1-2. Jurutic pa Yehova gitie ku genogen ma ber ma kani?

GENOGEN tie gin ma pire tek lee. Jumoko tie ku genogen mi kwo ma ber i gamiri migi, mi nyolo awiya, kunoke mi nindo ma remo m’usendogi bikei i ie. Wajukristu bende wacopo bedo ku genogen ma rom kumeno. Ento genogen mange de nuti ma watie ko ma pire tek m’usagu zoo: genogen mi kwo ma rondo ku rondo man ma wabinen ko kendo ku wedi mwa ma githo.

² Jakwenda Paulo uwacu kumae: “Abedo ku genogen yo ba Mungu, . . . nia cer ma jucer ko bibedo nuti ni weg bedopwe ku ni weg bedopwe ngo de.” (Tic. 24:15) Paulo utie ngo ng’atu ma kwong’a m’uweco pi genogen mi cer, Yob bende uweco pire. Yob ubino ku genogen nia Mungu bipoi pire man ebicere.​—Yob 14:7-10, 12-15.

3. Pirang’o buku mi 1 Jukorinto thek 15 utie iwa ku kony lee?

³ “Cer mi ju m’utho” utie acel m’i kind ponji mir ukungu, kunoke “ponji” ma pire tek ma wayio. (Ebr. 6:1, 2) Lembe ma Paulo ukoro iwi cer, nwang’ere i 1 Jukorinto thek 15. M’umbe jiji, lembe m’ekiewo utielo cwiny Jukristu mi rundi ma kwong’a. Wan bende lembene copo tielo cwinywa man ecopo dwoko genogen mwa udok tek, kadok nwang’u wacaku bedo ku genogenne niai con de.

4. Pirang’o watie ku genogen nia wedi mwa ma githo gibicer?

⁴ Cer pa Yesu ubemio iwa genogen nia wedi mwa ma githo gibicer. Cer pa Yesu ubino acel m’i kind “lembanyong’a” ma Paulo ubed urweyo ni Jukorinto. (1 Kor. 15:1, 2) Ewacu nia, Jakristu m’uyio ngo nia cer unuti, nwang’u tij  yioyic pare de mbe. (1 Kor. 15:17) Yioyic mwa i cer pa Yesu, utie ukungu mi genogen mwa.

5-6. Wec ma nwang’ere i 1 Jukorinto 15:3, 4 ubemio iwa genogen ma kani?

⁵ Paulo unyutho pi lemandha adek kinde m’ebino weco pi cer: (1) “Kristu tho [pi] dubo mwa.” (2) “Juyike.” (3) “Ecer i ceng’ mir adege calku lembagora.”​—Som 1 Jukorinto 15:3, 4.

⁶ Tho pa Yesu, yik pare man cer pare, ubeponjowa ku lembang’o? Jabila Isaya ular uewo pi Masiya nia ‘jubikabe woko kud i ng’om mi ju ma kwo’ man ‘jubitimo liel pare karacelo ku judubo.’ Re lembe mange de nuti. Ewacu bende nia Masiya biyeyo ‘dubo mi dhanu dupa.’ Yesu utimo lembuno nikadhu kud i kwo pare m’emio ni jamgony. (Isa. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rum. 5:8) Pieno, tho pa Yesu, kuny pare, man cer pare ubemio iwa genogen nia wabibedo agonya kud i the ng’eca mi dubo man tho, man wabinen kendo ku wedi mwa ma githo.

7-8. Ang’o m’ubekonyo Jukristu niyio nia andha Yesu cer?

⁷ Genogen mwa mi cer ujengere iwi cer pa Yesu. Pieno, watie ku yeny mi ng’eyo nia andha ecer. Ang’o m’ucwaluwa niyio nia andha Yehova ucero Yesu?

⁸ Dhanu dupa ginyutho nia Yesu cer, pilembe ginene ku wang’gi i ng’ei cer pare. (1 Kor. 15:5-7) Ng’atu ma kwong’a ma Paulo uweco pire m’unene ubino Petro, m’ung’eyere bende ku nyinge ma Kefa. Julub mange bende dupa ucwaku nia andha Petro uneno Yesu kinde m’ecer. (Lk. 24:33, 34) M’umedo maeno, jukwenda bende gineno Yesu i ng’ei cer pare. I ng’eye, Kristu udok ‘unyuthre ni umego ma sagu dak abic wang’ acel,’ saa moko nyo enyuthere igi i coko migi mir anyong’a i Galilaya, ma juweco pire i Matayo 28:16-20. Yesu “nyuthre ni Yakobo” m’umin bende, ma ku kwong’a ular uyio ngo nia etie Masiya. (Yoh. 7:5) Kinde ma Yakobo uneno nia andha Yesu cer, e en de eyio. Lembe mange ma ber utie nia, kinde ma Paulo ubino kiewo waraga pare ni Jukorinto i oro 55 R.M., nwang’u fodi dhanu dupa m’uneno nia Yesu ucer gibino kwo. Pieno, ka ng’atu moko ubino ku jiji nia Yesu cer ungo, eromo cipenjogi.

9. Nimakere ku Tic mi Jukwenda 9:3-5, pirang’o Paulo de ubino ku kaka mi nyutho nia andha Yesu cer?

⁹ I ng’eye, Yesu unyuthere ni Paulo bende. (1 Kor. 15:8) Paulo, (ma saa maeca jubed julwong’e Saul) uwinjo dwand Yesu m’ucer man enene i gin ma wokiwang’ i polo kinde m’ebino cidho i Dameski. (Som Tic mi Jukwenda 9:3-5.) Gin ma Paulo uneno, ubenyutho bende kamaleng’ nia cer pa Yesu utie ngo lembe ma juthungo athunga, kunoke lemb’uda.​—Tic. 26:12-15.

10. Kinde ma Paulo unyang’ nia andha Yesu cer ku kind ju m’utho, lembene ucwale nitimo ang’o?

¹⁰ Lembe ma Paulo ukoro utie ku tego lee, pilembe i wang’e elar ebino janyai ragedo i kum Jukristu. Kinde m’enyang’ andha nia Yesu cer, etimo kero pare ceke pi nikonyo dhanu mange de giyii nia andha Yesu tho man ecer. Pi nitimo lembuno, eciro fwodo, eneno can i kol, man yey bende ung’eny kugi iwi pii. (1 Kor. 15:9-11; 2 Kor. 11:23-27) Paulo ung’eyo andha nia Yesu ucer ku kind ju m’utho man ebino ayika nitho kadok athoa de pi nicero ba yioyicne. Lembe  maeno ma Jukristu mi rundi ma kwong’a gikoro, ubetego ngo cwinyi nia andha Yesu cer? Man ebetielo ngo yioyic peri nia andha cer bibedo nuti?

11. Cicopere nia pirang’o dhanu moko mi Korinto gibino ku paru ma rac iwi cer?

¹¹ Dhanu moko mir adhura mi Korinto gibino ku paru ma rac iwi cer, ma gitundo niwacu ko nia “cer ma kind ju m’utho mbe.” Pirang’o? (1 Kor. 15:12) Jururieko mi filozofia mir adhura mir Athen, i ng’om mi Giriki, gibed gicayu paru ma nia Yesu cer. Dhanu moko mi Korinto de ubino ku paru ma kumeno. (Tic. 17:18, 31, 32) Cicopere nia ju moko ubino paru nia cer unuti, re i ayi mi lapor; niwacu ka ng’atini tie jadubo, eca nwang’u etho, ento kan edoko Jakristu, eca nwang’u ecer. Re kadok gipar kumeno de, ng’atu m’ukwero nia cer umbe, nwang’u ekwero bende nia Yesu de cer ungo, e nwang’u yioyic pare de tije mbe. Ka nwang’u Mungu ucero Yesu ngo, nwang’u jamgony de mbe, e nwang’u dubo mi dhanu de wekere ngo. Pieno, dhanu ceke m’ukwero nia cer umbe, genogen migi tie ngo genogen mandha.​—1 Kor. 15:13-19; Ebr. 9:12, 14.

12. Nimakere ku 1 Petro 3:18, 22, cer pa Yesu ukoc ku cer mi dhanu mange ceke m’ular utimere i wang’e, nenedi?

¹² Paulo ung’eyo nia “Kristu cer ku kind ju m’utho.” Cer maeno usagu cer mi dhanu mange ceke m’ular utimere i wang’e, pilembe dhanu m’ucerne gidok githo kendo. Paulo uwacu nia Yesu tie “mwoka ma kwong’a mi ju m’unindo [i tho].” I ayi ma kani? Pilembe en re m’elar ecer ku kum mi tipo man etie bende ng’atu ma kwong’a m’uidho i polo.​—1 Kor. 15:20; Tic. 26:23; som 1 Petro 3:18, 22.

13. Paulo unyutho tung’ tung’ ma kani m’utie i kind Adamu ku Yesu?

¹³ Tho pa ng’at’acel copo mio kwo ni dhanu milioni dupa nenedi? Paulo udwoko wang’ penji maeno. Ekoro tung’ tung’ m’utie i kind gin m’Adamu timo, ku ma Yesu timo ni dhanu nikadhu kud i lam m’ethiero. Paulo ugoro kumae pir Adamu: “Kum tho wok ni kum dhanu.” Kinde m’Adamu udubo, ekelo tho i wie man i wi nyikwaye bende. Tin de fodi asu wabenwang’ara ku ma toke ma rac mi turocik parene. Tung’ ku maeno, ni kum cer ma Mungu ucero ko Wode uketho watie ku genogen. Paulo ukoro nia, ‘cer ma kind ju m’utho uwok ni kum’ Yesu. “Kum calu i Adamu dhanu ceke tho, e kumeno bende i Kristu dhanu ceke binwang’u kwo.”​—1 Kor. 15:21, 22.

14. Nyo Adamu de biceri? Kekor

¹⁴ Paulo umito yero ang’o kinde m’ewacu nia “i Adamu dhanu ceke tho”? Eno ebino weco pi dhanu ceke ma gilagu dubo nikum Adamu man m’uketho gibetho. (Rum. 5:12) Bende, Adamu utie ngo i kind dhanu ma bicer, kum lam mi jamgony ma Kristu uthiero ukabu ngo dubo pare, pilembe ebino ng’atu ma leng’ m’umbe ku kum mi dubo, man edubo ni Mungu akakaka. Lembe p’Adamu urombo bende ku mi ju ma “Wod dhanu” bipoko lembe i wigi ni “diegi,” niwacu dhanu ma binwang’u ‘nyoth ma rondo ku rondo.’​—Mat. 25:31-33, 46; Ebr. 5:9.

15. Kinde ma Paulo uyero nia dhanu “ceke binwang’u kwo,” eno ebino weco pi jukani?

¹⁵ Poi bende nia Paulo uyero nia “i Kristu dhanu ceke binwang’u kwo.” (1 Kor. 15:22) Paulo ukiewo wec maeno ni Jukristu mi Korinto, ma gibino ku genogen  mi cer pi nicikwo i polo. Jukristu maeno “judwokogi leng’ ni kum Kristu Yesu, ma julwong’ogi ya gibed jumaleng’.” Man eweco bende pi dhanu ma “ginindo [i tho] i Kristu.” (1 Kor. 1:2; 15:18; 2 Kor. 5:17) I barua mange ma Paulo ukiewo, eyero nia dhanu ma ‘giribiri ku Yesu i ayi mi tho pare, giribiri bende kude i ayi mi cer pare.’ (Rum. 6:3-5) Yesu ucer ku kum mi tipo man eidho i polo. Ebibedo kumeno bende ni dhanu ceke ma gini “i Kristu,” niwacu Jukristu ceke ma juwiro ku tipo.

16. Kinde ma Paulo uwacu nia Yesu tie “mwoka,” eca emito yero ang’o?

¹⁶ Paulo uyero nia Kristu ucer ni “mwoka ma kwong’a mi ju m’unindo [i tho].” Poi nia dhanu mange, ma calu ve Lazaru ku jumange, gigam gicer man gidok gikwo kendo iwi ng’om. Ento Yesu ubino ng’atu ma kwong’a m’ucer ku kum mi tipo ku kind ju m’utho man enwang’u kwo ma rondo ku rondo. Jucopo pore ku mwaka ma yang’ nyithindho mir Israel gibed githiero ni Mungu. Pieno, kinde ma Paulo uwacu nia Yesu tie “mwoka,” ebino nyutho nia i ng’eye dhanu mange de bibedo nuti ma bicer pi nicikwo i polo. Eno uketho i ie jukwenda ku jumange bende ma gini “i Kristu.”

17. Ju ma gini “i Kristu,” gicaku cer awene pi ninwang’u sukulia migi i polo?

¹⁷ Kinde ma Paulo ukiewo barua ni Jukorinto, nwang’u fodi cer ma ju ma gini “i Kristu” gibicer ko pi nicikwo i polo, ucaku ngo. Paulo ubino weco pi cer ma bitimere i ng’eye. Ekiewo kumae: “[Kubang’ dhanu ng’atuman kakare]: Kristu landu wi mwoka; macen ju ma gi pa Kristu, i [bedo nuti] pare.” (1 Kor. 15:23; 1 Tes. 4:15, 16) Tin wabekwo i nindo maeno mi “bedo nuti” pa Kristu ma juweco pire. Ugam ukwayere nia jukwenda karacelo ku Jukristu mange ma juwiro ku tipo ma gidaru tho, gikegikur nindo mi bedo nuti pa Kristu pi ninwang’u sukulia migi i polo man ‘niribiri kude i ayi mi cer pare.’

18. (a) Pirang’o wacopo wacu nia cer mange de bibedo nuti? (b) Calu ma 1 Jukorinto 15:24-26 ukoro, lembang’o ma bitimere i polo?

¹⁸ Kadong’ Jukristu ma gigwoko bedoleng’ migi, ma gimbe ku genogen mi cikwo i polo ku Kristu e ke? Gin bende gitie  ku genogen mi cer. Biblia uwacu nia Paulo ku jumange ma gibicidho i polo, gibicer i “cer ma kwong’a ku kind ju m’utho.” (Flp. 3:11, NWT) Eno ubenyutho nia cer mange de bibedo nuti i ng’eye. Lembuno urombo ku genogen ma Yob ubino ko pi nindo m’ubino. (Yob 14:15) “Ju ma gi pa Kristu,” ma gicer i nindo mi “[bedo nuti] pare,” gibibedo karacelo ku Yesu i polo, kinde m’ebenyotho bimobim, dito man tego ceke. Kadok “Jakwor macen ma . . . en e tho” de jubikabu cen. Ju ceke ma gibicer pi nicikwo i polo, gibitho ngo. Kadong’ jumange ke?​—Som 1 Jukorinto 15:24-26.

19. Dhanu ma bikwo i ng’om keni gitie ku genogen ma kani?

¹⁹ Dhanu ma bikwo i ng’om keni gitie ku genogen ma kani? Gitie ku genogen iwi lembe ma e ma Paulo yero: “Abedo ku genogen . . . nia cer ma jucer ko bibedo nuti ni weg bedopwe ku ni weg bedopwe ngo de.” (Tic. 24:15) Ng’atu ma won bedopwe ngo acel de mbe ma bicidho i polo. Pieno, wec maeno ubenyutho pi cer ma bitimere iwi ng’om i nindo m’ubino.

20. Genogen peri pi cer udoko tek nenedi? Kekor.

²⁰ M’umbe jiji, “cer ma jucer ko bibedo nuti”! Dhanu ma gibicer pi nikwo iwi ng’om, gibinwang’u kaka mi kwo rondo ku rondo iwi ng’ombe. Bed ku genogen nia lembang’ola maeno bipong’o andha. Genogenne copo jukocwinyi pi wedi peri ma githo, pilembe cer bibedo nuti i nindo m’ubino kinde ma Kristu ku jumange “gibibimo . . . [pi] rundi rubanga acel.” (Nyu. 20:6) In bende icopo bedo ku genogen nia ibicer, tek itho i wang’ bimobim mi oro eluf’acel. Genogen maeno binyayu ngo “lewic” i wiwa. (Rum. 5:5) Ecopo mio tego iri man emedo anyong’a peri mi timo ni Mungu. Re lembe mange de nuti dupa ma wacopo ponjo i 1 Jukorinto thek 15. Wabineno lembenegi i thiwiwec m’ulubo.