1-2. Obọdẹ ẹruore vẹ Ileleikristi a wo?

ẸRUORE o wuzou gaga. Ahwo jọ a re rẹro nọ a te rọo a ve yẹ emọ, yọ efa a rẹ sai rẹro nọ ẹyao nọ ọ be kẹ ae uye o ti kpo. Mai Ileleikristi ma sai rẹro eware itienana re. Rekọ ma bi rẹro eware efa nọ i wuzou vi enana kpekufiẹ. Wọhọ oriruo, ma bi rẹro nọ ma te rria bẹdẹ bẹdẹ, gbe inọ ahwo mai nọ i whu no a te kparoma ze.

² Pọl ukọ na ọ ta nọ: “Me wo ẹruore kpahe Ọghẹnẹ . . . inọ ẹkparomatha enọ i kiẹrẹe gbe enọ i kiẹrẹe he ọ te jọ.” (Iruẹru 24:15) Orọnikọ Pọl họ ohwo ọsosuọ nọ ọ ta kpahe ẹruore ẹkparomatha ha. Job ọ ta ẹme kpahe iẹe re. U mu rie ẹro nọ Ọghẹnẹ ọ te kareghẹhọ iẹe ọ vẹ te kpare iẹe zihe ziọ uzuazọ.​—Job 14:7-10, 12-15.

3. Ẹvẹ eme nọ e rrọ 1 Ahwo Kọrint uzou avọ 15 e sai ro fiobọhọ kẹ omai?

³ “Ẹkparomatha enọ i whu no” na ọ rrọ usu “eware esese” hayo “iwuhrẹ esese” nọ Oleleikristi kpobi ọ rọwo. (Hib. 6:1, 2) Ma rẹ jọ 1 Ahwo Kọrint uzou avọ 15 ruẹ eware buobu nọ Pọl o wuhrẹ kpahe ẹkparomatha. O rrọ vevẹ inọ eware nana nọ o kere fihotọ kpahe ẹkparomatha na e bọ Ileleikristi ọsosuọ ga. Yọ oria ikere nana o rẹ sae bọ ẹrọwọ mai ga, je ru omai wo imuẹro nọ ẹkparomatha nọ ma bi rẹro riẹ anwẹdẹ na, ọ te seba ẹvia ha.

4. Ẹvẹ u ro mu omai ẹro nọ a te kpare ahwo mai nọ i whu no ze?

⁴ Ẹkparomatha Jesu na o wha riẹ ze nọ u ro mu omai ẹro nọ a te kpare ahwo mai nọ i whu no ze. Ẹkparomatha Jesu na ọ rrọ usu eware nọ Pọl ọ rọ ta “usi uwoma” kẹ ahwo Kọrint. (1 Kọr. 15:1, 2) Ọ tubẹ ta nọ, otẹrọnọ ohwo ọ rọwo ẹkparomatha ha yọ ẹrọwọ riẹ o wo iruo ho. (1 Kọr. 15:17) Ohwo nọ ọ rọwo nọ Jesu ọ kparoma ze, ọye ọ rẹ sae rọwo nọ amọfa a te kparoma ze re.

5-6. Wọhọ epanọ o rrọ 1 Ahwo Kọrint 15:3, 4, irere vẹ ma wo fiki uwhu gbe ẹkparomatha Jesu?

 ⁵ Nọ Pọl o mu ẹme họ ẹta kpahe ẹkparomatha na, ọ fodẹ eware esa jọ nọ a rẹ sae vro vievie he. Eye họ (1) “Kristi o whu fiki izieraha mai.” (2) “A ki rie.” (3) “A kpare riẹ no uwhu ze evaọ ẹdẹ avọ esa wọhọ epanọ Ikereakere na e ta.”​—Se 1 Ahwo Kọrint 15:3, 4.

⁶ Irere vẹ ma wo fikinọ Kristi o whu, a te ki ei, kẹsena a tẹ kpare iẹe no uwhu ze? Aizaya ọruẹaro na ọ ta kpahe Mesaya na inọ, a ti si ei “no ẹkwotọ enọ e rrọ uzuazọ.” Ọ tẹ jẹ ta nọ a ti ki ei “kugbe irumuomu.” Rekọ oye ọvo ho. Aizaya ọ ta re inọ Mesaya na ọ te “wọ uzioraha ahwo buobu.” Ere Jesu o gine ru nọ ọ rọ uzuazọ riẹ ta omai no igbo. (Aiz. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rom 5:8) Fikiere, uwhu Jesu, ukio riẹ, gbe ẹkparomatha riẹ u ru nọ u ro mu omai ẹro ziezi inọ a ti si omai no igbo uzioraha gbe uwhu. Kẹsena ahwo mai nọ i whu no a vẹ te jẹ kparoma no uwhu ze.

7-8. Fikieme u ro mu Ileleikristi ẹro nọ Jesu ọ ginẹ kparoma ze no?

⁷ Ẹkparomatha Jesu ma rẹ kake rọwo re ma tẹ te sae rọwo nọ a te kpare amọfa ze. Ẹvẹ u ro mu omai ẹro nọ Jihova ọ ginẹ kpare Jesu no uwhu ze?

⁸ Ahwo buobu a ruẹ Jesu nọ ọ kparoma no uwhu ze no. Yọ ahwo nana a se isẹri riẹ. (1 Kọr. 15:5-7) Ohwo ọsosuọ nọ Pọl ọ fodẹ inọ ọ ruẹ Jesu họ Pita ukọ na, koyehọ Sifas. Ilele Jesu buobu a tẹ jẹ ta nọ Pita ọ ruẹ Jesu nọ ọ kparoma ze no. (Luk 24:33, 34) U te no ere no “Ikpegbivẹ na,” koyehọ ikọ Jesu a ruẹ Jesu nọ ọ kparoma no uwhu ze no. Kẹsena Kristi ọ tẹ jẹ “romavia kẹ inievo nọ i bu vi egba isoi (500) ẹsiẹvo.” Ẹsejọhọ onana o via evaọ obọ Galili oke nọ a kokohọ obei wọhọ epanọ a gbiku riẹ fihọ Matiu 28:16-20 na. Yọ ma riẹ nọ eva e te were ae gaga nọ a ruẹ Jesu. Jesu ọ romavia kẹ Jemis re. O wọhọ nọ Jemis yọ oniọvo Jesu nọ ọ rọwo oke ọsosuọ họ inọ Jesu họ Mesaya na. (Jọn 7:5) Nọ Jemis ọ ruẹ Jesu nọ ọ kparoma no uwhu ze, u te mu ei ẹro. Muẹrohọ nọ evaọ oware wọhọ 55 C.E. nọ Pọl o kere ileta nana, ahwo buobu nọ a rọ ẹro ruẹ Jesu nọ ọ kparoma ze a gbẹ jọ uzuazọ. Fikiere ohwo kpobi nọ o wo avro ọ sae nyae nọ ahwo nana.

9. Wọhọ epanọ o rrọ Iruẹru Ikọ 9:3-5, eme ọ via kẹ Pọl nọ o kẹ imuẹro re inọ Jesu ọ ginẹ kparoma no uwhu ze?

⁹ Jesu ọ romavia kẹ Pọl omariẹ uwhremu na. (1 Kọr. 15:8) Nọ Pọl (nọ a je se Sọl vẹre) ọ jọ edhere je kpobọ Damaskọs o te yo urru Jesu nọ ọ kparoma ze no, ọ tẹ jẹ jọ eruẹaruẹ ruẹ Jesu nọ ọ rrọ obọ odhiwu. (Se Iruẹru Ikọ 9:3-5.) Oware nọ o via kẹ Pọl na o kẹ imuẹro re inọ ẹkparomatha Jesu na uzẹme, orọnọ iku esia ha.​—Iruẹru 26:12-15.

10. Nọ u mu Pọl ẹro nọ Jesu ọ kparoma no uwhu ze no, eme o wọ riẹ je ru?

¹⁰ Ahwo jọ nọ a wo avro oke yena a te gwọlọ gaviezọ kẹ ẹme nọ Pọl ọ ta inọ Jesu ọ ginẹ kparoma ze no. Keme evaọ oke nọ u kpemu, Pọl o je kpokpo Ileleikristi gaga. Nọ Pọl o vuhumu inọ Jesu ọ ginẹ kparoma no uwhu ze no, ọ tẹ jẹ daoma kpobi re o ru amọfa rọwo onana. Dede nọ a kpe rie ukpe ẹsọ, a mu rie fihọ uwou-odi, okọ u te je zue ei, ọ jẹ rọ ọwhọ vuẹ ahwo inọ Jesu o whu, a tẹ jẹ kpare iẹe ze. (1 Kọr. 15:9-11; 2 Kọr. 11:23-27) Jesu nọ o whu jẹ kparoma no uwhu ze na u mu Pọl ẹro te epanọ ọ rọ gwọlọ nọ ọ rẹ vuẹ ahwo inọ ere o ginẹ  via, o tẹ make rọnọ a re kpei dede. Kọ eware nana nọ Ileleikristi ọsosuọ a rọ ẹro ruẹ na u gbe ru ei mu owhẹ ẹro nọ Jesu ọ ginẹ kparoma no uwhu ze? Kọ u gbe ru owhẹ rọwo nọ ẹkparomatha na o te seba ẹvia ha?

11. Eme o rẹ sae jọnọ o lẹliẹ ahwo Kọrint jọ wo iroro ethọthọ kpahe ẹkparomatha na?

¹¹ Ahwo jọ evaọ okpẹwho Griki nọ a re se Kọrint a wo iroro ethọthọ kpahe ẹkparomatha na. U tube te epanọ a jẹ rọ ta nọ “ẹkparomatha enọ i whu no ọ rrọ họ.” Fikieme? (1 Kọr. 15:12) Whaọ evaọ okpẹwho Griki ọfa nọ a re se Athẹns, ohwo ọ tẹ ta nọ ọ rọwo nọ a kpare Jesu no uwhu ze, egba-eriariẹ a rẹ hwẹe. Ẹsejọhọ oye o wha riẹ ze nọ ahwo jọ evaọ Kọrint a gbẹ rọ rọwo ẹkparomatha ha na. (Iruẹru 17:18, 31, 32) O sae jẹ jọnọ ejọ a roro nọ ẹkparomatha o dikihẹ kẹ oware ofa. Ahwo nana a rẹ ta nọ, ohwo nọ o gbe bi ru umuomu a rẹ sai dhesẹ iẹe nọ o “whu” no, yọ ọnọ o zihe ruọ Oleleikristi no ọ ziọ “uzuazọ” no keme yọ a rehọ izieraha riẹ vrẹ riẹ no. Oghẹrẹ kpobi kẹhẹ, ẹkparomatha na nọ a rọwo ho na u dhesẹ nọ ẹrọwọ rai ofofe. Otẹrọnọ Ọghẹnẹ ọ kpare Jesu no uwhu ze he, koyehọ a ta omai no igbo ho. Onana u dhesẹ nọ mai kpobi ma gbẹ rrọ igbo uzioraha. Fikiere ahwo nọ a rọwo nọ ẹkparomatha ọ rrọ họ, a wo ẹruore ọvo ho.​—1 Kọr. 15:13-19; Hib. 9:12, 14.

12. Wọhọ epanọ o rrọ 1 Pita 3:18, 22, ẹvẹ ẹkparomatha Jesu u ro wo ohẹriẹ no orọ amọfa nọ a kpare ze evaọ oke nọ u kpemu?

¹² Oware nọ Pọl ọ rọ ẹro ruẹ o kẹ riẹ imuẹro nọ a “kpare Kristi no uwhu ze.” Ẹkparomatha Kristi u wo ohẹriẹ gaga no orọ ahwo nọ a kpare ze evaọ oke nọ u kpemu keme ahwo nana a wariẹ whu. Pọl ọ ta nọ Jesu họ “ubi ọsosuọ evaọ usu enọ i kie ruọ owezẹ uwhu no.” Fikieme o rọ rrọ ere? Ọye họ ohwo ọsosuọ nọ a kpare ze avọ oma ẹzi, ọ tẹ jẹ rrọ ohwo ọsosuọ nọ a kpare kpobọ odhiwu.​—1 Kọr. 15:20; Iruẹru 26:23; se 1 Pita 3:18, 22.

13. Eme Pọl ọ ta kpahe Adamu avọ Jesu?

¹³ Ẹvẹ uwhu omọvo o te rọ lẹliẹ ahwo buobu wo uzuazọ? Pọl ọ kẹ uyo onọ nana vevẹ. Ọ ta kpahe uye nọ aghẹmeeyo Adamu ọ wha se omai gbe irere nọ uwhu Kristi o te wha ze. Pọl o kere kpahe Adamu nọ: “Ọzae ọvo ọ wha uwhu ze.” Adamu ọ raha uzi, ọ tẹ rọ ere si uye se omariẹ gbe emọ riẹ. Uye nọ aghẹmeeyo riẹ ọ wha ze o gbẹ rrọ otọ rite inẹnẹ. Rekọ fikinọ Ọghẹnẹ ọ kpare Ọmọ riẹ no uwhu ze, ma riẹ nọ uye nana kpobi u ti notọ ẹdẹ jọ. Pọl o te je kere nọ: “Ọzae ọvo ọ wha ẹkparomatha enọ i whu no ze.” Ọye họ Jesu. Kẹsena ọ tẹ ta nọ: “Wọhọ epanọ ahwo kpobi a bi whu fiki Adamu na, ere ọvona re ahwo kpobi a ti wo uzuazọ fiki Kristi.”​—1 Kọr. 15:21, 22.

14. Kọ a te kpare Adamu ze? Ru ei vẹ.

¹⁴ Eme họ otọ ẹme Pọl na inọ “ahwo kpobi a bi whu fiki Adamu”? Pọl ọ be ta kpahe emọ Adamu nọ e reuku uzioraha, a te zihe ruọ ahwo nọ a gba ha nọ o wha riẹ ze nọ a bi ro whu. (Rom 5:12) Adamu ọ rrọ usu ahwo nọ a “ti wo uzuazọ” họ. Adamu ọ rẹ sai wo erere no idhe ẹtanigbo Kristi ze he, keme ohwo ọgbagba ọ jọ, o te keke aro fihọ raha uzi Ọghẹnẹ. A te kpare iẹe no uwhu ze he, nwane wọhọ epanọ o te jọ kẹ enọ “Ọmọ ohwo” o ti brukpe, nọ o se “ewe” na. “Ọraha ebẹdẹ bẹdẹ” o ti te ai.​—Mat. 25:31-33, 46; Hib. 5:9.

15. Amono a rrọ usu “ahwo kpobi” nọ “a ti wo uzuazọ” na?

 ¹⁵ Muẹrohọ nọ Pọl ọ ta nọ: “ahwo kpobi a ti wo uzuazọ fiki Kristi.” (1 Kọr. 15:22) Ileleikristi obọ Kọrint nọ a rọ ẹzi wholo nọ a te kpare kpobọ odhiwu, eye Pọl o kere ileta riẹ na se. Ileleikristi nana yọ ahwo “nọ a ru fo no evaọ usu kugbe Kristi Jesu, nọ a se re a jọ erẹri.” Pọl ọ tẹ jẹ fodẹ “enọ e rrọ usu kugbe Kristi nọ i kie ruọ owezẹ uwhu no.” (1 Kọr. 1:2; 15:18; 2 Kọr. 5:17) Pọl ọ jọ ileta ọfa riẹ kere nọ ahwo nọ a “kuomagbei [koyehọ Jesu] evaọ oghẹrẹ uwhu nọ o whu,” a “ti kuomagbei re evaọ oghẹrẹ ẹkparomatha riẹ.” (Rom 6:3-5) Oma ẹzi a rọ kpare Jesu kpobọ odhiwu. Ere ọvona o te jọ kẹ ahwo kpobi nọ a “rrọ usu kugbe Kristi” koyehọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na kpobi.

16. Eme họ otọ ẹme Pọl na inọ Jesu họ “ubi ọsosuọ”?

¹⁶ Nọ Pọl o je kere kpahe ahwo nọ a te kpare ze, ọ ta nọ Kristi họ “ubi ọsosuọ evaọ usu enọ i kie ruọ owezẹ uwhu no.” Kareghẹhọ nọ u wo ahwo jọ nọ a kpare no uwhu ze taure Jesu o te ti whu. Omọvo rai jọ họ, Lazarọs. Rekọ Jesu họ ohwo ọsosuọ nọ a rehọ oma ẹzi kpare no uwhu ze nọ o wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Ọ wọhọ ibi ọsosuọ nọ ahwo Izrẹl a kọrọ no ekakọ rai ze, nọ a jẹ hai ro dhe idhe kẹ Ọghẹnẹ. U te no ere no, ẹme nọ Pọl ọ ta nọ Jesu họ “ubi ọsosuọ” na, u dhesẹ nọ a te kpare amọfa kpobọ odhiwu re. A te kpare ikọ na gbe amọfa nọ a “rrọ usu kugbe Kristi” kpobọ odhiwu wọhọ epanọ a kpare Jesu na. Oma ẹzi a te rọ kpare ahwo nana zihe ziọ uzuazọ.

17. Oke vẹ a te rọ kpare Ileleikristi nọ e “rrọ usu kugbe Kristi” kpobọ odhiwu?

¹⁷ Oke nọ Pọl o ro kere ileta se Ileleikristi obọ Kọrint na yọ oke nọ a rẹ rọ kpare ahwo nọ a “rrọ usu kugbe Kristi” kpobọ odhiwu u ri te he. Ẹme nọ Pọl ọ ta u dhesẹ nọ oke nọ a te rọ kpare ahwo nana kpobọ odhiwu o gbẹ rrọ obaro. Ọ ta nọ: “Omomọvo evaọ utu riẹ othotha: Kristi họ ubi ọsosuọ, kẹsena u ve te enọ e rrọ erọ Kristi evaọ oke ọzino riẹ.” (1 Kọr. 15:23; 1 Tẹs. 4:15, 16) Oke “ọzino” Kristi nọ ọ ta kpahe na ma be rria na. Ẹhẹ, ikọ na avọ Ileleikristi efa nọ a rọ ẹzi wholo nọ a whu, a rẹ gbẹ jọ uki ri bọo oke ọzino Kristi na taure a tẹ te kpare ae kpobọ odhiwu. Kẹsena a ve ti ‘kuomagbe Jesu evaọ oghẹrẹ ẹkparomatha riẹ.’

18. (a) Ẹvẹ ma sae rọ ta nọ a te kpare amọfa ze u te no enọ a te kpare kpobọ odhiwu na no? (b) Wọhọ epanọ o rrọ 1 Ahwo Kọrint 15:24-26, eme ọ te via evaọ obọ odhiwu?

¹⁸ Kọ ẹruore vẹ enọ i ti kpobọ odhiwu nyai lele Jesu su hu a wo? Enana omarai a wo ẹruore ẹkparomatha. Ebaibol na ọ ta nọ ẹkparomatha Pọl avọ amọfa nọ a ti kpobọ odhiwu yọ “ẹkparomatha ọsosuọ no uwhu ze.” (Fil. 3:11) Kọ oyena u gbe dhesẹ nọ ẹkparomatha ọfa ọ te jọ? Ẹhẹ. Onana o nwane rọwokugbe oware nọ Job ọ ta nọ Ọghẹnẹ o ti ru kẹe evaọ obaro. (Job 14:15) “Enọ e rrọ erọ Kristi evaọ oke ọzino riẹ” a te jọ kugbei evaọ obọ odhiwu, evaọ oke nọ ọ te rọ raha egọmeti kpobi gbe udu-esuo gbe ogaga kpobi no. Evaọ oke yena, a ti si “uwhu, ọwegrẹ urere na” notọ riẹriẹriẹ re. Enọ a kpare kpobọ odhiwu na a ti gbe whu vievie he. Kọ ẹvẹ kpahe amọfa?​—Se 1 Ahwo Kọrint 15:24-26.

19. Ẹruore vẹ ahwo nọ a ti kpobọ odhiwu hu a wo?

¹⁹ Ẹruore vẹ enọ i ti kpobọ odhiwu hu na a wo? Pọl ọ ta kpahe ẹruore rai nọ ọ ta nọ: “Me wo ẹruore . . . inọ ẹkparomatha enọ i kiẹrẹe gbe enọ i kiẹrẹe he ọ te jọ.” (Iruẹru 24:15) Ma riẹ nọ ahwo nọ i kiẹrẹe he a rẹ sai kpobọ odhiwu hu. Fikiere, etenẹ na ọ be ta kpahe ahwo nọ a te kpare ziọ otọakpọ na.

20. Ẹvẹ ẹruore ra ọ rrọ enẹna nọ ma wuhrẹ kpahe ẹkparomatha no na?

²⁰ Avro ọ riẹ hẹ, “ẹkparomatha . . . ọ te jọ”! Ahwo nọ a te kpare ziọ otọakpọ na a wo ẹruore inọ a ti wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Whọ sai fievahọ eyaa yena. Ẹruore nana ọ sae kẹ owhẹ omosasọ nọ ohwo ra jọ o te whu. Ọghẹnẹ ọ te kpare ahwo mai nọ i whu no ze evaọ oke nọ Kristi gbe amọfa a ti “su evaọ ikpe odu (1,000)” na. (Evia. 20:6) Whọ vro vievie he, otẹrọnọ who whu taure oke esuo odu-ikpe Kristi na o te ti te, a te kpare owhẹ ze. “Ẹruore [nana] o re kiekpe ohwo ho.” (Rom 5:5) Ẹruore nana ọ te lẹliẹ owhẹ dikihẹ ga jẹ rọ evawere gọ Ọghẹnẹ. Rekọ u wo eware efa nọ ma re gbe wuhrẹ no obe 1 Ahwo Kọrint uzou avọ 15 na ze. Ma te ta kpahe eware nana evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na.