1-2. Didie ke ikpanam se Mme N̄ke 4:25 ọdọhọde? Nọ uwụtn̄kpọ.

KOP se nditọete ita ẹnamde. Akamba sista kiet etie ekere nte uwem ekesinemde enye ke eset. Kpa ye emi mîmemke inọ enye idahaemi, enye itreke ndinam se enye ekemede ke n̄kpọ Abasi. (1 Cor. 15:58) Kpukpru usen, enye esitie ekere nte uwem edinemde enye ye ubon esie ye mme ufan esie ke Obio Ubọn̄ Abasi. Sista en̄wen eti ke owo ke esop mmọ ama anam se inen̄erede ibiak enye, edi enye ebiere ndisana n̄kpọ oro nyak. (Col. 3:13) Brọda kiet eti ndiọi n̄kpọ emi enye akanamde. Edi se inen̄erede ibehe enye idahaemi edi nte enye akpakade iso anam se Jehovah amade.—Ps. 51:10.

² Kpukpru nditọete mbita emi ẹti se iketịbede inọ mmọ, edi mmọ itakke ke nditie n̄kere se ima iketịbe ibe. Utu ke oro, mmọ ẹwụk enyịn ẹse ini iso.—Kot Mme N̄ke 4:25.

3. Ntak emi anade iwụk enyịn ise ini iso-o?

³ Ntak emi ọfọnde iwụk enyịn ise ini iso-o? Ekpedi owo ke asan̄a aka, edi iso esie ese edem edem, idụhe nte enye mîdikpọn̄ke usụn̄ ikodụk ikọt. Ukem ntre n̄ko, ọyọsọn̄ nnyịn ndisịn idem nnam n̄kpọ Abasi edieke itakde ke nditie n̄kere se ima iketịbe ibe, m̀mê se nnyịn ikanamde.—Luke 9:62.

4. Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

⁴ Ke ibuotikọ emi, imọn̄ ineme n̄kpọ ita emi ẹkemede ndinam nnyịn itak ke ndikere se ima iketịbe ibe: (1) ndikere ke n̄kpọ ikpokpụhọkede, (2) ndisịn n̄kpọ ke esịt, (3) esịt ndimia owo ufen n̄kaha. Nte inemede mme n̄kpọ emi kiet kiet, iyokụt nte Bible ekemede ndin̄wam nnyịn ikûtak ke ndikere “mme n̄kpọ oro ẹdude ke edem,” edi ikere “mme n̄kpọ oro ẹdude ke iso.”—Phil. 3:13.

5. Ecclesiastes 7:10 ọdọhọ nnyịn ikûnam nso?

⁵ Kot Ecclesiastes 7:10. Ndi omokụt ke ufan̄ikọ oro  idọhọke ke ọdiọk ndidọhọ m̀mê “nso inam eyo oko ọkọfọnde?” Idiọkke ndisiti nti n̄kpọ, nte Jehovah okobotde nnyịn edi oro. Ufan̄ikọ oro akam ọdọhọ: “Kûdọhọ ete: ‘Nso inam eyo oko ọkọfọnde akan eyo emi?’ ” Ikọ Bible emi ọwọrọ ke se isidi mfịna nnyịn esidi nte nnyịn isimende mfịn emi ikodomo ye n̄kpọn̄, ama ekem nnyịn idọhọ ke n̄kpọ enen̄ede ọdiọk ye nnyịn mfịn akaha. Bible en̄wen akabade ufan̄ikọ emi ntem: “Kûbụp ute, ‘Nso ikanam n̄kpọ enen̄ede ọfọn ke eset akan idahaemi?’ Idịghe eti mbụme edi oro.”

6. Ntak emi mîfọnke owo ndisisụk ntie n̄kere ke uwem ama ọfọn ye imọ n̄kpọn̄ akan mfịn-e? Nọ uwụtn̄kpọ.

⁶ Nso inam ọdiọk ndisisụk ntie n̄kere ke uwem ama ọfọn ye nnyịn n̄kpọn̄ akan mfịn? Owo ndisitie n̄kere nte n̄kpọ akpafiakde eketie nte ekesitiede ekeme ndinam enye eti nti n̄kpọ kpọt kpọt se iketịbe inọ enye, edi efre ofụri ufen emi enye ekesibọde. Se nditọ Israel ẹkenamde edi oro. Ke mmọ ẹma ẹkekpọn̄ Egypt, mmọ ẹma ẹsọsọp ẹfre ofụri ufen emi mmọ ẹkebọde do. Mmọ ẹkesiti nti udia emi mmọ ẹkesidiade kpọt. Mmọ ẹkedọhọ ẹte: “Nnyịn imeti iyak emi ikesitade ke Egypt ke ikpîkpu, mme cucumber ye watermelon ye leek ye eyịm ye garlic!” (Num. 11:5) Edi, ndi edi ofụri akpanikọ ke mmọ ẹkedia kpukpru oro ke ikpîkpu? Idịghe. Nditọ Israel ẹkebọ ata nsat ufen ke Egypt; ini oro, nditọ Egypt ẹkeda mmọ nte ifịn ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹfịk mmọ. (Ex. 1:13, 14; 3:6-9) Edi ekem mmọ ẹma ẹfre ofụri ufen oro ẹnyụn̄ ẹyom uwem mmọ afiak eketie nte ekesitiede. Utu ke mmọ ndikụt se Jehovah anamde ọnọ mmọ idahaemi, mmọ ẹma ẹmek nditi se mmọ ẹkekotde inem uwem. Ido oro ama ayat Jehovah etieti.—Num. 11:10.

7. Nso ikan̄wam sista kiet okûtie ukere nte uwem imọ akpafiakde eketie nte ekesitiede?

⁷ Nso idin̄wam nnyịn ikûtie ukere nte uwem nnyịn akpafiakde eketie nte ekesitiede? Imekeme ndikpep n̄kpọ nto sista kiet emi ọkọtọn̄ọde utom Bethel ke 1945 ke Brooklyn. Nte ini akakade, enye  ama edidọ brọda kiet emi okonyụn̄ odude ke Bethel n̄ko, ndien mmọ ẹma ẹdu do ke ediwak isua. Edi ke 1970, ebe esie ama ọduọ udọn̄ọ. Enye ọdọhọ ke ini ebe imọ ọdiọn̄ọde ke imọn̄ isọp ikpa, ke enye ama ọnọ imọ item emi edin̄wamde imọ imọ ima ikpa. Ebe esie ọkọdọhọ enye ete: “Ndọ nnyịn ama enem. Ndọ ediwak owo isinemke ntre.” Edi enye ama ekpe enye ubọk ete enye okûtak ndikere mban̄a ndinem n̄kpọ emi mmimọ ikesidianade ntre inam, kpa ye edide enye eyesiti mme n̄kpọ oro; ke ama aka ko, enye idinen̄ekede ifụhọ aba. Enye ama ọdọhọ n̄ko yak enye okûfụhọ ukaha okûnyụn̄ udiọk idemesie esịt uban̄a se iwọrọde enye, yak enye akam ọkọm Abasi ke kpukpru edidiọn̄ emi mmimọ ikenyenede. Enye ama onyụn̄ ọdọhọ ke imọdiọn̄ọ ke Abasi esinam owo ekeme nditi n̄kpọ. Ndi idịghe eti item ke brọda oro ọkọnọ n̄wan esie oro?

8. Didie ke item brọda oro akan̄wam n̄wan esie?

⁸ Sista oro ama anam se ebe esie ọkọdọhọde enye. Enye ama ọsọn̄ọ ada anam n̄kpọ Jehovah tutu esịm n̄kpa ini enye edide isua 92. Isua ifan̄ mbemiso enye akpade, enye ọkọdọhọ ke imọ imokop inem uwem etieti ofụri isua 63 emi inamde utom ofụri ini inọ Abasi. Enye ọkọdọhọ ke se inam uwem enem imọ ntre edi imọ ndinyene ndima nditọete ke ofụri ererimbot, nnyụn̄ ndori enyịn ndidiana ye mmọ ke nsinsi ke Paradise nnam n̄kpọ Jehovah emi edide ata Abasi ye Akwa Andibot nnyịn. * Sista oro okowụk enyịn ke se Jehovah ọn̄wọn̄ọde ndinam ke ini iso. Imekeme ndikpep ediwak n̄kpọ nto enye!

9. Mmanie ke ekeme ndinen̄ede nsọn̄ nnyịn ndifen? (Leviticus 19:18)

⁹ Kot Leviticus 19:18. Ndusụk ini esinen̄ede ọsọn̄ ndifen eyenete, akpan ufan nnyịn, m̀mê owo ubon nnyịn emi eduede nnyịn. Enyene sista kiet emi sista en̄wen  ọkọdọhọde ke enye eyịp okụk imọ. Ekem ko, sista emi okodoride enye inọ do ama edikpe enye ubọk, edi n̄kpọ oro ama enen̄ede abiak enye, enye inyụn̄ ikanke isio ke esịt. Ndi akanam etie fi ntre? Ekpededi owo idorike nnyịn inọ akpa, n̄kpọ esitịbe ọnọ ata ediwak nnyịn emi ayatde nnyịn etieti, tutu nnyịn ikere ke nnyịn idikemeke ndisio n̄kpọ oro ke esịt tutu amama!

10. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ọkpọsọn̄ nnyịn ndifre se owo akanamde nnyịn?

¹⁰ Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ọkpọsọn̄ nnyịn ndisio se owo akanamde nnyịn mfep ke esịt? N̄kpọ kiet edi nditi ke Jehovah okụt kpukpru n̄kpọ. Enye ọdiọn̄ọ kpukpru se iwọrọde nnyịn, onyụn̄ okụt ini emi ẹfịkde nnyịn. (Heb. 4:13) Esifịna enye ndikụt nnyịn ibọde ufen. (Isa. 63:9) Ndien enye ọn̄wọn̄ọ ke ama ekem, iyanam kpukpru ufen emi ibọde ke ntak se mme owo ẹnamde nnyịn etre.—Edi. 21:3, 4.

11. Ntak emi nnyịn ndisio n̄kpọ ke esịt edide ke ufọn nnyịn-e?

¹¹ Inaha ifre n̄ko ke ima isio se owo akanamde nnyịn ke esịt, ke inam idem nnyịn ufọn. Sista emi ẹkedoride inọ do ama edikụt ke emi edi akpanikọ. Nte ini akakade, enye ama edisio n̄kpọ oro ke esịt. Enye ama edikụt ke edieke ifende inọ owo, ke Jehovah eyefen ọnọ nnyịn n̄ko. (Matt. 6:14) Enye ama ọdiọn̄ọ ke se sista oro akanamde ama ọdiọk, edi enye ama ebiere ndisio n̄kpọ oro ke esịt. Oro ama anam esịt enen̄ede enem enye, onyụn̄ anam enye akan ese n̄kpọ Abasi anam.

12. Nso ke 1 John 3:19, 20 ekpep nnyịn?

¹² Kot 1 John 3:19, 20. Owo ndiduọhọ idemesie idịghe esen n̄kpọ. Esịt esimia ndusụk owo ufen aban̄a se mmọ ẹkenamde mbemiso mmọ ẹdidụk esop Abasi. Eke ndusụk owo esidi se mmọ ẹkenamde ke mmọ ẹma ẹkena baptism. (Rome 3:23) Esidọn̄ nnyịn ndinam se ifọnde. Edi “kpukpru nnyịn idedue ediwak ini.” (Jas. 3:2; Rome 7:21-23) Kpa ye emi mîsinemke nnyịn esịt ama amia nnyịn ufen, esịt ndimia nnyịn ufen ekeme ndifọn ye nnyịn. Asan̄a didie ọfọn? Sia ekeme ndinam ikpụhọde inyụn̄ ibiere ke nnyịn idifiakke inam utọ ndudue oro aba.—Heb. 12:12, 13.

13. Ntak emi mîkpanaha iyak esịt amia nnyịn ufen akaha-a?

¹³ Mfịna emi esidude edi ke imekeme ndika iso mmia idem nnyịn ufen ke n̄kpọ emi ima ikakabade esịt yak Jehovah owụt ke imefen inọ nnyịn. Utọ ekikere oro ekeme ndinam owo ata ibak. (Ps. 31:10; 38:3, 4) Asan̄a didie edi ntre? Enyene sista kiet emi esịt akakade iso amia enye ufen ke idiọkn̄kpọ emi enye akanamde. Enye ọkọdọhọ ete: “N̄kekere ke ufọn idụhe ami ndisịn idem nnam n̄kpọ Abasi, sia eketie nte mmọdiọk n̄kan se Abasi anyan̄ade.” Ediwak nnyịn imekeme ndikere se sista oro ekekerede oro. Ntre ana inen̄ede ikpeme mbak nnyịn idiyak esịt amia nnyịn ufen akaha. Kere nte esịt ekpenemde Satan edieke nnyịn ikpọdọhọde ke nnyịn inyeneke ufọn ndomokiet aba, ke ini edide Jehovah ke amama nnyịn!—Men 2 Corinth 2:5-7, 11 domo.

14. Ikpanam didie idiọn̄ọ ke Jehovah ke amama nnyịn?

¹⁴ Edi imekeme ndisụk n̄kere, ‘Nnam didie ndiọn̄ọ ke Jehovah ke amama mi?’ Afo ndikam mbobụp mbụme oro owụt ke udiọkke ukan se Jehovah efende. Enyọn̄-Ukpeme ọkọdọhọ ediwak isua ko ete: “Nnyịn [imekeme] ndikụt nte ituakde ukot inyụn̄ iduọde ediwak ini idụk ndusụk ndiọi edu oro ẹma ẹkedọn̄ n̄kam ke  akani usụn̄uwem nnyịn akan nte nnyịn ikekerede. . . . Kûduọk idotenyịn. Kûbiere ete ke imanam idiọkn̄kpọ oro edidahado nnọ mîdụhe. Oro akam edi nte Satan akpamade nnyịn ikere n̄kpọ. Akpanikọ oro nte afo omokop mfụhọ onyụn̄ ayat esịt ye idemfo edi uyarade ke idemesie nte ke afo ukaha anyan ukaha. Kûkpa mba ndiwọn̄ọde mbịne Abasi ke nsụhọdeidem ye esịt akpanikọ, oyomde edidahado esie ye edinam asana ye un̄wam. Ka bịne enye nte emi eyen akade ebịne ete esie ke ini odude ke mfịna, inamke n̄kpọ m̀mê aka ebịne enye ikafan̄ ke ukem mmeme oro, ndien Jehovah ke mfọnido eyenọ fi un̄wam ke ntak ima esie oro owo mîdotke.” *

15-16. Esitie ndusụk owo didie ke idem mmọ ẹma ẹdiọn̄ọ ke Jehovah ke amama mmimọ?

¹⁵ Ediwak ikọt Jehovah ẹsikop ndọn̄esịt mmọ ẹma ẹdidiọn̄ọ ke Jehovah ke amama mmimọ. Ke uwụtn̄kpọ, mbụk sista kiet emi ẹkewetde ke “Bible Okpụhọde Mme Owo” ama an̄wam brọda kiet etieti. Sista oro ọkọdọhọ ke mme n̄kpọ se iketịbe inọ imọ ke ini edem ama anam ọsọn̄ imọ ndinịm ke Jehovah ekeme ndima utọ owo nte imọ. Enye okosụk ekekere ntre ediwak isua ke enye ama akana baptism. Edi nte enye ekedinen̄erede etie ekere nte Jesus ekedikpade afak nnyịn, enye ama ọtọn̄ọ ndinim ke Jehovah ama imọ. *

¹⁶ Didie ke mbụk esie oro akan̄wam brọda oro? Brọda oro ama ewet ete: “Ini n̄kedide ekpri mma nsise ndise idan̄, ama onyụn̄ ọsọn̄ mi nditre. Ndondo emi mma mfiak nse. Mma n̄ka mbịne mbiowo ndọhọ ẹn̄wam mi, ke nnyụn̄ n̄kpụhọde. Mbiowo ẹma ẹnam mi n̄kụt ke Jehovah ama mi, ke oyonyụn̄ atua mi mbọm. Edi enyene mme ini emi nsikerede ke n̄wọrọke n̄kpọ ndomokiet, ke Jehovah ikemeke-keme ndima mi. Mbụk sista oro ama enen̄ede an̄wam mi. Mmedikụt idahaemi ke mma n̄kere ke Jehovah ikemeke ndifen idiọkn̄kpọ mi, ke etie nte ndọhọ enye ke n̄kpa emi Eyen esie akakpade ikemke ndifen idiọkn̄kpọ mi. Mmafat itie emi ibuotikọ oro esịnede nnịm man mmen n̄kot nnyụn̄ ntie n̄kere ini  ekededi emi esịt ọdọhọde mi ke n̄wọrọke n̄kpọ ndomokiet.”

17. Nso ikan̄wam apostle Paul okûyak esịt amia enye ufen akaha?

¹⁷ Mme mbụk ntem ẹsinam iti apostle Paul. Enye ama anam ata ndiọi n̄kpọ mbemiso enye akakabarede edi Christian. Kpa ye emi enye ekesitide ndiọi n̄kpọ oro, enye ikatakke ke ndikere mban̄a mmọ. (1 Tim. 1:12-15) Enye akada nte ke imọ ke Abasi ọkọnọ Jesus edikpa ọnọ. (Gal. 2:20) Oro ama an̄wam enye okûyak esịt amia enye ufen akaha, onyụn̄ an̄wam enye ada ofụri odudu esie anam n̄kpọ Jehovah ke enye ama akakabade edi Christian.

18. Nso ke ikpep ke ibuotikọ emi?

¹⁸ Nso ke ikpep ke emi ima ikeneme n̄kpọ ita emi ẹkemede ndinam nnyịn itak ke ndikere se ima iketetịbe ibe? (1) Nnyịn ndisikeme nditi nti n̄kpọ emi ẹketịbede ẹnọ nnyịn edi enọ Abasi; edi inamke n̄kpọ m̀mê uwem ekenem nnyịn didie ke ini edem, uwem edinem ke Paradise ikan. (2) Mme owo ẹkeme ndinam se ibiakde nnyịn, edi ima ifen inọ mmọ, iyekeme ndise n̄kpọ Abasi nnam. (3) Nnyịn ndiyak esịt amia nnyịn ufen akaha idiyakke inam n̄kpọ Jehovah ye idatesịt. Ntre yak inịm ke Jehovah efen ọnọ nnyịn ukem nte Paul ekenịmde.

19. Inam didie idiọn̄ọ ke ima isịm Paradise nnyịn idisitịghi n̄kpọ ndomokiet emi edinamde nnyịn ifụhọ?

¹⁹ Imenyene idotenyịn ke iyodu uwem ke nsinsi. Ndien ama esịm Paradise, nnyịn idisitịghi n̄kpọ ndomokiet emi edinamde nnyịn ifụhọ. Bible etịn̄ se iditịbede ini oro ete: “Owo iditịghi aba mme akpa n̄kpọ.” (Isa. 65:17) Kere nte editiede: Ndusụk nnyịn imanam n̄kpọ Jehovah tutu esịm usọn̄, edi ini oro iyafiak idi n̄kparawa. (Job 33:25) Ntre yak ibiere ke nnyịn iditakke ke nditie n̄kere se ima iketịbe ibe. Utu ke oro, yak iwụk enyịn ke ini iso, inyụn̄ inam kpukpru se ikemede man idu do!