1-2. Tũtonya kũatĩĩa ata ũtao wa Nthimo 4:25? Nengane ngelekany’o.

KWASŨANĨA ngelekany’o ii iatĩĩe. Ya mbee nĩ ya mwĩĩtu-a-asa mũkũũ ũkũlilikana maũndũ maseo ala watanĩaa e wa mũika. O na kau yu tũĩ e na mathĩna maingĩ, nũtw’ĩte kwĩka kĩla ũtonya ũthũkũminĩ wa Yeova. (1 Ako. 15:58) Ũndũ ũla ũsũanĩaa kĩla mũthenya nĩ yĩla we na endwa make makatanĩa kwĩkala thayũ Ngai atw’ĩkĩthya maũndũ meũ ĩtunĩ na nthĩ. Ya kelĩ nĩ ya mwĩĩtu-a-asa ũkũlilikana ĩvinda waũmĩiw’e mũno nĩ Mũklĩsto ũngĩ, ĩndĩ atw’ĩte kũlea kũtinda asũanĩĩte kĩu nĩ kana ndakoveee ũthatu ngoonĩ. (Ako. 3:13) Ya katatũ nĩ ya mwana-a-asa ũkũlilikana nesa mavĩtyo weekie, ĩndĩ kĩla ũtw’ĩte kwĩka nĩ kũendeea kwĩkala e mũĩkĩĩku.​—Sav. 51:⁠10.

² Aklĩsto asu atatũ matuteny’e ũndũnĩ wĩva? Onthe nĩmeũlilikana maũndũ ma tene, ĩndĩ maiũtindĩa kũmasũanĩa. Vandũ va ũu, mekĩĩte kĩthito metho moo “masisye o mbee” kũla maendete.​—Soma Nthimo 4:⁠25.

3. Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito metho maitũ “masisye o mbee” kũla tũendete?

³ Nĩkĩ twaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito metho maitũ “masisye o mbee” kũla tũendete? Mũndũ ũkũthi asyaĩtye ĩtina kĩla ĩvinda ndesa kũthi nesa nũndũ aendaa ailũa. O ta ũu, tũyĩsa kũmũthũkũma Yeova nesa ethĩwa tũkatindaa tũsũanĩĩte maũndũ ma tene.​—Luka 9:⁠62.

4. Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

⁴ Ĩsomonĩ yĩĩ, twĩneenea itei itatũ itonya kũtũkwatya na tũyambĩĩa kũtinda tũsũanĩĩte mũno maũndũ ma tene. * Itei isu  nĩ: (1) kwĩliĩla maũndũ ma tene, (2) kwoveea ũthatu ngoonĩ, na (3) kũandũĩka mũno. Tũineenea itei isu, tũkoonaa ũndũ myolooto ya Mbivilia ĩtonya kũtũtetheesya twĩkĩe kĩthito tũvikĩe maũndũ “ala me mbee,” vandũ va kũtinda tũsũanĩĩte ‘maũndũ ala twatiie ĩtina.’​—Avi. 3:⁠13.

5. Ĩandĩko ya Mũtavan’ya 7:10 yĩtũvatĩte kwĩka ata?

⁵ Soma Mũtavan’ya 7:10. Mũsoa ũsu ndũnatũvata kũkũlya: “Nĩkĩ mĩthenya ya tene yaĩ mĩseo?” Nĩkĩ? Nũndũ Yeova nĩwe ũtũnengete mũthĩnzĩo ũsu wa kũlilikana maũndũ maseo. Ĩndĩ mũsoa ũsu wasya: ‘Ndũkasye, Kĩtumi nĩ kyaũ kya mĩthenya ya tene kwĩthĩwa kavaa kwĩ ĩno?’ Mũsoa ũsu wĩtũtetheesya kwona kana thĩna ũlikaa twaelekany’a ĩvinda ya tene na yĩĩ tũĩ, na ĩndĩ tũyambĩĩa kũsũanĩa kana oyu maũndũ maitũ nĩ mathũku kwĩ tene. Mbivilia ĩngĩ ĩalyũlĩte mũsoa ũsu ũũ: “Ndũkakũlye, ‘Nĩkĩ kwaĩ kũseo ĩvindanĩ ya tene kũte ũmũnthĩ?’ Nũndũ ĩkũlyo yĩu ti ya mũndũ mũĩ.”

6. Nĩkĩ ti ũndũ wa ũĩ kũtinda tũsũanĩĩte kana mĩthenya ya tene yaĩ kavaa? Nengane ngelekany’o.

⁶ Nĩkĩ ti ũndũ wa ũĩ kũtinda tũsũanĩĩte kana mĩthenya ya tene yaĩ kavaa? Kĩtumi nũndũ kwĩliĩla maũndũ ma tene kũtumaa kĩlĩko kitũ kĩlilikana maũndũ ala maseo me moka. Kana kũkatuma tũlwa nĩ mathĩna ala matũkwatie ĩvinda yĩu. Kwasũanĩa ngewa ya Aisilaeli. Mauma Misili, nĩmoolilwe na mĩtũkĩ ũndũ mathĩnĩaa kw’o. Na vandũ va ũu, mambĩĩa kũtinda masũanĩĩte lĩu wĩ mũyo ũla maĩsaa. Maasya: “Nĩtũũlilikana makũyũ ma manzĩnĩ ala twaĩsaa Misili mana; na mongũ, na matikitiki, na ĩtũngũũ sya liki, na itũngũũ, na itũngũũ sya sumu.” (Mot. 11:⁠5) Ĩndĩ kwa w’o maĩsaa lĩu ũsu “mana”? Aiee. Maĩvĩie lĩu ũsu mũno nũndũ ĩvinda yĩu maĩ ngombo, na Amisili mamathũkũmĩthasya mũno. (Kuma 1:13, 14; 3:6-9) Ĩndĩ, Aisilaeli nĩmoolilwe nĩ mathĩna asu, na mambĩĩa kwĩlĩila maũndũ ma tene. Matwie kũtinda masũanĩĩte moseo ma tene vandũ va kũvindĩĩsya ũseo ũla Yeova waĩ anameka. Kĩu kyatumie Yeova ew’a woo mũno.​—Mot. 11:⁠10.

7. Nĩ kyaũ kyasũvĩie mwĩĩtu-a-asa ũmwe ndakakwatw’e nĩ kĩtei kya kwĩliĩla maũndũ ma tene?

 ⁷ Tũtonya kwĩka ata tũikakwatw’e nĩ kĩtei kya kwĩliĩla maũndũ ma tene? Kwa eka twone ngelekany’o ya mwĩĩtu-a-asa ũmwe wambĩĩe kũthũkũma Mbetheli ya Brooklyn mwaka wa 1945. Ĩtina wa myaka yĩana ũna, nĩwatwaiwe nĩ mwana-a-asa wathũkũmaa o vau Mbetheli, na maendeea kũthũkũma vau myaka mingĩ. Ĩndĩ mwakanĩ wa 1976, mũũme nĩwawaie. Yĩla mũũme wamanyie kana nũkũkw’a, nĩwamũnengie ũtao ũtonya kwĩsa kũmũtetheesya omĩanĩsye na kyeva kya kũkw’ĩĩwa. Amwĩie: “Nĩtwĩkalanĩtye nesa kuma twatwaana. Ti aingĩ mekalanasya ũndũ twĩkalanĩtye.” Ĩndĩ asyokie amũtaa ũũ: “O na kau ndũkolwa nĩ moseo ala twonete, ndũkatindĩae kũsũanĩa maũndũ ma tene. Kyeva kyaku kĩkaolekaa o ũndũ ĩvinda yĩvĩtĩte. Ndũkaaĩtĩkĩle kũkw’a ngoo mũno, na ndũkemakĩae mũno. Tũngaa mũvea nũndũ wa moseo asu twonete tũimũthũkũma Yeova. . . . Ngai nĩwe ũtũnengete mũthĩnzĩo ũsu wa kũlilikana maũndũ maseo.” Ũsu waĩ ũtao mũseo, ti w’o?

8. Mwĩĩtu-a-asa witũ atethekie ata aatĩĩa ũtao wa mũũme?

⁸ Mwĩĩtu-a-asa witũ nĩwaatĩĩie ũtao wa mũũme. Nũndũ wa ũu, aendeeie kũmũthũkũma Yeova e mũĩkĩĩku nginya yĩla wakwie e wa myaka 92. Myaka yĩana ũna atanakw’a, aisye: “Nasũanĩa myaka mbee wa 63 ĩla nĩmũthũkũmĩte Yeova nĩ ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe, no nasye nĩthĩĩtwe na ĩvinda ĩseo vyũ.” Nĩkĩ waisye ũu? Aeleisye atĩĩ: “Kĩla kĩtumaa mũndũ ekala e mwĩanĩe nĩ kũmanya e na ana-a-asa na eĩtu-a-asa aseo ki, na e na wĩkwatyo wa kwĩkala namo nthĩ nzaũ tene na tene, maimũthũkũma Mũmbi witũ Mũnene, ũla nĩwe Ngai wa w’o weka, Yeova.” * Ĩsu nĩ ngelekany’o nzeo vyũ ya mũndũ weekĩie kĩthito metho make masisye o mbee kũla ũendete!

9. Kwosana na Alivai 19:18, nĩ ĩndĩĩ mũno mũno tũtonya kwoveea ũthatu ngoonĩ?

⁹ Soma Alivai 19:18. Nĩ laisi mũno kwoveea ũthatu ngoonĩ yĩla twaũmĩw’a nĩ Mũklĩsto ũngĩ, mũndũ twĩ ndũũ, kana mũndũ wa mũsyĩ. Kwa ngelekany’o, ve mwĩĩtu-a-asa ũmwe wailĩĩile mwĩĩtu-a-asa ũngĩ kĩkundinĩ kana nũmũyĩe mbesa. Yĩla wesie kũmanya ti we ũmũyĩĩte, nĩwamwĩtisye ũekeo. Ĩndĩ mwĩĩtu-a-asa ũla wavĩtĩw’e athatie mũno na weethĩa etinda asũanĩĩte kĩu. Waaĩka ta mwĩĩtu-a-asa ũsu wavĩtĩiw’e? O na ethĩwa tũyaakwatwa nĩ ũndũ ta ũsu, nĩvatonyeka ũkethĩa aingĩ maitũ ve ĩvinda twoveeie ũthatu ngoonĩ na weethĩa twĩona ta tũtakesa kũekea ũla ũtũvĩtĩsye.

10. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twamanya nĩtwoveee ũthatu ngoonĩ?

¹⁰ Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twamanya nĩtwoveee ũthatu ngoonĩ? Mbee, manya kana Yeova ethĩawa ene kĩla kĩndũ. Nĩwonaa maũndũ onthe ala meũtũkwata. Ta kwa ngelekany’o, nĩwĩthĩawa ene yĩla andũ matwĩka ũndũ ũtaĩle. (Aevl. 4:13) Yĩla tũũthĩna, nũthĩnĩkaa. (Isa. 63:⁠9) Na atwathĩte kana akatũvetangĩa mathĩna onthe ala matũkwatĩte nũndũ wa kwĩkwa maũndũ mataĩle.​—Ũvu. 21:3, 4.

11. Tũtethekaa ata yĩla twaveta ũthatu ngoonĩ?

¹¹ Ũndũ ũngĩ twaĩle kwĩkala twĩsĩ nĩ kana, ithyĩ ene nĩtũtethekaa yĩla twaveta ũthatu ngoonĩ. Kĩu nĩ kĩndũ ũla mwĩĩtu-a-asa wavĩtĩiw’e wesie kũelewa. Ĩtina wa ĩvinda, nĩwaekeie mwĩĩtu-a-asa ũsu. Nĩwamanyie kana yĩla twaekea angĩ, now’o Yeova ũtũekeaa. (Mt. 6:14) O na kau ndaavũthĩĩsya kĩla mwĩĩtu-a-asa ũsu ũngĩ wamwĩkie kana akavanga ti ta ũvĩtĩw’e, nĩwatwie kũveta ũthatu ngoonĩ. Kĩu kyatumie ekala e mũtanu mũnango, na kyamũtetheesya kũtũnga kĩlĩko kyake ũthũkũminĩ wa Yeova.

12. Ĩandĩko ya 1 Yoana 3:19, 20 yonanĩtye ũndũ wĩva wĩkĩkaa?

¹² Soma 1 Yoana 3:​19, 20. Ithyonthe nĩtũandũĩkaa mavinda kwa mavinda. Amwe maandũĩkaa nũndũ wa mavĩtyo meekie matemanyĩĩtye ũw’o. Namo angĩ maandũĩkaa nũndũ wa mavĩtyo meekie maminĩte kũvatiswa. Ũsu ti ũndũ mũeni andũnĩ. (Alo. 3:23) Kwa w’o, vai mũndũ ũtendaa kwĩka ũla ũseo. Ĩndĩ “ithyonthe nĩtũlulutĩkaa mavinda maingĩ.” (Yak. 3:2; Alo. 7:21-23) Na o na kau vai mũndũ wendete kũandũĩka, mavinda angĩ nũseo kwĩyĩandũa. Nĩkĩ? Nũndũ kũandũĩka no kũtume tũlũnga matambya maitũ na kũitũsũvĩa tũikasyokee mavĩtyo maitũ.​—Aevl. 12:12, 13.

13. Nĩkĩ twaĩle kwĩsũvĩa tũikakwatw’e nĩ kĩtei kya kũandũĩka mũno?

¹³ Kĩvathũkany’o na ũu, mavinda angĩ nĩtũtonya kũandũĩka mũno. Na ũu nĩ kwasya, nĩtũtonya kwĩkala tũandũĩkĩte o na ĩtina wa kwĩlila na kũĩkĩĩthw’a nĩ Yeova kana nũtũekeete. Kũandũĩka mũno ti kũseo. (Sav. 31:10; 38:3, 4) Nĩkĩ? Kwa eka twone ngelekany’o ya mwĩĩtu-a-asa wekalile ĩvinda yĩasa aiandũĩka nũndũ wa naĩ weekie tene. Aisye atĩĩ: “Noonaa neekĩa kĩthito nĩmũthũkũme Yeova nĩĩthĩwa ndyĩnosya o mana nũndũ noonaa ndakandangĩĩa.” Aingĩ maitũ nĩtũtonya kwĩthĩwa tũsũanĩaa ta mwĩĩtu-a-asa ũsu. Ĩndĩ nĩ ũndũ wa vata twĩsũvĩe tũikakwatw’e nĩ kĩtei kya kũandũĩka mũno. Na nengĩ, kwasũanĩa ũndũ Satani ũtonya kũtana oona tũyĩyĩkĩsya ngoo, na we Yeova mwene ndaatwĩkĩsya ngoo!​—Sianĩsya na 2 Akolintho 2:5-7, 11.

14. Tũtonya kũmanya ata kana Yeova ndaatwĩkĩsya ngoo?

¹⁴ Ĩndĩ no tũtiwe tũyĩkũlya atĩĩ, ‘Ndonya kũmanya ata kana kwa w’o Yeova ndaambĩkĩsya ngoo?’ Ũsengy’o nĩ kana, kwĩkũlya ĩkũlyo yĩu kwĩonany’a kana nĩwĩsĩ Yeova no akũekee.  Myaka mingĩ mĩvĩtu, ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yaisye ũũ: “[No twĩyĩthĩe] tũilulutĩka na kũvalũka ĩngĩ na ĩngĩ nũndũ wa kĩmanyĩo kĩna kĩthũku kyatũkwatĩte mũno tũtambĩĩe kũmũthũkũma Ngai. . . . Ndũkakw’e ngoo. Ndũkone ta wĩkĩte naĩ ũtesa kũekewa. Kĩu nĩkyo Satani ũkwenda ũsũanĩe. Manya kana kũandũĩka na kũthata nũndũ wa kĩla wĩkĩte kwĩonany’a nesa kana ndwĩ mũndũ mũthũku, na Yeova no akũekee. Ndũkaanow’e nĩ kũmwĩkaĩla Ngai na kĩthing’ĩĩsyo wĩnyivĩtye nĩ kana akũekee, akũthesye, na aikũtetheesya. Neena na Yeova o tondũ mwana ũneenaa na ĩthe avĩtya, o na ethĩwa wĩmwĩtya ũekeo mavinda meana ata nũndũ wa wonzu o ũla ũla, nake akakwony’a mumo wake na aikũtetheesya nũndũ we e ũseo mwingĩ.” *

15-16. Amwe mew’aa ata mamanya kana Yeova ndaamekĩsya ngoo?

¹⁵ Andũ aingĩ ma Yeova nĩmakiakiĩtw’e nĩ kũmanya kana ndaamekĩsya ngoo. Kwa ngelekany’o, myaka kauta mĩvĩtu, mwana-a-asa ũmwe nĩweekĩiwe vinya nĩ ngewa yaĩ kĩla kĩlungunĩ kĩtawa, “Mbivilia Nĩalyũlaa Andũ.” Ngewa ĩsu yaĩ ya mwĩĩtu-a-asa wawetie kana navu ĩtina nĩwakwatiwe nĩ maũndũ mathũku, na kĩu kyatumaa aemwa nĩ kũĩkĩĩa kana Yeova no amwende. O na mwĩĩtu-a-asa ũsu aminĩte kũvatiswa no weew’aa ũu. Ĩndĩ yĩla wavindĩĩisye mũno ĩũlũ wa wovosyo, mawoni make nĩmavĩndũkie. *

¹⁶ Ngewa ĩsu yatetheeisye ata ũla mwana-a-asa? Mwana-a-asa ũsu aandĩkie atĩĩ: “Nĩ mũnini nĩnakwatĩtwe mũno nĩ mavisa ma ũlaalai. Na o mĩtũkĩ, kĩmanyĩo kĩu nĩkĩnangwatie ĩngĩ. Ĩndĩ nĩnĩnakũlilye atumĩa mandetheesye, na nĩnĩtatĩte mũno kũekana nakyo. Atumĩa nĩmekĩĩte kĩthito mandĩkĩĩthye kana Ngai nũmbendete na nũmbekeete. Ĩndĩ mavinda amwe nĩw’aa nĩ vathei vyũ, na nonaa Yeova ta ũtesa kũmbenda. Ngewa ya [mwĩĩtu-a-asa ũsu] ĩnandethisye mũno. Ĩnatumie nĩmanya kana, yĩla nasũanĩa atĩ Ngai ndesa kũndekea, nĩ ta nĩthĩawa ndyasya kana nthembo ya Mwana wake ndĩsa kũvw’ĩka naĩ syakwa.  Nĩnĩnatilile ĩthangũ yĩla yĩ na ngewa ĩsu nĩ kana ngamĩsomaa na ndimĩvindĩĩsya kĩla ĩvinda nambĩĩa kwĩw’a nĩ vathei.”

17. Mũtũmwa Vaulo eekie ata nĩ kana ndakakwatw’e nĩ kĩtei kya kũandũĩka mũno?

¹⁷ Ngewa ta isu itũlilikanasya ngewa ya mũtũmwa Vaulo. Nĩweekĩte maũndũ mathũku mũno atanamba kũtw’ĩka Mũklĩsto. Ĩndĩ o na kau ndaaũlwa nĩ naĩ syake, ndatindĩaa kũisũanĩa. (1 Tim. 1:12-15) Nĩwaĩkĩĩe vyũ kana nthembo ya wovosyo yaĩ mũthĩnzĩo Ngai wamũnengete we mwene. (Aka. 2:20) Kĩu kyamũsũvĩie ndakakwatw’e nĩ kĩtei kya kũandũĩka mũno, na nũndũ wa ũu, atũngie kĩlĩko kyake ũthũkũminĩ wa Yeova nĩ kana amũnenge kĩla kĩseo vyũ.

18. Tweemanyĩsya kyaũ?

¹⁸ Kũneenea itei ila syawetwa ĩsomonĩ yĩĩ kwatũmanyĩsya kyaũ? (1) Yeova nĩwe ũtũnengete mũthĩnzĩo wa kũlilikana maũndũ maseo. Ĩndĩ o na ethĩwa maũndũ maitũ maseũvĩte ata tene, makeethĩwa me maseango yĩla Ngai ũkatw’ĩkĩthya maũndũ meũ ĩtunĩ na nthĩ. (2) Andũ nĩmatonya kũtũũmĩsya. Ĩndĩ twamaekea, nĩtũkwataa vinya wa kũthi na mbee. (3) Kũandũĩka mũno no kũtũvate kũmũthũkũma Yeova na ũtanu. Kwoou, o ta Vaulo, nĩtwaĩle kũĩkĩĩa kana Yeova nĩwatũekeie.

19. Twĩsĩ ata kana maũndũ matw’ĩkĩthw’a meũ tũikathĩnĩka nũndũ wa maũndũ ma tene?

¹⁹ Twĩ na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene. Ngai atw’ĩkĩthya maũndũ meũ, tũikasyoka kũlilikana maũndũ mathũku. Mbivilia yaĩtye ũũ ĩũlũ wa ĩvinda yĩu: “Maũndũ ma mbee matikalilikanwa.” (Isa. 65:17) Kwamba kũsũanĩa ũndũ ũũ: Amwe maitũ twambĩĩe kũmũthũkũma Yeova twĩ ma mũika na yu twĩ akũũ. Ĩndĩ ĩvinda yũkĩte, tũkasyokea ũika witũ. (Yovu 33:25) Kwoou nĩtũtw’ei vyũ kana tũikatindĩaa kũsũanĩa maũndũ ma tene. Na ekai twĩkĩe kĩthito metho maitũ masisye o mbee, na tũyĩka kyonthe kĩla tũtonya twĩĩthĩwa vo yĩla maũndũ makethĩwa me meũ!