1. Extëm jyënaˈanyë Matewʉ 7:13, 14, ¿tiko njënäˈänëm ko ninuˈun nmëduˈunëmë Jyobaa duˈunxyëp extëm nduˈuyoˈoyëm?

NINUˈUN nmëduˈunëmë Jyobaa duˈunxyëp extëm nduˈuyoˈoyëm ets njäˈtäˈänëm mä ja jembyë jukyˈäjtën mä yˈanaˈamäˈänyë Jyobaa. Tuˈuk tuˈugë xëëw ja nˈyoˈoyëm mä ja nëˈë tuˈu diˈib yajnëjkxp mä jukyˈäjtën. Perë Jesus jyënany ko axuˈutsë tyäˈädë tuˈu ets näˈäty tsip parë jap nduˈuyoˈoyëm (käjpxë Matewʉ 7:13, 14). Ets kom pokyjyaˈay nyajpatëm, njëjpˈyoˈoytyuˈudäˈänëmë tyäˈädë tuˈu (Gal. 6:1).

2. ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo? (Ix nanduˈunë rekuäädrë diˈib jënäämp “ Yujyˈat tudaˈakyˈat xypyudëjkëm parë kyaj njëjpˈyoˈoytyutëm ja tuˈujë xuˈutspë”).

² Parë kyaj njëjpˈyoˈoytyutëmë tyäˈädë tuˈu diˈib yajnëjkxp mä jukyˈäjtën, tsojkëp nyajtëgäjtsëm tijaty nwinmäˈäyëm, tijaty ntsojkënyëˈäjtëm ets wiˈix njäˈäyˈäjtëm. Ets yëˈë diˈib tyukjaygyukëyanë apostëlë Pablo ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto ko tˈanmääy ets duˈunyëm nyayaˈoyëdët (2 Cor. 13:11, TNM). Tyäˈädë käjpxwijën nan mbäät xypyudëjkëm. Mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëm wiˈix mbäädë Biiblyë xypyudëjkëm parë nnayaˈoˈoyëm ets ja nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm diˈib yäjktëbë oybyë ijxpajtën parë kyaj njëjpˈyoˈoytyutëm ja tuˈu diˈib yajnëjkxp mä jukyˈäjtën. Nan nˈixäˈänëm näˈä tsyiptaˈaky nmëmëdoˈowëm extëmë Diosë kyäjpn xytyuˈumoˈoyëm ets tiko jyëjpˈamëty nˈijtëm yujy tudaˈaky pën nnayaˈoyëyäˈänëm ets agujk jotkujk nmëduunˈadëtsëmë Jyobaa.

3. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë Diosë yˈAyuk?

³ ¿Tiko xytsyiptakxëm nˈijxëm ti nwinmäˈäyëm ets ti njäˈäwëm? Yëˈko ngorasoonˈäjtëm winˈëˈëmp ets tsip nnijäˈäwëm mä xyyajnëjkxäˈänëm (Jer. 17:9). Ets ëtsäjtëm nan nnaywyinˈëˈënëm këˈëm (Sant. 1:22). Päätyën jyëjpˈamëty nyajtuˈunëmë Diosë yˈAyuk parë këˈëm nnayˈijxëm. Biiblyë xypyudëjkëm parë nˈijx nduˈunëm wiˈix  nyajpatëm jodoty, ti nwinmäˈäyëm, ti ntsojkëm o ti nmëdäjtëm këkpäät nëˈpäät mä jot korasoon (Eb. 4:12, 13). Biiblyë xypyudëjkëm parë nnaytyukˈijxnäjxëm extëmxyëp ko yajjuuty tuˈugë radiografiyë. Per tsojkëp nˈijtëm yujy tudaˈaky pën naytyukpudëkëyäˈänëm ja käjpxwijën diˈib yajkypyë Biiblyë ets ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib yajnëjkxtëbë jëjpˈamˈäjtën.

4. ¿Tiko njënäˈänëm ko rey Saúl mëj këjxm jyëmbijty?

⁴ Yˈijxpajtënë rey Saúl yëˈë xytyukˈijxëm wiˈix mbäät njäjt ngëbajtëm pën kyaj nˈijtëm yujy tudaˈaky. Yëˈë nëgooyë ojts tyuktëjkënë mëjˈat këjxmˈat ets ni jeˈeyë tkakupëjky ko tsojkëp dyajtëgatsët ja wyinmäˈäny ets ja jyaˈayˈäjtën (Sal. 36:1, 2; Hab. 2:4). Ja nyigëxëˈky ko ojts tkajpxykyutëjˈyë Jyobaa mä nety yajxon të yˈanëˈëmxëty wiˈix nëjkx dyajkutëgoy ja jäˈäyëty diˈib Amaleq. Saúl kyaj tkupëjky ja tyëgoˈoyën ko ja kugajpxy Samuel ojts tyukmëgajpxyëty, niˈigyë nyaynyikäjpxtutë ets jyënany ko kyaj tyim mëjwiin tyim kajaajëty ti të ttuny ets yëˈë tyuknitij ja nax käjpn (1 Sam. 15:13-24). Per të netyë duˈumbë jäˈäyˈäjtënë tˈokmëbëtsëëmbë (1 Sam. 13:10-14). Jotmaymyëët njënäˈänëm ko Saúl nyasˈijxë parë tpëkëdë yˈääts tyikts ja mëjˈat këjxmˈat mä jyot kyorasoon. Ets kom kyaj nyayaˈoˈoyë, ta Jyobaa jyëjwijtsëmbijtë ets kyaj nyekykyupëjkë.

5. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyajtyë rey Saúl?

⁵ Parë kyaj njäˈäyˈäjtëm mëj këjxm extëmë Saúl, oy ko nnayajtëˈëwëm: “¿Nnaynyikäjpxtutëbëts parëts kyaj nguytyuny ja käjpxwijën diˈibëts nbatypy mä Biiblyë? ¿Winmaabyëts ko kyaj tyim axëëgëty tits nduumpy? ¿Yëˈëts nduknitijpyë wiink jäˈäy kots ndëgoy?”. Pën ngupëjktäˈäyëm tijaty yä të dyajtëy, tsojkëp nyajtëgäjtsëm wiˈix nwinmäˈäyëm ets wiˈix njäˈäyˈäjtëm. Pes pën kyaj duˈun nduˈunëm, mbäät ja jot korasoon jyëmbijty mëj këjxm ets kyaj nëjkxë Jyobaa nyeky nyaymyayaˈanyëty mët ëtsäjtëm (Sant. 4:6).

6. Oknimaytyäˈäk wiˈix jyaˈayˈajtyë Saúl etsë David.

⁶ Per minë net nˈokˈijxëm wiˈix ojts jyaˈayˈatyë rey David diˈib yajnitëgäjtsë Saúl, David tsyojkë “Jyobaa yˈanaˈamën” (Sal. 1:1-3). Yëˈë nyijäˈäwëbë nety ko Jyobaa yaˈˈawäˈätspëtsëëmpy ja diˈib yujy tudaˈaky, per kyaj tˈixäˈäny ja diˈib mëj këjxm (2 Sam. 22:28). Pääty tnasˈijxë ets ja Diosë lyey yaˈoˈoyxyëdët ja wyinmäˈäny. David duˈun tkujäˈäyë: “Nmëjkumayaambyëtsë Jyobaa, diˈibëts të xyˈëwijy të xykyäjpxwijy. Axtë tsuˈum koots jyëjwijtsëmbijtypyëtsë njot nwinmäˈänyë këkpäätpë” (Sal. 16:7).

7. ¿Ti ndunäˈänëm pën jäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky?

⁷ Pën jäˈäyˈäjtëm yujy tudaˈaky, ta nasˈixëyäˈänëm etsë Diosë yˈAyuk dyajtëgatsëdë jot winmäˈäny diˈib kyaj yˈoyëty mä kyajnëm ti xytyuktuundëgoˈoyëm. Pesë Biiblyë duˈun tyunäˈäny extëm tuˈugë ayuk diˈib xyˈanmäˈäyëm: “Tyäˈädë yëˈë duˈun ja tuˈu. Yoˈoytyë yëˈë”. Xytyukˈawanëyäˈänëm pën njëjpˈyoˈoytyutëm, pën nëjkxëm aˈoytsyoo o anäjnytsyoow (Is. 30:21). Mëjwiin kajaa ndukˈoyˈatäˈänëm ko nmëdoˈowëm wiˈixë Jyobaa xyˈanmäˈäyëm (Is. 48:17). Extëm nˈokpëjtakëm, kyaj nëjkx nyajnäjxëmë ayoˈon tsoytyuˈun ko pën xyˈanmäˈäyëm ko kyaj yˈoyëty diˈib të nduˈunëm. Ets mas niˈigyë nmëwingonäˈänëmë Jyobaa, pes nˈixäˈänëm ko duˈun xykyuentˈäjtëm extëm tuˈugë uˈunkteety diˈib tsojkp, tkuentˈatyë yˈuˈunk (Eb. 12:7).

8. Extëm jyënaˈanyë Santya̱ˈa̱gʉ 1:22-25, ¿wiˈix mbäädë Diosë yˈAyuk nyajtuˈunëm extëm tuˈugë ijxn?

⁸ Diosë yˈAyuk mbäät nyajtuˈunëm extëm tuˈugë ijxn (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 1:22-25). Seguurë ko jopy jopy nnayˈijxëm mä ngatsoˈonëm. ¿Tiko? Parë nˈijxëm pën jam muum mä mbäät nnayaˈoˈoyëm mä kyajnëm xyˈijxëmë wiink jäˈäy. Nanduˈun jyaty ko ngäjpxëm bom bomë Biiblyë, xytyukˈijxëm pën tsojkëp nyajtëgäjtsëm wiˈix nwinmäˈäyëm ets wiˈix njäˈäyˈäjtëm. Mä kyatsoondënëm mayë nmëguˈukˈäjtëm, jopy jopy tkäjpxtë tekstë diˈib bom bom yajkäjpxp ets  tnasˈixëdë parë yˈayoˈoy tyukˈyoˈoyëdët. Duˈunë net tˈixtë mä xyëëwnaxtë wixaty mbäät tkuytyundë ja käjpxwijën diˈib miimp mä Diosë yˈAyuk. Per nan tsojkëbë net ngäjpxëm bom bomë Biiblyë ets nbawinmäˈäyëm. Jëjpˈam etsë tyäˈädë duˈun nduˈunëm, pes yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj njëjpˈyoˈoytyutëm ja tuˈujë xuˈutspë diˈib xyyajjäˈtäˈänëm mä ja jembyë jukyˈäjtën.

9. ¿Näˈä nyajtëgoyˈäjtëm ets tuˈugë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm xykyäjpxwijëm?

⁹ ¿Të näˈä nmäjtsëm tuˈugë tuˈu diˈibë nety xytyukmëjagamgaˈagäˈänëmë Jyobaa? (Sal. 73:2, 3). Pën jotmëktak tuˈugë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm parë ojts xykyäjpxwijëm, ¿ojts nmëdoowˈijtëm ets ojts nguytyuˈunëm? Pën duˈun, oy ko duˈun ojts nduˈunëm, ets seguurë ko ngukäjpxëm ko ojts xymyëtmaytyakëm (Prov. 1:5).

10. ¿Ti mbäät nduˈunëm ko tuˈugë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm xykyäjpxwijëm?

¹⁰ Diosë yˈAyuk xytyukjamyajtsëm: “Ko xyyajtsayujtëm tuˈugë mëtnaymyaayëbë mbäät ndukjotkujkˈäjtëm” (Prov. 27:6). ¿Ti tyäˈädë yˈandijpy? Okwinmay ko yëˈë jam mninäjxypy tuˈugë karreteerë mä maygyarrë jyantsy myiny jyantsy xyëptë, per mijts yëˈë jam njantsy yˈijxypyë ndelefënë, ta amëjääw mgëˈëmëmatsëty tuˈugë mëtnaymyaayëbë ets mwoˈonëmbityëty. Ets kom mëk mjantsy myatsyëty axtë yaˈujkypy ja mgëˈë. Per mët ko netyë të mwoˈonëmbityëty, ta kyaj të myajtsayutyëty ja karrë. Mbäät tuk xëëw majtsk xëëw pyeky yˈadony ja mgëˈë, per ¿këdii kyaj xytyukjotˈambëkäˈäny ja mmëtnaymyaayëbë? Niˈigyë xymyoˈoyaˈanyë dyoskujuyëm ko të myajtsoˈogyëty. Nanduˈun jyaty ko tuˈugë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm xyˈanmäˈäyëm ko extëm ngäjpxëm nmaytyakëm ets extëm tijaty nduˈunëm, ngutëjëmë Diosë yˈanaˈamën. Ko duˈun xyˈanmäˈäyëm, mbäät mëk njäˈäwëm, per ko nyajpojkëm o ndukjotˈambëjkëm, tsuu winmäˈänyë nety (Ecl. 7:9). Niˈigyë mbäät nguˈëˈëw ngugäjpxëm ko të jyotmëktaˈaky parë të xymyëtmaytyakëm.

11. ¿Tiko mbäät tuˈugë jäˈäy tjëjpkugäjpxë ja käjpxwijën diˈib mooyëp tuˈugë oybyë myëtnaymyaayëbë?

¹¹ ¿Tiko mbäät tuˈugë jäˈäy tjëjpkugäjpxë ja käjpxwijën diˈib mooyëp tuˈugë oybyë myëtnaymyaayëbë? Yëˈko jyaˈayˈaty mëj këjxm. Pënaty duˈun jäˈäyˈäjttëp, yëˈëyë myëdoowˈitandëp tijaty yˈoymyëdoowdëp, per kyaj tmëdoowˈitäˈändë “ja tëyˈäjtën” (2 Tim. 4:3, 4). Nipën tkatsoktë kyäjpxwijëdët, pes wyinmaytyë ko mas niˈigyë tijaty tnijawëdë ets mas mëj nyayajnaxëdë. Perë apostëlë Pablo jyënany: “Pën nääk nayjyäˈädëp mëj këjxm, es kyaj dëˈën yˈity, këˈëm nyaywyinˈëënyëty” (Gal. 6:3). Etsë rey Salomón duˈunë tyäˈädë tnimaytyaktääy: “Mas niˈigyë yˈoyëty tuˈugë mixyuˈunk diˈib ayoobë jäˈäy per wijy, ets kyaj dyuˈunëty tuˈugë rey diˈib të myëjjäˈäyënë per tsuu, diˈib kyaj nyekykyajpxyjyaygyukë ko jyayajmoˈoyë käjpxwijën” (Ecl. 4:13).

12. Ko ngäjpxëmë Galasyʉ 2:11-14, ¿ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë apostëlë Pedro?

¹² Apostëlë Pedro yäjkë oybyë ijxpajtën ko Pablo jyëjwijtsëmbijtë mayjyaˈay wyindum (käjpxë Galasyʉ 2:11-14). Mbäätxyëp ttukjotˈambëjkyë Pablo mët extëm kyäjpxwijë ets mët ko jyëjwijtsëmbijtë mayjyaˈay wyinduuy. Per komë Pedro tapë netyë jyot wyinmäˈäny, pääty tkupëjky ja käjpxwijën diˈib mooyë Pablo ets kyaj ttukjotmäˈty. Ko tiempë nyajxy, niˈigyë Pedro jyënany: “Yëˈë nmëguˈukˈäjtëm Pääblë” (2 Peed. 3:15).

13. ¿Ti mbäät nyaˈijtëm winmäˈänyoty ko tuˈugë jäˈäy ngäjpxwijäˈänëm?

¹³ Pën ja näˈä nˈijxëm tuˈugë nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm dyajtëgoyˈatyë käjpxwijën, ¿ti mbäät nyaˈijtëm winmäˈänyoty? Mä kyajnëm wiˈix nˈanmäˈäyëm, nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Tim nnayajnäjxëbëts ‘mëk wäˈäts jäˈäy’?” (Ecl. 7:16). Ja diˈib nayajnäjxëp mëk wäˈäts, kyaj tpaˈˈayoy ja  myëguˈuk ets duˈun tpayoˈoy extëm yëˈë ja anaˈamën të tpëjtaˈaky ets kyaj dyuˈunëty extëmë Jyobaa të tniˈanaˈamë. Ko netyë tyäˈädë të nwinmäˈäyëm ets duˈunyëm nˈijxëm ko tsojkëp nmëtmaytyakëm ja nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm, ta net nˈanmäˈäyëm yajxon tidën jotmayˈäjtp, nan mbäät nyajtëˈëwëm tijaty parë nbëjkëmë kuentë wiˈix wyinmay. Duˈuntsoo, mbäädë net nbudëjkëm parë tˈëxkapët ja tyëgoˈoyën. Tsojkëp nyajtsoˈonëm mä Biiblyë ja ääw ayuk diˈib nyajtuˈunëm ets njamyajtsëm ko ja nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm jam kyuentëkëyakäˈäny mä Jyobaa ets kyaj mä ëtsäjtëm (Rom. 14:10). Ets ko pën ngäjpxwijëm, nˈokpaˈˈayoˈowëm duˈun extëm ttuunyë Jesus (Prov. 3:5; Mat. 12:20). Nˈokjamyajtsëm ko Jyobaa nanduˈun jyaˈayˈatäˈäny mët ëtsäjtëm extëm njäˈäyˈäjtëm mët ja nmëguˈukˈäjtëm (Sant. 2:13).

14. ¿Ti xymyoˈoyëmë Diosë kyäjpn?

¹⁴ Jyobaa yëˈë yajtuumbyë kyäjpn parë xytyuˈumoˈoyëm ets kyaj njëjpˈyoˈoytyutëm ja tuˈu diˈib yajnëjkxp mä jembyë jukyˈäjtën. Yajpëtsëëmbyë bideo, ëxpëjkpajn ets yajjaˈäjtypyë reunyonk diˈib xypyudëjkëm parë nguytyuˈunëm ja käjpxwijën diˈib miimp mä Biiblyë. Tukëˈëyë tyäˈädë, mbäät ndukjotkujkˈäjtëm mët ko jap tsyoony mä Biiblyë. Diˈib wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty, yëˈë naytyuktuˈumooyëdëbë Diosë myëjääw ko ttukniwitsëdë wiˈix mbäät mas oy ngäjpxwäˈkxëm. Per yˈijxtëp janääm jatsojk pën jam ti diˈib mbäät yajwijtstëgatsy. ¿Tiko? Yëˈko “tëgäjtsˈadëtspë tyäˈädë jukyˈäjtën”, etsë Diosë kyäjpn tsojkëp twijtstëgatsët tijaty extëm nyijkxy ja tiempë (1 Cor. 7:31, TNM).

15. ¿Ti jotmay näägë nmëguˈukˈäjtëm të tpäättë?

¹⁵ Ëtsäjtëm, netyë ngupëjkëm ko Diosë kyäjpn tkäjpxwäˈätsy tuˈugë tukniˈˈijxën diˈib yajpatp mä Biiblyë o ko xytyuˈumoˈoyëm wiˈix mbäät njukyˈäjtëm. Per ¿ti net nduˈunëm ko dyajtëgatsy diˈib ëtsäjtëm kyaj nˈoyjäˈäwëm? Extëm nˈokpëjtakëm, tyää näämnëm të yajpëkyë kuentë ko nëgooyë kajaa meeny tyuunë parë yajkojˈyë jëën tëjk mä nDiosˈawdäjtëm o parë yˈaˈoyë. Pääty, ¿ti net të ttundë Diˈib wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty? Të ttukniwitsëdë parë mä tuˈugë salonk ak jap yoˈoytyëdë nmëguˈukˈäjtëm. Ko duˈun të yajtuny, ta nääk ja tuˈukmujkën të yaˈˈawijtsmuky ets ta të yajtooky ja salonk. Tyäˈädë meeny yëˈë net yajtukojpë salonk mä ja nmëguˈukˈäjtëm tjantsy yajtëgoyˈattë. Pën mijts mtsënaapy mä të yajtooky ja salonk o mä të yaˈˈawijtsmuky, mbäädë net mtsiptakxëty xyˈijxwëˈëmët. Nan mbäädë  net näägë nmëguˈukˈäjtëm kajaa tyam tniyoˈoyëndë parë nyëjkxtët reunyonk. Ets nan ta diˈib mëk të jyantsy tyundë ko ojts yajkojˈyë tyäˈädë Tëjk o parë të tkuentˈattë, ets mbäädë net nyayajtëwëdë tiko yajtooky. Waˈan wyinmaytyë ko nëgoobë ja xyëëw tiempë të dyajtundë ets ja jyot myëjääw. Per kyupëjktëp tijaty të yajtukniwitsë ets yaˈˈanmääytyëp ko jantsy oy ko duˈun ttundë.

16. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë 2 Korintʉ 6:1 parë xëmë agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm?

¹⁶ Mbäät duˈunyëm nyajpatëm agujk jotkujk pën njamyajtsëm ko tukëˈëyë tijaty nduˈunëm yëˈë parë Jyobaa ets ko yëˈë tyuˈumoopy ja kyäjpn (käjpxë 2 Korintʉ 6:1). Rey David yäjkë oybyë ijxpajtën ko yˈayäjk yˈagoˈonë mä ojts yajkojy ja templë. Yëˈë jyënany: “¿Pënëtsën ëjts ets pënëtsënë ngäjpn parë mbäät tijaty tnayaky? Pes tukëˈëyë ak jam tsyoˈondäˈäy mä mijtsën, ets diˈib të nmoˈoytyë yëˈë diˈibë mˈääw mgëˈë yajkypy” (1 Crón. 29:14). Pääty, ko nyäjkëmë meeny sentääbë nan yëˈë nety nmoˈoyëmë Jyobaa diˈib të dyaky. Per oy yëˈë tijaty xyjyamoˈoytyaˈayëm, agujk jotkujk nyayjyawëty ko nyajtuˈunëmë jot mëjääw, xëëw tiempë etsë meeny sentääbë mä tyuunk (2 Kor. 9:7).

17. Pën nbëjkëmë kuentë ko tsojkëp jam muum nnayaˈoˈoyëm, ¿tiko kyaj mbäät axëëk nnayjyäˈäwëm?

¹⁷ Parë kyaj njëjpˈyoˈoytyutëm ja tuˈujë axuˈutspë diˈib xyyajnëjkxëm mä jukyˈäjtën, tsojkëp niˈamukë nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën (1 Peed. 2:21). Pën nbëjkëmë kuentë ko tsojkëp jam muum nnayaˈoˈoyëm, kyaj mbäät axëëk nnayjyäˈäwëm. Pes yëˈë nety xytyukˈijxëm ko ntsojkëm etsë Jyobaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm. Yëˈë nyijäˈäwëp ko pokyjyaˈay nyajpatëm ets pääty kyaj xyˈanmäˈäyëm parë duˈun tijaty ndimtuˈunëm extëmë Jesus.

18. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë njäjtëm mä ja jembyë jukyˈäjtën?

¹⁸ ¿Ti net tyam ndunäˈänëm? Nˈokpëjtakëm aduˈugë jot mwinmäˈäny mä ja tiempë diˈib miimp këdakp ets pën nbëjkëmë kuentë ko kyaj yˈoyëty tijaty nwinmäˈäyëm, tijaty ntsojkënyëˈäjtëm ets wiˈix njäˈäyˈäjtëm, nˈokˈyajtëgäjtsëm (Prov. 4:25; Luk. 9:62). Nˈokjäˈäyˈäjtëm xëmë yujy tudaˈaky ets nˈoktuˈunëm extëm të nyaˈˈanmäˈäyëm: “Duˈunyëm xondäˈäktë, duˈunyëm nayaˈoyëdë” (2 Cor. 13:11, TNM). Ko nduˈunëm duˈun, ta “ja Dios diˈib tsojkp ets diˈib yajjaˈäjtypyë tuˈugyëˈat” yajpäädäˈäny mët ëtsäjtëm. Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm parë tyam nëˈëyoˈoy nduˈuyoˈoyëm agujk jotkujk ets njäjtëm mä ja jembyë jukyˈäjtën.