1-2. Aˬ dui Dawˬdaˬ 4:25-ahˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw nya˗eu nga? Yaw jeˬ ma jeˬ ehˇ haw.

 Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˇ kʼoꞈ kʼawˆ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ muiˬ˗eu aˇ yamˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ aˬ yawꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ yaw myaˬ jeˬ shaˬ laˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗awˇ, yawˬ nah na luꞈ yawˬ ha˗euˬ nymˇ jiˇ hawˇ˗eu cawˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ miˇ shuiꞈ˗ahˇ ya jawˇ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 15:58) Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ dzaˇ˗i tiˬ gʼaˬ aˇ muˇ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ nui ma laˆ naˇ nehˬ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ maˬ paˇ shaˇ noeˬ ma lehˇ tseˇ˗euˬ meh. (Gawˇlawˇsehˇ 3:13) Mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ jiˇ dzeuˇ yaꞈ ngeh aˬ jeˬ mˇ bahˬ˗euˬ lehˇ siˬ nya kʼawꞈ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ maˬ paˇ shaˇ noeˬ˗eu lehˇ tseˇ˗awˇ, nymˬ˗mˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ daˆ leꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh leh jeh˗eu meh.—Ja ceuˬ 51:10.

² Heu 3 gʼaˬ aˬ jeˬ duˇ leˇ˗eu nga? Aˬ yawꞈ maꞈ pyeuꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ taˬ nya kʼawꞈ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ maˬ ga nuiꞈ taˬ˗eu lehˇ tseˇ˗awˇ, mehˬ hu paw “dawˇ coe ni” haw gʼeh˗eu meh.—Dawˬdaˬ 4:25-ahˇ gui.

3. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh mehˬ hu paw “dawˇ coe ni” ya haw gʼeh˗eu nga?

³ Mehˬ hu paw “dawˇ coe ni” haw gʼeh˗eu heu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga? Aˬ dui nahˇ gʼoꞈ tehꞈ˗ehˇ gʼoꞈ haw gʼoꞈ haw˗ehˇ jawˇ naˇ, gaˇ ma dawˇ coe ni maˬ cah nya˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui pyeuꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ jawˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ maˬ mˇ nya˗a.—Luˇkaꞈ 9:62.

4. Aˬ dui heu kawˆ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

⁴ Heu kawˆ˗ahˇ aˬ dui pyeuꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ ga nuiꞈ taˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ, ya yahˇ˗eu 3 jeˬ˗ahˇ ja sawˇ ma. (1) Dzeuˇ yaꞈ˗euˬ aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu. (2) Nui ma pehˇ˗eu maˬ taˬ leˇ˗eu. (3) Nui ma aˇ dzehˬ˗ehˇ cawˆ dzeuˇ˗eu. Aˬ dui Jaˇliꞈ zahˇ, “naˇ kʼah paw mˇ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ngehˇ dzeh yaꞈ”˗awˇ, “mehˬ hu paw mˇ paˬ˗ehˇ jaˆ luꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ miˇ leˇ ni” aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nga lehˇ haw ma.—Piˇliˇpiˆ 3:13.

5. Dawˬtsoˆ 7:10 aˬ dui˗ahˇ saˇ tiˇ aˬ jeˬ biꞈ˗eu nga?

⁵ Dawˬtsoˆ 7:10-ahˇ gui. Heu deuˆ˗ahˇ ‘aˇ hu aˇ yamˬ, maˬ gaˇ’ meh lehˇ shaˇ noeˬ˗eu heu naˇ, yaw lehˬ meh lehˇ maˬ ehˇ˗a. Yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ taˬ nya˗eu heu naˇ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ neh oe˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ meh. Ehˇ kʼawꞈ, heu deuˆ˗ahˇ “Aˬ jeˬ miˇ neh aˇ hu aˇ yamˬ, iˬ nah maˬ tseˇ maˬ gaˇ ta” lehˇ taˬ ngehˬ lehˇ ehˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui dzeuˇ yaꞈ˗euˬ aˇ nah aˇ yamˬ hawˇ˗eu nymˬ˗mˇ aˇ yamˬ nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ˗awˇ, ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ aˬ jeˬ miˇ neh heu naˆ naˆ˗ehˇ doeˇ˗a leˇ heu lehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu gʼaˇ duˬ ya yahˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, “Kʼoeˇ loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu dawˬ kʼoeˇ˗aˬ, tsawˇ gahˇ ahˇ˗eu dawˬ maˬ ngeuˇ”˗eu miˇ neh meh.

6. Dzeuˇ yaꞈ ngeh nymˬ˗mˇ naˆ maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ nga lehˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ jawˇ˗eu teu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh tsawˇ gahˇ maˬ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga?

⁶ Dzeuˇ yaꞈ ngeh nymˬ˗mˇ naˆ maˬ tseˇ muiˬ dzehˬ nga lehˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ jawˇ˗eu teu naˇ, aˬ jeˬ miˇ neh tsawˇ gahˇ maˬ ahˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ nga? Teu naˇ aˬ dui˗ahˇ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ yaw muiˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ bi noeˬ mawˇ˗awˇ, maˬ muiˬ˗eu gaˇ kawˆ jiˇ jaˆ˗eu lehˇ bi ngehˇ laˇ nya˗eu miˇ neh meh. Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ. Aˬ yawꞈ maꞈ Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ˗ahˇ neh doˆ le˗euˬ tiˬ kʼehˬ laˇ kʼehˬ naˇ, teu gaˇ jawˇ ngeh aˇ naˆ ni shaˬ˗eu lehˇ ngehˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ yawˬ ha ya leˇ˗eu dzaˇ yaw kuiˇ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˬ˗awˇ, “Iˇjiˇtuˆ miˇ kʼahˬ laꞈ kʼoeˇ jawˇ ngeh, kʼaˇ dzaˬ mawꞈ˗eu ngaˬ shaˬ deuˬ aˇ poeˬ maˬ jiˇ ni ya dzaˬ ya dzaˬ˗ehˇ jawˇ˗euˬ ma. Aˬ dui neh dzaˬ yaꞈ˗euˬ siˬ kʼoˬ, deh namˬ, sehˇ guˬ, sehˇ bawˬ, sehˇ puˇ, kʼoeˇ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ dui dui nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Bawˇtsahˬ 11:5) Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ “aˇ poeˬ maˬ jiˇ ni” dzaˇ ya dzaˬ˗eu teu naˇ, maˇ diˇ ngeuˇ ngaˇ laˬ? Maˇ diˇ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ dzaˇ teu˗ahˇ za˗eu gʼaˇ duˬ, zaˬ kʼaˆ loꞈ˗ehˇ gaˇ ya mˇ dui dui˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 1:13, 14; 3:6-9) Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ ya oˇ ya daˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ hawˇ mˇ nehˬ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ shaˇ noeˬ ni, dzeuˇ yaꞈ˗euˬ aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ noeˬ mawˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ toˆ˗ehˇ noeˬ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ maˬ shiˇ˗a.—Bawˇtsahˬ 11:10.

7. Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ bi noeˬ mawˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ aˬ jeˬ nga?

⁷ Aˬ dui˗ahˇ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ bi noeˬ mawˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga? Aˬ dui mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ Buˇkiˬ˗liˬ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ 1945 kʼoꞈ˗ahˇ mˇ dahˬ beh˗awˇ, aˇ nah naˇ teu gaˇ˗euˬ  mehˇ nmˇ nehˬ˗ehˇ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ nyaꞈ Beˬdeˬlaˇ˗ahˇ yaw myaˬ kʼoꞈ mˇ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ 1976 kʼoꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ gʼaˬ naˇ laˇ˗awˇ, gʼawˬ myahˇ maˬ paˇ ya dehꞈ meh lehˇ ya siˬ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ miˬ zaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ shiˇ dzeuˇ kʼawꞈ dehꞈ daˆ leꞈ nya ni caw ba nehˬ˗eu nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ miˬ zaˬ gʼaˬ˗ahˇ “Aˇ nyaꞈ sheuˬ dahˬ dzaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ laˬ kʼaˬ cehˇ miˇ˗a. Gʼawˬ mya gʼaˬ heu loꞈ˗ehˇ maˬ ya tahˬ puˬ haw˗aˬ de” lehˇ ehˇ nehˬ˗awˇ, ‘Nawˇ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ taˬ nya kʼawꞈ teu˗ahˇ ga nuiꞈ taˬ˗awˇ taˬ jawˇ. Yawˬ ha˗ahˇ gʼawˬ shaˇ shaˬ˗ehˇ nui ma cawˆ cawˆ˗ehˇ taˬ jawˇ. Aˇ yamˬ dzeuˇ˗iˇ ngeh maˬ gaˇ laˇ meh. Aˇ nyaꞈ neh Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ˗ahˇ tiˬ kawˆ loꞈ˗ehˇ mˇ˗euˬ gaˇ laˬ kʼaˬ caw cehˇ˗awˬ, noeˬ taˬ nya˗eu jeˬ teu naˇ Yeˬhawˇbaˬ neh biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ meh’ lehˇ paˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Heu naˇ, muiˬ dui dui˗eu nui noeˬ nui duˇ maˬ ngeuˇ nga loˇ!

8. Dzeuˇ yaꞈ˗euˬ aˇ nah aˇ yamˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ maˬ shaˇ noeˬ˗eu heu naˇ, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˇ buˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗euˬ nga?

⁸ Mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ teu gʼaˬ aˬ yawꞈ˗euˬ kʼaˬ dzeˇ zaˬ neh biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ mˇ caw˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ saˇ jaˇ ziꞈ˗eu laꞈ kʼoeˇ ziˇ jiˇ ngeh keuˆ ni mˇ˗awˇ, 92 kʼoꞈ˗ahˇ shiˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maˬ shiˇ˗euˬ heu myaˆ kʼoꞈ˗ahˇ “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ tiˬ byah tiˬ loꞈ 63 kʼoꞈ byah ni mˇ˗euˬ gaˇ haw kʼoꞈ gʼeh ngeh, ngaˇ ngaˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ maˇ diˇ nui kʼahˇ shiˇ miˇ˗a lehˇ ehˇ nya ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ yawꞈ “Dehꞈ ziˇ˗ahˇ maˇ diˇ laˬ kʼaˬ bi cehˇ˗eu jeˬ naˇ, mehˇ nmˇ deuˬ nehˬ˗ehˇ mehˬ bawˬ gm˗awˇ, miˇ shuiꞈ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ nehˬ˗ehˇ ya jawˇ˗eu lehˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu uˬ taꞈ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ Beh˗euˬ yaw sahˇ pyeuꞈ˗awˇ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu huiˬ dui dui˗eu Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ ya mˇ˗eu heu meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. b Aˬ yawꞈ naˇ mehˬ hu paw dawˇ coe ni haw tsoˆ gʼeh˗eu aˬ dui dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ meh.

9. Uˬduˬtahˬ˗eu 19:18-ahˇ haw ngeh, aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ˗eu bi shaˬ dzehˬ˗eu aˬ geu ngeh nga?

⁹ Uˬduˬtahˬ˗eu 19:18-ahˇ gui. Aˬ dui˗ahˇ nui ma laˆ naˇ laˇ˗eu gʼaˬ mehˇ nmˇ, gʼoeˇ˗eu cawˬ, maˬ ngeuˇ naˇ yuiꞈ nyiˇ pyeuꞈ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗eu  shaˬ dzehˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ, mehˇ nmˇ tiˬ gʼaˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ˗euˬ pyuˇ kʼoeˬ ngaˬ lehˇ lehꞈ˗eu meh. Aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ gʼoˆ shaw bahˬ ngaˬ lehˇ ya siˬ˗awˇ, mehˇ nmˇ kʼoeˇ gʼaˬ˗ahˇ lehˬ˗iˇ miˬ˗aˇ lehˇ tahˬ shaˇ˗iˇ ngeh, mehˇ nmˇ kʼoeˇ gʼaˬ nui ma pehˇ˗eu maˬ taˬ leˇ˗eu uˬ taꞈ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ shaˇ noeˬ luꞈ˗a siˬ. Nawˇ jiˇ toˆ˗ehˇ gʼeh haw maˬ loˇ? Aˬ dui mehˇ nmˇ teu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ maˬ ya tahˬ puˬ haw˗euˬ kʼawꞈ, gʼawˬ mya gʼaˬ aˬ dui˗euˬ nui ma˗ahˇ laˆ naˇ nehˬ laˇ˗euˬ mehˇ nmˇ gʼaˬ˗ahˇ iˬ baˇ maˬ pyehˬ nya nya lehˇ noeˬ nya˗eu meh.

10. Aˬ dui nui ma pehˇ˗eu maˬ taˬ leˇ naˇ, aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu aˬ jeˬ nga?

¹⁰ Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ nui ma pehˇ˗eu maˬ taˬ leˇ naˇ, aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu aˬ jeˬ nga? Aˬ dui˗ahˇ caw ba nehˬ nya˗eu tiˬ jeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ haw mawˇ jiˇ meh lehˇ noeˬ taˬ˗eu heu meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu lehˇ siˬ nya˗awˇ, aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ maˬ muiˬ˗eu jeˬ jahˇ nehˬ˗euˬ lehˇ jiˇ siˬ nya˗eu meh. (Heˬbyehˇ 4:13) Aˬ dui nui ma cawˆ ngeh aˬ yawꞈ jiˇ nui ma cawˆ meh. (Iˇsaˬyaˇ 63:9) Kʼoeˇ naˇ Miˬyehˇ aˬ dui maˬ tsaˬ maˬ dawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya tahˬ puˬ˗eu miˇ neh, aˬ dui˗ahˇ bi noeˬ shaˬ˗eu yawˬ jeˬ na luꞈ˗ahˇ laˆ byoˆ jiˇ ma lehˇ saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ meh.—Pah mehˬ˗eu 21:3, 4.

11. Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗awˇ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ngehˇ byoˆ naˇ, aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

¹¹ Aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗awˇ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ngehˇ byoˆ naˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗eu meh lehˇ ya noeˬ taˬ˗eu meh. Teu naˇ, uˬ soe ngehˬ keuˆ˗euˬ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ kʼoeˇ gʼaˬ ngeh ya dzaw˗euˬ jeˬ pyeuꞈ meh. Aˇ nah naˇ aˬ yawꞈ, aˬ yawꞈ˗ahˇ dehˬ lehꞈ˗euˬ mehˇ nmˇ kʼoeˇ gʼaˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ nya˗awˇ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ngehˇ byoˆ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ aˬ dui aˬ cawˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ jiˇ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ meh lehˇ ya siˬ˗euˬ meh. (Maꞈtehˬ 6:14) Aˬ yawꞈ mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ kʼoeˇ gʼaˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ lehˬ meh lehˇ siˬ nya kʼawꞈ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗awˇ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ngehˇ byoˆ˗eu lehˇ tseˇ˗euˬ meh. Teu miˇ neh, mehˇ nmˇ heu gʼaˬ laˬ kʼaˬ cehˇ dzehˬ laˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ gaˇ jiˇ haw tsoˆ taˬ nya laˇ˗euˬ meh.

12. 1 Yoˇhaˬ 3:19, 20-ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

¹² 1 Yoˇhaˬ 3:19, 20-ahˇ gui. Aˬ dui nui ma cawˆ˗eu heu naˇ zahˬ leˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu jeˬ maˬ ngeuˇ˗a. Yaw jeˬ ma jeˬ, tiˬ gʼaˬ na yaw tsaˬ yaw dawˇ jeˬ maˬ dzaw laˇ mi naˆ˗ehˇ mˇ haw˗euˬ jeˬ˗ahˇ nui ma cawˆ˗awˇ, tiˬ gʼaˬ na naˇ iˇ cuꞈ shawˇ dzeuˇ˗awˇ mˇ lehˬ˗euˬ miˇ neh nui ma cawˆ˗eu meh. (Loˇmaˆ 3:23) Aˬ dui yaw muiˬ jeˬ mˇ mawꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Ehˇ kʼawꞈ “aˬ dui dawˬ tawˆ luꞈ tiˬ kʼehˬ maˬ taˬ ni mˇ lehˬ˗eu meh.” (Yaˬkoˆ 3:2; Loˇmaˆ 7:21-23) Aˬ dui toˆ˗ehˇ gʼeh gaˇ maˬ ya leˇ kʼawꞈ, maˇ diˇ naˇ nui ma cawˆ˗eu heu jiˇ aˬ dui˗ahˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui˗ahˇ beˬ paˇ nya ni caw ba nehˬ˗awˇ maˬ paˇ mˇ lehˬ poˆ kʼoꞈ˗iˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu miˇ neh meh.—Heˬbyehˇ 12:12, 13.

13. Aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh nui ma aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ ya cawˆ˗eu nga?

¹³ Aˬ dui iˬ baˇ noeˬ poˆ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ dzeuˇ˗euˬ kʼawꞈ, aˬ dui nui ma aˇ dzehˬ˗ehˇ cawˆ dzeuˇ nya˗eu meh. Toˆ˗ehˇ noeˬ˗eu teu naˇ guˆ dui dui laˇ paˬ˗ehˇ geh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (Ja ceuˬ 31:10; 38:3, 4) Aˬ jeˬ miˇ neh nga? Aˬ dui dzeuˇ yaꞈ ngeh mˇ lehˬ˗euˬ baˬ da neh nui ma cawˆ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ma. Aˬ yawꞈ “Ngaˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ˗eu leh jeh˗eu maˬ loˬ nyaˬ, aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, ngaˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ toˆ˗ehˇ mˇ˗eu jeˬ nahˬ ga˗iˇ shaw miˬ˗aˇ lehˇ noeˬ nya” lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ dui gʼawˬ mya gʼaˬ jiˇ mehˇ nmˇ teu gʼaˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ haw˗euˬ paˬ. Aˬ dui nui ma aˇ dzehˬ˗ehˇ cawˆ dzeuˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ya yahˇ nga lehˇ siˬ laˇ˗eu maˬ ngeuˇ nga laˬ? Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma maˬ jiˇ˗euˬ gaˇ aˬ dui yawˬ haˇ yawˬ ha nui ma jiˇ naˇ, Saˬdaˬ laˬ kʼaˬ aˇ naˆ ni cehˇ paˬ nga lehˇ shaˇ noeˬ haw sheˇ.—2 Gawˇliˬtu 2:5-7, 11 nehˬ˗ehˇ sheu cehˆ.

14. Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma maˬ jiˇ˗aˬ lehˇ aˬ dui aˬ joˆ˗ehˇ jah ziꞈ nya˗eu nga?

¹⁴ Aˬ dui ‘Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ nui ma maˬ jiˇ ngaˬ siˬ lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ jah ziꞈ nya˗eu nga?’ lehˇ noeˬ nya meh. Aˬ dui toˆ˗ehˇ noeˬ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ˗eu lehˇ siˬ nya meh lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Dzeuˇ laꞈ˗euˬ yaw myaˬ tseˇ kʼoꞈ˗euˬ Loꞈ˗eu nymˇgoˇ˗ahˇ “Aˬ dui aˬ dui neh noeˬ˗euˬ naˆ maˬ tseˇ yawˬ ha yaw  myaˬ poˆ lehˬ˗iˇ˗awˇ, ziꞈ leˇ taˬ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ poˆ kʼoꞈ˗iˇ gaˇ mawˇ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ, nui ma taˬ jiˇ. Aˬ dui neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ iˬ baˇ maˬ pyehˬ nehˬ nya˗a lehˇ taˬ noeˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, teu naˇ Saˬdaˬ neh aˬ dui˗ahˇ bi noeˬ mawꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Nawˇ nui ma cawˆ˗awˇ yawˬ haˇ yawˬ ha nui kʼahˇ maˬ shiˇ˗eu teu naˇ, nawˇ aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ cah gʼawˬ˗euˬ lehˇ bi siˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Taˬ aw˗awˇ leh jeh˗eu laꞈ kʼoeˇ Miˬyehˇ jawˇ gaˇ kʼoꞈ laˇ˗eu gʼaˇ duˬ gʼaˬ byehˆ taˬ byehˆ. Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ caw ba˗eu jeˬ hawˇ˗eu bi muiˬ bi shawˇ laˇ˗eu jeˬ uˬ taꞈ, iˬ baˇ pyehˬ nehˬ laꞈ˗eu jeˬ tahˬ shaˇ. Zaˬ deuˬ shaˬ zahˬ jaˆ ngeh bi caw ba˗eu gʼaˇ duˬ aˬ da˗ahˇ gʼoe˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ dui jiˇ Miˬyehˇ˗ahˇ gʼoe. Gʼaˬ baˬ˗eu aˬ yawꞈ tiˬ jeˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ aˇ myaˆ poˆ tahˬ shaˇ kʼawꞈ, Yeˬhawˇbaˬ nawˬ˗ahˇ caw ba nehˬ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ gʼawˬ shaˬ gaˬ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh.” c

15-16. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma maˬ jiˇ˗aˬ lehˇ maˇ diˇ ya gʼoˆ shaw ngeh, tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gʼeh leˇ˗eu nga?

¹⁵ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ gʼawˬ mya gʼaˬ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ nui ma maˬ jiˇ ngaˬ siˬ lehˇ maˇ diˇ ya siˬ ngeh gʼaˬ za˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, dzeuˇ yaꞈ˗euˬ yaw myaˬ kʼoꞈ˗ahˇ mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ “Jaˇliꞈ tsawˇ haˬ˗euˬ dehꞈ ziˇ˗ahˇ laˆ paˇ” lehˇ ehˇ˗eu jaˆ tawˆ˗eu gaˇ kawˆ laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˇ buˇ tiˬ gʼaˬ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ya leˇ˗eu meh. Dahˬ beh ngeh, mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ heu gʼaˬ neh dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ ya tahˬ puˬ˗euˬ jeˬ, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ maˬ gaˬ nya lehˇ bi noeˬ leˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ iˇ cuꞈ shawˇ˗euˬ yaw myaˬ kʼoꞈ byah laˇ˗euˬ kʼawꞈ, nui noeˬ teu˗ahˇ ya deuˆ ceh ceh luꞈ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ ngeh, Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˇ diˇ gaˬ ngaˇ lehˇ jah ziꞈ laˇ˗euˬ meh. d

¹⁶ Gaˇ kawˆ teu mehˇ nmˇ zaˬ yo aˬ li teu gʼaˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ caw ba˗euˬ nga? Aˬ yawꞈ “Ngaˇ zaˬ guˬ ngeh maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ haw˗euˬ ma. Maˬ myahˇ laˇ˗euˬ heu kaˬ˗ahˇ ngaˇ maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ haw kʼoꞈ˗iˇ˗awˇ, aˇ muˇ˗ahˇ sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ neh bi caw ba˗eu gʼaˇ duˬ shaˇ˗iˇ˗euˬ uˬ taꞈ, ngaˇ jiˇ maˬ muiˬ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ maˬ paˇ haw kʼoꞈ˗iˇ˗eu gʼaˇ duˬ leh jeh˗euˬ ma. Sheuˬ gʼeh˗eu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ ngaˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, ngaˬ˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ mawꞈ meh lehˇ jah ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ tiˬ poˆ na ngaˬ˗ahˇ aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ laˇ nya. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ ngaˇ loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ maˬ gaˬ˗a lehˇ noeˬ˗eu miˇ neh. Ehˇ kʼawꞈ [mehˇ nmˇ zaˬ miˬ aˬ buˇ teu gʼaˬ˗euˬ] gaˇ kawˆ  ngaˬ˗ahˇ caw ba dui dui miˇ˗a. Nymˬ˗mˇ ngaˇ Miˬyehˇ ngaˬ˗ahˇ tiˬ jeˬ gʼeh neh˗iˬ iˬ baˇ maˬ pyehˬ nehˬ˗a lehˇ kʼaˇ noeˬ laˇ ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ Zaˬmaˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ, ngaˬ˗euˬ iˬ baˇ˗ahˇ dehˬ kaˬ nya gaˇ keuˆ ni aˇ poeˬ maˬ baw˗a lehˇ ngehˬ gaˇ duˇ meh lehˇ gʼoˆ shaw˗euˬ ma. Ngaˇ aˇ poeˬ maˬ baw nya lehˇ noeˬ laˇ ngeh, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ gui˗awˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ nya˗eu gʼaˇ duˬ, tehˬ doˆ˗awˇ aˬ myah luꞈ ngaˬ˗euˬ dawˬ peh yuˇ taˬ˗euˬ ma” lehˇ ehˇ˗eu meh.

17. Gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ˗ahˇ nui ma aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ bi cawˆ dzeuˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

¹⁷ Teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu gaˇ kawˆ deuˬ naˇ, aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ kʼehˇ Pawˇluˆ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ bi noeˬ mawˇ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ Ka li zaˬ maˬ pyeuꞈ laˇ ngeh doeˇ dui dui˗eu gʼawˬ mya jeˬ mˇ haw˗euˬ meh. Pawˇluˆ aˬ jeˬ jeˇ jahˇ˗euˬ lehˇ noeˬ taˬ nya kʼawꞈ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ga nuiꞈ taˬ˗awˇ maˬ jawˇ˗aˬ. (1 Tiˆmoˇseˬ 1:12-15) Aˬ yawꞈ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ Miˬyehˇ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ biꞈ˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ haw˗eu meh. (Gaˬlaˬtiˆ 2:20) Teu miˇ neh Pawˇluˆ nui ma aˇ dzehˬ˗ehˇ maˬ cawˆ dzeuˇ˗aˬ. Aˬ yawꞈ kʼaˇ gʼeh nya gaˇ neh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ˗ahˇ leh jeh˗eu meh.

18. Heu kawˆ˗ahˇ aˬ dui aˬ jeˬ jeˇ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ nga?

¹⁸ Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui heu 3 jeˬ˗ahˇ ya siˬ˗euˬ ma. (1) Dzeuˇ yaꞈ˗euˬ yaw muiˬ jeˬ˗ahˇ noeˬ taˬ nya˗eu heu naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ neh oe˗euˬ laꞈ sawˬ pyeuꞈ meh. Dzeuˇ yaꞈ ngeh aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ aˇ naˆ ni muiˬ kʼawꞈ, miˇ shuiꞈ laꞈ kʼoeˇ muiˬ dzehˬ meh. (2) Aˬ cawˬ aˬ dui˗ahˇ nui ma laˆ naˇ laˇ kʼawꞈ, aˬ dui iˬ baˇ pyehˬ˗eu lehˇ tseˇ naˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ gaˇ haw tsoˆ taˬ nya˗eu meh. (3) Nui ma aˇ dzehˬ˗ehˇ cawˆ dzeuˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ gaˇ laˬ kʼaˬ maˬ bi cehˇ˗a. Teu miˇ neh Pawˇluˆ loꞈ˗ehˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ dzeuˇ mehˬ lehˇ ya jah˗eu meh.

19. Aˬ dui miˇ shuiꞈ˗ahˇ jawˇ ngeh, dzeuˇ yaꞈ ngeh aˬ dui˗ahˇ nui ma bi cawˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ paˇ noeˬ mawˇ meh lehˇ aˬ joˆ˗ehˇ siˬ nya˗eu nga?

¹⁹ Aˬ dui miˇ yaw shuiꞈ˗ahˇ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ˗eu aˬ kawˬ˗aˬ jaˆ˗eu meh. Teu ngeh aˬ dui dzeuˇ yaꞈ ngeh aˬ dui˗ahˇ nui ma bi cawˆ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ paˇ noeˬ mawˇ meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ “Kʼaˇ pyeuꞈ dzeuˇ˗euˬ jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ ya ngehˇ byoˆ jiˇ tehꞈ˗a” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 65:17) Shaˇ noeˬ haw sheˇ, nymˬ˗mˇ aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ gaˇ mˇ ngeh tiˬ poˆ cuiˆ cuiˆ˗ehˇ mawˬ˗iˇ kʼawꞈ, miˇ shuiꞈ˗ahˇ aˬ dui zaˬ guˬ tiˬ poˆ paˇ pyeuꞈ kʼoꞈ laˇ˗eu meh. (Yawˇbaˆ 33:25) Teu miˇ neh aˬ dui dzeuˇ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ noeˬ˗ehˇ maˬ jawˇ ni, mehˬ hu paw haw gʼeh˗awˇ, mehˬ hu paw˗euˬ dehꞈ ziˇ gʼaˇ duˬ nymˬ˗mˇ aˬ dui kʼaˇ mˇ nya˗eu jeˬ mˇ luꞈ˗uˇ.