1-2. Lidaʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ Ɛsɔ sɛyaa toovenim ñɩma wɛna?

LIDAƲ tɔm cɛyɩ siŋŋ. Ɛyaa nabɛyɛ wɛnɩ lidaʋ se pakaɣ hiɣu taa leleŋ pe-nesi ɖɔkʋʋ taa, pɛwɛɛnɩ piya nzɩ sɩwɛ alaafɩya camɩyɛ yɔ; yaa pɛwɛnɩ lidaʋ se kʋdɔŋ sɔsɔʋ ŋgʋ pahɩnaa yɔ, kɩkaɣ tɛm. Ða Krɩstʋ ñɩma ɖɔɖɔ, pɩtɩla ɖɩwɛnɩ lidaʋ ŋgʋ. Ɛlɛ, ɖɩwɛnɩ lidaʋ nakʋyʋ nɛ kɩkpaɖaa. Ŋgʋ lɛ se ɖɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa mba pasɩba yɔ, pefeŋ nɛ ɖa nɛ wɛ ɖɩɖaɣnɩ caɣʋ wezuu tam tam.

² Apostoloo Pɔɔlɩ yɔɔdaa se: “Mɛwɛnɩ lidaʋ kʋnɛ Ɛsɔ yɔɔ . . . se pakaɣ fezuu ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa nɛ mba pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ.” (Tʋma 24:15) Pɩtɩkɛ Pɔɔlɩ calɩnɩ yɔɔdʋʋ sɩɖaa fezuu lidaʋ tɔm. Yɔɔb ɖɔɖɔ kaayɔɔdɩ kɩ-tɔm. Ɛ-taa kaatɛma se Ɛsɔ kaɣ tɔzʋʋ ɛ-yɔɔ nɛ efezi-i nɛ ɛɖaɣnɩ caɣʋ wezuu.—Yɔɔb 14:7-10, 12-15.

3. Ɛbɛ yɔɔ tɔm ndʋ tɩwɛ 1 Kɔrɛntɩ mba ñʋʋ 15 taa yɔ, tɩpɩzɩɣ nɛ tɩsɩnɩ-ɖʋ?

³ “Sɩɖaa femtu” kɛ Krɩstʋ ñɩma wɩlɩtʋ kpeekpe “tigiɖe” hɔɔlʋʋ nakʋyʋ yaa “kajalaɣ wɩlɩtʋ” taa natʋyʋ. (Ebr. 6:1, 2) Tɔm ndʋ Pɔɔlɩ yɔɔdɩ sɩɖaa femtu yɔɔ yɔ, pama-tʋ 1 Kɔrɛntɩ mba ñʋʋ 15 taa. Tɔm ndʋ ɛɛmawa yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se tɩɩkpazɩ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Krɩstʋ ñɩma ɖoŋ. Ða ɖɔɖɔ, ɖɩpaɣzʋʋ tisuu sɩɖaa femtu yɔɔ yɔ, paa pileɖaa yaa pitileɖi yɔ, tɔm ndʋ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩkpazɩ-ɖʋ ɖoŋ, nɛ tɩkpazɩ ɖoŋ ɖɔɖɔ tisuu mbʋ ɖɩwɛnɩ sɩɖaa femtu yɔɔ yɔ.

4. Ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se pakaɣ fezuu ɖɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa mba pasɩba yɔ?

⁴ Yesu femtu yeki se ɖa-taa ɛtɛ se ɖɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa mba pasɩba yɔ, pakaɣ-wɛ fezuu. “Tɔm kɩbandʋ” ndʋ Pɔɔlɩ susi Kɔrɛntɩ mba yɔ, tɩ-taa natʋyʋ lɛ. (1 Kɔr. 15:1, 2) Ɛyɔɔdaa se ye Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ eetisiɣ se pefezi Krɩstʋ yɔ, e-tisuu ɛɛwazɩɣ pʋyʋ.  (1 Kɔr. 15:17) Ye ɖitisiɣ se pefezi Yesu yɔ, piyeki nɛ ɖitisi ɖɔɖɔ se pakaɣ fezuu ɛyaa lalaa.

5-6. Tɔm ndʋ tɩwɛ 1 Kɔrɛntɩ mba 15:3, 4 taa yɔ, tɩwɩlɩɣ-ɖʋ suwe?

⁵ Alɩwaatʋ ndʋ Pɔɔlɩ paɣzɩ maʋ sɩɖaa femtu tɔm yɔ, ɛyɔɔdɩ toovenim tɔm naadozo. Ndʋ yɔ: (1) “Krɩstʋ sɩbɩ ɖa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ.” (2) “Pepimi-i.” (3) “Pefezi-i kɩyakʋ tozo ñɩŋgʋ wiye ɛzɩ pɔyɔɔdʋʋ Masɩ taa yɔ.”—Kalɩ 1 Kɔrɛntɩ mba 15:3, 4.

⁶ Yesu sɩm, e-pimtu nɛ e-femtu wɩlɩɣ-ɖʋ suwe? Nayʋ Izaayii kaayɔɔdɩ Mesiya tɔm se “pakʋsɩ-ɩ ɛsa tɩnaa tɛtʋ yɔɔ” nɛ “pɛkpɛndɩ ɛ-pɩlaʋ nɛ kañatʋ tɩnaa.” Ɛlɛ, nabʋyʋ ɖɔɖɔ kaɣ labʋ. Izaayii sɔzaa se Mesiya kpaɣ “sakɩyɛ kɩwɛɛkɩm nɛ ɛɖɛna.” Yesu labɩ mbʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛcɛlɩ e-wezuu se pɩkɛ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa yɔ. (Iza. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Roma 5:8) Ye mbʋ Yesu sɩm, e-pimtu nɛ e-femtu wɩlɩɣ-ɖʋ kpayɩ kpayɩ se ɖɩkaɣ lɩʋ kɩwɛɛkɩm nɛ sɩm po-yomiye taa, nɛ ɖɩkaɣ tasʋʋ naʋ ɖɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa mba pasɩba yɔ.

7-8. Ɛbɛ sɩnɩ Krɩstʋ ñɩma nɛ pa-taa tɛ se pefezi Yesu nɛ sɩɖaa taa?

⁷ Pɩsa nɛ ɖɩwɛɛnɩ tisuu se pakaɣ fezuu sɩɖaa lɛ, kajalaɣ lɛ pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛnɩ tisuu se pefezi Yesu. Ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yehowa fezi Yesu nɛ sɩɖaa taa?

⁸ Ɛyaa sakɩyɛ na Yesu e-femtu wayɩ, nɛ peheyi tɔm ndʋ ɛyaa lalaa. (1 Kɔr. 15:5-7) Aseɣɖe tɩnaa mba pana-ɩ yɔ pa-taa lɛ, weyi ɛ-tɔm Pɔɔlɩ calɩ yɔɔdʋʋ yɔ ɛnʋ lɛ apostoloo Pɩyɛɛrɩ (yaa Sefaasɩ). Tɔmkpɛlɩkɩyaa nabɛyɛ ɖɔɖɔ yɔɔdaa se pefezi Yesu nɛ pɩtɛ lɛ, Pɩyɛɛrɩ na-ɩ. (Luka 24:33, 34) Pɩtasɩ lɛ, Pɔɔlɩ yɔɔdaa se pefezi Yesu nɛ pɩtɛ lɛ, “Hiu nɛ Naalɛ” pʋ-tɔbʋʋ se apostoloowaa na-ɩ. Pʋwayɩ lɛ, Krɩstʋ “[wɩlɩ] ɛ-tɩ koobiya mba pɛcɛzɩ 500 yɔ alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ taa.” Pɩtɩla taa leleŋ kediɣzaɣ ŋga palabɩ Galilee nɛ pɔyɔɔdɩ kɔ-tɔm Maatiyee 28:16-20 taa yɔ ka-taa pana-ɩ. Yesu “[wɩlɩ] ɛ-tɩ Yakubu” ɖɔɖɔ. Pɩtɩla Yakubu kaakɛ Yesu neu nɔɔyʋ. Kiɖe tɛɛ lɛ, etaatisi se Yesu kɛnɩ Mesiya. (Yoh. 7:5) Pefezi Yesu nɛ Yakubu na-ɩ lɛ, ɛwɛɛnɩ tisuu. Pɩlabɩ ɖeu se pɩnaɣ 55 taa mbʋ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ Pɔɔlɩ maɣaɣ takayaɣ ŋga yɔ, aseɣɖe tɩnaa mba paanawa se pefezi Yesu yɔ pa-taa sakɩyɛ kaawɛ wezuu. Ye mbʋ, ye nɔɔyʋ ɛɛpɩtaɣ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ yɔ, ɛpɩzaɣ se ɛyɔɔdɩnɩ aseɣɖe tɩnaa mba papɩzaɣ se pataa-wɛ liu yɔ.

9. Suwe Tʋma Labʋ 9:3-5 yɔɔdaa nɛ piyeki se Pɔɔlɩ ɛtasɩ yɔɔdʋʋ ɖɔɖɔ se toovenim taa lɛ pefezi Yesu?

⁹ Pʋwayɩ, Yesu wɩlɩ ɛ-tɩ Pɔɔlɩ maɣmaɣ. (1 Kɔr. 15:8) Pɔɔlɩ kaawɛ nʋmɔʋ taa nɛ ewoki Damaasɩ lɛ, ɛnɩɩ Yesu weyi pefezi-i yɔ ɛ-nɔɔ nɛ ɛna-ɩ natʋ natʋyʋ taa, ɛwɛ ɛsɔdaa. (Kalɩ Tʋma Labʋ 9:3-5.) Mbʋ pɩtalɩ Pɔɔlɩ yɔ pɩwɩlaa ɖɔɖɔ se toovenim taa lɛ, pefezi Yesu.—Tʋma 26:12-15.

10. Ɛbɛ Pɔɔlɩ laba nɛ pɩwɩlɩɣ se ɛwɛnɩ tisuu se pefezi Yesu nɛ sɩɖaa taa?

¹⁰ Tɔm ndʋ Pɔɔlɩ yɔɔdaɣ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se tɩkɛdɩnɩ ɛyaa nabɛyɛ siŋŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pʋcɔ nɛ Yesu wɩlɩɣ-ɩ ɛ-tɩ lɛ, ɛnazaɣ Krɩstʋ ñɩma. Pɔɔlɩ tisaa se pefezi Yesu lɛ, ɛñaɣ pana siŋŋ se ɛsɩnɩ lalaa nɛ petisi toovenim tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ. Paamabɩ Pɔɔlɩ, paɖʋ-ɩ salaka nɛ ɛsʋʋ mɛlɛ nɛ kɩyɔkɩ alɩwaatʋ ndʋ esusaɣ se toovenim Yesu sɩba nɛ pefezi-i yɔ. (1 Kɔr. 15:9-11; 2 Kɔr. 11:23-27) Pɔɔlɩ taa kaatɛm siŋŋ se pefezi Yesu nɛ sɩɖaa taa, nɛ halɩ etisaɣ faaa se paa ɛsɩkɩ yɔ, ɛlʋkɩ e-tisuu yɔɔ. Kajalaɣ Krɩstʋ ñɩma lɩzɩ aseɣɖe nɖɩ se pefezi Yesu nɛ sɩɖaa taa yɔ, ɛzɩ ɖɩɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩwɛɛnɩ tisuu tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ? Nɛ ɛzɩ ɖɩɩkpazɩɣ ɖoŋ tisuu mbʋ ɖɩwɛna se pakaɣ fezuu sɩɖaa yɔ?

11. Pɩtɩla ɛbɛ yɔɔ Kɔrɛntɩ mba nabɛyɛ kaawɛnɩ lɩmaɣza wena atɩtʋʋzɩ yɔ sɩɖaa femtu yɔɔ?

¹¹ Grɛɛkɩ tɛtʋ ndʋ tɩɩwɛ Kɔrɛntɩ yɔ, tɩ-taa ɛyaa nabɛyɛ kaawɛnɩ lɩmaɣza wena atɩtʋʋzɩ yɔ sɩɖaa femtu yɔɔ. Halɩ pɔyɔɔdaɣ se “sɩɖaa femtu fɛyɩ.” Ɛbɛ yɔɔ? (1 Kɔr. 15:12) Grɛɛkɩ tɛtʋ lɛɛtʋ ndʋ payaɣ se Atɛɛnɩ yɔ tɩ-taa lɔŋsɩnɖaa kaahoŋ tɔm ndʋ ɛyaa yɔɔdaɣ se pefezi Yesu nɛ sɩɖaa taa yɔ. Nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩtɩla lɩmaɣza ana aawɛnɩ ɖoŋ Kɔrɛntɩ mba nabɛyɛ yɔɔ. (Tʋma 17:18, 31, 32) Pɩtɩla, lalaa maɣzaɣ se pɩtɩkɛ femtu maɣmaɣ. Pɩtɩla pamaɣzaɣ se papɩzɩɣ nɛ payaa nabɛyɛ se sɩɖaa mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɛkɛ kɩwɛɛkɩm laɖaa, nɛ alɩwaatʋ ndʋ papɩsɩɣ Krɩstʋ ñɩma yɔ, papɩzɩɣ nɛ pɔtɔ se pefezi-wɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pekpeɣ-wɛ pa-kɩwɛɛkɩm. Paa pɩtɩɩkɛ suwe yɔ, ɛzɩma paatisiɣ sɩɖaa femtu yɔɔ yɔ, pɩwɩlɩɣ se pe-tisuu kɛ falaa. Ye Ɛsɔ etifezi Yesu yɔ, ɖɩnɛ ɛlɛ patɩhɛyɩ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa nakʋyʋ, nɛ patikpeɣ nɔɔyʋ ɛ-kɩwɛɛkɩm. Ye mbʋ, mba paatisiɣ sɩɖaa femtu yɔɔ yɔ, pɛfɛyɩnɩ lidaʋ nakʋyʋ siŋŋ.—1 Kɔr. 15:13-19; Ebr. 9:12, 14.

12. Ɛzɩ 1 Pɩyɛɛrɩ 3:18, 22 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɔtɔŋ se Yesu femtu kaawɛ ndɩ nɛ mba paafezaa pʋcɔ nɛ pɩtalɩɣnɩ-ɩ yɔ?

¹² Pɔɔlɩ maɣmaɣ kaatɩlaa se “pefezi Krɩstʋ nɛ sɩɖaa taa.” Yesu femtu kaakpaɖɩ lalaa mba payɩ paafezaa nɛ pɛwɛɛ tɛtʋ yɔɔ nɛ pʋwayɩ paɖaɣnɩ sɩbʋ yɔ. Pɔɔlɩ yɔɔdaa se Yesu kaakɛ “mba poɖo sɩm taa yɔ pa-kajalaɣ piye.” Ye pɔtɔm se Yesu kɛ kajalaɣ tʋ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe? Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ɛnʋ kɛnɩ ɛyʋ kajalaɣ tʋ weyi pefezaa nɛ ɛkɛ fezuu yɔ; nɛ ɛyaa taa lɛ ɛnʋ calɩnɩ kpaʋ ɛsɔdaa.—1 Kɔr. 15:20; Tʋma 26:23; kalɩ 1 Pɩyɛɛrɩ 3:18, 22.

13. Pɔɔlɩ yɔɔdaa se tʋkaɣ ŋga wɛ Aɖam nɛ Yesu pɛ-hɛkʋ taa?

¹³ Ɛzɩma tɩyɛ ɛyʋ kʋɖʋm sɩm yeki nɛ ɛyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ hiɣ wezuu? Pɔɔlɩ cosi tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ kpayɩ kpayɩ. Mbʋ Aɖam lakasɩ kɔnɩ ɛyaa nɛ mbʋ Krɩstʋ kɩlaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩha-ɖʋ yɔ, tʋkaɣ wɛ pɩ-hɛkʋ taa. Nɛ Pɔɔlɩ yɔɔdɩ tʋkaɣ ŋga kɔ-tɔm. Aɖam hɔɔlʋʋ taa lɛ, Pɔɔlɩ mawa se: “Sɩm [tɩŋnɩ] ɛyʋ nɔɔyʋ yɔɔ nɛ pɩkɔɔ.” Alɩwaatʋ ndʋ Aɖam labɩ kɩwɛɛkɩm yɔ, ɛkɔnɩ asɛyʋʋ ɛ-maɣmaɣ nɛ e-liɖe taa mba yɔɔ. Halɩ nɛ sɔnɔ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩlakɩ kʋñɔŋ siŋŋ ɛ-kaañamtʋ lakasɩ yɔɔ. Ɛlɛ, Ɛsɔ fezi ɛ-Pɩyalʋ nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖihiɣ cee wayɩ kɩbaŋʋ. “Mbʋ ɖɔɖɔ sɩɖaa femtu tɩŋɩɣnɩ ɛyʋ nɔɔyʋ yɔɔ nɛ pɩkɔɔ,” ɛyʋ ɛnʋ lɛ Yesu. Pɔɔlɩ lɩzɩ pɩ-taa se: “Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛzɩ pe-kpeekpe pasɩkʋʋ Aɖam taa yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ pakaɣ pe-kpeekpe haʋ wezuu Krɩstʋ taa.”—1 Kɔr. 15:21, 22.

14. Pakaɣ fezuu Aɖam yaa we? Lɩzɩ pɩ-taa.

¹⁴ Pɔɔlɩ yɔɔdʋʋ se “pe-kpeekpe [pasɩkɩ] Aɖam taa yɔ” pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe? Ɛyaa kpeekpe tɔm Pɔɔlɩ yɔɔdaɣ, mba Aɖam ɖɛzɩ-wɛ kɩwɛɛkɩm nɛ mantɩtalɩ pilim wɛtʋ nɛ pasɩkɩ yɔ. (Roma 5:12) Aɖam fɛyɩ mba ‘pakaɣ-wɛ haʋ wezuu’ yɔ pa-taa. Krɩstʋ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa ɛɛwazɩɣ Aɖam, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɛtalɩ pilim ɛlɛ ɛlɩzɩ se ɛɛñaŋ Ɛsɔ. Mbʋ pɩtalɩ Aɖam yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ kaɣnɩ talʋʋ mba “ɛyʋ Pɩyalʋ” kaɣ-wɛ hʋnʋʋ tɔm nɛ ɛyaa-wɛ se “pʋŋ” yɔ, mba kaɣnɩ wobu “ɖɩzʋʋ maatɛŋ taa.”—Mat. 25:31-33, 46; Ebr. 5:9.

15. Mba wɛ mba ‘pakaɣ pe-kpeekpe haʋ wezuu’ yɔ, pa-taa?

¹⁵ Tɔzɩ se Pɔɔlɩ yɔɔdaa se “pakaɣ pe-kpeekpe haʋ wezuu Krɩstʋ taa.” (1 Kɔr. 15:22) Krɩstʋ ñɩma patam numwaa mba paawɛ Kɔrɛntɩ yɔ Pɔɔlɩ kaama takayaɣ; pakaɣ-wɛ fezuu se pacaɣ wezuu ɛsɔdaa.  Krɩstʋ ñɩma mba, ‘papɩsɩ-wɛ kele kele tɩnaa Krɩstʋ Yesu taa, nɛ payaa-wɛ se pɛkɛ kiɖeɖema.’ Nɛ Pɔɔlɩ yɔɔdɩ “mba poɖo sɩm taa pa nɛ Krɩstʋ pɔ-nɔɔ kʋɖʋmaɣ labʋ taa yɔ” pɔ-tɔm. (1 Kɔr. 1:2; 15:18; 2 Kɔr. 5:17) Bibl takayaɣ lɛɛka taa, Pɔɔlɩ mawa se mba ‘pɛkpɛndɩ kʋɖʋm nɛ pa nɛ Yesu pakaa sɩm mbʋ ɛsɩba yɔ, pa nɛ ɩ pakaɣ kpɛndʋʋ kʋɖʋm nɛ pakaa femtu ndʋ efema yɔ.’ (Roma 6:3-5) Pefezi Yesu fezuu taa nɛ ɛkpa ɛsɔdaa. Mbʋ ɖɔɖɔ pɩkaɣ labʋ mba payɩ ‘pa nɛ Krɩstʋ pɛwɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa yɔ,’ pɔ-hɔɔlʋʋ taa, pʋ-tɔbʋʋ se Krɩstʋ ñɩma patam numwaa tɩŋa.

16. Pɔɔlɩ yaʋ Yesu se “kajalaɣ piye” yɔ, suwe ɛñɩnaɣ yɔɔdʋʋ?

¹⁶ Pɔɔlɩ mawa se pefezi Krɩstʋ nɛ ɛkɛ “mba poɖo sɩm taa yɔ pa-kajalaɣ piye.” Tɔzɩ se pefezi lalaa ɖɔɖɔ nɛ paɖaɣnɩ caɣʋ wezuu tɛtʋ yɔɔ, ɛzɩ Lazaarɩ mbʋ yɔ, ɛlɛ Yesu kɛnɩ kajalaɣ tʋ weyi pefezi-i nɛ ɛkɛ fezuu nɛ paha-ɩ wezuu maatɛŋ yɔ. Papɩzɩɣ pakpaɣ-ɩ nɛ pamaɣzɩnɩ kajalaɣ pee wena Izrayɛɛlɩ mba kʋŋ nɛ pahaɣ Ɛsɔ yɔ. Nɛ Pɔɔlɩ yaʋ Yesu se “kajalaɣ piye” yɔ, pɩwɩlɩɣ se pakaɣ fezuu lalaa pʋwayɩ nɛ pacaɣ wezuu ɛsɔdaa. Apostoloowaa nɛ lalaa mba ‘pa nɛ Krɩstʋ pɛwɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa’ yɔ, pakaɣ tɩŋʋʋ Yesu wayɩ. Alɩwaatʋ talɩɣ lɛ, pakaɣ-wɛ fezuu nɛ pacaɣ wezuu ɛsɔdaa ɛzɩ Yesu yɔ.

17. Mba ‘pa nɛ Krɩstʋ pɛwɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa’ yɔ, ɛzɩmtaa pakaɣ mʋʋ ɛsɔdaa kpaʋ kɩhɛyʋʋ?

¹⁷ Alɩwaatʋ ndʋ Pɔɔlɩ ma takayaɣ Kɔrɛntɩ mba yɔ, mba ‘pa nɛ Krɩstʋ pɛwɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa’ nɛ pakaɣ-wɛ fezuu se pacaɣ wezuu ɛsɔdaa yɔ, pe-femtu taatɩɩpaɣzɩta. Pɔɔlɩ wɩlaa se pɩɖɛɣnɩ ɛsɩndaa lɛ pɩkaɣ mbʋ labʋ. Ɛmawa se: “Paa anɩ ɛ-alɩwaatʋ yɔɔ: Krɩstʋ, kajalaɣ piye, pʋwayɩ lɛ mba pɛkɛ Krɩstʋ pʋyʋ ɛ-wɛʋ alɩwaatʋ taa yɔ.” (1 Kɔr. 15:23; 1 Tes. 4:15, 16) Sɔnɔ ɖɩwɛ Krɩstʋ “wɛʋ alɩwaatʋ” ndʋ tɩ-tɔm paayɔɔdaa yɔ tɩ-taa. Toovenim, apostoloowaa nɛ Krɩstʋ ñɩma patam numwaa lalaa mba pasɩba yɔ, pɩwɛɛ se paɖaŋ Krɩstʋ wɛʋ alɩwaatʋ pʋcɔ nɛ pamʋ ɛsɔdaa kpaʋ kɩhɛyʋʋ nɛ ‘pa nɛ Yesu pakaɣ kpɛndʋʋ kʋɖʋm nɛ pakaa femtu ndʋ efema yɔ.’

18. (a) Ɛbɛ yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkɔ tɔm ñʋʋ se pefeziɣ mba pakpaɣ ɛsɔdaa yɔ nɛ pɩtɛ lɛ, sɩɖaa femtu lɛɛtʋ wɛɛ ɖɔɖɔ? (b) Ɛzɩ 1 Kɔrɛntɩ mba 15:24-26 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ kaɣ labʋ ɛsɔdaa?

¹⁸ Ɛlɛ, Krɩstʋ mba siɣsiɣ ñɩma mba payɩ pɛfɛyɩnɩ lidaʋ se pakaɣ kpaʋ Krɩstʋ cɔlɔ  ɛsɔdaa yɔ, ɛbɛ pɩkaɣ-wɛ tɛmnʋʋ? Mba ɖɔɖɔ pɛwɛnɩ sɩɖaa femtu lidaʋ. Bibl yɔɔdaa se Pɔɔlɩ nɛ lalaa mba pakpaɣ ɛsɔdaa yɔ, pɛwɛ “sɩɖaa femtu ndʋ pacalɩɣna yɔ” tɩ-taa. (Fil. 3:11) Pɩwɩlɩɣ se sɩɖaa femtu lɛɛtʋ wɛɛ ɖɔɖɔ. Pɩkaɣ labʋ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ tisuu mbʋ Yɔɔb kaawɛnɩ cee wayɩ yɔɔ yɔ. (Yɔɔb 14:15) “Mba pɛkɛ Krɩstʋ pʋyʋ ɛ-wɛʋ alɩwaatʋ taa yɔ” pa nɛ Yesu pakaɣ wɛʋ ɛsɔdaa alɩwaatʋ ndʋ ɛɖɩzɩɣ kominawaa tɩŋa nɛ ñʋndɩnaa kpeekpe nɛ ɖoŋ kpeekpe yɔ. Halɩ pakaɣ ɖɩzʋʋ ‘sɩm mbʋ pɩkɛ kɛdɛzaɣ koyindu’ yɔ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se mba payɩ pakaɣ-wɛ fezuu se pakpa ɛsɔdaa yɔ, paakaɣ tasʋʋ sɩbʋ. Ɛlɛ, ɛbɛ kaɣ talʋʋ lalaa?—Kalɩ 1 Kɔrɛntɩ mba 15:24-26.

19. Mba pɛwɛnɩ lidaʋ se pacakɩ tɛtʋ yɔɔ yɔ, ɛbɛ papɩzɩɣ nɛ paɖaŋ?

¹⁹ Mba pɛwɛnɩ lidaʋ se pacakɩ tɛtʋ yɔɔ yɔ, ɛbɛ papɩzɩɣ nɛ paɖaŋ? Tɔm ndʋ Pɔɔlɩ yɔɔdaa yɔ, tɩpɩzɩɣ nɛ tɩha-wɛ lidaʋ. Ɛyɔɔdaa se: “Mɛwɛnɩ lidaʋ . . . se pakaɣ fezuu ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa nɛ mba pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ.” (Tʋma 24:15) Pɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se ɛyaa mba pɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ, pa-taa nɔɔyʋ ɛɛkaɣ kpaʋ ɛsɔdaa. Ye mbʋ, tɔm ndʋ titukuuni cee wayɩ tɛtʋ yɔɔ sɩɖaa femtu tɔm na.

20. Ɛzɩma lidaʋ ŋgʋ ŋwɛna se pakaɣ fezuu sɩɖaa yɔ, kɩkpa ɖoŋ?

²⁰ Pɩtʋʋ fɛyɩ se “pakaɣ fezuu ɛyaa”! Mba pakaɣ-wɛ fezuu tɛtʋ yɔɔ yɔ, pakaɣ wɛnʋʋ lidaʋ se pacakɩ tɩ-yɔɔ tam tam. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋwɛɛnɩ tisuu tamaɣ ŋga kɔ-yɔɔ. Lidaʋ ŋgʋ, kɩpɩzɩɣ nɛ kɩhɛzɩ ña-laŋɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ ŋmaɣzɩɣ ñɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa mba pasɩba yɔ pɔ-yɔɔ yɔ. Papɩzɩɣ nɛ pefezi-wɛ nɛ sɩɖaa taa alɩwaatʋ ndʋ Krɩstʋ nɛ lalaa “pakaɣ tɔɔʋ kewiyitu pɩnzɩ 1000” yɔ. (Natʋ 20:6) Ña ɖɔɖɔ, ña-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se ye ŋsɩba pʋcɔ nɛ Krɩstʋ pɩnzɩ kudoku kewiyitu tɔɔʋ paɣzɩ yɔ, pakaɣ-ŋ fezuu. “[Ðe-lidaʋ] eeyeki se fɛyɛ ɛkpa-ɖʋ.” (Roma 5:5) Kɩpɩzɩɣ kɩkpazɩ-ŋ ɖoŋ lɛɛlɛɛyɔ, nɛ kiyele nɛ taa leleŋ weyi ŋwɛnɩ Ɛsɔ sɛtʋ taa yɔ, ɩtasɩ paɣlʋʋ. Ɛlɛ, tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ se tɔm sakɩyɛ wɛɛ se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtasɩ kpɛlɩkʋʋ 1 Kɔrɛntɩ mba ñʋʋ 15 taa.