1-2. Olee olileanya magburu onwe ya ndị na-efe Chineke nwere?

INWE olileanya dị ezigbo mkpa. Olileanya ụfọdụ ndị bụ na alụmdi na nwunye ha ga-aga nke ọma, na ha ga-amụta ụmụ ahụ́ gbasiri ike ma ọ bụkwanụ na ha ga-agbake n’ajọ ọrịa ha na-arịa. Anyịnwa bụ́ Ndị Kraịst nwekwara ike ịna-enwe ụdị olileanya ndị ahụ. Ma olileanya anyị kachanụ karịrị ihe ndị a niile. Ihe ndị so na ya bụ ndụ ebighị ebi na ịhụ mgbe a ga-akpọlite ndi anyị hụrụ n’anya nwụrụ anwụ.

² Pọl onyeozi kwuru, sị: “Enwekwara m olileanya n’ebe Chineke nọ . . . na a gaje inwe mbilite n’ọnwụ nke ma ndị ezi omume ma ndị ajọ omume.” (Ọrụ 24:15) Ọ bụghị Pọl bụ onye mbụ kwuru na ya nwere olileanya mbilite n’ọnwụ. Job budị ya ụzọ kwuo ya. Obi siri ya ike na Chineke ga-echeta ya ma kpọlite ya ka ọ dịrị ndụ ọzọ.—Job 14:7-10, 12-15.

3. Gịnị mere 1 Ndị Kọrịnt isi 15 ga-eji baara anyị uru?

³ “Mbilite n’ọnwụ nke ndị nwụrụ anwụ” so na “ntọala” ma ọ bụ “ozizi ndị mbụ” n’ime ozizi Ndị Kraịst niile. (Hib. 6:1, 2) Pọl kwuru gbasara mbilite n’ọnwụ ná 1 Ndị Kọrịnt isi 15. Ọ ga-abụrịrị na ihe ndị o kwuru gbara Ndị Kraịst oge mbụ ume. Ọ ga-agbakwa anyịnwa ume ma mee ka olileanya anyị nwere kemgbe na a ga-akpọlite ndị nwụrụ anwụ sikwuo ike.

4. Olee ihe mere anyị ji nwee olileanya na ndị anyị hụrụ n’anya nwụrụ anwụ ga-ebili?

⁴ Okwukwe anyị nwere na Jizọs si n’ọnwụ bilie bụ ihe mere anyị ji nwee okwukwe na a ga-akpọlite ndị anyị hụrụ n’anya nwụrụ anwụ. O so ‘n’ozi ọma’ Pọl zisaara ndị Kọrịnt. (1 Kọr. 15:1, 2) Pọl kwudịrị na ọ bụrụ na Onye Kraịst enweghị okwukwe ná mbilite n’ọnwụ, na okwukwe ya enweghị isi. (1 Kọr. 15:17) Okwukwe anyị nwere na Jizọs  si n’ọnwụ bilie bụ ihe mere anyị ji nwee okwukwe na a ga-akpọlite ndị ọzọ nwụrụ anwụ.

5-6. Gịnị ka ihe e kwuru ná 1 Ndị Kọrịnt 15:3, 4 na-akụziri anyị?

⁵ Mgbe Pọl bidoro ikwu gbasara mbilite n’ọnwụ, o kwuru ihe atọ bụ́ eziokwu. Ha bụ (1) “Kraịst nwụrụ maka mmehie anyị.” (2) “E liri ya.” (3) “A kpọlitere ya n’ụbọchị nke atọ dị ka Akwụkwọ Nsọ kwuru.”—Gụọ 1 Ndị Kọrịnt 15:3, 4.

⁶ Gịnị ka ọnwụ Jizọs, olili ya, na mbilite n’ọnwụ ya na-akụziri anyị? Aịzaya onye amụma kwuru na “a ga-ebipụ Mesaya ahụ n’ala ndị dị ndụ,” nakwa na “ili ya ga-adị n’etiti ndị ajọ omume.” Ma e nwekwara ihe ọzọ ga-emenụ. Aịzaya kwukwara na Mesaya ahụ ga-eburu “mmehie nke ọtụtụ ndị.” Jizọs mezuru ihe a mgbe o ji ndụ ya chụọ àjà. (Aịza. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rom 5:8) N’ihi ya, ọnwụ Jizọs, olili ya, na mbilite n’ọnwụ ya mere ka anyị nwee olileanya na anyị ga-enwere onwe anyị n’aka mmehie na ọnwụ, nakwa na anyị ga-ahụ ndị anyị hụrụ n’anya nwụrụ anwụ ọzọ.

7-8. Olee ihe nyeere Ndị Kraịst aka ikweta na a kpọlitere Jizọs n’ọnwụ?

⁷ E nwere ihe jikọrọ mbilite n’ọnwụ Jizọs na olileanya mbilite n’ọnwụ anyị nwere. N’ihi ya, anyị kwesịrị ijide n’aka na a kpọlitere Jizọs n’ọnwụ. Gịnị mere obi ji sie anyị ike na Jehova kpọlitere Jizọs n’ọnwụ?

⁸ E nwere ọtụtụ ndị ji anya ha hụ na a kpọlitela Jizọs n’ọnwụ. (1 Kọr. 15:5-7) Onye mbụ n’ime ha Pọl kpọrọ aha bụ Pita onyeozi, ya bụ, Sifas. E nwekwara ndị na-eso ụzọ Jizọs ndị ọzọ gbara akaebe na Pita hụrụ na a kpọlitela Jizọs n’ọnwụ. (Luk 24:33, 34) “Mmadụ iri na abụọ ahụ,” ya bụ, ndịozi Jizọs hụkwara Jizọs mgbe a kpọlitechara ya n’ọnwụ. Jizọs Kraịst ‘pụtakwara n’ihu ihe karịrị narị ụmụnna ise n’otu mgbe.’ Ọ ga-abụ na mgbe Jizọs pụtara n’ihu ha bụ ná nnọkọ ahụ mere ha obi ụtọ ha nwere na Galili e kwuru okwu ya na Matiu 28:16-20. Jizọs ‘pụtakwara n’ihu Jems.’ Jems a nwere ike ịbụ onye nne ji ya na ya, bụ́ onye na-ekwebughị na Jizọs bụ Mesaya. (Jọn 7:5) Mgbe Jems hụrụ Jizọs mgbe a kpọlitechara ya n’ọnwụ, o kwetaziri na Jizọs bụ Mesaya ahụ. Ọ dị mma ịmara na n’ihe dị ka n’afọ 55 mgbe Pọl dere akwụkwọ ozi a, ọtụtụ ndị ji anya ha hụ na a kpọlitere Jizọs n’ọnwụ ka nọ ndụ. N’ihi ya, onye ọ bụla ọ na-eme obi abụọ nwere ike ịga jụọ ha.

9. Dị ka e kwuru n’Ọrụ Ndịozi 9:3-5, olee otú ihe mere Pọl si gosi na a kpọlitere Jizọs n’ọnwụ?

⁹ Mgbe e mechara, Jizọs pụtara n’ihu Pọl n’onwe ya. (1 Kọr. 15:8) Pọl, ya bụ Sọl, nọ n’ụzọ na-aga Damaskọs mgbe ọ nụrụ olu Jizọs, hụkwa ya n’ọhụụ ka ọ nọ n’eluigwe. (Gụọ Ọrụ Ndịozi 9:3-5.) Ihe a bụ ihe ọzọ gosiri na a kpọlitere Jizọs n’ọnwụ n’eziokwu.—Ọrụ 26:12-15.

10. Gịnị ka Pọl mere mgbe o doro ya anya na a kpọlitere Jizọs n’ọnwụ?

¹⁰ E nwere ụfọdụ ndị ga-enwe ezigbo mmasị n’ihe a Pọl kọrọ n’ihi na e nwere mgbe Pọl nọbụ na-akpagbu Ndị Kraịst. Ozugbo Pọl matara na a kpọlitere Jizọs n’ọnwụ n’eziokwu, ọ gbalịsiri ike ime ka ndị ọzọ kweta. Ka ọ na-aga n’ebe dị iche iche na-akọrọ ndị mmadụ na Jizọs nwụrụ, a kpọlitekwa ya n’ọnwụ, e tiri ya ihe, tụọ ya mkpọrọ, o nwekwara mgbe ụgbọ mmiri ọ nọ na ya kpuru. (1 Kọr. 15:9-11; 2 Kọr. 11:23-27) Pọl kwetasiri ike na a kpọlitere Jizọs n’ọnwụ nke na ọ dịdị njikere ịnwụ iji gbachitere ihe ahụ o kweere.  Akaebe a Ndị Kraịst oge mbụ gbara na a kpọlitere Jizọs n’ọnwụ, ọ́ naghị eme ka i kweta na a kpọlitere ya n’ọnwụ? Ọ́ naghịkwa eme ka i kwetasie ike na a ga-enwe mbilite n’ọnwụ n’ọdịnihu?

11. Gịnị ka ọ ga-abụ ya mere ụfọdụ ndị nọ na Kọrịnt ji kwere ihe na-abụghị eziokwu banyere mbilite n’ọnwụ?

¹¹ Ụfọdụ ndị bi n’obodo Kọrịnt dị na Gris kweere ihe ndị na-abụghị eziokwu gbasara mbilite n’ọnwụ. Ha kwudịrị na “mbilite n’ọnwụ nke ndị nwụrụ anwụ” adịghị. N’ihi gịnị? (1 Kọr. 15:12) Ọ bụ n’ihi na ndị ọkà mmụta nọ n’Atens chịrị ọchị mgbe ha nụrụ na a kpọlitere Jizọs n’ọnwụ. Ọ ga-abụ na ihe a mere ka ụfọdụ ndị nọ na Kọrịnt chewekwa na a kpọliteghị Jizọs n’ọnwụ. (Ọrụ 17:18, 31, 32) Ọ ga-abụkwa na ndị ọzọ chere na mbilite n’ọnwụ a abụghị mbilite n’ọnwụ nkịtị. Kama na ọ pụtara mmadụ “ịnwụ” ná mmehie ọ na-emebu ma “dịrị ndụ” bụrụzie Onye Kraịst. N’agbanyeghị ihe mere na ha ekweghị ná mbilite n’ọnwụ, ihe a mere ka okwukwe ha ghara ịba uru. Ọ bụrụ na Chineke akpọliteghị Jizọs n’ọnwụ, ọ pụtara na a kwụghị ihe mgbapụta ahụ. Ọ pụtakwara na anyị niile ka nọ ná mmehie. N’ihi ya, ndị na-ekweghị ná mbilite n’ọnwụ enweghị ezigbo olileanya.—1 Kọr. 15:13-19; Hib. 9:12, 14.

12. Dị ka e kwuru na 1 Pita 3:18, 22, olee otú mbilite n’ọnwụ Jizọs si dị iche ná ndị nke bu ya ụzọ?

¹² Pọl ma na “e siwo ná ndị nwụrụ anwụ kpọlite Kraịst.” Mbilite n’ọnwụ nke Jizọs pụrụ iche. Ọ dị iche na nke ndị a kpọlitere n’ọnwụ tupu Jizọs, n’ihi na ndị ahụ mechakwara nwụọ ọzọ. Pọl sịrị na Jizọs bụ “mkpụrụ mbụ nke ndị dara n’ụra ọnwụ.” Olee otú Jizọs si bụrụ mkpụrụ mbụ? Ọ bụ ya bụ onye mbụ a kpọlitere n’ọnwụ ya abụrụ mmụọ, ọ bụkwa ya bụ onye mbụ si n’ụwa gaa eluigwe.—1 Kọr. 15:20; Ọrụ 26:23; gụọ 1 Pita 3:18, 22.

13. Olee ihe Pọl kwuru dị iche n’etiti Adam na Jizọs?

¹³ Olee otú ọnwụ otu onye ga-esi mee ka ọtụtụ nde mmadụ dịrị ndụ? Pọl zara ajụjụ ahụ nke ọma. Ọ kọwara ihe dị iche ná nsogbu Adam kpataara ụmụ mmadụ na uru ọnwụ Jizọs baara anyị. Pọl dere gbasara Adam, sị: “Ọnwụ si n’aka otu onye.” Mgbe Adam mere mmehie, ọ kpataara onwe ya na ụmụ ya nsogbu. Anyị ka na-ata ahụhụ mmehie ahụ Adam mere. Ma, ihe ga-adịrị anyị mma n’ọdịnihu n’ihi na Chineke kpọlitere Ọkpara ya n’ọnwu. “Mbilite n’ọnwụ nke ndị nwụrụ anwụ sikwa n’aka otu onye,” ya bụ, Jizọs. Pọl kwuru, sị: “N’ihi na dị nnọọ ka mmadụ niile na-anwụ n’ime Adam, otú ahụkwa ka a ga-eme ka mmadụ niile dị ndụ n’ime Kraịst.”—1 Kọr. 15:21, 22.

14. À ga-akpọlite Adam n’ọnwụ? Kọwaa.

¹⁴ Olee ihe Pọl bu n’uche mgbe o kwuru, sị: “Mmadụ niile na-anwụ n’ime Adam”? O bu n’uche ụmụ Adam niile ketara mmehie, ezughị okè, na ọnwụ n’aka Adam. (Rom 5:12) Adam esoghị ná ndị a ‘ga-eme ka ha dị ndụ.’ Àjà Jizọs ji ndụ ya chụọ agaghị abara Adam uru n’ihi na Adam zuru okè ma kpachara anya nupụrụ Chineke isi. Ihe mere Adam ga-emecha mee ndị “Nwa nke mmadụ” ga-ewere ka “ewu” mgbe ọ ga-ekpe ikpe, ya bụ, ha ga-anwụ “ọnwụ ebighị ebi.”—Mat. 25:31-33, 46; Hib. 5:9.

15. Olee ndị so ná “mmadụ niile” ahụ a ‘ga-eme ka ha dị ndụ’?

¹⁵ Cheta na Pọl kwuru na “a ga-eme ka  mmadụ niile dị ndụ n’ime Kraịst.” (1 Kọr. 15:22) Ndị Pọl degaara akwụkwọ ozi a bụ Ndị Kraịst e tere mmanụ nọ na Kọrịnt a ga-akpọlite n’ọnwụ ha agaa eluigwe. Ndị Kraịst ndị ahụ bụ ndị “e doro nsọ n’ime Kraịst Jizọs, ndị a kpọrọ ịbụ ndị nsọ.” Pọl kwukwara gbasara “ndị dara n’ụra ọnwụ n’ime Kraịst.” (1 Kọr. 1:2; 15:18; 2 Kọr. 5:17) N’akwụkwọ ozi ọzọ Pọl si n’ike mmụọ nsọ dee, o kwuru na ndị e ‘mere ka ha na Jizọs dị n’otu n’ọdịdị nke ọnwụ ya’ ka ‘a ga-emekwa ka ha na ya dị n’otu n’ọdịdị nke mbilite n’ọnwụ ya.’ (Rom 6:3-5) A kpọlitere Jizọs ya abụrụ mmụọ ma laa eluigwe. Otú ahụ ka a ga-emekwa ndị niile nọ “n’ime Kraịst,” ya bụ, Ndị Kraịst e tere mmanụ.

16. Olee ihe Pọl bu n’obi mgbe ọ kpọrọ Jizọs “mkpụrụ mbụ”?

¹⁶ Pọl kwuru na a kpọlitere Kraịst n’ọnwụ ya abụrụ “mkpụrụ mbụ nke ndị dara n’ụra ọnwụ.” Cheta na a kpọlitere ndị ọzọ n’ọnwụ, dị ka Lazarọs, ha ebiri n’ụwa. Ma, Jizọs bụ onye mbụ a kpọlitere n’ọnwụ ya abụrụ mmụọ ma dịrị ndụ ebighị ebi. E nwere ike iji ya tụnyere mkpụrụ mbụ ndị Izrel na-ewe n’ubi ha ha na-eji achụrụ Chineke àjà. Ihe ọzọ bụ na mgbe Pọl kpọrọ Jizọs “mkpụrụ mbụ,” ihe ọ na-ekwu bụ na e nwere ndị ọzọ a ga-akpọlite n’ọnwụ ha agaa eluigwe ka Jizọs. A ga-emecha kpọlite ndịozi Jizọs na ndị ọzọ “ha na Kraịst dị n’otu” ha ebiri n’eluigwe ka Jizọs.

17. Olee mgbe a ga-akpọlite ndị “ha na Kraịst dị n’otu” ịga eluigwe?

¹⁷ A malitebeghị ịkpọlite “ndi ha na Kraịst dị n’otu” ịga eluigwe mgbe ahụ Pọl degaara ndị Kọrịnt akwụkwọ ozi. Kama, Pọl kwuru na a ga-akpọlite ha n’ọnwụ n’ọdịnihu. O kwuru, sị: “Onye ọ bụla n’ọnọdụ nke ya: Kraịst mkpụrụ mbụ, e mesịakwa, ndị nke Kraịst n’oge ọnụnọ ya.” (1 Kọr. 15:23; 1 Tesa. 4:15, 16) Taa, anyị na-ebi “n’oge ọnụnụ” Kraịst ahụ e buru n’amụma. N’ihi ya, ndịozi Jizọs na Ndị Kraịst ndị ọzọ e tere mmanụ nwụrụ anwụ cheere ruo oge ọnụnọ Kraịst ka a kpọlite ha n’ọnwụ ịga eluigwe, nakwa ka ha na “[Jizọs] dị n’otu n’ọdịdị nke mbilite n’ọnwụ ya.”

18. (a) Gịnị mere anyị nwere ike iji kwuo na a ga-enwe mbilite n’ọnwụ ọzọ? (b) Dị ka e kwuru ná 1 Ndị Kọrịnt 15:24-26, olee ihe ndị ga-eme n’eluigwe?

¹⁸ Olee ihe ga-eme Ndị Kraịst niile na-enweghị olileanya iso Kraịst biri n’eluigwe?  Ha niile nwekwara olileanya na a ga-akpọlite ha n’ọnwụ. Baịbụl kwuru na Pọl na ndị ọzọ ga-aga eluigwe so ná ndị nwere òkè ná “mbilite n’ọnwụ bu ụzọ site ná ndị nwụrụ anwụ.” (Fil. 3:11) Ihe a Baịbụl kwuru ọ́ naghị egosi na a ga-enwe mbilite n’ọnwụ ọzọ? Nke a dabara n’ihe Job kwuru ga-eme ya n’ọdịnihu. (Job 14:15) “Ndị nke Kraịst n’oge ọnụnọ ya” ga-eso ya biri n’eluigwe mgbe ọ ga-eme ka ọchịchị niile, na ikike na ike niile ghara ịdị irè. Ọ ga-emedị ka “onye iro ikpeazụ” bụ́ ọnwụ ghara ịdịkwa. N’eziokwu, ndị a kpọlitere n’ọnwụ ha agaa eluigwe agaghịzi anwụ anwụ. Gịnịkwanụ banyere ndị ọzọ?—Gụọ 1 Ndị Kọrịnt 15:24-26.

19. Olee ihe ndị nwere olileanya ibi n’ụwa nwere ike ịtụ anya ya?

¹⁹ Olee ihe ndị nwere olileanya ibi n’ụwa ga-atụ anya ya? Ihe Pọl kwuru ga-eme ka ha nwee olileanya. Ọ sịrị: “Enwekwara m olileanya na . . . a gaje inwe mbilite n’ọnwụ nke ma ndị ezi omume ma ndị ajọ omume.” (Ọrụ 24:15) O doro anya na e nweghị onye ajọ omume ga-aga eluigwe, n’ihi ya, ihe a Pọl kwuru gosiri na a ga-enwe mbilite n’ọnwụ n’ụwa n’ọdịnihu.

20. Olee otú e sirila mee ka olileanya i nwere ná mbilite n’ọnwụ sikwuo ike?

²⁰ O doro anya na “a ga-eje inwe mbilite n’ọnwụ.” Ndị a kpọlitere n’ọnwụ ibi n’ụwa ga-enwe olileanya ịdị ndụ ebighị ebi. Ka obi sie gị ike na nkwa a ga-emezu. Nkwa a nwere ike ịkasi gị obi ma i cheta ndị ị hụrụ n’anya nwụrụ anwụ. E nwere ike ịkpọlite ha n’ọnwụ mgbe Kraịst na ndị ọzọ ‘ga-achị dị ka ndị eze ruo otu puku afọ.’ (Mkpu. 20:6) Obi nwekwara ike isi gịnwa ike na ọ bụrụ na ọ daba na ị nwụọ tupu oge ọchịchị puku afọ Kraịst, a ga-akpọlite gị n’ọnwụ. ‘Olileanya a adịghị eduga ná mmechuihu.’ (Rom 5:5) O nwere ike ime ka okwukwe gị sikwuo ike ugbu a, meekwa ka i jirikwuo ọṅụ na-ejere Chineke ozi. O nwere ihe ndị anyị ga-amụta ná 1 Ndị Kọrịnt isi 15. Anyị ga-amụta ha n’isiokwu na-esonụ.