1-2. Wapi kivuvu ya mbote bisadi ya Yehova ke na yawu?

NA LUZINGU, ya ke mbote na kuvanda na kivuvu. Samu na bantu ya nkaka, ni kivuvu yayi ke na valere na meso ya bawu: kuvanda na dikwela ya mbote, kukulisa bana yina ke vanda na sante na mbote mpe kubeluka na maladi ya ngolo. Beto bakristo mpe, beto lenda vanda na makanisi yayi. Kasi, beto ke na kivuvu ya kulutila bima yayi beto me zonzila. Beto ke na kivuvu ya kuzwa luzingu ya ntangu nyonso, mpe ya kutala dyaka bampangi ya beto yina kufwá.

² Apotre Paul zonzá: ‘Mu ke na kivuvu yayi na Nzambi [. . .] bantu ya kufwa ke vumbuka, ya vanda ba yina salá mambu ya mbote, na ba yina salá ve mambu ya mbote.’ (Bis. 24:15) Paul vandá ve muntu ya ntete ya kulakisa kivuvu ya yandi na promese yayi. Job mpe vandá na konfianse ti, Nzambi ke zimbana ve yandi mpe ke vumbula yandi na lufwa.—Yobi 14:7-10, 12-15.

3. Wa’ faso mambu yina ke na 1 Bakorinto chapitre 15 lenda sadisa beto?

³ ‘Kuvumbuka ya bantu ya kufwa’ ke kitini ya ‘fondasion’ to ‘malongi ya ntete,’ na kati ya malongi nyonso ya bakristo. (Ebr. 6:1, 2) Paul zonzilá mambu ya kuvumbuka ya bantu ya kufwa na 1 Bakorinto chapitre 15. Mambu yina yandi soniká, pesá ngolo na bakristo ya siekle ya ntete. Mambu yina ke na chapitre yayi, lenda kumisa ngolo kivuvu ya beto na promese yayi ya Nzambi.

4. Samu na yinki beto lenda vanda na konfianse ti bantu yina kufwá ke vumbuka?

⁴ Kuvumbuka ya Yesu na lufwa ke na pesá beto garanti ti, si bampangi ya beto kufwa, Nzambi ke vutula bawu na luzingu. Ya vandá ‘nsangu ya mbote’ yina Paul zonzilá na bantu ya Korinte. (1 Ko. 15:1, 2) Yandi zonzá ti, si bakristo tula ve konfianse ya bawu na promese ya Nzambi ya kuvumbula bantu ya kufwa,  kiminu ya bawu ke ya mpamba. (1 Ko. 15:17) Kundima ti Yesu vumbuká na lufwa, ke rezon yina ke na natá beto na kundima mpe ti bantu ya nkaka yina kufwá ke vumbuka.

5-6. Yinki mambu yina ke na 1 Bakorinto 15:3, 4 zola zonza samu na beto?

⁵ Ntangu Paul bandá kuzonzila promese ya Nzambi ya kuvumbula bantu ya kufwa, yandi basisá ba verite tatu: 1) ‘Kristo kufwa samu na masumu ya beto.’ 2) Ba ‘kundak’ yandi.’ 3) Yandi ‘vumbuká na lufwa na manima ya bilumbu tatu faso mambu ya Nzambi ke zonzak’ yawu.’—Tanga 1 Bakorinto 15:3, 4.

⁶ Lufwa ya Yesu, kukunda yina ba kundá yandi, mpe kuvumbuka ya yandi, zola zonza yinki samu na beto? Profete Izaya zonzá ti, ba zola ‘katula masiya na bwala ya bantu ya moyo’ mpe ‘ba zola pesa yandi tombo pene-pene na bantu ya yimbi.’ Ni mambu yayi mpe kuminá Yesu. Izaya bwelá dyaka ti, masiya zola ‘nata disumu ya bantu mingi.’ Ya salamá ntangu Yesu pesá luzingu ya yandi faso sakrifise. (Iza. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rom. 5:8) Na yawu, lufwa, kukunda, mpe kuvumbuka ya Yesu, ke na pesá beto barezon ya mbote ya kuvanda na kivuvu ti, beto ke vanda libere na disumu mpe lufwa. Dyaka, beto ke na kivuvu ya kuyamba bampangi ya beto yina kufwá.

7-8. Yinki sadisá bakristo na kundima ti Yesu vumbuká na lufwa?

⁷ Samu na kuvanda na kiminu ti bantu ya kufwa ke vumbuka, beto zola banda ntete kundima ti, Yesu vumbuká na lufwa. Samu na yinki beto lenda vanda na konfianse ti Yehova vutulá Yesu na luzingu?

⁸ Ya vandá na bantu mingi yina talá Yesu na manima ya kuvumbuka ya yandi na lufwa, mpe bantu yango zonzilá yawu na bantu ya nkaka. (1 Ko. 15:5-7) Mosi ya ba yina talá Yesu yina Paul zonzilá ntete, ni apotre Piere (Cephas). Grupe mosi ya badisiple zonzá mpe ti, Piere talá Yesu ntangu yandi vumbuká na lufwa. (Luke 24:33, 34) Na manima, Yesu talaná mpe na ba-apotre ya yandi nyonso. Dyaka, yandi ‘talaná na bampangi kuluta 500 na mbala mosi.’ Ya vandá na lukutakanu yina yandi salá na Galile yina ke zonzá Matayi 28:16-20. Yesu ‘talaná mpe na Zaki,’ leki ya yandi, yina na ntama, vandá tulá ve kiminu na yandi. (Yoa. 7:5) Na manima ya kutala Yesu ntangu yandi vumbuká na lufwa, Zaki kwizá ndima ti Yesu vandá Mwana ya Nzambi. Na 55 ya N.B., ntangu Paul soniká mukanda ya 1 Bakorinto, mingi ya ba yina talá Yesu na manima ya kuvumbuka ya yandi na lufwa, vandá ntete moyo. Na yawu, ba vanda zonzila na ba yina vanda ndima ve ti Yesu vumbuka na lufwa, mambu yina ba talaka.

9. Wa’ faso Bisalu 9:3-5, ke na lakisá ti Paul mpe kumá temwe ya kuvumbuka ya Yesu na lufwa?

⁹ Na manima, Yesu talana mpe na Paul. (1 Ko. 15:8) Na nzila yina vandá nata yandi na bwala ya Damas, Paul (Saul) kuwá ndinga ya Yesu mpe talá nkembo ya yandi na vizion yina yandi kuzwá. (Tanga Bisalu 9:3-5.) Vizion yina Paul kuzwá, yina yandi talá Yesu na zulu, lakisá dyaka pwelele ti, Yesu vumbuká na lufwa.—Bisalu 26:12-15.

10. Yinki Paul salá yina yandi zabá ti Yesu vutuká na luzingu?

¹⁰ Samu Paul vandá kwamisá bakristo na ntama, ntangu yandi vandá zonza na bantu ti Yesu vumbuká na lufwa, ba vandá ndima yandi na mbangu. Yina yandi zabá ti Yesu vutuká na luzingu, Paul salá nyonso samu na kuzabisa verite yayi na bantu ya nkaka. Bamvula nyonso yina yandi salá na kupreche ti, Yesu vumbuka na lufwa, Paul kotá baboloko, ba bulá yandi mpe yandi zola kufwa na maza. (1 Ko. 15:9-11; 2 Ko. 11:23-27) Samu yandi zabá na ntima ya yandi nyonso ti Yesu vumbuká na lufwa, Paul ndimá kufwa samu na kupreche mambu yango.  Mambu nyonso yayi beto me zonzila ke na natá ve nge na kundima ti Yesu vumbuká na lufwa? Mpe ya ke na kulisá ve kiminu ya nge na promese ya Nzambi ya kuvumbula bantu ya kufwa?

11. Samu na yinki bantu ya nkaka na Korinte vandá tadila na faso ya yimbi promese ya Nzambi ya kuvumbula bantu ya kufwa?

¹¹ Na Korinte, mosi ya babwala ya Grece, bantu ya nkaka vandá tadila promese ya Nzambi ya kuvumbula bantu ya kufwa na faso ya yimbi. Ba ya nkaka mpe vandá kwenda ntama, tii na kuzonza ti “bantu ya kufwa ke vumbuka ve.” Samu na yinki? (1 Ko. 15:12) Bantu yina vandá sala filozofi na Athene, bwala ya nkaka ya Grece, ba vandá tala ti, kuvumbuka ya Yesu na lufwa vandá kaka luvunu. Na yawu, bantu ya nkaka na Korinte mpe bandá kukanisa faso bawu. (Bis. 17:18, 31, 32) Dyaka, ba ya nkaka kwiza balula faso ya kukomprendre, promese ya Nzambi ya kuvumbula bantu ya kufwa. Na bawu, muntu ke vumbuká na lufwa ntangu yandi ke biká masumu ya yandi mpe ke kumá mukristo. Mambu nyonso yayi vandá lakisa ti ba vandá tula ve kiminu ya bawu na promese yina. Samu ba mangá promese yayi ya Nzambi, kiminu ya bawu vandá dyaka ve na valere. Si Nzambi vumbulá ve Yesu na lufwa, ya zola zonza ti Nzambi me lemvokila ve masumu ya beto, samu Yesu kwendá ve na zulu na kwenda lakisa yandi valere ya sakrifise yina yandi salaka. Ba yina nyonso ke mangá promese ya Nzambi ya kuvumbula bantu ya kufwa, ke ve na kivuvu ya mbote.—1 Ko. 15:13-19; Ebr. 9:12, 14.

12. Wa’ faso 1 Piere 3:18, 22, ke na sadisa beto na kuzaba ti kuvumbuka ya Yesu na lufwa vandá ve faso mosi na ba yina vumbuká avant yandi?

¹² Paul zabá na ntima ya yandi ti, ‘Yesu vumbuká na lufwa.’ Avant Yesu, bantu ya nkaka mpe vumbuká na lufwa, kasi kuvumbuka ya Yesu lutilá ya bawu nyonso. Samu na yinki? Samu ti ba yina nyonso vumbuká, kufwá dyaka. Paul zonzá ti Yesu vandá “mbuma ya ntete ya [ba] yina me fwaka.” Samu na yinki Yesu ke mbuma ya ntete? Yandi vandá muntu ya ntete yina vutuká na luzingu na nzutu ya kimpeve, mpe muntu ya ntete yina Nzambi vumbulá samu na kwenda vanda na zulu.—1 Ko. 15:20, nwt-MK; Bis. 26:23; tanga 1 Piere 3:18, 22.

13. Wapi mambu Paul zonzá samu na Adam mpe Yesu?

¹³ Wa’ faso lufwa ya muntu mosi ke pesa luzingu na bamilion ya bantu? Paul pesá reponse ya mbote na kestion yayi. Yandi lakisá mambu yina disumu ya Adam natiná na bantu nyonso mpe yinki sakrifise ya Yesu ke natina na bantu nyonso. Samu na Adam, Paul soniká: ‘Lufwa kwizá na nzila ya muntu mosi.’ Ntangu Adam salá disumu, yandi kotisá lufwa na luzingu ya yandi mosi mpe ya bana ya yandi. Tii bubu yayi beto ke na kontinye kufuta disumu ya yandi. Kasi, samu Nzambi vumbulá mwana ya yandi na lufwa, beto me kuma na kivuvu ya nene! Samu ti, ‘kuvumbuka ya bantu ya kufwa me kwiza na nzila ya muntu mosi,’ Yesu. Paul soniká mambu yayi ya kitoko: ‘Kaka faso na Adam bantu nyonso ke fwaka, faso mosi mpe na Kristo bantu nyonso ke vutuka na luzingu.’—1 Ko. 15:21, 22.

14. Adam ke vumbuka kwandi na lufwa? Zonza samu na yinki nge me pesa reponse yina.

¹⁴ Yinki Paul vandá na nsatu ya kuzonza ntangu yandi zonzá ti ‘na Adam bantu nyonso ke fwaka’? Paul vandá zonzila beto nyonso, bana ya Adam, yina me kuzwá disumu mpe lufwa samu na yandi. (Rom. 5:12) Adam ke vanda ve na kati ya ba yina ke ‘vutuka na luzingu.’ Adam ke kuzwa ve bambote ya sakrifise ya Yesu, samu ti ntangu yandi mangá kuwa Nzambi, yandi vandá muntu ya kulunga. Mambu yina kuminá Adam, ke kumina mpe ba yina nyonso “Mwana ya muntu” ke tala ti ba ke bantu ya yimbi, mpe ba me lunga ve kuzwa luzingu ya ntangu nyonso.—Mat. 25:31-33, 46; Ebr. 5:9.

15. Ba nani ke na kati ya bantu ‘nyonso’ yina ke ‘vutuka na luzingu’?

 ¹⁵ Paul zonzá ti ‘na Kristo bantu nyonso ke vutuka na luzingu.’ (1 Ko. 15:22) Paul soniká mukanda ya Bakorinto na bakristo yina vandá na kivuvu ya kwenda zinga na zulu. Bakristo yina, ‘Nzambi kumisá bawu santu na bumosi na Yesu Kristo, mpe bokilá bawu na kukuma ba santu.’ Mpe Paul zonzilá ‘ba yina me fwá na bumosi na Yesu Kristo.’ (1 Ko. 1:2; 15:18; 2 Ko. 5:17) Na mukanda ya nkaka, Paul soniká ti, ‘ba yina me vukana na Yesu na lufwa ya yandi’ ke ‘vukana mpe na yandi na kuvumbuka ya yandi na lufwa.’ (Rom. 6:3-5) Yesu vutuká na luzingu na nzutu ya kimpeve mpe kwendá na zulu. Ni bima ya mbote yayi mpe ke kuzwa bakristo yina ke kwenda vanda na zulu, yina ke na ‘bumosi na Yesu.’

16. Yinki Paul zola zonza ntangu yandi bokilá Yesu ‘mbuma ya ntete’?

¹⁶ Paul soniká ti, Yesu vumbuká na lufwa faso “mbuma ya ntete ya [ba] yina me fwaka.” Kuzimbana ve ti, bantu ya nkaka faso Lazare, vutuká mpe na luzingu na manima ya lufwa. Kasi Yesu vandá muntu ya ntete ya kuvutuka na luzingu na nzutu ya kimpeve mpe na luzingu ya ntangu nyonso. Yandi vandá faso bambuma ya ntete yina vandá basiká na bilanga, yina ba-izraelite vandá pesa na Nzambi. Dyaka, samu yandi bokilá Yesu “mbuma ya ntete,” Paul vandá lakisa ti ya ke na bantu ya nkaka na manima ya Yesu, yina ke vumbuka mpe na lufwa samu na kwenda vanda na zulu. Ba-apotre mpe bantu ya nkaka na ‘bumosi na bakristo’ ke vutuka mpe na luzingu samu na kwenda vanda na zulu faso Yesu.

17. Na wapi ntangu Nzambi bandá kuvumbula bakristo yina ke kwenda vanda na zulu?

¹⁷ Nzambi bandá ve kuvumbula ba yina ke kwenda vanda na Yesu na zulu, na siekle ya ntete ntangu Paul soniká mukanda ya Bakorinto. Paul zonzá na wapi ntangu Nzambi zola banda kuvumbula bawu: ‘Mosi na mosi na kati ya bawu ke na ntangu yandi: ‘Kristo mbuma ya ntete, na manima, ba yina ke bantu ya Kristo na bilumbu ya nsuka.’ (1 Ko. 15:23; 1 Tes. 4:15, 16) Bubu yayi beto ke na zinga na bilumbu ya nsuka. Ba-apotre na bakristo ya nkaka yina ke kwenda vanda na zulu, ba vingilá tii na bilumbu ya nsuka, samu Nzambi vumbula bawu na lufwa mpe ba kwenda vanda na zulu na Yesu.

18. a) Samu na yinki beto lenda zonza ti apart ba yina ke kwenda vanda na zulu bantu ya nkaka mpe ke vumbuka na lufwa? b) Wa’ faso 1 Bakorinto 15:24-26, ke na lakisá beto yinki ke salama samu na ba yina ke kwenda zulu?

¹⁸ Kasi yinki ke kumina bakristo yina ke ve na kivuvu ya kwenda vanda na zulu na Yesu? Bawu  mpe ke vumbuka na lufwa. Biblia ke zonzá ti, Paul na bakristo ya nkaka yina ke kwenda na zulu, kuzwá ‘kuvumbuka na lufwa ya ntete.’ (Flp. 3:11) Mambu yayi ke na lakisa ti, ya ke na kuvumbuka na lufwa ya zole yina ke salama na manima. Ni kivuvu yayi Yobi vandá na yawu. (Yobi 14:15) Bakristo yina ke vanda na Yesu na zulu na ‘bilumbu ya nsuka’ ke kwiza na yandi, ntangu yandi ke kwiza kufwa baguvernema mpe bimfumu nyonso yina ke na ntoto. Mpe “[enemi] ya nsuka, lufwa”, ke vanda dyaka ve. Ba yina nyonso ke vumbuka na lufwa samu na kwenda vanda na zulu ke kufwa dyaka ata fioti ve. Kasi yinki ke kumina ba yina ke kwenda vanda ve na zulu?—Tanga 1 Bakorinto 15:24-26.

19. Wapi mambu ya mbote ke na vingilá ba yina nyonso ke na kivuvu ya kuzinga awa na ntoto?

¹⁹ Yinki ke salama samu na ba yina nyonso ke kwenda vanda ve na zulu? Paul me zonzila kivuvu yina ke na bawu: ‘Mu ke na kivuvu yayi na Nzambi [. . .] bantu ya kufwa ke vumbuka, ya vanda ba yina salá mambu ya mbote, na ba yina salá ve mambu ya mbote.’ (Bis. 24:15) Bantu yina salá ve mambu ya mbote, lenda kwenda vanda ve na zulu, ya ke na talaná pwelele ti, verse yayi ke na zonzilá kuvumbuka ya bantu ya kufwa yina ke salamá awa na ntoto.

20. Yinki ya ke na salá nge na kuzaba ti promese ya Nzambi ya kuvumbula bantu ya kufwa ke salama?

²⁰ Ntembe ve, ‘bantu ya kufwa ke vumbuka’! Ba yina nyonso ke vutuka na luzingu samu na kuzinga awa ntoto, lenda kuzwa luzingu ya ntangu nyonso. Nge lenda tula ntima ya nge nyonso na promese yayi, samu ya ke lungana. Kivuvu yayi lenda pesa nge ngolo ntangu nge ke kanisá na bantu ya nge nyonso yina kufwá. Ba lenda vumbuka na lufwa na ntangu yina Yesu mpe bakristo yina kwendá na zulu ‘ke yala faso Bamfumu [. . .] na kati ya bamvula 1000.” (Luz. Rev. 20:6) Nge lenda vanda na konfianse ti, si nge kufwa avant Yesu kwiza yala awa na ntoto, nge ke vanda na kati ya bantu yina ke vutuka na luzingu. Kivuvu yina beto ke na yawu ‘ke vuna ve beto.’ (Rom. 5:5) Ya ke na pesá beto ngolo ya kukontinye kusadila Nzambi na kilengi nyonso. Na artikle yina ke landa beto ke longoka dyaka mambu mingi yina ke zonzá 1 Bakorinto chapitre 15.