1. Ka luwore gi Mathayo 7:13, 14, ang’o momiyo wanyalo wacho ni wan e wuoth?

WADUTO wan e wuoth moro. Wuodhno en ma terowa nyaka e piny manyien kama Jehova Nyasach hera nobednwae jaloch. Odiechieng’ kodiechieng’ watemoga matek mondo kik wawe yo ma dhi e ngimano. Kata kamano, Yesu nowacho ni yorno diny kendo nitie sama onyalo bedo matek wuothoe. (Som Mathayo 7:13, 14.) Wan dhano morem, kendo seche moko wanyalo po ka waweyo yorno.​—Gal. 6:1.

2. Gin weche mage ma wadwaro nono e sulani? (Ne sanduk ma wiye wacho ni “ Bolruok Konyowa Timo Lokruok.”)

² Ka wadwaro siko e yo ma diny kendo ma terowa e ngima, nyaka waikre loko pachwa, chunywa, kod timbewa. Jaote Paulo nojiwo Jokristo ma nodak Korintho ni ‘giyie mondo oriegi.’ (2 Kor. 13:11) Wan bende jipno nyalo konyowa ahinya e kindewagi. E sulani, wadwaro nono kaka Muma nyalo konyowa timo lokruoge ma dwarore, kod kaka Jokristo motegno nyalo konyowa siko e yo ma dhi e ngima. Wabiro wuoyo kuom kinde ma nyalo bedonwa matek luwo kaka riwruok mar oganda Jehova chikowa. Bende, wabiro neno kaka bolruok nyalo konyowa timo lokruok moko ma ok walalo mor ma wayudo sama watiyo ne Jehova.

3. Wach Nyasaye nyalo konyi nade?

³ Nitie pek moro ma waromogago sama watemo nono pachwa kod kaka waneno gik moko. Chunywa otimo wuond mang’eny, to mano nyalo miyo seche moko obednwa matek ng’eyo okang’ monego wakaw. (Jer. 17:9) Yot ahinya mondo wachak luwo “paro mag miriambo.” (Jak. 1:22) Kuom mano, dwarore ni wati gi Wach Nyasaye sama wanonore. Muma fwenyonwaga kitwa, tiende ni, “paro kod dwaro” ma ni e chunywa. (Hib. 4:12, 13) Wanyalo pimo wach Nyasaye gi masin mar  X-ray ma nyalo konyowa neno gik ma ok wanyal neno gi wang’wa. Kata kamano, ka po ni wadwaro ni weche odhinwa maber, nyaka wabolre kendo waluw puonj ma ni e Wach Nyasaye kod joma Nyasaye tiyogo e rieyowa.

4. Ang’o ma nyiso ni Ruoth Saulo nochako bedo gi sunga?

⁴ Ranyisi mar Ruoth Saulo konyowa neno gima nyalo timorenwa ka ok wabolore. Saulo nochako bedo gi sunga mochopo kama ne oparo ni en kare, kendo ni onge ng’ato ang’ata ma ne nyalo rieyo pache kod timbene. (Zab. 36:1, 2; Hab. 2:4) Sungane nonyenyore e lela ka ne Jehova onyise achiel kachiel gik ma nonego otim bang’ loyo Jo-Amalek. Saulo ne ok otimo gik ma Jehova nochike ni otim. Ka ne janabi Samuel odhi ire monyise ni ne ok otimo kaka nochike, Saulo ne ok oyie gi kethone. Kar mano, notemo wacho ni kethoneno ne ok duong’ ahinya, kendo ni jomamoko e ma nomiyo oketho chik Jehova. (1 Sa. 15:13-24) Saulo nosegatimo ketho ma kamano kinde moro. (1 Sa. 13:10-14) Gima lit en ni noweyo mondo chunye opong’ gi sunga. Ne ok orieyo pache. Omiyo, Jehova ne okume, kendo ne oketo ng’at machielo mondo okaw kare.

5. En ang’o ma wanyalo puonjore kuom ranyisi mar Saulo?

⁵ Ok dwaher luwo ranyisi mar Saulo, kuom mano, ber ka ng’ato ka ng’ato openjore penjogi: ‘Sama asomo Wach Nyasaye, be atemoga badhora mondo kik aluw kaka ochika? Dibed ni seche moko aparoga ni richo moro ok duong’ ahinya? Dibed ni aketoga kethoga kuom jomoko?’ Ka po ni wadwoko ni “ee” e achiel kuom penjogo, to kara dwarore ni walok pachwa kod chunywa. Ka ok watimo lokruok wanyalo po ka wabedo josunga to mano biro miyo waketh osiep ma wan-go gi Jehova.​—Jak. 4:6.

6. Ler ane pogruok ma ne nitie e kind Ruoth Saulo kod Ruoth Daudi.

⁶ Ne ane pogruok ma ne nitie e kind Ruoth Saulo kod Ruoth Daudi ma nokawo kare. Ruoth Daudi nohero “chik Jehova.” (Zab. 1:1-3) Daudi nong’eyo ni Jehova resoga joma obolore kendo okwedoga josunga. (2 Sa. 22:28) Omiyo, Daudi noyie mondo chik Nyasaye orie pache. Nondiko kama: “Anapak Jehova, nikech en e ma ong’adona rieko. Kata mana gotieno, chunya rieya.”​—Zab. 16:7.

7. Ang’o ma wabiro timo ka wan joma obolore?

⁷ Ka wan joma obolore, wabiro weyo mondo Wach Nyasaye orie paro moro amora marach ma wan-go ka pok watimo gima waseng’ado timono. Wach Nyasaye biro chalonwa gi dwol ma nyisowa ni: “Ma e yo, luwe.” Obiro rieyowa sa asaya ma wachako timo gimoro ma nyalo miyo wawuog e yo ma dhi e ngima. (Isa. 30:21) Wabiro yudo ber mang’eny ka wawinjo dwond Jehova. (Isa. 48:17) Kuom ranyisi, wabiro geng’o wichkuot ma bedoega sama ng’at machielo rieyowa. Kendo wabiro sudo machiegni ahinya gi Jehova nikech onenowaga kaka nyithinde mohero.​—Hib. 12:7.

8. Ka luwore gi Jakobo 1:22-25, ere kaka wanyalo tiyo gi Wach Nyasaye kaka kio?

⁸ Wach Nyasaye nyalo bedonwa kaka kio. (Som Jakobo 1:22-25.) Ng’enywa wajong’iyorega e kio ka pok wawuok e ot gokinyi. Timo kamano konyowaga loso kuonde moko e dendwa ka pok waromo gi jomamoko. E yo ma kamano, sama wasomo Muma pile ka pile, wabiro neno yore ma wanyalo lokogo pachwa kod chunywa. Thothwa oseneno kaka somo ndiko modiechieng’ e seche mag okinyi ka pok giwuok ot konyoga ahinya. Giweyoga mondo gik ma gisomogo ochik pachgi. Kae to odiechieng’ ma ngima gimanyo yore ma ginyalo tiyogo gi  puonj ma ne giyudo e Wach Nyasaye. E wi mano, dwarore ni wamany thuolo pile mar somo Muma kendo paro matut kuom gik ma wasomo. Wachni nyalo nenore ka gima tin ahinya, kata kamano, mano en achiel kuom weche madongo ma nyalo konyowa mondo wasik e yo madiny ma dhi e ngima.

9. Gin kinde kaka mage ma nyalo dwarore ni osiepni orieyi?

⁹ Be isegayudo ka iwuotho e yo moro ma teri mana mabor gi Jehova? (Zab. 73:2, 3) Ka po ni Jakristo moro motegno e ma nochoko chir mi oduoki e yo, be ne iwinje kendo luwo paro ma nong’adoni? Ka po ni nitimo kamano, to ng’e ni nitimo gima ber, kendo nyaka bed ni sani imor ahinya ni osiepnino nokonyi.​—Nge. 1:5.

10. Ang’o monego itim sama osiepni moro orieyi?

¹⁰ Muma nyisowa niya: “Adhonde moa kuom osiepni gin madier.” (Nge. 27:6) Tiend wechego gin ang’o? Par ane ranyisini: Parie ni iwuoyo e simu moro, kendo isechopo e ndara moro ma mtokni ringoe matek, to nikech simu migoyono omako pachi duto, ichako ng’ado ndarano ma ok ing’iyo koni gi koni. Kae to ipo ka osiepni moro oywayo badi matek kogoli e ndarano. Samoro oywayi mohinyo badi, kata kamano, gima otimono oresi ka pok mtoka otuomi. Samoro badino nyalo rami kuom ndalo moko. Kata kamano, be iyi biro wang’ gi osiepnino ni nodwa ywayi matek ahinya? Ooyo, kar mano ibiro gone erokamano kuom resi. Kamano bende, ka po ni osiepni moro onyisi ni wecheni kod timbeni ok winjre gi chike makare mag Nyasaye, samoro wachno nyalo chwoyi sama onyisigo. Kata kamano, tem matek mondo kik imakne sadha kata bedo gi ich wang’. Di po ka ibedo ka ng’at mofuwo. (Ekl. 7:9) Kar mano, go erokamano maduong’ nikech osiepnino nochoko chir morieyi.

11. En ang’o ma nyalo miyo ng’ato kik rwak siem sama osiepne rieye?

¹¹ En ang’o ma nyalo miyo ng’ato kik rwak siem sama osiepne rieye? En sunga. Josunga oheroga winjo “weche ma moro mana itgi.” Kendo ok gidwaga “winjo adiera.” (2 Tim. 4:3, 4) Pachgi wuondogiga ni gin joma lich ahinya, kendo ni giriek moloyo jomamoko. Kata kamano, jaote Paulo nondiko niya: “Ka ng’ato paro ni en gimoro to kare ok en gimoro, owuondo pache owuon.” (Gal. 6:3) Ruoth Solomon to noketo wachno maler ka nondiko niya: “Nyathi modhier to riek oloyo ruoth moti kendo mofuwo, ma yande winjo siem to koro ok otim kamano.”​—Ekl. 4:13.

12. En ang’o ma wapuonjore kuom ranyisi ma Petro noketo ma yudore e Jo-Galatia 2:11-14?

¹² Ne ane gima Petro notimo ka ne jaote Paulo omiye siem e nyim ji. (Som Jo-Galatia 2:11-14.) Petro ne nyalo bedo gi ich wang’ kendo mako ne Paulo sadha koparo yo ma Paulo nochiwogo siemno, kod kaka nomiyego e nyim jomoko. Kata kamano, Petro ne en jal mariek. Ne orwako siemno, kendo ne ok omako ne Paulo sadha. Higni moko bang’e, Petro noluongo Paulo ni, “owadwa ma wahero.”​—2 Pet. 3:15.

13. Gin weche mage monego waket e paro sama warieyo jomamoko?

¹³ Ka po ni ineno ni nitie wach moro ma osiepni ok dhiye maber, kendo diher rieye, gin weche mage monego iket e paro? Ka pok idhi ir osiepnino, penjri ane niya: ‘Dibed ni adwa bedo “ng’at makare mokalo tong’”?’ (Ekl. 7:16) Ng’at makare mokalo tong’ ng’adoga ne jomoko bura kotiyo gi chikene to ok chike mag Jehova, kendo thothne ng’at ma kamano ok kechga jomoko. Bang’ nonori kitiyo gi penjono, kendo pod ineno ni ber rieyo osiepnino,  tem mondo wach midwaro wuoyoe kodeno onenrene maler, kendo sama iwuoyo kode ti gi penjo e yor rieko mondo ikonye neno kama ok otimie maber. Tem matek mondo iti gi Muma sama iwuoyo kode, kendo kik wiyi wil ni tiji ok en mar ng’ado ne osiepnino bura, to en konye neno kaka Jehova neno wachno. (Rumi 14:10) Samoro amora mirieyo ng’ato, we mondo rieko ma ni e Wach Nyasaye otayi, kendo ikech jomoko kaka Yesu notimo. (Nge. 3:5; Mat. 12:20) Ang’o momiyo onego itim kamano? Nikech Jehova biro timonwa mana kaka watimo ne jomamoko.​—Jak. 2:13.

14. Gin gik mage ma riwruok mar oganda Nyasaye osemiyowa?

¹⁴ Jehova tayowa kotiyo gi riwruok mar ogandane me piny ka. Riwruogno osemiyowa vidio mopogore opogre, buge, kachiel gi chokruoge, ma konyowaga tiyo gi puonj ma wayudo e Wach Nyasaye. Weche ma riwruogwa miyowa inyalo gen nikech giwuok e Muma. Bura Matayo kwayoga Nyasaye mondo omigi rohone maler mondo otagi ka pok ging’ado yo moro midwaro tigo e tij lendo. Kata kamano, kinde ka kinde Bura Matayo nonoga yore ma giseng’adogo mondo gine ka po ni inyalo timnegie lokruok moko. Nikech ang’o? Nikech “kit pinyni lokore,” kendo nyalo dwarore ni riwruok mar oganda Nyasaye olok yore moko ma gitimogo gik moko.​—1 Kor. 7:31.

15. Gin pek mage ma jolendo moko oseromogo?

¹⁵ Sama riwruok mar oganda Nyasaye oleronwa puonj moro manyien kata onyisowa timbe moko ma ber ka watang’go, warwakoga wechego kendo luwogi mapiyo. Kata kamano, nade sama riwruokwa otimo lokruok moro ma mulo ngimawa achiel kachiel, be warwakoga lokruogno mapiyo? Kuom ranyisi, machiegnini, nengo mar gero utewa mag lamo kendo ritogi oseidho ahinya. Omiyo, Bura Matayo osechiko mondo Od Romo achiel otigo gi kanyakla mang’eny kaka nyalore. Mano osemiyo oriw kanyakla moko, kendo oseus Ute Romo moko. Pesa moyudore kuom uso Ute Romogo itiyogago e gero utewa mag lamo kuonde ma gidwaroree moloyo. Ka po ni idak e alwora ma noriwie kanyakla moko, kata ma ne ousie Od Romo moro, samoro nyalo bedoni matek rwako lokruogego. Kuom ranyisi, lokruogego osemiyo jolendo moko koro lawo chokruoge kuonde maboyo. Jomoko to koparo  kaka yande ne gitimoga kinda e rito kendo loso kuonde mokethore e Od Romo kae to koro iuse, ginyalo wuoro kaka ne gitimoga tich ma nono. Kata kamano, gima ber en ni jolendogo temoga kar nyalogi mondo giluw chenro manyien-go.

16. Ere kaka tiyo gi puonj ma yudore e Jo-Kolosai 3:23, 24 nyalo konyowa mondo kik walal mor ma wan-go?

¹⁶ Ok wabi lalo mor marwa ka wasiko waketo e pachwa ni watiyo ne Jehova kendo ni en owuon e mochiko riwruok mar ogandane. (Som Jo-Kolosai 3:23, 24.) Ruoth Daudi noketo ranyisi maber e kinde ma ne ochiwo mwandune mondo otigo e gero hekalu. Nowacho kama: “An to an ng’a, kendo joga gin ng’a, momiyo wanyalo goloni chiwo ma kama? Nimar gik moko duto owuok kuomi, kendo wasemiyi mana gik mowuok e lweti.” (1 We. 29:14) Wan bende samoro amora ma wagolo chiwo magwa, wadwoko ne Jehova mana gima en e ma nomiyowa. Kata kamano, Jehova morga ahinya sama watiyo gi thuolowa, tekowa, kod mwanduwa e siro tije.​—2 Kor. 9:7.

17. Ang’o momiyo chunyi ok onego onyosre ka ifwenyo ni nitie kuonde ma dwarore ni itimie lokruok?

¹⁷ Waduto nyaka waluw ondamo mag Yesu ka po ni wadwaro siko e yo madiny. (1 Pet. 2:21) Kik chunyi nyosre ka ifwenyo ni nitie kuonde ma dwarore ni itimie lokruok. Timo lokruogego biro nyiso ni diher ni Jehova e mochiki. Jehova ong’eyo maler ni wan dhano morem. Omiyo, ok ogen ni wabiro luwo ranyisi mar Yesu e okang’ makare chuth.

18. Ang’o ma dwarore ni watim ka wadwaro chopo e giko wuodhwani?

¹⁸ Weuru waduto waket pachwa kuom kinde ma biro, kendo waikreuru loko pachwa, chunywa, kod timbewa. (Nge. 4:25; Luka 9:62) Watemuru matek mondo wasik ka wabolore, ‘ka wail, kendo ka wayie mondo oriewa.’ (2 Kor. 13:11) Ka watimo kamano, ‘Nyasach hera kod kuwe nobed kodwa.’ Kendo obiro konyowa siko ka wamor nyaka wachop e giko mar wuodhwani, e piny manyien.