1-2. Se dondo kwaghwan u a lu ken Anzaakaa 4:25 la nena? Tese ikyav.

HEN ASE sha akav a a dondo ne. Anmgbian u kwase ugen u beenyol ngu henen sha akaa a doon a yange er ken uma na ken anyom a karen ken ijime la yô. Er hegen a ban a mbamtaver ken uma na ga nahan kpa, ngu nôngon eren kwagh u a fetyô la cii sha ci u Yehova. (1 Kor. 15:58) Hanma iyange yô, ngu a ta ashe a nenge er un man tsombor na kua azende a na ve lu imôngo ken paradiso yô. Anmgbian u kwase ugen di ngu umbur er anmgbian ugen ken tiônnongo yange hii un yô, kpa a dugh kwagh la ken ishima na kera. (Kol. 3:13) Anmgbian ugen di umbur kwagh u bo u yange er yô, kpa a hemba veren ishima na sha u eren kwagh u un fetyô cii hegen ne sha er una za hemen u civir Yehova sha mimi yô.—Ps. 51:10.

² Kwagh u Mbakristu mba utar mban zua nena? Ve mbara cii umbur kwagh u yange er ve ken ijime yô, kpa mba shin henen sha akaa la hanma shighe ga. Mba “nengen sha hemen jighilii” sha mlu u ken hemen la.—Ôr Anzaakaa 4:25.

3. Er nan i gbe u se “nengen sha hemen jighilii” sha mlu u ken hemen laa?

³ Er nan i gbe hange hange u u “nengen sha hemen jighilii” sha mlu u ken hemen laa? Aluer or ngu zenden man ashe a nan nga ken ijime yô, nana fatyô u zan sha gbenda jighilii ga. Aluer se kpa se yem henen sha akaa a yange er se, shin sha akaa a yange se er ken ijime la yô, se kera fatyô u civir Yehova sha gbashima er ma se civir un la ga.—Luka 9:62.

4. Ka nyi se lu timen sha mi ken ngeren nee?

⁴ Se lu lamen sha akaa atar ken ngeren ne a aa na alaghga se hide se yem henen sha akaa a yange er se shin a yange se er ken ijime la yô. Ka akaa shon je ne: (1) u tômon ser uma wase ma a lu er yange lu la man (2) u wan kwagh ishima a mbagenev man (3) u nan iyol yase ibo kpishi. Se nguren timen sha akaa ne môm môm yô, se nenge er akaawan a Bibilo aa fatyô u wasen se sha er se kera ver ishima sha akaa a ken ijime la ga, kpa se ver ishima sha “akaa a ken hemen yô.”—Fil. 3:13.

5. Ka nyi Orpasenkwagh 7:10 a kaa ér se de eren ga?

⁵ Ôr Orpasenkwagh 7:10. Aluer u nenge yô, ivur la ngi kaan ér ka kwaghbo u pinen ér: “Ka nyi ayange a tsuaa la yange doo yum nahana?” ga. Iyua i hiden umbur akaa a doon la ka Yehova je a ne se i ye. Kpa ivur la gema kaa ér: “De kaan wer: Ka nyi ayange a tsuaa la a hembe doon a ahegene? ga.” Sha nahan yô, gba u se wa ikyo sha kwagh u tôôn uma wase u ken ayange a karen la va karen sha mlu wase u hegen maa nengen ser hanma kwagh hemba vihin hegen la. Bibilo igen gema ivur ne nahan ér: “Mayange de pin wer, ‘Er nan jim yange akaa hemba doon sha ayange a ngise laa? ga.’ U pinen kwagh nahan la tese kwaghfan ga.”

6. Er nan ve u zeren henen ser uma wase yange hemba doon ken ayange a karen la i tese kwaghfan ga? Tese ikyav.

⁶ Er nan ve u zeren henen ser uma wase yange hemba doon ken ayange a karen la i tese kwaghfan ga? Ka sea henen kwagh sha imba gbenda la nahan yô, kwagh la a na i lu akaa a dedoo a yange er se la tseegh se umbur ye. Maa se hungur a mbamzeyol shin mbamtaver mba yange se tagher a mi la. Ikyav i tesen yô, nenge ase kwagh u er Mbaiserael mba sha ayange a tsuaa la. Yange mba dugh ken Igipiti kera yô, fese nahan hungur ve er uma yange taver ve ken tar la yô. Maa ve hemba veren ishima sha akaayan a dedoo a yange ve yaan la. Ve kaa ér: “Se umbur ishu i lu se yaan ken Igipiti gbilin kua furum man icegher man alabusa mba kiriki man mbatamen man tapania” la. (Num. 11:5) Nahan kpa, mimi mimi yô lu “gbilin” ve lu yan kwaghyan la yee? Mayange ga. Yange Mbaiserael lu yan ican je gande; shighe la ve lu ikpan ken Igipiti nahan i lu eren ve ican kpoghuloo. (Eks. 1:13, 14; 3:6-9) Nahan kpa, ican la cii va hungur ve. Ve hide ve lu tômon uma ve u ken ayange a karen la. Yange ve tsua u veren ishima sha ashighe a doon a ken uma ve u ken anyom a karen la, nahan ve kera ver ishima sha akaa a dedoo a Yehova lu eren sha ci ve la ga. Ieren ve ne yange i na ishima vihi Yehova a ve.—Num. 11:10.

7. Ka nyi yange i wase anmgbian u kwase ugen kera yem u henen ér uma na yange hemba doon ken ayange a karen ken ijime la ga?

⁷ Se er nan ve se palegh u henen kwagh sha imba gbenda nee? Nenge ase ikyav i anmgbian u kwase ugen u yange hii u eren tom shin Betel u ken  Brooklyn ken inyom i 1945 la yô. Yange lu shin Betel anyom nga karen yô, a vôso anmgbian u nomso ugen u un kpa eren tom shin Betel yô, nahan ve za hemen u eren tom shin Betel anyom imôngo. Nahan cii kpa, ken inyom i 1976 la, nom na la gba angev. A kaa ér, yange nom na va fe ér zurum u una kpe yô, a wa un kwagh u una wase un u wan ishima zum u una kpe kera nahan una hingir kwasecôghol la. Nom na kaa a na ér: “Saan se iyol ken ivese yase kpen kpen. Ior kpishi zua a msaanyol ken avese a ve nahan ga.” Nahan kpa shi kaa a na ér: “U hungur a ashighe a dedoo a se eren akaa imôngo la ga, nahan kpa de zeren henen sha mi ga. Shighe a kar tsô, mnyoonom mara ma a hii u panden kure kure. Iyol i de kpen we karen ikyaa inya shin hingir u uren ga. I saan we iyol sha ashighe a se lu imôngo se lu civir Yehova la. . . . Iyua i se lu a mi i umbur kwagh la ka Aôndo a ne se ye.” Sha kpôô yô, kwaghwan la lu u injaa kpen kpen.

8. Anmgbian wase u kwase ne yange dondo kwaghwan u nom na la nahan kwagh la wase un nena?

⁸ Anmgbian wase u kwase ne yange dondo kwaghwan u nom na la. Yange civir Yehova sha mimi zan zan kar kpen shighe u lu anyom 92 la. Anmgbian u kwase ne yange ôr kwagh ugen anyom kar kpuaa cii ve mase kpen ye. A kaa ér: “Ka mea hide mea hen sha tom u m er Yehova ken anyom a hemban 63, sha u eren tom u pasen kwagh hanma shighe ne nahan m kaa mer, m zua a msaanyol ken uma wam kpen kpen.” Sha ci u nyi? A kaa wener: “Kwagh u ka a na i saan se iyol jim jim yô, ka sha ci u se anmgbianev mba nomso man mba kasev cii se mba tsombor môm shi se mba a ishimaverenkeghen i va lun imôngo ken paradiso shin tar, se lu civir Yehova Orgban se u Hemban cii u a lu Aôndo u mimi tswen la gbem sha won.” * Anmgbian u kwase ne yange ver ikyav i dedoo i se fatyô u henen kwagh ker yô; yange ver ishima na sha uityendezwa mba Yehova a er la.

9. Ka hanma shighe alaghga se wa kwagh ishima a or er i ôr ken Levitiku 19:18 nahana?

⁹ Ôr Levitiku 19:18. Ashighe kpishi, ka or a er kwagh a vese u vihin se man or shon a lu anmgbian u ken tiônnongo shin ma ijende yase gayô  ma or u hen tsombor wase yô, i taver se u den nan a kwagh shon. Ikyav i tesen yô, yange anmgbian u kwase ugen wa ugen kwagh iyol ér, a ii un inyaregh kpa kwagh lu nahan ga. Shighe kar yô, anmgbian u kwase u yange wa or kwagh iyol ne va zamber. Nahan kpa, anmgbian u kwase u i wa un aie iyol la yô, kwagh la bee un ken ishima ga. I lu nahan kwagh er u nahan vee? Aluer imba kwagh la ngi a vande eren se ga kpa, alaghga se mbagen kp̣ishi or er kwagh a vese u doon ga, nahan se wa kwagh la ishima ser mayange se de nan a mi ga.

10. Shighe u se we kwagh ishima a or yô, ka nyi ia wase se?

¹⁰ Ka nyi ia wase se zum u se we kwagh ishima a oro? Hiihii yô, gba u se umbur ser Yehova nengen hanma kwagh. Ngu a fa hanma kwagh u a er se cii kua shighe u ior mbagen ve er kwagh a vese i doo ga la kpaa. (Heb. 4:13) Ka sea yaan ican nahan i vihi un kpen kpen. (Yes. 63:9) Shi a tôndo zwa a vese kpaa ér una va bee se a ishimavihin i se zough a mi sha akaa a vihin a ior ve er se la cii.—Mpa. 21:3, 4.

11. Ka sea de mbagenev a kwaghbo yô, kwagh la a wase se nena?

¹¹ Shi doo u se umbur ser ka sea de mbagen a kwaghbo yô, se kpa kwagh la a wase se. Ka kwagh u anmgbian u kwase u yange i wa un aie iyol u se er kwagh na ken ikyumhiange i sha 9 la va mase kaven je la. Yange shighe kar yô, a de anmgbian u kwase u wa un aie iyol la a kwaghbo, a dugh kwagh la ken ishima kera. A kav er ka sea de mbagen a kwaghbo yô, Yehova kpa a de se yô. (Mat. 6:14) Yange lumun a kwagh u anmgbian u kwase la er a na la shin nenge ér ka kwagh u ikyoo ga ze, nahan kpa tsua u den kwagh shon. Kwagh la na yô, hemba saan anmgbian wase u kwase la iyol shi hemba veren ishima na sha u civir Yehova.

12. Ka nyi se fatyô u henen ken 1 Yohane 3:19, 20?

¹² Ôr 1 Yohane 3:19, 20. Se cii ashighe agen ishima ka i na se ibo. U tese ikyav yô, mbagen ishima ka i na ve ibo sha akaa a yange ve er cii ve, ve va mase fan mimi la. Mbagen di ishima ka i na ve ibo sha akaabo a yange ve er zum u ve er batisema kera yô. Akaa ne nga eren se cii. (Rom. 3:23) Ka mimi, ka se soo u eren kwagh u vough. Nahan kpa “se cii ka se nôngo gbeev acin imôngo.” (Yak. 3:2; Rom. 7:21-23) Er ishima ka ia naan se ibo ve i lu kwagh u doon se ga nahan kpa, kwagh la ngu a pande a wase se. Sha ci u nyi? Sha ci u kwagh la ngu a wase se, se sôr uma wase shi se kange ishima ser se kera kimbir eren akaabo la ga.—Heb. 12:12, 13.

13. Er nan ve i gbe u se wa ikyo sha er se palegh u nan iyol yase ibo za karen ikyaa inya?

¹³ Nahan kpa sha vegher ugen di yô, alaghga ishima ia na se ibo a za kar ikyaa inya; inja na yô, zum u se gem ishima shi Yehova a tese ér un de se a kwaghbo kpa ishima ia za hemen u nan se ibo heregh. Aluer ishima na se ibo imba la nahan yô, kwagh la una fatyô u guren se. (Ps. 31:10; 38:3, 4) Se ôr nahan sha ci u nyi? Nenge ase ikyav sha kwagh u anmgbian u kwase ugen u yange ishima zer nan un ibo sha asorabo a ngise er yô. A kaa ér: “Yange m nenge mer ityôkyaa ngi i me nôngo me er Yehova tom a ishima yam cii ga, sha ci u m nenge mer a kera lum a iwasen ga, mo m ngu u me war ga.” Se mbagenev kpa, alaghga se lan er lu anmgbian u kwase ne la ga. Sha nahan yô, gba hange hange u se wa ikyo sha er se palegh u nan iyol yase ibo za karen ikyaa inya yô. Sha ci u nyi? Sha ci u aluer se doo Yehova ishima her man se di se nenge ser se vihi gande nahan se de u civir un yô, kwagh la una doo Satan je a gande!—Nenge 2 Mbakorinte 2:5-7, 11.

14. Se er nan ve se fa ser Yehova gema ijime a vese ér kwagh wase gande ga?

¹⁴ Nahan kpa alaghga se pine ser, ‘Me er nan ve me fa mimi mer Yehova gema ijime a mo ér kwagh wam gande ga?’ Er se pin kwagh nahan je tese ér se hide se na mlumun sha mpin la iyol yase. Ken anyom a karen ken ijime la, Iyoukura ôr kwagh nahan ér: “[Alaghga] se lu nôngon a ieren  i bo i yange se lu a mi cii ve se hii u civir Yehova yô, nahan se lu nôngon gbeev sha ieren shon sha ashighe ashighe sha ci u se mba a fatyô u hemban i ga. . . . Nahan kpa se yina ishima ga. De kuren ikyaa wer u er isholibo i mayange Yehova una de u a i ga ze. Ka kwagh u Satan una soo ér we u hen je la. Er ka u zungwe kpishi shi ishima i vihi u a iyol you yô, tese je ér kwagh wou gande ga. Mayange de vôron u zan hen Aôndo a iyol hiden a mi ijime man a ishima i mimi, sônon un wer a de u a kwaghbo shi a wase u u lu a imoshima i wang shi u de kwaghbo la ga. Za hen a na er wanye u kiriki ka nana lu a zayol ve nan za hen ter u nan nahan. Wanye u kiriki ka nana tagher a zayol môm môm kwa kimbir kimbir kpa, hanma shighe yô nan za ér ter u nan a wase nan. Nahan we kpa de gbe uwer u sônon Yehova wer a wase u ga nahan una wase u, sha ci u erdoo u ka a tese se, a zungwe se mhôônom la.” *

15-16. Mbagen ka vea va mase kaven ér Yehova gema ijime a ve ga nahan i lu ve nena?

¹⁵ Ior mba Yehova kpishi yange ve va kav er Yehova a gem ijime a ve ga nahan, kwagh la sur ve ishima kpen kpen. Ikyav i tesen yô, ken anyom a karen la anmgbian ugen ôr kwagh u orcivir Yehova ugen ken ngeren mba “Bibilo Gem Ior” la, nahan kwagh la kôr un ken ishima kpishi. Anmgbian u kwase u yange i ôr kwagh na ken ngeren shon la kaa ér, akaa a vihin a yange er un ken uma la na yô taver un u lumun ér Yehova una soo un. Yange er batisema anyom imôngo kpa i lu un di ken ishima her er Yehova a tsa a soo un ga nahan. Nahan kpa a tôô shighe hen sha kwagh u nagh ku ipaan la zulee nahan maa kwagh la wase un u nan jighjigh ér Yehova soo un. *

¹⁶ Kwagh u anmgbian u kwase la yange wase anmgbian ne nena? Anmgbian la nger ér: “Shighe u m lu gumor la ashighe kpishi m nenge ufoto mba ijimbagh man m lu fantyô u den kwagh la ga. Semberee ne m hide shi m nenge. M za hen mbatamen mer ve wasem, shi m ngu nôngon kpoghuloo u hemban zayol wam ne. Mbatamen mbara yange ve taver mo ishima ér m doo Yehova ishima shi una dem kwaghbo kpaa. Nahan cii kpa, ashighe agen ka i lum er m gba kwagh ga nahan shi i lum er me tsa me doo un ishima ga nahan. Yange m ôr kwagh u anmgbian u kwase la nahan wasem kpishi. Hegen m mase kaven mer, shighe  u m lu henen mer Yehova una tsa a dem a kwaghbo ga yô, ka inja er m ngu kaan mer nagh ku Wan na la ku kuma u cirin asorabo am ga nahan. M tôndo ngeren la m ver sha er hanma shighe u ishima i lu nan mo ibo ér m gba kwagh ga cii yô me tôô me ôr shi me hen sha mi zulee yô.”

17. Apostoli Paulu yange palegh u nan iyol na ibo za karen ikyaa inya nena?

¹⁷ Ambaakaa ne nahan nga a umbur se kwagh u apostoli Paulu. Shighe u lu a hingir Orkristu ga la, yange er akaabo a vesen kpishi. Paulu yange a umbur akaa a ngise er la kpa zeren henen sha mi ga. (1 Tim. 1:12-15) Yange na jighjigh ér a fatyô u den un a asorabo a na sha ci u nagh ku ipaan kura, shi nenge nagh kura ér ka iyua i Aôndo a ne un yô. (Gal. 2:20) Sha nahan yô, Paulu yange palegh u nan iyol na ibo karen ikyaa inya la kpa kange ishima u eren kwagh u un fetyô cii sha u civir Yehova.

18. Ka nyi se hen ken ngeren nee?

¹⁸ Ka nyi se hen ken akaa atar a se tim sha mi ken ngeren ne laa? (1) Iyua i se lu a mi i umbur akaa a dedoo la ka Yehova je a ne se i ye. Nahan cii kpa, aluer uma wase yange doo ken ayange a karen ken ijime la nan nan kpa, uma wase u ken tar u he la una va hemba doon cii. (2) Alaghga mbagen vea er akaa a vihin se ishima ker, kpa ka sea tsua u den ve a kwaghbo yô, se gema ishima yase se hemba veren sha u civir Yehova. (3) Aluer ishima ngi nan se ibo ka karen ikyaa inya yô kwagh la una yange se u civir Yehova saan saan. Sha nahan yô, doo u se na jighjigh ser Yehova de se a kwaghbo er Paulu nahan.

19. Er nan se fe ser ken tar u he la se kera umbur akaa a nan se ishimavihin ga?

¹⁹ Se mba a ishimaveren i va lun uma gbem sha won. Shi ken tar u he u Aôndo la, se kera umbur akaa a a na ishima ia vihi se ker la ga. Bibilo ôr kwagh u shighe la ér: “Á kera umbur akaa a tsuaa la ga.” (Yes. 65:17) Shi hen ase yôô, se mbagen se civir Yehova zan zan se beeyol hegen, kpa ken tar u he yô, se va hide se lu igyumior her. (Yobu 33:25) Sha nahan yô, se kange nen ishima ser mayange se kera hide se yem u henen sha akaa a a er a kar la ga. Nahan kpa, se ver nen ishima sha tar u he la shi se nôngo nen sha afatyô wase cii sha er se va lu ker yô.