lɔfu kwu alɔ iye eko aflɛyi. Amáŋ alɔ hii cɔnu ohigbu kóō tu alɔ ukɔ́ ɔɔma ŋ. O cɔnu ipu ahɔ̄ ɛgɛnyā géē wɛ uce olila. (Ɔ̄cok. 7:9) Ikɔkɔ ɔɔma a, gweeye ka oklobiya ku uwɔ ceyitikwu le da uwɔ lɛyikwu ɔ.

11. Ɔdi lɔfu ya ku ɔcɛ kóō ta ō miyɛ ukɔ́ olɔhi ŋma ɛgiyi oklobiya nu a?

¹¹ Ɔdi lɔfu ya ku ɔcɛ kóō ta ō miyɛ ukɔ́ olɔhi ŋma ɛgiyi oklobiya nu a? Ɔbɔɔcɛ nɛ. Ācɛ ō ya ɔbɔɔcɛ dɔka kéē “bá nēe géē da uwá ɛdɔ kú ɛlā nēe lɛ ahɔ̄ coge kéē pó piíí āa.” É géē kwuce “ŋmá oōjāhɔ̄ lɛ ɛlā ɔkwɛyi kú acɔ̄lóhɔ́nyɛtá nēé ge nwū āa.” (2 Utím. 4:3, 4) É gbɛla ku aa cɛgbá ɛlā ō nwu ŋ, ohigbu ku a jeeyi klla cɛgbá fiyɛ ācɛ ɔhá a. Ɔcocɛhɔ Upɔlu kahinii: “Ɔdāŋ́ ka ɔ̄cɛ dúúmā nɛ̄ ó wɛ ɔdā dúúmā fúlufúlu ŋ́, gbɛlá ka anúɔ wɛ ɔdée, ayíka ó gē plla iyī nū icííci.” (Ugal. 6:3) Ɔcɛ́ Usolomon lɛ ɛlā nyā teyi peee fiyɛ. Ó kahinii: “Ɔyípōklóbīya nōo wɛ olɛhá, klla jééyī, lɔhi fíyɛ́ ɔcɛ́ nōo wɛ olíla nōó gē mīyɛ ɛlā nēé gē nwū ɔ̄ ŋ́ mā.”—Ɔ̄cok. 4:13.

12. Ɔdi nɛ ocabɔ mafu ku Upita nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ācɛ Ugalésīya 2:11-14 a nwu alɔ a?

¹² Gbɛla tu ɔdā nɛ Upita ya eko nɛ Upɔlu tu ɔ ukɔ́ iyɔbu ācɛ a. (Jé Ācɛ Ugalésīya 2:11-14.) Upita lɔfu gbɔɔ ō cɔnu ohigbu ɔdā nɛ Upɔlu da ɔ mla ɛgɛ nɛ ó ka ɔ iyɔbu ācɛ a. Amáŋ Upita jeeyi. Ó miyɛ ukɔ́ a, ó klla bi ɛlā ɔtu lɛyikwu Upɔlu ŋ. Ikɔɔkɔ ɔɔma a, ó hi Upɔlu ka “ɔyínɛ́ alɔ o he alɔ ɔtū.”—2 Upít. 3:15.

13. Ɔdi mla ɔdi nɛ alɔ cika ō bi ɔtu gbɔbu ɛɛ ka alɔ tu ɔcɛ ukɔ́ a?

¹³ Ɔdaŋ ku a má ka ó lɛ oklobiya ku uwɔ duuma nɛ a cɛgbá ō tu ɔ ukɔ́, ɔdi mla ɔdi nɛ a cika ō bi ɔtu a? Gbɔbu ɛɛ ku a kɛla lɛ ɔ, da iyi uwɔ ɔka nyā, ‘N yɔ i “yá olɔhi glɛjī ajɛ” nɛɛ?’ (Ɔ̄cok. 7:16) Ɔcɛ nōo gē ya olɔhi gla ɛji ajɛ a gē ŋmo ācɛ ɛpɔbi oŋma lɛ ɔdā nɛ ó  gbɛla a ikɔkɔ oŋma lɛ ɛlā nɛ Ujehofa ka a. Ó klla lɔfu wɛ ka ó gē meyinyinyi ācɛ nɛhi ŋ. Ɔdaŋ ka lɛ iyi uwɔ jila má, nɛ a má kóō cɛgbá ku a kɛla a lɛ oklobiya uwɔ kpɔ, lɛ ɔdā nōo wɛ unwalu a da ɔ ku a klla da ɔ ɔka nōo géē ta ɔ abɔ jé ka ɔdā nɛ ó ya i kpaakpa ŋ. Le jé ka ɛjɛɛji ɛlā nɛ a gáā ka a kóō ŋma ipu Ubáyíbu, jé ku á lɛ íkwu ō kɛpɔ tu oklobiya ku uwɔ ŋ, amāŋ a lɔfu ta ɔ abɔ kóō leyi yɛ uce nɛ ó yɔ i ya a, kóō jé ɛgɛ nɛ Ujehofa leyi má ɔ lɛ a. (Uróm 14:10) Bi ijeeyi nōo yɔ ipu ɛlā ku Ɔwɔico a le yuklɔ lɔɔlɔhi, eko duuma nɛ a kē yɔ i je ukɔ́ lɛ ācɛ, bla tu ɛgɛ nɛ Ujisɔsi menyinyi ācɛ a. (Aíit. 3:5; Umát. 12:20) Ɔdiya a? Ohigbu ka Ujehofa géē ya mla alɔ ɛgɛ nɛ alɔ ya mla ācɛ ɔhá lɛ a duu.—Ujɛ́m. 2:13.

14. Ɔdi wɛ aɔdā ōhī nɛ ɔwa ku Ujehofa ya tɔɔtɛ lɛ alɔ a?

¹⁴ Ujehofa gē bi ɔwa ku nu le gbo alɔ ɔwɛ nōo yɛ gā oyeeyi a, ó gē ya ɛnyā ŋma lɛ auvidio, aɔkpá ku alɔ, mla ōjila ku ujɔ nōo gē ta ɛjɛɛji alɔ abɔ bi ukɔ́ nōo yɔ ipu Ɛlā Ku Ɔwɔico le yuklɔ. Ɛjɛɛji uwa cɛgbá ohigbu ka ipu Ubáyíbu nɛ ó ŋma a. Eko duuma nɛ Ígwu Nōo Gē Leyi Kwu Ɔwa Ku Alɔ a, gáā ya ōmiya duuma lɛyikwu ɛgɛ nɛ uklɔ ku ɔna ō ta ku alɔ gē yɔ i nyɔ lɔhi fiyɛ a, é gē gbolo ce alelekwu ihɔ. Naana a, é gē leyi yɛ ōmiya néē ya a lɔɔlɔhi kpɔ, ɔdaŋ kóō cɛgbá opiyabɔ duuma. Ɔdiya a? Ohigbu ‘ka ɛcɛ nyā géē mɛ eko kpiíí nōo ī wā ā,’ ɔwa ku Ujehofa cika ō yɛce opiyabɔ ɛpɛɛpɛ duuma nōo gē bɛɛcɛ eko doodu a.—1 Ukɔ́r. 7:31.

15. Opiyabɔ nyá nɛ ayinɛ alɔ ōhī má a?

¹⁵ Ó lɛ aafu ŋ, ɔdaŋ ka ɔwa ku Ujehofa lɛ ɛlā ō nwu ku Ubáyíbu ɛpɛɛpɛ ta alɔ eyī peee, amāŋ lɛ ōmiya kwaajɛ lɛyikwu ɛgɛ nɛ alɔ gē yɔ yeŋee, alɔ gē cɛ klla gē bi ɔ le yuklɔ. Amáŋ ɔdi nɛ alɔ géē ya ɔdaŋ ku ɔwa ku Ujehofa lɛ ōmiya ɛpɛɛpɛ kwaajɛ nōo lɔfu lɛ abɔ kwu alɔ ɔwɛ ōhī a? Ocabɔ mafu, ihayi ōhī nōo gáā yɛ a, ije néē gē bi le gwo ɔlɛ klla gē le ta ɔlɛ bi a kwu nwune nɛhi. Ohigbu ɛnyā, Ígwu Nōo Gē Leyi Kwu Ɔwa Ku Alɔ a lɛ ōmiya ya ku ujɔ alɛwa, ɛgɛ nōó tɔɔtɛ lɛ kéē ya ōjila ipu Agbla Ku Ajɔɔcɛ ekponu. Ohigbu ɛnyā, ujɔ alɛwa kwu piyatɔha, é klla lɛ Agbla Ku Ajɔɔcɛ ōhī kpo lá duu. É bi ije nyā le gwo Agbla Ku Ajɔɔcɛ, ɛga ōhī nōo cɛgbá Agbla ku Ajɔɔcɛ fiyɛ duu a. Ɔdaŋ ku a lā ɛga néē piya ujɔ ōhī tɔɔha klla je Agbla ku Ajɔɔcɛ ōhī lā a, ó lɔfu lɔnɔ tu uwɔ nɛhi lɛyikwu opiyabɔ ɛpɛɛpɛ  nyā. Babanya a, ayinɛ alɔ ōhī gē yɛ gā ɛga oligbo gbɔbu ɛɛ kéē gā ōjila ku ujɔ. Ācɛ ōhī nōo ceyitikwu lɔfu lɔfu gbɔbu ɛɛ kéē gwo Agbla Ku Ajɔɔcɛ nyā amāŋ yuklɔ kóō ta ɔ bi a, lɔfu yɔ i hidaago abɔ é je ɔ lá a. Ó lɔfu ya uwa ka ɛjɛɛji ɔfu mla eko ku uwa bonu. Naana a, é miyɛ o piyabɔ ɛpɛɛpɛ nyā kpɔ, alɔ cɛgbá ō cɛtra ayinɛ alɔ nyā.

16. Ɛgɛnyá nɛ ō bi ukɔ́ nōo yɔ ipu ɔkpá ku Ācɛ Ukólōsi 3:23, 24 a gáā ta alɔ abɔ lɛ eyee a?

¹⁶ Alɔ géē yɔ i gweeye ɔdaŋ ka alɔ bla ka ɛjɛɛji uklɔ nɛ alɔ yɔ i ya a wɛ aku Ujehofa, ka anu yɔ i leyikwu ɔwa ku nu a. (Jé Ācɛ Ukólōsi 3:23, 24.) Udefidi nōo wɛ ɔcɛ́ a, lɛ ocabɔ mafu nyā taajɛ eko néē yɔ i je ije kéē le gwo agbliihɔ a. Ó kahinii: “Ami mɛ́mla ācɛ ɔlɛ́ um í je ɔdā dúúmā ga uwɔ gla ŋ́, ohígbū ka ɔdā dóódu nɛ̄ alɔ wɛ klla lɛ ā wɛ ɛhi ŋmá ɛgiyí uwɔ nɛ. Ɔdā nōo wɛ ákú uwɔ ā nɛ̄ alɔ je ga uwɔ á.” (1 Uklɔ. 29:14) Ɔdaŋ ka alɔ bi ije le je otabɔ, alɔ yɔ i je ŋma ipu ɔdā nɛ Ujehofa je lɛ alɔ a nɛ. Naana a, Ujehofa gē gweeye nɛɛnɛhi ɔdaŋ ka alɔ bi eko, ɔfu mla ije ku alɔ le je otabɔ ipu uklɔ ku nu.—2 Ukɔ́r. 9:7.

17. Ɔdiya ɛɛ nɛ alɔ i cika ō cɛ lɛ abɔ hɛ alɔ iye, eko duuma nɛ alɔ cɛgbá ō ya piyabɔ ōhī ŋ ma?

¹⁷ O ya ɛɛ kóō tɔɔtɛ lɛ alɔ ō yɛ ɔwɛ o piyeke nōo yɛ gā oyeeyi a, ɛjɛɛji alɔ cɛgbá ō yɛce ocabɔ mafu ku Ujisɔsi piii. (1 Upít. 2:21) Ɔdaŋ ka ɛnyā kóō cɛgbá nɛ a géē ya opiyabɔ ōhī naana, a cɛ lɛ abɔ hɛ uwɔ iyē ŋ. Ɛnyā wɛ ɛnɛɛnɛ ocabɔ mafu ka le tutu ō yɛce ōmiya duuma nɛ ɔwa ku Ujehofa le kwaajɛ. A hii je mlanyi ka Ujehofa jé ka alɔ i jila iye ŋ. Ohigbu ɛnyā a, ó leyice ka alɔ géē yɛce ocabɔ mafu ku Ujisɔsi mɛɛlɛ ŋ.

18. Ɔdi nɛ alɔ cɛgbá ō ya piii, o ya ɛɛ ku alɔ miyɛ ule nōo yɔ ɛcɔbu a?

¹⁸ Ɛjɛɛji alɔ kóō leyikwu ule nōo yɔ ɛcɔbu a, ka alɔ ceyitikwu lɛ ɔwɛ nɛ alɔ gē gbɛla, ɔdā nɛ alɔ dɔka mla ɛ̄nɛ̄ alɔ i dɔka ŋ ma piyabɔ. (Aíit. 4:25; Ulúk. 9:62) Alɔ ta iyi alɔ waajɛ, klla ya ‘kú alɔ lɛ ɛnyá ipú ɔdā dóódu nɛ̄ alɔ gē yá ā ŋ́.’ (2 Ukɔ́r. 13:11) Ɔdaŋ ku alɔ ya lɛ a, “cɛ́ɛ́ ká Ɔwɔicō nōo yíhɔtū tá alɔ nōo klla ī yá kú alɔ lɛ ɛbɔ́ ā géē yɔ̄ mla [alɔ].” Ó géē ta alɔ abɔ yɔ i gweeye babanya klla géē je oyeeyi opiyoo lɛ alɔ ɛcɛ ɛyipɛ a.