1-2. Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ muiˬ dui dui˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ, aˬ jeˬ jaˆ˗eu nga?

 Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu naˇ aˇ yeˇ huiˬ dui dui˗eu meh. Tiˬ deuˬ na laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ nymˇ dahˬ dahˬ dzaˬ ma lehˇ noeˬ tmˬ˗awˇ, zaˬ jawˇ˗eu deuˬ naˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ zaˬ maˬ naˇ maˬ gawˇ ni huiˬ laˇ meh lehˇ noeˬ tmˬ˗eu uˬ taꞈ, huiˬ˗eu naˇ gawˇ naˇ luꞈ˗eu deuˬ jiˇ taˬ˗iˇ gaˇ noeˬ tmˬ˗eu meh. Aˬ dui Ka li zaˬ pyeuꞈ˗eu deuˬ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ noeˬ tmˬ nya˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui teu naˆ tehꞈ˗ehˇ noeˬ tmˬ˗eu maˬ ngeuˇ. Aˬ dui mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ gaˇ noeˬ tmˬ˗awˇ, shiˇ dzeuˇ˗euˬ yawˬ ha gaˬ˗eu deuˬ tiˬ poˆ paˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gaˇ jiˇ noeˬ tmˬ˗eu ma.

² Pawˇluˆ “Tsawˇ muiˬ tsawˇ doeˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ shiˇ˗euˬ gaˇ paˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ tehꞈ˗a lehˇ . . . ngaˇ kʼawꞈ noeˬ tmˬ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 24:15) Pawˇluˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ beh beh˗euˬ gʼaˬ maˬ ngeuˇ˗a. Yawˇbaˆ jiˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗awˇ, tiˬ poˆ paˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ jah ziꞈ˗eu meh.—Yawˇbaˆ 14:7-10, 12-15.

3. 1 Gawˇliˬtu yaw huiˬ 15 aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

³ “Gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ” heu naˇ Ka li zaˬ deuˬ mehˬ˗eu jeˬ dawˬ tawˆ luꞈ laꞈ kʼoeˇ neh ya dzaw “dahˬ beh”˗eu gaˇ kawˆ pyeuꞈ meh. (Heˬbyehˇ 6:1, 2) Pawˇluˆ 1 Gawˇliˬtu yaw huiˬ 15-ahˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗awˇ, aˬ yawꞈ neh boꞈ˗euˬ jeˬ teu ngeh˗euˬ dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ˗awˇ, aˬ dui dawˬ luꞈ˗eu myahˇ laˇ˗euˬ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˇ maˇ ni pyeuꞈ laˇ meh lehˇ jah ziꞈ laˇ ni jiˇ caw ba nehˬ˗eu meh.

4. Aˬ dui gaˬ˗eu shiˇ dzeuˇ˗euˬ deuˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah ziꞈ nya˗eu nga?

⁴ Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ shiˇ dzeuˇ˗euˬ aˬ dui gaˬ˗eu deuˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ jah ziꞈ laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Gaˇ kawˆ heu naˇ Pawˇluˆ neh Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ nehˬ˗euˬ “laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ” tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh. (1 Gawˇliˬtu 15:1, 2) Ka li zaˬ aˬ geu gʼaˬ maˬ kaˬ Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ jah naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ jah˗eu jeˬ yaw nyehꞈ tehꞈ meh. (1 Gawˇliˬtu 15:17) Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ,  aˬ dui˗ahˇ nui deuˬ jiˇ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ meh lehˇ bi jah ziꞈ˗eu meh.

5-6. 1 Gawˇliˬtu 15:3, 4-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ jeˬ, aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

⁵ Pawˇluˆ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ boꞈ dahˬ beh ngeh, aˬ yawꞈ maˇ maˇ ni gʼeh˗eu 3 jeˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ meh. Teu naˇ, (1) “aˬ dui˗euˬ iˬ baˇ gʼaˇ duˬ Ka li shiˇ˗euˬ gaˇ kawˆ.” (2) Yeˬsuˇ˗ahˇ “baꞈ pahˬ”˗euˬ gaˇ kawˆ. (3) ‘Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ boꞈ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ smˬ nah keuˆ laˇ naˇ Miˬyehˇ neh paˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ’ gaˇ kawˆ heu deuˬ pyeuꞈ meh.—1 Gawˇliˬtu 15:3, 4-ahˇ gui.

⁶ Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ bi baꞈ pahˬ˗euˬ uˬ taꞈ, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, aˬ dui˗euˬ gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga? Bawˇlawˇpeh Iˇsaˬyaˇ Meˬsiˇya “tsawˇ haˬ sehꞈ duˬ˗ahˇ bi sheuˬ gʼeh”˗awˇ “haiˬ˗eu tsawˇ haˬ nehˬ˗ehˇ lmˬ bymˇ taꞈ”˗eu uˬ taꞈ, “tsawˇ haˬ gʼawˬ mya ni˗euˬ iˬ baˇ aˬ yawꞈ pi”˗eu meh lehˇ maˬ keuˆ laˇ miˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ yawˬ ha˗euˬ dehꞈ ziˇ lawˇ nehˬ˗eu heu neh teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗euˬ meh. (Iˇsaˬyaˇ 53:8, 9, 12; Maꞈtehˬ 20:28; Loˇmaˆ 5:8) Teu miˇ neh Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ bi baꞈ pahˬ˗euˬ uˬ taꞈ, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ iˬ baˇ hawˇ˗eu shiˇ˗eu jeˬ˗ahˇ neh bi buˬ˗iˇ nya˗eu uˬ taꞈ, shiˇ dzeuˇ˗euˬ aˬ dui gaˬ˗eu deuˬ˗ahˇ tiˬ poˆ paˇ ya mawˇ˗eu lehˇ noeˬ tmˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu dahˬ beh˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

7-8. Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ lehˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ jah nya ni caw ba nehˬ˗eu aˬ jeˬ nga?

⁷ Aˬ dui gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ, Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui Yeˬsuˇ maˇ maˇ ni gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ lehˇ jeˬ hu ya jah ziꞈ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ dzeuˇ˗euˬ lehˇ aˬ dui aˬ jeˬ miˇ neh jah ziꞈ nya˗eu nga?

⁸ Gʼawˬ mya gʼaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ mawˇ˗awˇ aˬ yawꞈ gʼoꞈ dehꞈ laˇ dzeuˇ˗euˬ lehˇ kamˬ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 15:5-7) Pawˇluˆ neh ngehˬ keuˆ beh beh˗euˬ gʼaˬ naˇ, gʼaˬ kʼehˇ Beˬtuˆluˆ (Geˬpaˇ) pyehꞈ˗awˇ, gʼaˬ kʼehˇ nui deuˬ jiˇ Beˬtuˆluˆ, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (Luˇkaꞈ 24:33, 34) Kʼoeˇ uˬ taꞈ, gʼaˬ kʼehˇ “tseˇ nyiꞈ gʼaˬ” jiˇ Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ ngeh ya mawˇ˗euˬ meh. Kʼoeˇ naˇ Yeˬsuˇ “aˬ yawꞈ mehˬ nah caw teh˗eu tsawˇ haˬ ngaˬ heˇ gʼaˬ dzehˬ ni˗ahˇ, aˬ yawꞈ tiˬ yamˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ tsaˬ ni bi mawˇ le˗euˬ meh.” Teu naˇ, Maꞈtehˬ 28:16-20-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ lahˇ deuˬ˗ahˇ Gaˬliˬlehˇ˗ahˇ mawˇ dzoeˇ iˇ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ yawꞈ tiˬ kawˆ pyeuꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ ‘Yaˬkoˆ˗ahˇ jiˇ bi mawˇ’˗euˬ meh. Yaˬkoˆ heu gʼaˬ naˇ, yaw beh ngeh Yeˬsuˇ˗ahˇ nui jah maˬ ahˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ aˬ nyiˇ pyeuꞈ gaˇ duˇ˗eu meh. (Yoˇhaˬ 7:5) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ Meˬsiˇya pyeuꞈ˗eu lehˇ jah ziꞈ laˇ˗euˬ meh. A.D. 55 heu kaˬ˗ahˇ Pawˇluˆ 1 Gawˇliˬtu yaw huiˬ 15-ahˇ boꞈ ngeh, Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ ya mawˇ˗euˬ gʼawˬ mya gʼaˬ dehꞈ luꞈ˗a siˬ. Teu miˇ neh Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ jah coeˇ˗eu deuˬ, gaˇ kawˆ teu˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ deuˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗iˇ nya meh.

9. Gʼaˬkʼehˇ 9:3-5-ahˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ lehˇ Pawˇluˆ aˬ jeˬ miˇ neh kamˬ nya˗eu nga?

⁹ Aˇ nah naˇ Yeˬsuˇ Pawˇluˆ˗ahˇ bi mawˇ˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 15:8) Pawˇluˆ (Sawˇluˆ) Daˬmaˬsehˇ meuˬ˗ahˇ iˇ luꞈ ngeh, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ Yeˬsuˇ˗euˬ teˇ saˇ ya gaˬ˗awˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ Yeˬsuˇ yaw shehꞈ kʼahˬ shehˇ tiˬ byah ni jaˆ˗eu aˇ baˇ˗ahˇ ya mawˇ˗euˬ meh. (Gʼaˬkʼehˇ 9:3-5-ahˇ gui.) Pawˇluˆ neh ya mawˇ˗euˬ gaˇ kawˆ heu naˇ, Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ aˬ poeˬ dawˬ oeˇ maˬ ngeuˇ˗eu, maˇ maˇ ni pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ pyeuꞈ meh lehˇ kamˬ nya˗eu tiˬ jeˬ pyeuꞈ meh.—Gʼaˬkʼehˇ 26:12-15.

10. Pawˇluˆ Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ lehˇ jah ziꞈ˗eu heu, aˬ yawꞈ˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ ni laˆ noeˬ nehˬ˗euˬ nga?

¹⁰ Pawˇluˆ gaˇ kawˆ teu˗ahˇ maˬ ya tahˬ puˬ˗euˬ jeˬ hu Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ kʼehˬ nehˬ kʼaˆ nehˬ haw˗euˬ miˇ neh, aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ ja ngeh, tsawˇ haˬ gʼawˬ mya gʼaˬ jah˗eu meh. Pawˇluˆ Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jah ziꞈ laˇ ngeh, aˬ cawˬ deuˬ˗ahˇ jiˇ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ jah ziꞈ laˇ ni leh jeh˗awˇ caw ba˗eu meh. Aˬ yawꞈ Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ tsaꞈ gaˬ ngeh, yahˬ caˆ neh bi juiꞈ˗awˇ, tawˬ˗ahˇ bi nyehꞈ uˇ˗euˬ uˬ taꞈ, saˇ baoˬ cawˆ˗iˇ˗awˇ shaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ ya daˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 15:9-11; 2 Gawˇliˬtu 11:23-27) Pawˇluˆ Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jah ziꞈ dui dui˗eu miˇ neh shiˇ gaˇ maˬ guˆ ni gaˇ kawˆ heu˗ahˇ  tsaꞈ gaˬ˗euˬ meh. Dahˬ beh˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ neh kamˬ˗euˬ dawˬ heu deuˬ naˇ, nawˬ˗ahˇ Yeˬsuˇ shiˇ˗awˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ bi jah ziꞈ˗awˇ, mehˬ hu paw gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jiˇ bi jah ziꞈ dzehˬ laˇ˗eu maˬ ngeuˇ nya loˇ?

11. Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ miˇ neh noeˬ bahˬ˗eu nga?

¹¹ Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Gaˬliˇ tsawˇ haˬ tiˬ deuˬ na “gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ kawˆ” maˬ jaˆ˗a lehˇ ehˇ gaˇ keuˆ ni noeˬ bahˬ taˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 15:12) Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ miˇ neh teu loꞈ˗ehˇ ehˇ˗eu nga? Gaˬliˇ˗euˬ Aˬteˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu zahˇ mehˬ˗eu saˬ laˬ deuˬ, Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ cehꞈ lehꞈ ka niˇ gʼa˗eu meh. Dawˬ heu naˇ Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ˗euˬ tiˬ gʼaˬ na˗ahˇ deuˬ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 17:18, 31, 32) Tiˬ gʼaˬ na Yeˬsuˇ maˇ diˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a, aˬ dui iˬ baˇ zaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh ya “shiˇ”˗awˇ, Miˬyehˇ iˬ baˇ pyehˬ nehˬ˗awˇ Ka li zaˬ pyeuꞈ laˇ ngeh, ya “gʼoꞈ dehꞈ laˇ” gaˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh lehˇ noeˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ aˬ jeˬ baˬ da neh gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ jah˗euˬ kʼawꞈ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ jah˗eu jeˬ yawˬ ngehꞈ tehꞈ meh. Yeˬhawˇbaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ maˬ laˆ dehꞈ naˇ, ka kʼoꞈ˗eu jeˬ maˬ jaˆ˗a. Ka kʼoꞈ˗eu jeˬ maˬ jaˆ naˇ, tsawˇ haˬ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ iˬ baˇ˗ahˇ neh maˬ buˬ˗iˇ nya˗a. Teu miˇ neh, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ maˬ jah˗eu deuˬ aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ jeˬ˗iˬ noeˬ tmˬ kʼaˇ maˬ za˗a.—1 Gawˇliˬtu 15:13-19; Heˬbyehˇ 9:12, 14.

12. 1 Beˬtuˆluˆ 3:18, 22-ahˇ haw ngeh, Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ jeˬ naˇ, teu˗euˬ jeˬ hu gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ deuˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ beu gaˇ˗eu nga?

¹² Pawˇluˆ “Ka li˗ahˇ aˬ diˇ aˬ maˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ meh” lehˇ yawˬ haˇ yawˬ ha ya siˬ˗euˬ meh. Yeˬsuˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ jeˬ heu naˇ, teu˗euˬ jeˬ hu gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ taꞈ˗ehˇ dzehˬ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ kʼawꞈ aˬ yawꞈ maꞈ tiˬ poˆ paˇ ya shiˇ˗eu miˇ neh meh. Pawˇluˆ “Ka li˗aˬ, shiˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya daˬ˗awˇ, gʼoꞈ dehꞈ beh beh laˇ˗euˬ gʼaˬ pyeuꞈ” meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh toˆ˗ehˇ ehˇ˗eu nga? Yeˬsuˇ mˬ taˆ˗euˬ gʼawˇ mawˇ gʼaˇ duˬ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ beh beh˗euˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗awˇ, tsawˇ haˬ zaˬ deuˬ laꞈ kʼoeˇ neh mˬ kʼoeˇ taˆ ya le beh beh˗euˬ gʼaˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh meh.—1 Gawˇliˬtu 15:20; Gʼaˬkʼehˇ 26:23; 1 Beˬtuˆluˆ 3:18, 22-ahˇ gui.

13. Pawˇluˆ Aˬdaˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ beu gaˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ nga?

¹³ Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ neh shiˇ˗euˬ jeˬ tsawˇ haˬ gʼawˬ mya lam gʼaˬ˗ahˇ dehꞈ˗eu jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ biꞈ nya˗eu nga? Pawˇluˆ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ dzawˇ nehˬ taˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Aˬdaˬ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ jeˬ hawˇ˗eu Yeˬsuˇ neh mˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ jeˬ aˬ joˆ˗ehˇ beu gaˇ˗eu lehˇ sheu cehˆ taˬ˗euˬ meh. Pawˇluˆ Aˬdaˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh, “tsawˇ haˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ baˬ da neh shiˇ˗eu jeˬ keuˆ le˗euˬ” meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Aˬdaˬ iˬ baˇ mˇ ngeh yawˬ ha hawˇ˗eu aˬ yawꞈ˗euˬ zaˬ deuˬ uˆ deuˬ˗ahˇ shiˇ˗eu jeˬ bi keuˆ le˗awˇ, nymˬ˗mˇ iˬ nah keuˆ ni aˬ dui Aˬdaˬ ehˇ dawˬ maˬ naˇ haˬ˗euˬ baˬ da neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ maˬ muiˬ˗eu jeˬ˗ahˇ daˬ luꞈ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ Miˬyehˇ Yeˬsuˇ˗ahˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ gaˇ neh pyeuꞈ laˇ˗euˬ jeˬ naˇ, teu nehˬ˗ehˇ beu gaˇ dui dui˗eu meh. Pawˇluˆ “tsawˇ haˬ zaˬ tiˬ gʼaˬ baˬ da neh bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ jaˆ laˇ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗awˇ, “tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ Aˬdaˬ˗ahˇ taꞈ leˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ ya shiˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, Ka li˗ahˇ taꞈ leˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ paˇ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ tehꞈ˗a” lehˇ gaˇ kahˇ dahˇ˗eu jeˬ˗ehˇ ehˇ˗eu meh.—1 Gawˇliˬtu 15:21, 22.

14. Aˬdaˬ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ ngaˇ laˬ?

¹⁴ Pawˇluˆ “tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ Aˬdaˬ˗ahˇ taꞈ leˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ ya shiˇ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Pawˇluˆ tsawˇ haˬ zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ Aˬdaˬ baˬ da neh iˬ baˇ hawˇ˗eu maˬ byah kuꞈ˗eu jeˬ za˗euˬ miˇ neh, ya shiˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ luꞈ˗eu meh. (Loˇmaˆ 5:12) Aˬdaˬ “paˇ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ”˗eu deuˬ laꞈ kʼoeˇ maˬ keuˬ˗a. Aˬdaˬ Miˬyehˇ˗euˬ ehˇ dawˬ diˇ daˬ˗ehˇ maˬ naˇ haˬ˗eu byah kuꞈ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu miˇ neh Yeˬsuˇ˗euˬ ka kʼoꞈ˗eu jeˬ aˬ yawꞈ˗ahˇ maˬ zmˬ nya˗a. Aˬdaˬ˗euˬ aˇ saˬ saˬ˗eu jeˬ naˇ, “mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ” bi laˆ cawˆ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. Teu naˇ “tsawˇ haˬ˗euˬ Zaˬmaˇ” neh  “ciꞈ myehꞈ” lehˇ daˇ˗euˬ deuˬ loꞈ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu meh.—Maꞈtehˬ 25:31-33, 46; Heˬbyehˇ 5:9.

15. “Paˇ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ”˗eu “tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ” laꞈ kʼoeˇ aˬ suˇ gʼaˬ keuˬ˗eu nga?

¹⁵ Pawˇluˆ ‘Tsawˇ haˬ dawˬ tawˆ luꞈ, Ka li˗ahˇ taꞈ leˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ paˇ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ tehꞈ˗a’ lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 15:22) Pawˇluˆ sahˬ boꞈ heu taꞈ mˬ kʼoeˇ taˆ ya gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗eu Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ jawˇ˗eu tseˇ doˆ taˬ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ boꞈ nehˬ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ maꞈ naˇ “Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ bi geuꞈ˗eu gʼaˇ duˬ bi kuˇ doˆ˗awˇ” Pawˇluˆ aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ “Ka li˗ahˇ jah˗eu shiˇ dzeuˇ˗euˬ tsawˇ haˬ deuˬ” pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Gawˇliˬtu 1:2; 15:18; 2 Gawˇliˬtu 5:17) Pawˇluˆ sahˬ boꞈ dzaˇ˗iˬ tiˬ taꞈ˗ahˇ ‘Aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ shiˇ˗euˬ laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ taꞈ leˇ’˗eu deuˬ, ‘aˬ yawꞈ loꞈ˗ehˇ paˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ paˇ ya taꞈ’˗eu meh lehˇ boꞈ˗euˬ meh. (Loˇmaˆ 6:3-5) Yeˬsuˇ mˬ taˆ˗euˬ gʼawˇ mawˇ gʼaˇ duˬ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ le˗euˬ meh. Teu miˇ neh, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ doˆ˗euˬ Yeˬsuˇ˗euˬ zaˬ lahˇ yawˬ gʼaˬ na luꞈ jiˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu meh.

16. Pawˇluˆ aˬ jeˬ miˇ neh Yeˬsuˇ˗ahˇ gʼoꞈ dehꞈ“beh beh laˇ˗euˬ” gʼaˬ lehˇ kuˇ˗eu nga?

¹⁶ Pawˇluˆ “Ka li˗aˬ, shiˇ˗euˬ jeˬ˗ahˇ ya daˬ˗awˇ, gʼoꞈ dehꞈ beh beh laˇ˗euˬ gʼaˬ pyeuꞈ” meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ˗euˬ jeˬ hu gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗euˬ deuˬ jiˇ jawˇ˗eu meh. Yaw jeˬ ma jeˬ Laˬzaˬluˇ. Ehˇ kʼawꞈ, Yeˬsuˇ naˇ mˬ taˆ˗euˬ gʼawˇ mawˇ gʼaˇ duˬ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗awˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ gʼeh˗eu aˇ dahˬ beh˗eu gʼaˬ pyeuꞈ meh. Yeˬsuˇ naˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Miˬyehˇ˗ahˇ lawˇ nehˬ˗eu keuˆ beh beh le˗euˬ dzaˬ la gʼo cehˇ˗ahˇ duˇ˗eu meh. Pawˇluˆ Yeˬsuˇ˗ahˇ gʼoꞈ dehꞈ “beh beh laˇ˗euˬ gʼaˬ” lehˇ kuˇ gaˇ haw ngeh, aˬ yawꞈ˗euˬ jeˬ nah mˬ kʼoeˇ taˆ ya gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗eu deuˬ jawˇ nga siˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Uˬ duˬ duˬ leˇ ngeh, gʼaˬ kʼehˇ deuˬ hawˇ˗eu muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ doˆ˗euˬ ‘Ka li˗ahˇ jah˗eu tsawˇ haˬ deuˬ’ Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ mˬ kʼoeˇ taˆ ya gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗eu meh.

17. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ doˆ˗euˬ ‘Ka li˗ahˇ jah˗eu tsawˇ haˬ deuˬ’ mˬ taˆ˗euˬ laꞈ sawˬ aˬ geu ngeh za˗eu nga?

¹⁷ Pawˇluˆ Gawˇliˬtu meuˬ˗ahˇ˗euˬ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ sahˬ boꞈ boꞈ nehˬ ngeh, muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ doˆ˗euˬ ‘Ka li˗ahˇ jah˗eu tsawˇ haˬ deuˬ’ mˬ kʼoeˇ taˆ maˬ ya gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗aˬ siˬ. Pawˇluˆ gaˇ kawˆ heu mehˬ hu paw pyeuꞈ laˇ meh lehˇ ehˇ˗eu meh. Pawˇluˆ “aˬ yawꞈ gʼaˬ yawꞈ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ aˇ yamˬ tsaˬ laˇ ngeh bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ tehꞈ˗a. Ka li˗ahˇ aˬ cawˬ jeˬ hu bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ gʼaˬ˗euˬ meh. Kʼoeˇ jiˇ naˇ, aˬ yawꞈ zaꞈ le ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ taꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ tehꞈ˗a” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. (1 Gawˇliˬtu 15:23; 1 Teˇsaˬloˇni 4:15, 16) Shiˇ dzeuˇ˗euˬ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ hawˇ˗eu muiˬ˗eu shawˇ˗eu yaw sahˇ neh tseˇ doˆ˗euˬ ‘Ka li˗ahˇ jah˗eu tsawˇ haˬ deuˬ’ Yeˬsuˇ zaꞈ le ngeh keuˆ ni dawˬ keuˆ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ mˬ kʼoeˇ taˆ˗euˬ laꞈ sawˬ za˗awˇ, Yeˬsuˇ loꞈ˗ehˇ “paˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ paˇ ya taꞈ”˗eu meh. Nymˬ˗mˇ aˬ dui aˇ yamˬ teu yamˬ˗ahˇ dehꞈ luꞈ˗eu ma.

18. (a) Aˬ dui mˬ kʼoeˇ taˆ ya gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗eu jeˬ tehꞈ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu dzaˇ˗i tiˬ jeˬ paˇ jaˆ˗eu lehˇ aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ nya˗eu nga? (b) 1 Gawˇliˬtu 15:24-26-ahˇ haw ngeh, mˬ taˆ aˬ jeˬ jeˇ pyeuꞈ laˇ˗eu nga?

¹⁸ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ mˬ taˆ ya jawˇ leˇ˗eu lehˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ maˬ jaˆ˗eu saˇ jaˇ ziꞈ˗eu Ka li zaˬ deuˬ tawˇ neh? Aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ meh. Jaˇliꞈ˗ahˇ Pawˇluˆ hawˇ˗eu nui deuˬ mˬ kʼoeˇ taˆ ya jawˇ leˇ˗eu ‘gʼoꞈ dehꞈ beh beh laˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ’ pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Pah mehˬ˗eu 20:6) Heu gaˇ haw ngeh, gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu dzaˇ˗i tiˬ deuˬ paˇ jawˇ nga siˬ lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Heu naˇ, Yawˇbaˆ neh aˬ yawꞈ˗ahˇ pyeuꞈ laˇ meh lehˇ jah˗euˬ jeˬ nehˬ˗ehˇ tsaˬ leˇ˗eu meh. (Yawˇbaˆ 14:15) ‘Ka li zaꞈ le ngeh, aˬ yawꞈ˗ahˇ taꞈ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ’ Yeˬsuˇ uˆ lahˇ˗eu aˇ maꞈ hawˇ˗eu sahˬ paˬ sahˬ ma uˬ taꞈ, baoˬ jaˆ˗eu deuˬ˗ahˇ laˆ cawˆ ngeh aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ nehˬ˗ehˇ mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu meh. “Jeˬ nah nah saˬ bi deuˆ gʼaˬ˗eu muiˇ˗eu gʼaˬ” pyeuꞈ˗eu shiˇ˗eu jeˬ jiˇ bi laˆ cawˆ˗eu meh. Mˬ kʼoeˇ taˆ ya gʼoꞈ dehꞈ leˇ˗eu deuˬ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ya shiˇ˗a. Nui deuˬ tawˇ neh?—1 Gawˇliˬtu 15:24-26-ahˇ gui.

19. Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu deuˬ aˬ jeˬ za˗eu nga?

¹⁹ Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu deuˬ tawˇ neh? Aˬ yawꞈ maꞈ Pawˇluˆ neh “Tsawˇ muiˬ tsawˇ doeˇ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ shiˇ˗euˬ gaˇ paˇ bi gʼoꞈ dehꞈ laˇ tehꞈ˗a lehˇ . . . ngaˇ kʼawꞈ noeˬ tmˬ˗eu ma” lehˇ ehˇ˗euˬ loꞈ˗ehˇ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu meh. (Gʼaˬkʼehˇ 24:15) Tsawˇ doeˇ deuˬ mˬ kʼoeˇ taˆ maˬ ya le˗eu yaw duˬ baw meh. Teu miˇ neh Jaˇliꞈ heu deuˆ mehˬ hu paw miˇ tsaˬ heu siˬ˗ahˇ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh.

20. Nawˇ gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu noeˬ tmˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ jeˬ miˇ neh jah nya?

²⁰ “Gʼoꞈ dehꞈ laˇ”˗eu jeˬ maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu deuˬ mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ ya dehꞈ˗eu meh. Aˬ dui saˇ jaˇ dawˬ heu maˇ diˇ pyeuꞈ laˇ meh lehˇ jah ziꞈ nya˗awˇ, noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu shiˇ dzeuˇ˗euˬ aˬ dui gaˬ˗eu deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ ngeh aˬ dui˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ laꞈ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬsuˇ hawˇ˗eu nui deuˬ ‘piˇ ma ya geuꞈ˗awˇ, tiˬ heˇ kʼoꞈ ya uˆ lahˇ’ ngeh ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu meh. (Pah mehˬ˗eu 20:6) Nawˇ jiˇ ni Yeˬsuˇ uˆ lahˇ˗eu tiˬ heˇ kʼoꞈ˗euˬ jeˬ hu ya shiˇ naˇ, ya gʼoꞈ dehꞈ laˇ˗eu yaw duˬ baw meh lehˇ jah nya˗eu meh. Aˬ dui “noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ laˇ˗euˬ baˬ da neh, nui ma cawˆ kʼaˇ maˬ paˇ za meh.” (Loˇmaˆ 5:5) Noeˬ tmˬ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ nymˬ˗mˇ ziꞈ dah ni bi gʼeh˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ laˬ kʼaˬ tiˬ cehˇ mˇ nya ni caw ba nehˬ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ heu myaˆ tehꞈ maˬ ngeuˇ˗a. Nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ dui 1 Gawˇliˬtu yaw huiˬ 15-ahˇ neh aˬ jeˬ paˇ dzaw nya nga siˬ lehˇ haw ma.