AKO IRUẸMWI 48
Rhie Aro Tua Avbe Afiangbe Ni Dee Vbe Odaro
“Ye ekhọe ne ẹi mwẹ ero kevbe ne ọ sotọ gha ghee odaro, ghẹ ya ekhue gha khua uhunmwu.”—ITAN 4:25.
IHUAN 77 Ukpa Nọ Baa Vbuwe Ebiebi
OLIKA ẸMWẸ ỌGHE AKO IRUẸMWI NA *
1-2. De vbene ima khian ya lele ibude nọ rre ebe Itan 4:25? Ru igiemwi yọ.
GIA kha wẹẹ, ọtẹn nokhuo ọkpa nọ khian ọmaẹn nẹ, gha muẹn roro, emwi hia nọ ghaa sọyẹnmwẹ ọnrẹn vbe ọ rre igbama. Agharhemiẹn wẹẹ, emwi bun nẹi ghi sẹtin ru nia, ọ ye hia vbene ẹtin ẹnrẹn sẹ vbe ugamwẹ e Jehova. (1 Kọr 15:58) Ẹdẹgbegbe ẹre ọ ya muẹn roro, vbene emwi khian gha ye hẹ vbe Paradais, vbe irẹn vbe emwa rẹn ghaa sọyẹnmwẹ kugbe. Gia vbe kha wẹẹ, ọtẹn nokhuo ọkpa ya yerre, emwi ne ọtẹn ọvbehe ru irẹn re nọ dae sẹ ugboloko. Sokpan ọ na ghi hia nọ rhie ekhọe hin emwi nọ sunu nii rre, nọ yabọ ọtẹn nii. (Kọl 3:13) Ọtẹn nokpia ọkpa vbe ya yerre, abakuru eso nọ ru vbe ẹghẹ nọ gberra, sokpan, nọ gha te ya gha mu ọni roro, ọ na ya emwi nọ ka sunu nii waan ne egbe.—Psm 51:10.
2 De vbene igiemwi eha na ya khọ egbe hẹ? Etẹn eha na, ye yerre emwi nọ sunu vbe ẹghẹ nọ gberra, sokpan, iran ma wa rhie aro tua ẹre. Nọghayayerriọ, iran keghi rhie aro tua “odaro.”—Tie Itan 4:25.
3. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima “gha ghee odaro”?
3 Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima “gha ghee odaro”? Ọmwa i sẹtin gha khian ghee odaro, vbene ọ na gbe aro ghee iyeke vbe ẹghẹ hia. Erriọ vbe ye, ma i khian sẹtin musọe vbe ugamwẹ e Jehova, deghẹ ima na wa gha rhie aro tua emwi nọ sunu vbe ẹghẹ nọ gberra.—Luk 9:62.
4. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?
4 Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan emwi eha nọ gha sẹtin ya ima mianmian avbe afiangbe ni khẹ ima vbe odaro. Emwi eha na ọre: (1) deghẹ ima na gha roro ẹre wẹẹ ẹghẹ nẹdẹ ẹre ọ maan sẹ, (2) deghẹ ima na gha rhie ẹmwẹ ye ẹko, kevbe (3) deghẹ ima na gi ekhọe ima gha fi ima uwẹnrhiẹn gberra egbe. Zẹvbe ne ima ya ziro yan emwi eha na, ma gha guan kaẹn vbene avbe ilele ni rre Baibol khian ya ru iyobọ ne ima ya “yan gbe emwi ni rre iyeke,” ne ima mieke na sẹtin “ziga . . . vba emwi ni rre odaro.”—Fil 3:13.
NA GHA RORO ẸRE WẸẸ ẸGHẸ NẸDẸ ẸRE Ọ MAAN SẸ
De emwi eso nọ gha sẹtin mu idobo ye ima egbe, ne ima ghẹ sẹtin rhie aro tua avbe afiangbe ni dee vbe odaro? (Ghee okhuẹn 5, 9, 13) *
5. De emwi ne ebe Asan-Ibo 7:10, NW wẹẹ ne ima ghẹ gha ru?
5 Tie Asan-Ibo 7:10, NW. Ako na ma kha wẹẹ, na ghẹ zẹdẹ nọ wẹẹ: “Vbọzẹe ne emwi hia na wa gha maan vbe ẹghẹ nọ gberra?” Rhunmwuda, te Jehova yi ima, ne ima sẹtin gha ye emwi rre. Sokpan, emwi ne ako nii khare, ọre wẹẹ: “Ghẹ gha nọ wẹẹ, ‘Vbọzẹe ne ẹghẹ nẹdẹ na wa maan sẹ ẹghẹ na?’” Ọna rhiema wẹẹ, ọ ma khẹke ne ima gha ya vbene emwi ye hẹ ne ima nia, taa vbene ọ ghaa ye vbe ẹghẹ nọ gberra, ne ima do gha roro ẹre wẹẹ, vbene emwi ka gha ye, ẹre ọ maan sẹ.
De abakuru ne Ivbi Izrẹl ru vbe iran kpa hin otọ Igipt rre? (Ghee okhuẹn 6)
6. Vbọzẹe nọ ma na khẹke ne ima gha roro ẹre wẹẹ, vbene emwi ghaa ye vbe ẹghẹ nọ gberra ẹre ọ maan sẹ? Ru igiemwi yọ.
6 Vbọzẹe nọ ma na khẹke ne ima wa gha roro ẹre wẹẹ, vbene emwi ghaa ye ne ima vbe ẹghẹ nọ gberra ẹre ọ maan sẹ? Adeghẹ ima ma begbe, emwi ni maan ni sunu ọkpa, ẹre ima khian gha yerre, ma ghi mianmian ẹghẹ ne emwi ya gha lọghọ. Vbe igiemwi, gia ziro yan emwi nọ sunu daa Ivbi Izrẹl nẹdẹ. Iran ghi kpa hin Igipt rre nẹ, iran na wa mianmian oya ne iran ghaa re vba. Evbare esi ne iran ghaa re, ẹre iran ghi gha yerre. Iran khare wẹẹ: “Ẹghẹ ne a na rre Igipt, ma ghi rri ehẹn nọ khan mwa, avbe umwẹkhẹn, ogi, ebe afọ, alubarha, ke ohọ ne ima ghaa re!” (Nọm 11:5) Ẹmwata gele nọ wẹẹ, te agbọn wa gha rhiẹnrhiẹn Ivbi Izrẹl vbe Igipt ra? Hiehie! Eviẹn ẹre iran ghaa khin, te Ivbi Igipt wa gha loo iran vbe na loo itakhuẹn. (Ẹks 1:13, 14; 3:6-9) Ọrheyerriọ, iran na wa mianmian oya ne iran ghaa re vbe Igipt. Ne iran gha te ya rhie aro tua emwi ne Jehova ru ne iran, nọ na miẹn iran fan vbe otọ Igipt, iran na rhie aro tua evbare ne iran ghaa re vbe odọ. E Jehova ma zẹdẹ ghọghọ ye emwi ne iran ru na.—Nọm 11:10.
7. De emwi nọ ru iyobọ ne ọtẹn nokhuo ọkpa?
7 Vbọ khian ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ ya de ye ifi na? Gia ziro yan igiemwi ọghe ọtẹn nokhuo ọkpa nọ suẹn gha ga vbe abotu nọ rre Brooklyn vbe ukpo 1945. Vbe ukpo eso ghi gberra, ọ na rọnmwẹ ọtẹn nokpia ọkpa nọ vbe gha ga vbe abotu. Iran ghi ru orọnmwẹ nẹ, iran na ye gha ga vbe Bẹtẹl vbe ọwara ukpo nibun. Sokpan vbọ ghi rre ukpo 1976, ọdafẹn ọnrẹn na suẹn gha khuọnmwi. Ọtẹn nokhuo na keghi kha wẹẹ, vbe ọdafẹn irẹn ghi bẹghe ẹre wẹẹ, irẹn i khian fe vbe emianmwẹ nii, ọ na gha rhie ibude ne irẹn, ne irẹn mieke na sẹtin zin egbe vbe ọ gha wu nẹ. Ọdafẹn ọnrẹn keghi tama rẹn wẹẹ: “Ma wa gele sọyẹnmwẹ egbe ima zẹvbe ọdọ vbe amwẹ. Ẹkpotọ vberriọ ma kie ne emwa nibun.” Sokpan, ọ na vbe tama rẹn wẹẹ: “Ẹmwata nọ wẹẹ, u i khian sẹtin wa mianmian ẹghẹ ne ima ya gha rrọọ kugbe, sokpan ghẹ gi ọni wa gha re emwi ne u ghi mu roro vbe ẹghẹ hia. Vbene ẹghẹ ya khian, obalọ ne uwu mwẹ khian si yọ ruẹ egbe gha rrie. Ghẹ do gha gbe ọsumẹ segbe. Nọghayayerriọ, gi ẹghẹ ne ima eva ya ga e Jehova kugbe gha sẹ ruẹ ọyẹnmwẹ. . . . Ẹse ẹre Jehova ru ima ẹre, nọ na yi ima, ne ima sẹtin gha ye emwi nọ sunu vbe ẹghẹ nọ gberra rre.” Ibude nọ maan ẹre ọna wa gha khin!
8. De ere ne ọtẹn nokhuo na miẹn, rhunmwuda, nọ na rhie ibude ọghe ọdafẹn ọnrẹn?
8 Ọtẹn nokhuo na gele wa rhie ibude nii. Te ọ wa ga e Jehova ya sẹ ẹdẹ uwu; ukpo 92 ẹre ọ ghaa ye vbe ọ wu. A te miẹn wẹẹ ọ wu, ọ keghi kha wẹẹ: “I gha ya yerre, ukpo 63 ne I he ya winna iwinna ugamwẹ ẹghẹ hia, I gha sẹtin kha wẹẹ, te I wa gele sọyẹnmwẹ ọnrẹn.” Ọtẹn na keghi rhan otọ evbọ gu kha vberriọ. Ọ khare wẹẹ: “Emwi nọ ya ima sọyẹnmwẹ ọre ne ima na rre uwu ẹbu etẹn nikpia kevbe etẹn nikhuo ni koko ga e Jehova, kevbe ne ima na rẹn wẹẹ, te ima hia khian koko gha ga Osanobua ne Jehova nọ re Ayi ọghomwa vbe etẹbitẹ.” * Igiemwi esi ẹre ọtẹn na rhie yotọ ne ima vbe nọ dekaẹn na gha rhie aro tua avbe afiangbe ni dee vbe odaro.
NA GHA RHIE ẸMWẸ YE ẸKO
9. Zẹvbe nọ rre ebe Lẹvitikọs 19:18, de ẹghẹ eso nọ ya lọghọ ne ima yabọ ọmwa nọ ru ima khọọ?
9 Tie Lẹvitikọs 19:18. Ẹi re emwi nọ khuẹrhẹ na sẹtin mianmian emwi ne ọmwa ru ima re nọ wa da ima sẹ ugboloko, katekate deghẹ a na miẹn wẹẹ ọtẹn vbuwe iko, ọsie ima ra ọmwa ima vbuwe ẹgbẹe, ẹre ọ ru ima egbe emwi vberriọ. Vbe igiemwi, ọtẹn nokhuo ọkpa keghi kha wẹẹ ọtẹn nokhuo ọvbehe do irẹn igho rhie. Vbe ọ ghi do rẹn wẹẹ, ẹi re ọtẹn nii ẹre ọ do irẹn igho rhie, ọ na ya rinmwiaẹn. Sokpan ọtẹn na ba re ifiẹzọ nii, ma sẹtin rhie ẹmwẹ nii hin ẹko rre. Emwi vbenian he ka sunu daa ruẹ ẹdẹ ra? A sẹtin miẹn wẹẹ, ọ ma he ka sunu daa ima, sokpan ẹi mwẹ ọmwa ma he ka ru ima emwi nọ kakabọ da ima sẹrriọ wẹẹ, ọ na do gha lọghọ ne ima yabọ ọmwa nii.
10. De emwi nọ gha sẹtin ru iyobọ ne ima ya mu ohu fua?
10 De emwi nọ gha sẹtin ru iyobọ ne ima ya mu ohu fua? Ọ khẹke ne ima yerre wẹẹ, e Jehova bẹghe emwi hia nọ sunu. Ọ rẹn emwi hia ne ima la gberra, deghẹ emwa na vbe gha ya obọ dan mu ima, ọ bẹghe ẹre. (Hib 4:13) E Jehova i ghọghọ vbe ima ghaa rri oya. (Aiz 63:9, NW) Ọ yan rẹn wẹẹ, irẹn gha kpe ima oya vbọ gha sẹ ẹghẹ.—Arhie 21:3, 4.
11. De ere ne ima gha miẹn deghẹ ima na mu ohu fua?
11 Ọ khẹke ne ima vbe kọe ye ekhọe wẹẹ, ma gha mu ohu fua, orhiọn ima ghi sotọ. Ọna ẹre ọ ghi ru iyobọ ne ọtẹn nokhuo nii na ba re ifiẹzọ, nọ ya sẹtin mu ohu fua. Ọ vbe rẹn wẹẹ, ma ghaa yabọ emwa ọvbehe, ẹre Jehova khian na vbe yabọ ima. (Mat 6:14) Ọ rẹnrẹn wẹẹ, emwi ne ọtẹn nii ru irẹn re i maan, sokpan, ọ na ye hia nọ mu ohu fua. Emwi nọ ru na keghi ya orhiọn rẹn sotọ, ọ na vbe sẹtin rhie aro tua ugamwẹ ọghe Jehova.
DEGHẸ IMA NA GI EKHỌE IMA GHA FI IMA UWẸNRHIẸN GBERRA EGBE
12. De emwi ne ebe 1 Jọn 3:19, 20 maa ima re?
12 Tie 1 Jọn 3:19, 20. Ai miẹn ọmwa ne ekhọe re i zẹdia fi ẹre uwẹnrhiẹn vbe ọ gha ru abakuru. Vbe igiemwi, ekhọe etẹn eso keghi fi iran uwẹnrhiẹn ye abakuru ne iran ru, iran ke suẹn gha ga e Jehova. Eso rrọọ ne ekhọe iran fi iran uwẹnrhiẹn ye orukhọ eso ne iran ru vbe iran dinmwiamẹ nẹ. (Rom 3:23) Ẹmwata nọ wẹẹ, ma hoo ne ima gha ru emwi nọ gbae. Sokpan, “ẹghẹ hia ma hia ya ba emwi ku ru.” (Jems 3:2; Rom 7:21-23) Agharhemiẹn wẹẹ, ma i ghọghọ vbe ekhọe ima ghaa fi ima uwẹnrhiẹn, ere rrọọ deghẹ ọ na gha yerriọ. Rhunmwuda, ọ sẹtin gua ima kpa ya ru afiwerriẹ nọ khẹke vbe arrọọ ọghe ima. Ẹghẹ nii, ma ghi ya abakuru ne ima ka ru waan ne egbe.—Hib 12:12, 13.
13. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha begbe ne ekhọe ima ghẹ do gha fi ima uwẹnrhiẹn gberra egbe?
13 Sokpan deghẹ ima ma begbe, ekhọe ima sẹtin gha fi ima uwẹnrhiẹn gberra egbe, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ma fiwerriẹ nẹ kevbe wẹẹ, ma ru emwi hia nọ khẹke ne ima ru nẹ, ne Jehova mieke na yabọ ima. Emwi vbenian sẹtin zẹ ẹbe. (Psm 31:10; 38:3, 4) Vbe ima gu kha vberriọ? Gia ziro yan igiemwi ọghe ọtẹn nokhuo ọkpa nọ werriẹ aro daa isievẹn vbenian. Ọ khare wẹẹ: “I na gha roro ẹre wẹẹ, esa i rrọọ ne I ya rhiegba ye ugamwẹ e Jehova, rhunmwuda, egbọre I i khian vbe miẹn fan amaiwẹ.” Ọ gha kẹ, iziro vbenian zẹdia la ima ekhọe. Nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne ima gha begbe, ne ekhọe ima ghẹ do gha fi ima uwẹnrhiẹn gberra egbe. Vbọzẹe? Rhunmwuda, ima ma na begbe, egbe sẹtin wọọ ima sẹrriọ wẹẹ, ma ghi do sẹ e Jehova rae, agharhemiẹn wẹẹ, egbe ima ma he wọọ e Jehova. Ẹghẹ nii, Esu ghi gha ghọghọ.—Yae taa 2 Kọrinti 2:5-7, 11.
14. Vbe ima khian ya rẹn wẹẹ, egbe ima ma he wọọ e Jehova?
14 Ma sẹtin ye gha roro ẹre wẹẹ, ‘Vbia khian ya rẹn wẹẹ, egbe mwẹ ma he wọọ e Jehova?’ Ọmwa ghaa nọ egbe ọta vbenian, ọ rhiema wẹẹ, ọmwa nii hoo nọ fi werriẹ; e Jehova i khian vbe yangbe ẹre. The Watchtower nọ ladian vbe ukpo nibun nọ gberra keghi kha wẹẹ: “A sẹtin miẹn wẹẹ, ọ mwẹ uyinmwẹ dan eso nọ gua ima obọ ro, ma ke suẹn gha ga e Jehova, egbọre ọ kpẹẹ re ne ima ke hia, ne ima ban rẹn, sokpan ọ ma gba re. . . . Ghẹ gi egbe wọọ ruẹ. Ghẹ roro ẹre wẹẹ, e Jehova i khian sẹtin yabọ ruẹ. Iziro vberriọ ẹre Esu hoo ne u gha mwẹ. Ne ekhọe ruẹ na fi ruẹ uwẹnrhiẹn rhiema wẹẹ, u i re ọmwa dan. Mu egbe ruẹ rriotọ, ne u gha ya ekhọe hia na erhunmwu gie Jehova nọ yabọ ruẹ, u ghi gha rinmwiaẹn nọ ru iyobọ nuẹn ya gha mwẹ ekhọe ọguọmwaziro nọ hianrẹn kevbe ne u sẹtin fi werriẹ. Ọvbokhan kherhe ghaa mwẹ ọlọghọmwa nọ rhirhi gha khin, ọ ghi tu bu erhae, erhae ghi gele vbe ru iyobọ nẹẹn, ọ gha khọnrẹn ne ọmọ nii bu ẹre rre inugba nọ khin. Erriọ vbe ye, u gha vbe sẹtin tu bu e Jehova inugba nọ khin, egbe ruẹ i khian wọọ re. Nọghayayerriọ, ọ ghi tohan ruẹ, ọ ghi vbe ru iyobọ nọ khẹke nuẹn.” *
15-16. Vbọ ye emwa eso hẹ vbe ekhọe vbe iran gha do bẹghe ẹre wẹẹ, egbe iran ma he wọọ e Jehova?
15 Ẹi re avbiẹ eguọmwadia e Jehova ẹre ọ he miẹn ifuẹko rhunmwuda ne iran na rẹn wẹẹ, egbe iran ma he wọọ e Jehova, agharhemiẹn wẹẹ iran ru abakuru eso. Vbe igiemwi, vbe ukpo eso nọ gberra, emwi ẹwaẹn ne ọtẹn nokpia ọkpa tiere vbe ebe ọghomwa keghi rhie igiọdu nẹẹn. Ọ keghi tie vbekpa ọtẹn nokhuo ọkpa nọ ghaa gbawawẹ deghẹ e Jehova gha ye sẹtin hoẹmwẹ irẹn, rhunmwuda emwi eso nọ sunu vbe ẹghẹ nọ gberra. Uhiẹn vbe ọtẹn nokhuo nii dinmwiamẹ nẹ, ọ na ye gha mwẹ iziro na vbe ọwara ukpo nibun. Sokpan vbe ọ ghi ru erria yan izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu, ọ na do bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova gele hoẹmwẹ irẹn. *
16 De vbene emwi ẹwaẹn na, ya ru iyobọ ne ọtẹn nokpia nii? Ọtẹn nokpia nii khare wẹẹ: “Vbe I waan dee, I kegha ghee efoto ne ikpia vbe ikhuo na bannọ ruan. Ọ na do maghan mwẹ. Ọ ma gha khuẹrhẹ mẹ, I ke do sẹtin ban rẹn. Vbọ ma he kpẹẹ gbe na, I na dọlegbe suẹn gha ghee ẹre. I na ghi bu ediọn ne iran ru iyobọ mẹ, I na vbe hia ne I ban rẹn. Ediọn keghi ru iyobọ mẹ ya rẹn wẹẹ, e Jehova ye hoẹmwẹ mwẹ, kevbe wẹẹ, ọ hoo nọ ru iyobọ mẹ. Ọrheyerriọ, ugbẹnso I ghi gha roro ẹre wẹẹ, I i ghi mwẹ esa ne I ye kevbe wẹẹ, e Jehova i khian sẹtin yabọ mwẹ. Sokpan vbe I ghi tie emwi ẹwaẹn ọghe [ọtẹn nokhuo na], I na do bẹghe ẹre wẹẹ, I ghaa kha wẹẹ, e Jehova i khian sẹtin yabọ mwẹ, ọni rhiema wẹẹ, I ma yayi wẹẹ Jesu gele wu ye orukhọ mwẹ. I na ban ako ne emwi ẹwaẹn nii ye ladian, ne I mieke na gha tie ẹre, ne I vbe gha ru erria yan rẹn, vbe ẹghẹ ke ẹghẹ ne I ya suẹn gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova ma hoẹmwẹ mwẹ.”
17. Vbọ ru iyobọ ne ukọ e Pọl ne ekhọe re ma na gha fi ẹre uwẹnrhiẹn gberra egbe?
17 Emwi ẹwaẹn vbenian keghi ye ima ẹre rre, igiemwi ọghe ukọ e Pọl. A te miẹn wẹẹ, e Pọl khian Ovbiotu e Kristi, ọ kegha mwẹ obọ vbe uyinmwẹ dan nibun. Ẹmwata nọ wẹẹ, e Pọl ma mianmian emwi dan nọ ru vbe ẹghẹ nọ gberra, sokpan ọ ma gi ọni gha re emwi ne irẹn ghi mu roro vbe ẹghẹ hia. (1 Tim 1:12-15) Ọ kegha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha yabọ irẹn, rhunmwuda izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu; ọ na gha ghee izọese adẹwerriegbe nii zẹvbe emwi ne Jehova ya ru irẹn ẹse. (Gal 2:20) Rhunmwuda ọni, e Pọl ma gi ekhọe re gha fi ẹre uwẹnrhiẹn gberra egbe. Nọghayayerriọ, ọ keghi rhie aro tua emwi ne irẹn gha sẹtin ru vbe ugamwẹ e Jehova.
RHIE ARO TUA AVBE AFIANGBE NI DEE VBE ODARO!
Gi ima ta mu olọ yan rẹn wẹẹ, avbe afiangbe ni dee vbe odaro, ẹre ima khian rhie aro tua (Ghee okhuẹn 18-19) *
18. De emwi ne ima he ruẹ vbe ako iruẹmwi na?
18 De emwi ne ima he ruẹ vbe ako iruẹmwi na? (1) E Jehova ẹre ọ yi ima, ne ima sẹtin gha ye emwi rre; sokpan ọ gha khọnrẹn wẹẹ, emwi wa gha maan ne ima vbe ẹghẹ nọ gberra, gi ima kọe ye ekhọe wẹẹ, afiangbe ne ima khian miẹn vbe agbọn ọgbọn nọ dee ẹre ọ sẹre. (2) Emwa sẹtin ru ima emwi eso nọ da ima sẹ ugboloko, sokpan ma gha yabọ iran, ẹre ima khian na sẹtin mu aro ye ugamwẹ e Jehova. (3) Ma gha gi ekhọe ima gha fi ima uwẹnrhiẹn gberra egbe, ọ sẹtin gbe orhiọn ye ima iwu, ẹghẹ nii, ma i ghi sẹtin ya ekhọe ọyẹnmwẹ gha ga e Jehova. Rhunmwuda ọni, gi ima ya egbe tae Pọl, ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova yabọ ima nẹ.
19. Vbe ima ya rẹn wẹẹ, ma i khian ghi gha ye emwi rhọkpa rre nọ gha mu ekhọe ima rhia, vbe agbọn ọgbọn?
19 Ma yaro yọ wẹẹ, te ima khian gha rrọọ vbe etẹbitẹ. Ma gha sẹ agbọn ọgbọn nẹ, ma i khian ghi gha ye emwi rhọkpa rre nọ gha mu ekhọe ima rhia. Vbe Baibol ghi guan kaẹn ẹghẹ nii, ọ na kha wẹẹ: “A gha mianmian emwi ni sunu vbe ẹghẹ nọ gberra hia fẹfẹẹfẹ.” (Aiz 65:17) Ọ kpẹẹ re ne ima nibun ke ga e Jehova, eso vbuwe ima khian ọmaẹn nẹ. Sokpan muẹn roro, vbene ọ khian gha ye hẹ, vbe emwa ni khian ọmaẹn nẹ gha werriegbe khian ọvbokhan! (Job 33:25) Nọnaghiyerriọ, ne ima gha te ya rhie aro tua emwi nọ gberra, gi ima gha ghee odaro, ne ima hia vbene ẹtin ima sẹ, ne agbọn ọgbọn nii mieke na sẹ ima obọ!
IHUAN 142 Ghẹ Muẹn Fua Ayayẹro Ne U Mwẹ
^ okhuẹn 5 Ọ ma de emwi nọ rhia deghẹ ima na gha muẹn roro, emwi nọ sunu daa ima vbe ẹghẹ nọ gberra. Sokpan, ọ ma khẹke ne ima rhie aro tua ẹre sẹrriọ wẹẹ, ma i ghi rẹn emwi nọ khẹke ya ru, ra ma ghi do rhunmwuda ọni mianmian avbe afiangbe ni khẹ ima vbe odaro. Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan emwi eha nọ gha sẹtin ya ima mianmian avbe afiangbe ni khẹ ima vbe odaro. Ma gha vbe ziro yan ilele eso vbuwe Baibol kevbe igiemwi ọghe etẹn eso ni gha sẹtin ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ de ye avbe ifi na.
^ okhuẹn 14 Ya ghee The Watchtower ọghe February 15, 1954, ipapa 123.
^ okhuẹn 58 EMWI NE AVBE EFOTO NA DEMU: Ma ghaa roro ẹre wẹẹ ẹghẹ nẹdẹ ẹre ọ maan sẹ, ma ghaa rhie ẹmwẹ ye ẹko, ma na vbe gi ekhọe ima gha fi ima uwẹnrhiẹn gberra egbe, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, te ima mu ihẹ nọ khua yan uhunmwu, nọ gha sẹtin si ima digiẹn vbe odẹ ọghe arrọọ.
^ okhuẹn 65 EMWI NE AVBE EFOTO NA DEMU: Ma gha sẹtin sie ihẹ nọ khua na mu yotọ, orhiọn ima ghi sotọ, orhiọn ghi la ima iwu, ma ghi vbe gha ghọghọ. Ẹghẹ nii, ma ghi sẹtin rhie aro tua avbe afiangbe ni dee vbe odaro.
