1-2. Aval avé bi ne tôñe melebe ya kalate Minkana 4:25? Va’a éve’an.

TAME fase bité bilale bi. Nnôme sita wo simesan aval ényiñ é mbe nye tyi’ibi melu mvus. Ve akusa bo a tôban abui minju’u den, a ke ôsu a bo Yéhôva ésaé abim a ne ngule ya bo. (1 Bec. 15:58) Môs ôse a lôô émiene paradis, a simesa’an ane ba bemvôé bé a bôte bé bé bu’uban ényiñe mfefé émo. Sita mfe a simesan mbia jam mojañ éziñ a nga bo nye. Ve a ji’a vaa jam ete nlem amu a nji kômbô ba’ale ôviti’i ziñ. (Beco. 3:13) Mojañ a ke ôsu a bo Yéhôva ésaé akusa bo minsem a nga bo melu mvus.​—Bs. 51:10.

² Nga mia te yene na bité bite bilale bia funan? Bobejañ bete bese ba simesane mam me nga kui be melu mvus, ve ba ba’ale ke me nlem. Ba tobe na ba lôbô ve mame ya ôsu.​—Lañe’e Minkana 4:25.

3. Amu jé é ne mfi na bi lôbô ve mame ya ôsu?

³ Amu jé é ne mfi na bi lôbô ve mame ya ôsu? Ye môt a ne wulu tetele njoñ nge mis me ne nye mvus éyoñ ése? Aval ete da da a ésaé bia bo Yéhôva. Bi vo’o kôme kui na bi bo je nge bi ne kom ve simesane mam me nga kui bia melu mvus.​—Luc 9:62.

4. Jé bii yen ayé’é di?

⁴ Ayé’é di, bia zu yene mam melale me ne bo na môt a bem ôsimesane melu mvus. Mam mete me ne na: (1) e dañe simesane nnôma ényiñe wongan, (2) e ba’ale ôviti’i ziñ, a (3) e dañe simesane bikobe bi nga bo melu mvus. Bii yene fe miñye’elane ya Bible mi ne volô bia na  bi tame jô’é “mam me ne mvus” a bem ôsimesane ve “mam me ne ôsu.”​—Beph. 3:13.

5. Bela’ane kalate Ecclesiaste 7:10 na ô liti jam bia yiane sa’ale.

⁵ Lañe’ Ecclesiaste 7:10. Éfus éte é nji kamane bia na bi jô na “melu mvus me mbe mvaé.” E simesane mbamba be mam a ne dase Yéhôva. Ve éfus éte ja jô na: “Te jô na, ‘Melu mvus me mbe mvaé a dañe melu ma.’” Nalé a tinane na bi nji yiane ve’ ényiñe jangane ya melu mvus a ji ya den, a taté na bia wô’ô biabebien éngôngol. Bible mfe a kôñelan éfus éte avale di: “Te ve’ele jô môs éziñe na: ‘Ééé! Ngo’o éyoñe me mbe mamien ééé!’ Mejô mete ma yiane ki.”

6. Amu jé bi nji yiane simesane na ényiñ é mbe é dañe’e mvaé melu mvus? Va’a éve’an.

⁶ Amu jé bi nji yiane simesane na ényiñe é mbe é dañe bia mvo’é melu mvus? Amu nalé a viane yené ve ane ényiñ é mbe bia ve nkone nkon, a too ke na bi nga tôbane fe benya minju’u. Bi tame nyoñ éve’ane bone b’Israël. Éyoñe be kôlôya Égypte, be nga bo avôle ya vuane minju’u mise be nga tôbane mie wôé. Bidi étam mbie bi mbe be nlô. Be nga bele jô na: “Bia simesane kos bi nga di zezé . . .  Égypte; a ngon, a mebok, a bitetam, a beanyon, a ôlom.” (Nb. 11:5) Ba jô na be nga di bidi bite “zezé” aa? Ye bone b’Israël be vuaneya na be nga di bidi bite metyi yôp, be woba’ane bibôm môs ôse, amu be mbe alo Égypte? (Nk. 1:13, 14; 3:6-9) Be nga bele vuane mam mete mese a simesane ve bidi. Be li’i simesan avale Yéhôva a nga volô be na be kôlô minkôm, be nga viane bem ôsimesane zezé mam. Yéhôva a nji ve’ele wô’ô jam ete mvaé.​—Nb. 11:10.

7. Jé é nga volô sita éziñe na a bo te dañe yi ényiñe jé ya melu mvus?

⁷ Jé é ne volô bia na bi bo te dañe  yi ényiñe jangane ya melu mvus? Bi tame kobô ajô sita éziñ a nga taté ésaé Béthel ya Brooklyn mbu 1945. Mvuse bone mimbu, ba mojañ éziñ be nga lu’an a kee ésaé ôsu Béthel mimbu mimbu. Éyoñ éte nje nnôme wé a zu fame ôkon mbu 1976. Sita ate a kate bia na, éyoñ nnôm a nga yeme na a nga zu wu, a nga ve nye angôndô ya mbamba melep. A nga jô nye na: “Bia wo bi nga kôme bu’uban alu’u dangan. Abui bôt da kômbô bia. Ve te dañe bem ôsimesane melu ya mvus. Yéhôva é volô na ô ke wo yet ôte’ete’ ôte’etek. Te kulubu. Va’ak éyoñe wo simesane bibotane bise bia wo bi nga bi. . . . A ne dase Yéhôva.” Sa ke mbamba melebe le nga?

8. Mfi ôvé sita a nga bi amu a nji dañe yi ényiñe jé ya melu mvus?

⁸ Sita ate a nga tôñe melebe me nnôm. A nga ke ôsu a kañe Yéhôva a mevak akekui a nga wu, e zu koon a bili mimbu 92. Ve bone mimbu ôsusua na a wu a nga jô na: “Éyoñe ma simesane mimbu 63 me nga bo Yéhôva ésaé ngum aval, me ne jô na me nga bi angôndô ya mbamba ényiñ.” Amu jé? A yalane na: “Jé ja ve ényiñe mvaé? Ke a ne mbamba élat bi bili a bobejañ, a ndi nleme ya nyiñ a be paradis si va, bi kañe’e Yéhôva Zambe wongan nnôm éto a nnôm éto!” * Ye sa ke mbamba éve’ela ya vu le nga?

9. Bela’ane Lévitique 19:18 na ô liti jam é ne bo na bi kate vuane mbia jam môt a nga bo bia.

⁹ Lañe’e Lévitique 19:18. E ne bo ayaé na bi vuane mbia jam môt a nga bo bia, e dañe dañ nge môt ate a ne mbo ésaé Yéhôva, mvôé jangan, nge ke ébu’a ya nda bôte jangan. Môs éziñ, sita a nga bôte nyô mbo’ ajô na a te nye wube  moné. Ane a nga su’ulane ke sili nye njaman, ve sita mbok a mbe a wô’ô aval ôlun é ne na a mbe a kate’e vuan na môt a bele bôte nye ajô na a ne ñwuwup. Ye avale jam ete e kuiya wo? Ja’a be nji fo’o bôte bia ajô, e yianeya kui na môt a bo bia avale jame bi nga buni na bi vo’o jamé môs éziñ.

10. Jé é ne volô bia na bi bo te ba’ale ôviti’i ziñ?

¹⁰ Jé é ne volô bia? Jam ôsu, bia yiane yeme na Yéhôva a yene mam mese. A yene mam ma kui bia a ékotekot ése môt a ne bo bia. (Beh. 4:13) Nleme wo taé nye éyoñ a yene jam é kolé’é bia ôbak. (És. 63:9) A bo bia ngaka’a na é bane bia minlem éyoñ é zu vaa mam mese ma bo na bi tôban ékotekot.​—Nli. 21:3, 4.

11. Mfi ôvé bia bi éyoñe bia jamé?

¹¹ Bia yiane fe yeme na, éyoñe bia jamé bôte bevok a ne asu mfi wongane biabebien. Sita be nga bôt ajô a nga su’ulane yemelane jam ete. Ane a nga jamé monyañe wé a febele mbia jam a nga bo nye fé. A nga simesan éfuse ya Bible ja jô na éyoñe bia jamé bôte bevok Yéhôva fe a jamé bia. (Mt. 6:14) Nalé a nji vaa na jame sita mbok a nga bo é ne mbia abé, ve a nga tobe na a vaa de nlem. Bibotane bivé a nga bi? A nga ba’ale ava’a dé a ke ôsu a bo Yéhôva ésaé teke jam da ndeñele nye.

12. Jé kalate 1 Jean 3:19, 20 a ye’ele bia?

¹² Lañe’e 1 Jean 3:19, 20. E wô’ô kui na nlem ô kute bia bese amu ékob éziñe bi nga bo melu mvus. Bôte béziñ ba jôbane mbia be mame bese be nga bo ôsusua na ba bo Yéhôva ésaé. Bevo’o ki ba jôbane mame be nga bo valé be nto nto Bengaa. Avale jam ete e ne fo’o kui. (Bero. 3:23) E ne été na bia kômbô ve Yéhôva nlem avak éyoñ ése. Ve bi nji yiane vuane na “bia bese bia kolé ôbak mimfa’ abui.” (Jc. 3:2; Bero. 7:21-23) E nji bo abé na mone môte ya nlem a bôme bia. Amu jé? Amu éyoñe môt a jôbane mbia jam a nga bo, nalé a ne volô nye na a tyendé a nyoñe ntyi’ane ya bo te beta bo jam ete.​—Beh. 12:12, 13.

13. Amu jé bi nji yiane dañe tyelé minleme yôp ajô ya bikobe Yéhôva a maneya jamé?

¹³ Ve da kui na bôte béziñe be kate vuane bikobe be nga bo melu mvus a too ke na Yéhôva nye a maneya jamé be kom, amu be nga meme bie a sili nye njaman. Avale ntyelane nleme yôb ete e nji bo mvo’é. (Bs. 31:10; 38:3, 4) Amu jé bia jô nalé? Tame yene jam é nga kui sita éziñ. A jô na: “Me mbe me jô’ô na ma jañele éyoñe jame na ma bo Yéhôva ésaé amu me mbe me buni’i na mé wu éyoñ é zu tyame nta’ane mame wu.” Abui ya be bia é yianeya tebe été sita ate. Bia yiane tabe ntyel a fulu ya dañe tyelé minleme yôp ajô ya bikobe Yéhôva a maneya jamé. Mia buni na Satan a wô’ô aya éyoñ a yene mbo ésaé Yéhôva a bili’ atek aval ete? A wô’ô benya meva’a to’o a kôme yeme na Yéhôva a ngenan a nye’e bia.​—Fombô’ô 2 Becorinthien 2:5-7, 11.

14. Jé ja liti na Yéhôva a bili nkômbane ya jamé bia?

¹⁴ Ve môt a ne sili émiene na: ‘Jé fo’o ja kate ma na Yéhôva a jaméya ma?’ Nge ô wô’ô fe môt a sili’i nsili ôte, yeme’e na a ngenane teke bo avale nseme Yéhôva a vo’o jamé. Nnôme Nkume mmombô a bete éziñ a nga jô na: “Môt a ne bo nseme  wua biyoñe biyoñ. Jam ete e nga viane yené ve ane a kate kandan a mbia mefulu a mbe a bili ôsusua na a kañe Yéhôva. . . . Nge ô tele été éte, te bili atek. Te bo avôle ya buni na ô boya avale nseme Yéhôva a vo’o jamé. Satan nnye a yi na ô fase nalé. Ôlun a ôsone wo wôk éyoñ ése wo ku bi ne ndeme ya na, ô nga’an avale môte Yéhôva a ne jamé. Te ko woñe ya ye’elane Yéhôva na a jamé wo, sulu’u womiene si a sili’i nye na a volô wo na ô tyendé a na ô beta bi mbamba mone môte ya nlem. Subu’u nye bebé avale mone mongô a bo a bo’ éyoñe jam éziñe da ndeñele nye. Nge ô bo de, Yéhôva é wô’ô mvaé ya volô wo amu a ne Ésaa a ne mvam.” *

15-16. Bobejañ béziñ ba wô’ôtan aya éyoñe ba su’ulane yemelane na Yéhôva a nga’an a nye’e be?

¹⁵ Abui bobejañ é nga bi ngule nyul éyoñe be nga yeme na Yéhôva a ngenane te sase be. Den a ntoo ôbe mimbu, mojañ éziñ a nga lañ nkañete sita éziñe nlô ajô ô ne na, “Benya mejôô ba tyendé binyiñ.” Sita ate a mbe a taté’é buni na Yéhôva a vo’o jamé mbia be mam bese a nga bo melu mvus. To’o éyoñ a dubaneya, a nga batan a ndum ete nlem mimbu mimbu. Ve a nga kui na a sôan ôsimesane wé éyoñ a nga kôme bindi atinane ya ntañ. *

¹⁶ Aval avé mojañe nyi a nga yene mfi ya nkañete sita ate? A jô na: “Éyoñe me mbe ésoé, é mbe nya ayaé na me jô’é pornographie. Me ndeme beta ku ôlam ôte. Me nga ke fo’o yene bemvendé a ve mengule na me tyendé. Bemvendé be mane fe ma kôme kate na Yéhôva a nye’e ma a na a ne mvam. Ve da bo é kui biyoñe biziñe na me buni na me ne zezé jôm, a na Yéhôva a vo’o nye’e avale môte dam. Nkañete sita ate ô nga volô ma nya abuii. Éyoñe ji me kômeya wô’ô na, nge me kele ôsu a simesane na Yéhôva a vo’o  jamé ma, ane ve ane ma biasé ntañe Yésus a nga ya’an asu mam abé mam. Me nga tyi’i tyi’ afep é mbe é bili nlô ajô ôte asu na me bo me lañe wô éyoñ ése nlem wo kômbô du’u ma na Yéhôva a vo’o jamé ma.”

17. Jé é nga volô Paul na a bo teke dañe tyelé nleme yôp?

¹⁷ Avale minkañete ete da bo na bi simesane nlômane Paul. A nga sem angôndô ya abui ôsusua na a bo Kristen. Akusa bo nalé, Paul a nji tyelé nleme yôb a lôte nné ajô ya bikob a nga bo melu mvus. (1 Tim. 1:12-15) A mbe a buni’i ntet a ntete na Yésus a nga wu asu dé. (Beg. 2:20) Nalé a nga volô nye na a vuane bikobe Yéhôva a maneya jamé a na, a telé jôme jia ôsu ve ésaé a bo Yéhôva.

18. Jé ayé’é di da te ye’ele bia?

¹⁸ Jé ayé’é di da te ye’ele bia? (1) Boo wongan a ne dase Yéhôva. Ve bi nji yiane belane nye na bi dañe simesane ve mam me nga kui bia melu mvus, amu nya ényiñi a yange bia ôsu. (2) Éyoñe bia jamé môt a te bo bia mbia jam, bia bi ngule ya ke ôsu a bo Yéhôva ésaé. (3) Nge bia dañe tyelé nleme yôp ajô ya bikobe Yéhôva a maneya jamé, bii jañele ava’a dangan. Ane Paul, bia yiane kôme buni na Yésus a nga wu asu dangan.

19. Amu jé bia yeme na teke jam éziñ dé tya’a bia nlem mfefé émo?

¹⁹ Bi bili ndi nleme ya nyiñe nnôm éto. Mfefé émo, bia ye ke beta simesane mbia be mame ya nnôm émo nyi. Bible a kobô ajô éyoñ éte a jô’ô na: “Ba ye bo te simesane mame ya mvus.” (És. 65:17) Tame ve’ele simesane na bobejañe bese be ne minnôme den bé mane bulane bisoé. (Job 33:25) Ajô te, entame li’ané mame ya mvuse mvus, a fombô ve mame ya ôsu.