1. Kuliya na Mateo 7:13, 14, omo lia vika tu hasa ku handekela nguetu tuli mu vungendzi?

TU VOSE tua kala mu vungendzi. Vungendzi vua kuya mu mavu a aha a ka sika Njambi ua cilemo, Yehova. Nkala litangua, tue ku endako vimo vinanga mu njila i tuala ku muono. Vunoni ngue mua handekele Yesu, njila yaco ya lisuata kaha vintsimbu vimo ca cikalu ku endelamo. (Tandenu Mateo 7:13, 14.) Ka tua tantulukile, ngeci mukemuo, ca casi ku hangunukila mu njila yeka.—Ngal. 6:1.

2. Vika tu simutuila mu cilongesa cino? (Talenu naua cikasa “ Ku Likehesa ce ku tu Kuasa ku Sungamesa Vinanga Vietu.”)

² Linga tu tualeleleho kuendela mu njila i tuala ku muono, tua pande ku kala na cizango ca ku alulula visinganieka vietu, cifua ci tue ku muenamo viuma, na vilinga vietu. Kapostolo Paulu ua mamuine Vakua Kilistu va kele mu Kolintu va tualeleho ‘ku tantuluka’ ni nguetu, ku sungamesa vuntu vuavo. (2 Kol. 13:11) Cimamuna caco netu ca tu kuata. Ngeci mukemuo, mu cilongesa cino tu simutuila, vati Mbimbiliya na vavusamba va ku hia, va hasa ku tu kuasa ku sungamesa vinanga vietu mu njila i tuala ku muono. Tu simutuila naua, omo lia vika ku kava vimo vimamuna via mu lukungulukilo ci hasa ku tu kaluuila. Kaha, tu mona naua vati ku likehesa ci hasa ku tu kuasa ku sungamesa vinanga vietu, ca ku hona ku zimbalesa ndzolela yetu mu ku pangela Yehova.

3. Vati Lizi lia Njambi li hasa ku mi kuasa?

³ Mu tue ku seteka ku hilula visinganieka vietu na cifua ci tue ku muenamo viuma, tue ku liuana na cimo citanga. Citanga cika? Mutima uetu ue ku onga. Ngeci mukemuo, ca pua ca cikalu ku tantekeya kuiko mpundu uli na ku tu talekesa. (Yele. 17:9) Omo liaco, ca pua ca casi ‘ku lionga etu vavene.’ (Tia. 1:22) Ngeci mukemuo nga tu lihilula, tua pande ku pangesa Lizi lia Njambi. Muomu  Lizi lia Njambi lie ku solola vuntu vuetu vua mu kati, kaha na “visinganieka na vizango” via mutima uetu. (VaHe. 4:12, 13) Mbimbiliya ya pua ngue likina lia ku nonesa shapa, li ve ku pangesa vandotolo. Muomu lie ku tu kuasa ku mona vuntu vuetu vua mu ntima. Vunoni, tua pande ku pua va ku likehesa nga tu tonda Mbimbiliya ni miluua va Njambi va tu kuase.

4. Vika via muesa ngecize Muangana Saulu ua putukile ku pua mukua ku lihalesa?

⁴ Lungano lua Muangana Saulu lua muesa vie ku soloka ku muntu nga ka puile ua ku likehesa. Saulu ua lihalesele mu cifua ca ku linga, ka tavele ku mu sungamesa. Kaha cipue ivene ka limuene ngecize neni ua tondekele ku sungamesa visinganieka na vilinga vieni. (Visa. 36:1, 2; VaHe. 2:4) Evi via lisoluele ha toma, omo Yehova ua lekele Saulu via pandele ku linga, mu nima ya ku vula vakua Amaleke. Saulu kononokele Yehova. Cipue vene omo kapolofeto Samuele ua ka mu totele ha kanua, Saulu kasi vene ka litavelele cisevuka ceni. Vunoni ua lingile cose mu ku sanguluka. Ua kehesele vukama vua lisino lia muesele na ku nakuila vantu mulonga ua cisevuka ceni. (1 Sam. 15:13-24) Kaha luze kati lukeluo lua mbangelo, imo ntsimbu ku nima, Saulu ua muesele naua mangana a cifua cize. (1 Sam. 13:10-14) Ca vusiua ku handeka nguetu, Saulu uecelele mutima ueni u lihake ku vukama. Ka sungamesele visinganieka vieni, ngeci Yehova ua mu payele na ku mu viana.

5. Vika tu lilongesa ku muzimbu ua Saulu?

⁵ Linga tu lilongese vimo ku muzimbu ua Saulu, tua pande ku lihula nguetu: ‘Vuno mu nje ku tanda cimo cimamuna ca mu Lizi lia Njambi, nje ku hakuila visinganieka viange ni? Nje ku kehesa vukama vua visevuka vi nje ku linga ni? Vuno nja kala na cimbembesi ca ku nakuila mulonga ua visevuka viange ku vakuetu ni?’ Nga kuli cimo cihula ci tua kumbulula nguetu eyo, tua pande ku sungamesa visinganieka vietu na cifua ci tue ku muenamo viuma. Kati ngoco, mutima uetu u ka lihaka ku vukama mu cifua ca ku linga Yehova a ka tu viana ku pua vavusamba veni.—Tia. 4:6.

6. Lombololenu ku liseza ca kele hali Muangana Saulu na Muangana Ndaviti?

⁶ Tu talenu co muzimbu ua Ndaviti, tu mone ku liseza ca kele hali ikeye na Muangana Saulu. Ndaviti ua puile yala ua sintsile Saulu ha vuangana, kaha ua lemene “lisiko lia Yehova.” (Visa. 1:1-3) Cikuavo naua, Ndaviti ua tantekeyele ngecize Yehova ue ku ohiela vakua ku likehesa vunoni ue ku luisa vakua ku lihalesa. (2Sam. 22:28) Ngeci ua tavesele Lizi lia Njambi li sungamese visinganieka vieni. Kaha ua sonekele ngueni: “Nji ka sangaziala Yehova, ikeye na nji leka zinguli; Cili, mutima uange u nji longesa ku ziola zia vutsiki.”—Visa. 16:7.

7. Vika tu ka linga nga tu pua va ku likehesa?

⁷ Nga tu pua va ku likehesa tu ka tavesa Lizi lia Njambi li sungamese visinganieka vietu via ku henga, ntsimbu kanda vi tu sevuisise. Mezi a mu Mbimbiliya a ka pua mpundu ngue lizi li tu leka, ngualio: “Njila eyi, endenumo,” ni nguetu, li ka tu mamuna nga tu lingila ku hangunuka, cipue ku cimosue ni ku cilio. (Isaya 30:21) Ku halakana kuli Yehova ci ka tu kuasa mu vinjila via ku liseza-seza. (Isaya 48:17) Ca ku muenako, tu ka liniunga ku ntsuamua ya ku tu sungamesa ku muntu ueka. Kaha tu ka likuata vusamba vua kama na Yehova muomu tu ka nongonona ngecize ali na ku tu lela ngue muana ya lema.—VaHe. 12:7.

8. Ngue mu ya muesa Tiango 1:22-25, vati tu hasa ku pangesa Lizi lia Njambi ngue katalelo?

⁸ Lizi lia Njambi li hasa ku pua ngue katalelo kuli yetu. (Tandenu Tiango 1:22-25.) Cingi cetu, nkala cimene tue ku litala ha katalelo ntsimbu kanda tu ciye na kumo kuahi. Ku lingamo ce ku tu kuasa ku lisungamesa hose ha tondeka, ntsimbu kanda vakuetu va tu mone. Na vuno vene, ku tanda Mbimbiliya nkala litangua, ci ka tu kuasa ku mona mu vinjila vika tua pande ku sungamesa visinganieka vietu na vilinga vietu. Cingi ca vamuanetu, va lema ku tanda mukanda ua litangua nkala cimene, ntsimbu kanda va tunde ha ndzivo. Kaha nguavo, ku lingamo ce ku va kuasa cikuma. Ve ku tavesa vi ve ku tandamo vi alulule visinganieka viavo. Kaha mu ku hita ca litangua, ve ku tonda  mu vinjila vika va hasa ku pangesa cimamuna ca mu Lizi lia Njambi ci ve ku tanda ku cimene. Cikuavo naua, tua pande ku kala na ciizilila, ca ku tanda Mbimbiliya na ku hilula vi tue ku tandamo nkala litangua. Evi vi hasa ku zivika ngue via viasi, vunoni vikevio vene via tondeka linga tu tualeleleho kuendela mu njila ya lisuata i tuala ku muono.

9. Ntsimbu ika mu hasa ku tondeka ku sungamesa ca kavusamba?

⁹ Vuno mua lingaho laza viuma via kele na ku mi hangununa mu njila ya-ya ku muono ni? (Visa. 73:2, 3) Nga umo kavusamba ua ku hia ua lisumine ku mazo na ku mi sungamesa, vuno mua halakanene ku cimamuna ceni ni? Nga mua lingilemo, mua lingile mua cili, kaha mua vusunga mue ku santsela ku ku simpa ca muesele kavusamba kenu.—Visi. 1:5.

10. Vati mua pande ku linga nga kavusamba a mi sungamesa?

¹⁰ Lizi lia Njambi lia tu vuluisa ngualio: ‘Vimbandu via ku tu tua kuli kavusamba via pua via cili.’ (Visi. 27:6) Vika a lomboloka aa mezi? Tu hilulenu ha cimueso eci: Aci singaniekenu nga mu tonda ku zavuka tapalo, vunoni mu na tuala mana ku telefone. Kaha mu likika ha tapalo ca ku hona ku tala sinia na sinia. Vunoni oho vene, kavusamba kenu a mi kuata ku livoko na ku mi kokela ha nima. Kaha mu ku linga na mi kuata na ndzili, na mi toniona ha livoko, vutuhu ngoco na mi ohiela ku likalu li ne ku mi hituile. Vunoni cotonio ca na mi lingi, ci ambata amo matangua mu ku kanguka. Vuno mu ka mu vuila matoto ni? Na limo litangua liahi! Vunoni mu ka mu santsela ku vukuasi vueni. Na vuno vene, nga umo kavusamba a mi mamuna ngueni, vihandeka vienu ni vilinga vienu, ka via litombuele na vitume via mu Mbimbiliya, ha katete mu hasa ku ivua ku mutima ku vavala. Vunoni kati mu viane cimamuna ceni ni ku mu vuila matoto. Ku lingamo ci ka pua vuheve. (Ekel. 7:9) Vi mua pande ku linga, ku santsela kavusamba kenu ku ku simpa ca na muesa mu ku mi sungamesa.

11. Vika vi hasa ku lingisa muntu ku viana cimamuna ca kavusamba keni?

¹¹ Vika vi hasa ku lingisa muntu ku viana cimamuna ca kavusamba keni? Ku lihalesa. Vakua ku lihalesa, va tonda ku va zua mu matuitui, kaha ka ve ku tava “luhande lua vusunga.” (2 Tim. 4:3, 4) Cikuavo naua, ve ku limona ngue va zangama cikuma kaha ka ve ku tonda vimamuna via vakuavo. Vunoni kapostolo Paulu ua sonekele ngueni: “Nga muntu a liyongola ngueni na pu vimosi omo ka puile na kamo kahi, a lionga ivene.” (Ngal. 6:3) Muangana Solomone ua lomboluele cimpande caco ngueni: “U hasa ku pua mukuendze ua vuhutu, vunoni nga uli na mana u na tuvakana muene ua mukuluntu ua cilema, uze ke ku tava ku mu nangula.”—Ekel. 4:13. Livulu lia Shukulu Kalunga.

12. Vika tu lilongesa ku lungano lua kapostolo Petulu lu va soneka ku Ngalata 2:11-14?

¹² Singaniekenu ha lungano lua tu sila kapostolo Petulu mu va mu sungamesele kuli Paulu ha meso a mbunga. (Tandenu Ngalata 2:11-14.) Petulu nga ua tondele, nga ua vuililile Paulu nkulundundu omo lia mezi a mu handekele na ha cihela ca a handekelele. Vunoni Petulu ua puile mukua mangana. Ua tavele cimamuna ca Paulu kaha ka mu vuililile nkulundundu. Mu nima ya ntsimbu ua tumbuile Paulu ngueni: “Muanetu i tua lema.”—2 Pet. 3:15.

13. Vika tua pande ku vuluka nga tu tonda ku mamuna mukuetu?

¹³ Nga tu tonda ku mamuna kavusamba, vika tua pande ku vuluka? Ntsimbu kanda mu mamune muntu, lihulenu nguenu: “Vuno njili na ku hianesamo vuviuke ni?” (Ekel. 7:16) Mukua ku hianesamo vuviuke, ua pua muntu uze ue ku hisa vakuavo kati kuliya na vitume via Yehova, vunoni na vitume vieni ivene kaha halumo ke ku seteka ku lihaka mu cihela ca mukuavo. Nga mu nima ya ku lihilula enu vavene, kasi mu mona ngecize ci  tondeka ku handeka na kavusamba kenu, mu lekesenu citanga cika mpundu ali naco na ku mu linga vihula na liano, linga ivene a nongonone cisevuka ceni. Lingenu cose linga Mbimbiliya i pue luvula lua mezi enu, kaha kati mu suve ngecize, kati yenu mua pua ngazi ya kavusamba kenu, vunoni Yehova, Uze ua pua Ngazi yetu vose. (Loma 14:10) Puenu na ku kulahela mu mana a kala mu Lizi lia Njambi, kaha omo mu mamuna muntu, puenu na ku tambuluisa cikeketima ca muesele Yesu. (Visi. 3:5; Mat. 12:20) Omo lia vika? Muomu Yehova a ka linga netu kuliya na vize vi tue ku linga ku vakuetu.—Tia. 2:13.

14. Vika lue ku tu hana lukungulukilo?

¹⁴ Yehova ue ku tu tuamenena mu njila i tuala ku muono ku hitila mu mutamba ua ha mavu ua lukungulukilo lueni. Lukungulukilo lue ku tu hana vivideo, mikanda na viuano vize vie ku tu kuasa tu vose, linga tu hase ku puisamo masiko a mu Lizi lia Njambi. Kaha Mbimbiliya ikeyo luvula lua vilongesa viose vi lue ku tu hana lukungulukilo. Vakua Civunga ca Vantuamena, mu ve ku linga cihangula ca vati cenda cipanga ca ku ambulula, ve ku kulahela mu vukuasi vua sipilitu santu. Vutuhu ngoco, kasi ve ku likungulula ku sua kumo, mu ku hilula naua vihangula vi va lingile laza ku tuala ha vati ci li na ku enda cipanga caco. Omo lia vika? Muomu “cifua ca viuma via ha mavu” ci li na ku aluluka, kaha lukungulukilo lua Yehova lue ku linga cose mu ku litombuesa ku vikevio.—1 Kol. 7:31.

15. Citanga cika ve ku lihita naco vamo vakua ku ambulula?

¹⁵ Mua vusunga, nga lukungulukilo lua Yehova lu na alulula vimo vilongesa, ni ku tu mamuna vimo ku tuala ha vilinga vietu, ka tue ku kala na citanga ca ku vi kava. Vunoni vati tue ku linga nga lukungulukilo lua Njambi lu na alulula vimo viuma via kuata mpundu ku muono uetu? Ca ku muenako, mu miaka ino ku tunga na ku niunga Vindzivo via Vuangana, ci li na ku tondeka vimbongo via vingi. Ngeci mukemuo, vakua Civunga ca Vantuamena va pandakanene vimo vikungulukilo mu vimo Vindzivo via Vuangana linga vindzivo viaco vi pue na ku panga kampe matangua ose, kaha vindzivo vikuavo co, va vi landesa. Vimbongo via tundaho, vali na ku vi pangesa mu ku tunga Vindzivo via Vuangana ku vihela vieka kuze ku vi tondeka cikuma. Nga mua kala ku cihela ku va landesa Vindzivo via Vuangana na ku pandakana vimo vikungulukilo, halumo ci li na ku mi kaluuila ku litombuesa ku ku aluluka caco. Vamo vakua ku ambulula, Vindzivo via Vuangana vi li honi  ku lahako navo. Kaha vakuavo va fuitanganene mu ku tunga na ku niunga Ndzivo yavo ya Vuangana, halumo ve ku lihula nguavo: ‘Vika va landesela ndzivo yaco?’ Kaha va hasa ku livua ngue ndzili yavo yaya mu ngoco. Vutuhu ngoco, va tava eci ku aluluka, kaha tu va sangala cikuma.

16. Vati ku kava cimamuna ca ku Kolose 3:23, 24, ci hasa ku tu kuasa ku niunga ndzolela yetu?

¹⁶ Tu ka niunga ndzolela yetu, nga tu vuluka ngecize tue ku pangela Yehova kaha ikeye ali na ku tuamenena lukungulukilo lueni. (Tandenu Kolose 3:23, 24.) Muangana Ndaviti ua seza lungano lua cili mua hanene milambu ya ku tungisa tembele. Ua handekele ngueni: “Vunoni yangeya, na vantu vange veya, ambe tu hase ku hia na cizango ca ngecize? Muomu viose via fumu kuli ove, kaha ku viove ivene tua ku hie.” (1 Miz. 29:14) Ngeci mukemuo, netu mu tue ku hana milambu, tue ku hana kuli Yehova vize via pua laza vieni. Vutuhu ngoco, Yehova ue ku santsela cikuma ku ntsimbu, ndzili, na vupite vu tue ku hana mu ku kuasa vipanga vieni.—2 Kol. 9:7.

17. Omo lia vika ka tua pandele ku ivua vusiua nga tu tondeka ku sungamesa vinanga vietu?

¹⁷ Linga tu tualeleleho ku endela mu njila ya lisuata ya-ya ku muono, tu vose tua pande ku kava vuino vinanga via Yesu. (1 Pet. 2:21) Nga mu mona ngecize kuli vimo vi tondeka ku vi sungamesa mu muono uenu kati mu ivue vusiua. Ku nongonona ngecize kuli vimo vi mua pande ku alulula, ca pua citantekeyeso ca cili, muomu ca muesa ngecize mue ku tonda ku kava ku tuamenena ca Yehova. Vulukenu ngecize, Yehova ke ku lavelela ngecize, mu ntsimbu ino ka tua tantulukile, tu kave lungano lua Yesu mu vutantuluke, houe.

18. Vika tua pande ku linga mangana tu ka hete ku ntsongo ya vungendzi vuetu?

¹⁸ Tu vose tu tualenu mana ku lutue, na ku kala na cizango ca ku aluluka visinganieka, vifua na vilinga vietu. (Visi. 4:25; Luka 9:62) Tu lihakelenu kapandi ka ku tualelelaho ku likehesa, ku zolela na ku tantuluka ni nguetu ku lisungamesa. (2 Kol. 13:11) Nga tu lingamo, kaha “Njambi ua cilemo na ciyulo, a ka kala [netu].” Cikuavo naua, ka tu ka hete lika ku ntsongo ya vungendzi vuetu, vunoni vu ka tu tovala.