Bzimogeni bzinthu bzimwebzi

Ndokoni pa mbuto ya misolo ya nkhani

Nkhani Yakupfunza 47

Kodi Ndimwe Wakukonzeka Kucinja Nzeru Zanu?

Kodi Ndimwe Wakukonzeka Kucinja Nzeru Zanu?

‘Pakumalizira abale, pitirizani kukhala wakukondwa mucicinja nzeru zanu.’—2 WAKOLINTO 13:11.

NYIMBO 54 ‘Njira Njiyi’

BZOMWE TIN’PFUNZA *

1. Mwakubverana na Mateu 7:13, 14, thangwe ranyi tingalewe kuti tiri pa ulendo?

IFEPANO tiri paulendo. Ndipo cakulinga cathu n’cakuti tikapite mu dziko lipsa lomwe lin’dzatongedwa na Yahova mwa lufoyi. Ntsiku iri-yentse timbayeza kufamba mu mseu omwe ukutsogolera ku moyo. Koma ninga momwe Jezu adalewera, mseuyo ngwakupapatiza ndipo nthawe zinango bzimbatinesa kuuteweza. (Werengani Mateu 7:13, 14. *) Pakuti ndife wanthu wakuperewera, mpsakupusa kucoka mu mseumo.—Wagalata 6:1.

2. Kodi mu nkhani ino tin’pfunza ciyani? (Onanimbo Kwadru yakuti “Kubzicepesa Kumbatithandiza Kucinja Bzinthu.”)

2 Penu ifepano tin’funa kufamba mu mseu wakupapatiza, tin’funika kucinja makumbukidwe yathu, makhalidwe yathu na bzomwe timbacita. Mpostolo Paulo adalimbikisa Akristau wa ku Kolinto kuti apitirize ‘[kucinja nzeru zawo].’ (2 Wakolinto 13:11) Malango yamweya yakuphatambo basa kuna ifepano. Mu nkhani ino tin’pfunza momwe Bibliya lingatithandizire kucinja bzinthu bzinango pa moyo wathu, ndipo tiniwonambo momwe Akristau wakukhwima mwauzimu angatithandizire kuti tipitirize kufamba mu mseu omwe ukutsogolera ku moyo. Ndipo tin’pfunzambo kuti ni nthawe iponi yomwe bzingakhale bzakunesa kubvera malango yomwe timbapasidwa mu gulu la Yahova. Ndipo tiniwonambo momwe khalidwe la kubzicepesa lingatithandizire kucinja makhalidwe yathu mwakusaya kuluza cikondweso cathu pomwe tikutumikira Yahova.

BVUMANI KUTI FALA LA MULUNGU LIKUTHANDIZENI KUCINJA

3. Kodi Fala la Mulungu lingatithandize tani?

3 Bziribe kupusa kuna ifepano kudinga makumbukidwe yathu na momwe timbabvera. Thangwe ranyi? Thangwe mtima umbapumpsa ndipo bzingakhale bzakunesa kudziwa komwe ukutiyendesa. (Jeremiya 17:9) Mpsakupusa kuna ifepano kubzinamiza tekha na ‘nkhani zapezi-pezi.’ (Tiyago 1:22) Ndipopa kuti tikwanise kumbabzidinga tekha tin’funika kumbaphatisa basa Fala la Mulungu. Fala la Mulungu limbatithandiza kuzindikira unthu bwathu, ‘[bzomwe timbakumbuka na bzomwe timbalinga]’ mu mtima mwathu. (Wahebereu 4:12, 13) Kulewa kunango, Fala la Mulungu limbaphata basa ninga raio-X, yomwe ni makina yakuwonera matenda yomwe tingakwanise lini kuyawona tekha m’thupi mwathu tikakhala tiribe makinayo. Tenepo tin’funika kukhala wanthu wakubzicepesa kuti tigumane phindu na malango yakucokera m’Bibliya, ayai yakucokera kuna wanthu omwe adasankhulidwa na Mulungu kuti ambatitsogolere.

4. Kodi tikudziwa tani kuti Mambo Sauli adakhala munthu wakubzikuza?

4 Ciratizo ca Mambo Sauli, cimbalatiza bzomwe bzingacitike tikakhala wanthu wakusaya kubzicepesa. Sauli adakhala munthu wakubzikuza ndipo alibe kubvuma kuti akhafunika kucinja makumbukidwe yace na bzicito bzace. (Psalymo 36:1, 2; Habakuki 2:4) Mwa ciratizo, pomwe Yahova adauza Sauli bzomwe akhafunika kucita pambuyo pakukunda Aamaleki, iye alibe kubvera. Pomwe mpolofeta Samuyeri adauza Sauli kuti aphonya, iye alibe kubvuma kuphonya kwaceko. M’mbuto mwace iye adayeza kubzikhululukira mwa kulewa kuti bzomwe akhadacitabzo bzikhali lini bvuto likulu, ndipo adalewa pomwe kuti ni wanthu omwe adamungingimiza kucita bzimwebzo. (1 Samuweri 15:13-24) Sauli akhadacita kale bzinthu bzakundendemerana na bzomwe adacitabzo. (1 Samuweri 13:10-14) Ndipo bzakupasa ntsisi mpsakuti iye adabvuma kuti mtima wace ukhale wakubzikuza. Sauli alibe kucinja makumbukidwe yace, tenepo Yahova alibe kumubvuma, koma adamulamba.

5. Kodi tikupfunza ciyani na ciratizo ca Sauli?

5 Pomwe tikupfunza bza Sauli, tingabzibvunze mibvunzo iyi: ‘Ndikakhala kuti ndikuwerenga malango yakucokera m’Fala la Mulungu, kodi nimbakhala na mtima wakufuna kubzikhululukira? Kodi nimbakumbuka kuti bzomwe ndikucita bziribe kuipa kwene-kwene? Kodi nimbapasa mulandu wanthu winango pa bzomwe ndikucita?’ Penu mtawiro ngwakuti inde pa mibvunzo yentseneyi, tin’funika kucinja makumbukidwe pabodzi na makhalidwe yathu. Tikasaya kucita bzimwebzi, mtima wathu un’dzakhala wakubzikuza ndipo Yahova an’dzatiwona lini ninga axamwali wace.—Tiyago 4:6.

6. Fotokozani kusiyana komwe kukhalipo pakati pa Mambo Sauli na Mambo Davide.

6 Onani kusiyana komwe kukhalipo pakati pa Mambo Sauli na Mambo Davide, omwe akhafuna ‘malango ya Yahova.’ (Psalymo 1:1-3) Davide akhadziwa kuti Yahova ambapulumusa wanthu wakubzicepesa, koma ambaipidwa na wanthu wakubzikuza. (2 Samuweri 22:28) Tenepo, Davide adabvuma kuti cakutonga ca Mulungu cimuthandize kucinja makumbukidwe yace. Iye adanemba kuti: ‘Ndin’dzatumbiza Yahova omwe ambandipasa malango. Napo usiku, makumbukidwe yangu yambandilungamiza.’—Psalymo 16:7.

FALA LA MULUNGU

Fala la Mulungu limbaticenjeza tikakhala tikucoka pa mseu. Tikakhala wakubzicepesa timbabvuma kuti Fala la Mulungu licinje makumbukidwe yathu yakuphonyeka (Onani ndime 7)

7. Kodi tin’dzacita ciyani tikakhala wanthu wakubzicepesa?

7 Tikakhala wanthu wakubzicepesa, tin’dzabvuma kuti Fala la Mulungu litithandize kucinja makumbukidwe yakuipa pomwe yakanati kutifikisa pakucita bzinthu bzakuipa. Fala la Mulungu limbatiuza kuti: ‘Njira njiyi. Fambani m’mwemo.’ Falalo limbaticenjeza kuti tireke kupambukira ku boko lamadzere ayai la madidi pomwe tikufamba mu mseu omwe ukutisogolera ku moyo. (Zaiya 30:21) Tikatetekera Yahova, tin’dzagumana phindu mu njira zakusiyana-siyana. (Zaiya 48:17) Mwa ciratizo, tin’dzabva lini manyazi munthu akatitsimula, ndipo tin’dzakhala pa uxamwali bwamphanvu na Yahova thangwe ra kudziwa kuti iye ambatisamalira ninga wana wace wakufunidwa.—Wahebereu 12:7.

8. Mwakubverana na Tiyago 1:22-25, kodi ifepano tingaphatise tani basa Fala la Mulungu ninga supedyo?

8 Fala la Mulungu liri ninga supedyo kuna ifepano. (Werengani Tiyago 1:22-25. *) Azinji wa ifepano tikafuna kucoka pamui timbayamba kubzidinga pa supedyo. Na bzimwebzi timbakwanisa kuwona penu pana mbali inango yomwe tin’funikira kubzikonza-konza pomwe wanthu winango akanati kutiwona. Mpsibodzi-bodzimbo, tikambawerenga Bibliya ntsiku zentse, tin’dzakwanisa kuwona njira zomwe zin’dzatithandiza kucinja makumbukidwe na makhalidwe yathu. Azinji ambawerenga vesi la ntsiku macibese yali-yentse pomwe akanati kucoka pamui, ndipo iwo ambalewa kuti bzimwebzi mpsakuthandiza. Iwo ambabvuma kuti bzomwe awerengabzo bzitokonye makumbukidwe yawo. Ndipo pa ntsikuyo, iwo ambanyang’ana njira zomwe zingawathandize kuphatisa basa malango yakucokera m’Fala la Mulungu. Mwakubverana na bzimwebzi, ifepanombo tin’funika kumbapfunza na kumbakumbukira ntsiku zentse bzomwe tawerenga m’Fala la Mulungu. Bzingawoneke ninga kuti bziribe kunesa kucita bzimwebzi, koma ibzo mpsakufunika kwene-kwene kuti bzitithandize kupitiriza kufamba mu mseu wakupapatiza omwe ukutitsogolera ku moyo.

MBATETEKERANI ABALEWAKUKHWIMA MWAUZIMU

AXAMWALI WAKUKHWIMA MWAUZIMU

M’bale omwe n’gwakukhwima mwauzimu, angatithandize mwakudeka mtima. Kodi timbatenda thangwe ra kuti xamwali wathu wakukwimika ambatikhotcerera? (Onani ndime 9)

9. Kodi mudacita ciyani pomwe xamwali wanu adakuthandizani kuti mucinje?

9 Kodi imwepo mudacita kale cinthu comwe cikhadzonga uxamwali bwanu na Yahova? (Psalymo 73:2, 3) Penu xamwali wanu wakukhwima mwauzimu adakuthandizani kuti mucinje, kodi mudabvera muciphatisa basa malango yomwe adakupasaniyo? Penu munti inde, dziwani kuti mudacita cinthu cabwino, ndipo tikupenukira lini kuti mudamutenda kwene-kwene xamwali wanuyo.—Mimwani 1:5.

10. Kodi mun’funika kucita ciyani xamwali wanu akakuthandizani kuti mucinje?

10 Fala la Mulungu limbatikumbusa kuti: ‘Bzironda bzakucosedwa na xamwali, mpsakukhulupirika.’ (Mimwani 27:6) Kodi mafala yamweya yakuthandauza ciyani? Onani ciratizoci: Tiyezezere kuti imwepo mukufuna kuyambuka mseu omwe uli piringu-piringu, ndipo mtedwe wanu ukukupasisani dzungu. Imwepo mukuyambuka mseuyo ne kutoma kunyang’anisa uku na uku. Tsono pa nthawe imweyo xamwali wanu akuphata boko lanu ndipo akukupfuwirani kunja. Kukuphatani kwace n’khwamphanvu mwakuti boko lanu lapwsukuka, tsono bzomwe iye acitabzo bzacitisa kuti muleke kugwinyidwa na karo. Napo kuti akucosani cironda ndipo mwamala ntsiku zizinji mukadabva kuwawa, kodi mungakomedwe lini naye xamwali wanuyo thangwe rakuti adakuphatani boko? Ne na pang’onopo! Imwepo mungamutende thangwe ra kukuthandizani komwe adacita. Mwakundendemerana na bzimwebzi, penu xamwali wanu akupasani malango yakulewa kuti bzomwe mwalewa ayai bzomwe mwacita bzimbabverana lini na mitemo ya Mulungu, pakuyamba imwepo pinango mungawawidwe mu mtima. Tsono lekani kukalipa ayai kuipidwa naye thangwe rakuti akupasani malango. Thangwe kucita bzimwebzi kungakhale upsiru. (Mpalizi 7:9) M’mbuto mwace, tendani xamwali wanuyo thangwe ra malango yomwe akupasani.

11. Kodi n’ciyani cingacitise munthu kulamba malango yakucokera kwa xamwali wace walufoyi?

11 Kodi n’ciyani cingacitise munthu kulamba malango yakucokera kwa xamwali wace walufoyi? N’khubzikuza. Wanthu wakubzikuza ambandofuna kubva ‘bzakuwadekera m’khutu’ mwawo. Iwo ‘an’dzasiya kutetekera cadidi acitetekera nkhani zakunama.’ (2 Timotio 4:3, 4) Ndipo thangwe ra kubziwona kukhala wa nzeru na wakufunika kwene-kwene kuposa winango, iwo ambakumbuka kuti ambafunikira lini kupasidwa malango. Tsono mpostolo Paulo adanemba kuti: ‘Penu munthu akubziwona kuti ngwakufunika pomwe bziri lini tenepo, akubzinamiza yekha.’ (Wagalata 6:3) Mambo Salomau adafotokoza bwino-bwino bzimwebzi. Iye adanemba kuti: ‘Mulumbwana wakusauka koma acikhala wa nzeru, ali bwino kusiyana na mambo wakukalamba wapezi-pezi omwe alibe makumbukidwe yakufuna kubvera malango.’—Mpalizi 4:13.

12. Kodi tikupfunza ciyani na ciratizo ca Pedru, ninga momwe Wagalata 2:11-14 ambalewera?

12 Kumbukirani bzomwe Pedru adacita pomwe adatsimulidwa na Paulo pakati pa wanthu azinji. (Werengani Wagalata 2:11-14. *) Pedru angadakalipa na bzomwe Paulo adalewa na momwe adalewera, ndipo angadakalipambo thangwe ra kutsimulidwa pakati pa wanthu azinji. Koma Pedru akhali munthu wa nzeru. Tenepo iye adabvuma kutambira malango yomwe Paulo adamupasa ndipo alibe kumukoyera cakumtima. M’mbuto mwace Pedruyo na kupita kwa nthawe adadzalewa kuti Paulo ni ‘m’bale wathu wakufunidwa.’—2 Pedru 3:15.

13. Kodi n’ciyani comwe tin’funika kucita tikanati tapasa munthu malango?

13 Penu imwepo mukukumbukambo bza kupasa xamwali wanu malango, kodi ni bzinthu bziponi bzomwe mun’funikambo kukumbukira? Pomwe mukanati kuceza naye xamwali wanuyo, bzibvunzeni kuti: “Kodi ndikubzicitisa kukhala ‘wakulungama mwakupitirira malire’?” (Mpalizi 7:16) Munthu omwe ambabzicitisa kukhala wakulungama mwakupitirira malire, ambayeruza anzace sikuti na mitemo ya Yahova, koma na bzicito bzace. Ndipo iye kawiri-kawiri ambakhala alibe ntsisi na anzace. Imwepo mukakumbukira mwakusamala mathangwe yomwe mun’funika kupasira malango xamwali wanuyo, mucibzibva kuti mun’funikadi kucita bzimwebzo, muuzeni bvutolo mwakumubvunza mibvunzo yomwe inimuthandiza kuwona bzomwe aphonyabzo. Ndipo kumbukirani kuti mulibe udindo bwakuyeruza xamwali wanuyo. Koma muthandizeni kuti abvesese momwe Yahova akubvera na bzomwe acitabzo. (Waroma 14:10) Phatisani basa nzeru yakucokera m’Fala la Mulungu. Ndipo pomwe mukutsangalaza munthu mwanzanu, tewezerani ntsisi za Jezu. (Mimwani  3:5; Mateu 12:20) N’thangwe ranyi? Thangwe Yahova an’dzacita nafe bzibodzi-bodzi na momwe ticitire bzinthu na anzathuwo.—Tiyago 2:13.

MBABVERANI MALANGO YOMWE MUMBAPASIDWA NA GULU LA MULUNGU

GULU LA MULUNGU

Gulu la Mulungu limbakonza mabukhu, mavidiyo na mitsonkhano kuti bzitithandize kuphatisa basa malango yomwe timbayagumana m’Fala la Mulungu. Nthawe zinango Bungwe Lakutonga limbacinja njira za momwe basa lakupalizira limbafambira (Onani ndime 14)

14. Kodi gulu la Mulungu limbatipasa ciyani?

14 Yahova akutitsogolera pa mseu wakutiyendesa ku moyo mwakuphatisa basa gulu lace lomwe liri pa dziko la pantsi. Gululi limbacita bzimwebzi mwakuphatisa basa mavidiyo, mabukhu, na mitsonkhano yomwe imbatithandiza kuphatisa basa malango yomwe yali mu Fala lace. Bzinthu bzimwebzi bzimbalewa cadidi comwe ciri m’Bibliya. Abale omwe akucita mbali mu Bungwe Lakutonga akacita cakusankhula pakulewa bza njira ya bwino yomwe ingatithandize pa basa lathu lakupalizira, iwo ambakhala akuthemba mzimu wakucena. Napo bziri tenepo, Bungwe Lakutongalo kawiri-kawiri limbakumbukira bzakusankhulabzo kuti liwone penu pana bzinthu bzomwe bzingafunikire kucinjidwa. Thangwe ranyi? Thangwe ‘bzakucitika bza m’dzikoli bzikucinja,’ ndipo gulu la Mulungu lin’funika kumbacita bzinthu mwakubverana na kucinjako.—1 Wakolinto 7:31.

15. Kodi ni bzineso bziponi bzomwe apalizi winango akugumana nabzo?

15 M’magole yapitaya bzinthu bzacinja kwene-kwene pa nkhani ya kukonza-konza na kumanga nyumba zathu zakucitira mitsonkhano. Tenepo, Bungwe Lakutonga lidalewa kuti magwere mazinji yambatsonkhane mu Nyumba ya Umambo ibodzi. Ndipo thangwe ra kucinjako magwere manango yadaphatanidzidwa yacikhala gwere libodzi, ndipo Nyumba za Umambo zinango zidagulisidwa. Tenepo kobirizo zidaphatisidwa basa pa kukonza Nyumba za Umambo zinango ku mbuto komwe kukufunikira nyumba zizinji. Penu imwepo mumbakhala ku mbuto komwe kukugulisidwa nyumbazo, ndipo magwere yakuphatanidzidwa yacikhala libodzi, bzingakuneseni kubvuma kucinjako. Ntsiku zino apalizi winango ambafunika kufamba mtantho utali kuti afike pa mitsonkhano. Abale winango omwe adaphata basa na nyongo, pakumanga ayai pa kucenesa Nyumba ya Umambo, pinango angabzibvunze kuti thangwe ranyi nyumba ire ikugulisidwa. Tenepo pinango bzimwebzi bzingawacitise kukumbuka kuti mphanvu zawo, na nthawe yawo, bzidayenda papezi. Koma napo bziri tenepo, iwo akupitiriza kubvuma kucinjako, ndipo adathemera kutendedwa.

16. Kodi tingaphatise tani basa malango yomwe yali pa Wakoloso 3:23, 24, kuti yatithandize kukhala wakukondwa?

16 Tikambakumbukira kuti tikuphatira basa Yahova, ndipo iye akutsogolera gulu lace, tin’dzapitiriza kukhala wakukondwa. (Werengani Wakoloso 3:23, 24. *) Mambo Davide ni ciratizo cabwino. Iye adaphatisa basa cuma cace kuti amangire templo. Iye adalewa kuti: ‘Ndine yanimbo ine, ndipo mbani wanthu wangu kuti tipereke ntsembe za ufulu ninga zimwezi? Pakuti bzinthu bzentse bzimbacokera kwa imwe, ndipo timbakupasani bzinthu bzakucokera m’manja mwanu.’ (1 Nkhani 29:14) Tikambapasa cuma cathu Yahova, timbakhala tikubwezera bzomwe iye adatipasa. Napo bziri tenepo, Yahova ambatenda kwene-kwene akambatiwona tikuphatisa basa nthawe yathu, mphanvu zathu, cuma cathu, kuti tithandizire pa basa lomwe iye akufuna kuti ticite.—2 Wakolinto 9:7.

PITIRIZANI KUFAMBA PA MSEU WAKUPAPATIZA

17. Thangwe ranyi mun’funika lini kubwerera m’mbuyo mukazindikira kuti pana bzinthu bzinango bzomwe mun’funika kucinja pa moyo wanu?

17 Kuti tipitirize kufamba pa mseu wakupapatiza omwe ukutsogolera ku moyo, tentsenefe tin’funika kutewezera bzomwe Jezu adacita. (1 Pedru 2:21) Penu imwepo mukuwona kuti mun’funika kucinja bzinthu bzinango pa moyo wanu, lekani kubwerera m’mbuyo. Dziwani kuti kucinjako ni ciratizo cabwino cakulatiza kuti imwepo mukufuna kuti Yahova akutsogolereni. Lekani kuyebwa kuti Yahova ambadziwa kuti wanthufe ndife wakuperewera. Tenepo, iye ambadikhirira lini kuti titewezere mwakulungamiratu ciratizo ca Jezu.

18. Kodi n’ciyani comwe cin’dzacitika tikapitiriza kukhala wanthu wakubzicepesa?

18 Tentsenefe tin’funika kumbakumbukira kuti tin’funika kukhala wakukonzeka kucinja makumbukidwe yathu, makhalidwe yathu, na bzomwe timbacita. (Mimwani 4:25; Luka 9:62) Tenepo, mbatipitirizeni kukhala wakubzicepesa, ‘kukhala wakukondwa, [ticicinja nzeru zathu].’ (2 Wakolinto 13:11) Tikacita bzimwebzi, “Mulungu walufoyi na wa mtendere, an’dzakhala nafe.” Ndipo iye an’pitiriza kutithandiza kukhala wakukondwa, ndipo mu dziko lipsa iye an’dzatipasa moyo wakusaya kumala.

NYIMBO 34 Kufamba Mwakukhulupirika

^ ndi. 5 Azinji wa ifepano bzimbatinesa kucinja makumbukidwe yathu, makhalidwe yathu na bzomwe timbacita. Nkhaniyi in’fotokoza thangwe race tentsenefe tin’funika kucinja, ndipo in’tithandiza kuwona momwe tingakhalire wakukondwa pomwe tikucita bzimwebzi.

^ ndi. 1 Mateu 7:13 Pitani na pa cipata cakupanikiza. Pakuti mseu ukulu na wakuthamuka ndiwo ukuyendesa ku infa, ndipo mbazinji omwe akufamba m’mwemo. 14 Tsono cipata cakupanikizaco, na mseu wakupapatiza ndiwo umbayendesa ku moyo, ndipo mbang’ono-ng’ono omwe akuugumana.

^ ndi. 8 Tiyago 1:22 Tsono, khalani anyakuteweza falalo, sikuti wakundobva kokha, mucimbabzinamiza na makumbukidwe yacinyengo. 23 Pakuti munthu omwe ambabva fala acileka kuliphatisa basa, ali ninga munthu omwe ambanyang’nisa nkhope yace pa supedyo. 24 Iye ambabziwona yekha, ndipo akacoka ambayebwa kuti akuwoneka tani. 25 Tsono, ule omwe an’cinyang’anisisa na pafupi cakutonga cakulungamiratu cakubweresa ufulu, acilimbikira m’bzimwebzo, iye an’dzakondwa pakumbalicita thangwe iye si nyakundobva, aciyebweratu, koma ni nyakulicita.

^ ndi. 12 Wagalata 2:11 Tsono pomwe Khefa adabwera ku Antiyokiya, inepano ndidamutsutsa maso na maso thangwe iye akhadaphonya. 12 Pakuti pomwe wanthu wakucokera kwa Tiyago akhanati afika, iye akhadya na wanthu wa mitundu inango, tsono pomwe wanthuwo adafika, iye adasiya kucita bzimwebzi ndipo adabzipambula thangwe akhagopa wanthu wakugwatidwawo. 13 Ndipo Adjuda winangowo adacitambo bzibodzi-bodzibzo. Napo Barnaba adakhalambo ku mbali yawo pa cinyengo cimweci. 14 Tsono, nditawona kuti iwo akhafamba lini mwakubverana na cadidi ca bzipsa bzabwino, ine ndidamuuza Khefa pa maso pa wentsewo kuti: “Penu iwepo napo ndiwe MJuda, ukukhala ninga wanthu wa mitundu inango, sikuti ninga Ajuda, thangwe ranyi un’funa kuti wanthu wa mitundu inango ateweze cikhalidwe ca Ajuda?”

^ ndi. 16 Wakoloso 3:23 Ciri-centse comwe mun’citaco, mumbacicite na moyo wanu wentse ningati mukucitira Yahova, sikuti wanthu, 24 thangwe imwepo mukudziwa kuti mun’dzatambira utaka kucokera kwa Yahova ninga mabaibai yanu. Tumikirani Mbuya wanu, Kristu, ninga akapolo.

^ ndi. 80 BZOMWE BZIKUCITIKA PA CITHUNZI-THUNZI: M’bale omwe ni tswaka akufotokoza bzomwe bzacitika pambuyo pakuti acita bzinthu bzakuphonyeka. Ndipo m’bale (omwe ali ku boko lamadzere) alikumutetekera bwino-bwino kuti awone penu angafunikire malango.