1-2. Ki sepo mañi yende yebanani yona Bakreste ba niti?

KUBA ni sepo ki kwa butokwa hahulu. Ka mutala, batu babañwi batabela kuba ni linyalo lelinde, kuhulisa bana babaiketile, kamba kufola kwa butuku bobutuna. Ni luna Bakreste lwakona kunyolelwa lika zeswana. Kono luna halunyolelwi feela lika zeo; hape lunani sepo ya kupila kuya kuile hamohocwalo ni kubona balatiwa baluna babashwile.

² Muapositola Paulusi naabulezi kuli: “Ninani sepo ku Mulimu . . . ya kuli kukaba ni zuho ya babalukile ni babasika luka.” (Lik. 24:15) Paulusi nesi yena wapili kubulela kuli kukaba ni zuho. Jobo ni yena naabulezi za zuho. Naanani sepo ya kuli Mulimu naaka muhupula ni kumuzusa kwa bafu.—Jobo 14:7-10, 12-15.

3. Liñolo 1 Makorinte kauhanyo 15 likona kulutusa cwañi?

³ “Zuho ya bafu” ki yeñwi ya lituto zeli za “mutomo” kamba ‘lituto za makalelo’ zebaswanela kulumela Bakreste kaufela. (Maheb. 6:1, 2) Paulusi naabulezi za zuho ya bafu kwa liñolo la 1 Makorinte kauhanyo 15. Kaniti luli, litaba zanaañozi nelisusuelize hahulu Bakreste ba mwa linako za baapositola. Mi kusina taba kuli selubile ni sepo yeo ka nako yekuma kai, litaba zanaañozi kwa liñolo leo zakona kulususueza ni kutiisa sepo yaluna ya kuli zuho ikaba teñi luli.

4. Ki nto mañi yelufa buikolwiso bwa kuli balatiwa baluna babashwile ni bona bakazusiwa kwa bafu?

⁴ Zuho ya Jesu Kreste ilufa sepo ya kuli balatiwa baluna babashwile bakazusiwa kwa bafu. Zuho ya bafu ki yeñwi ya litaba zanaashaezi Paulusi kwa Bakreste ba kwa Korinte hanaakutaza “taba yende” ku bona. (1 Makor. 15:1, 2) Mane naabulezi kuli haiba Mukreste asalumeli kuli Jesu naazusizwe kwa bafu, uzibe  tumelo ya Mukreste yo neisina tuso. (1 Makor. 15:17) Zuho ya Jesu ilufa sepo yetuna ya kuli batu babañwi babashwile ni bona bakazusiwa.

5-6. Manzwi añozwi kwa liñolo la 1 Makorinte 15:3, 4 alutusa cwañi?

⁵ Paulusi hanaakalile kubulela za zuho ya bafu, naatalusize lika zetaalu ze: (1) “Kreste naashwile kabakala libi za luna.” (2) “Naabulukilwe.” (3) “Naazusizwe kwa bafu fa lizazi labulaalu kulikana ni Mañolo.”—Mubale 1 Makorinte 15:3, 4.

⁶ Lutusiwa cwañi ki lifu la Jesu, kubulukiwa kwahae, ni kuzusiwa kwa bafu? Mupolofita Isaya naapolofitile kuli Mesia ‘naakazwisiwa mwa naha ya babapila’ mi ‘naakabulukiwa hamoho ni babamaswe.’ Kono kunani nto yeñwi yeneka ezahala. Isaya naaekelize kubulela kuli Mesia ‘naakalwala libi za batu babañata.’ Jesu naatalelelize bupolofita bo ka kufa bupilo bwahae sina tiululo. (Isa. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Maro. 5:8) Kacwalo, lifu la Jesu, kubulukiwa kwahae, mane ni kuzusiwa kwahae kwa bafu lilufa sepo ya kuli luka lukululwa kwa sibi ni lifu, mi lukaswalisana hape ni balatiwa baluna babashwile.

7-8. Ki kabakalañi Bakreste habalumela kuli Jesu naazusizwe kwa bafu?

⁷ Kuli lube ni sepo ya kuli zuho ikaba teñi luli, lutokwa pili kulumela kuli Jesu naazusizwe kwa bafu. Ki kabakalañi halulumela kuli Jehova naazusize Jesu kwa bafu?

⁸ Kunani batu babañata bane baboni Jesu hamulaho wa kuzusiwa kwa bafu, mi nebataluselize batu babañwi ka za teñi. (1 Makor. 15:5-7) Paki wapili yanaabulezi Paulusi ki muapositola Pitrosi (Kefasi). Sikwata sesiñwi sa balutiwa ni sona nesibulezi kuli Pitrosi naaboni Jesu hasaazusizwe kwa bafu. (Luka 24:33, 34) Kuzwa fo, Paulusi naatalusize kuli “ba 12,” fo kikuli baapositola, nebaboni Jesu hasaazusizwe kwa bafu. Hasamulaho, Kreste “naabonahezi kwa mizwale babafitelela 500 ka nako iliñwi,” mi mwendi neli ka nako yetabisa yanaakopani ni bona mwa Galilea sina mokuboniselizwe kwa Mateu 28:16-20. Jesu hape ‘naabonahezi ku Jakobo,’ munyanaa hae ku bo mahae, ili yo sapili naasika lumela kuli Jesu neli yena Mesia. (Joa. 7:5) Hamulaho wa kubona Jesu yanaazusizwe kwa bafu, Jakobo aba ni tumelo ku yena. Paulusi hanaañozi liñolo lahae lapili ibato ka 55 C.E, batu babañata bane baiponezi Jesu hasaazusizwe kwa bafu nebasa pila; kacwalo batu bane bakakanya za zuho ya Jesu, nebakona kuambola ni bona za taba yeo.

9. Sina mokuboniselizwe kwa Likezo 9:3-5, ki kabakalañi Paulusi hanaakona kufa bupaki bobuñwi bwa kuli Jesu naazusizwe kwa bafu?

⁹ Hasamulaho, Jesu naabonahezi ku Paulusi kasibili. (1 Makor. 15:8) Paulusi (Saule) hanaaya kwa Damaseka, autwa linzwi la Jesu yanaazusizwe kwa bafu, mi abona pono ya kanya yahae kuzwelela kwa lihalimu. (Mubale Likezo 9:3-5.) Zanaaboni Paulusi mwa pono, neli bupaki bobuñwi bone bubonisa kuli kaniti luli Jesu naazusizwe kwa bafu.—Lik. 26:12-15.

10. Ki lika mañi zanaaezize Paulusi kabakala kuli naalumela kuli Jesu naazusizwe kwa bafu?

¹⁰ Batu babañwi nebaka tabela kuutwa bupaki bwa Paulusi bakeñisa kuli Jesu asika bonahala kale ku yena, Paulusi naanyandisize Bakreste. Hasaalumezi kuli Jesu naazusizwe kwa bafu, Paulusi naaezize mwanaakonela kaufela kutusa babañwi kulumela taba yeo. Paulusi naanatakilwe, kubeiwa mwa tolongo, mi naaipumani mwa kozi ya kusinyeha kwa sisepe hanaanzaa shaela taba ya kuli Jesu naabulailwe kono naazusizwe kwa bafu. (1 Makor. 15:9-11; 2 Makor. 11:23-27) Paulusi naanani buikolwiso bwa kuli Jesu naazusizwe kwa bafu, kuli mane naaitatela kushwa ilikuli ayemele taba yeo. Kaniti luli, bupaki bwa Bakreste ba mwa linako za baapositola bulutusa kuba ni buikolwiso  bwa kuli Jesu naazusizwe kwa bafu. Bupaki bo, bulukolwisa kuli kukaba ni zuho kwapili.

11. Ki lika mañi mwendi zenetahisize kuli Bakreste babañwi bane bapila mwa Korinte babe ni mubonelo ofosahezi ka za zuho?

¹¹ Bakreste babañwi bane bapila mwa muleneñi wa Magerike wa Korinte, nebanani mubonelo ofosahezi ka za zuho ya bafu, mane babañwi nebabulezi kuli “hakuna zuho ya bafu.” Ki kabakalañi? (1 Makor. 15:12) Batu bane baluta mihupulo ya batu, ili bane bapila mwa muleneñi omuñwi wa Magerike wa Atene, nebahanyelize taba ya kuli Jesu naazusizwe kwa bafu. Mi mwendi taba yeo neitahisize kuli batu babañwi bane bapila mwa muleneñi wa Korinte, mane nihaiba bane bali mwa puteho ya Sikreste babe ni mubonelo oswana. (Lik. 17:18, 31, 32) Batu babañwi nebaanga kuli zuho ya bafu ki nto ya swanisezo feela, mi nebalumela kuli mutu ukona kuungiwa kuli ‘ushwile’ haiba ki muezalibi, kono Mukreste naakona kuungiwa kuli ‘wapila’ haiba libi zahae liswalezwi. Kusina taba ni libaka lene litahisa kuli basike balumela kuli zuho ya bafu neikaba teñi, kuhana taba yeo nekubonisa kuli tumelo yabona neisina tuso. Haiba Mulimu naasika zusa Jesu kwa bafu, uzibe hakuna tiululo yenelifilwe, mi libi za batu nelisike zaswalelwa. Kacwalo, batu bao bane bahana kuli hakuna zuho, nebasina sepo ya luli.—1 Makor. 15:13-19; Maheb. 9:12, 14.

12. Ka kuya ka liñolo la 1 Pitrosi 3:18, 22, zuho ya Jesu neishutana cwañi ni ya batu babañwi bane bazusizwe kwamulaho?

¹² Paulusi naanani bupaki luli bwa kuli “Kreste [naazusizwe] kwa bafu.” Zuho ya Jesu neli yende hahulu kufita ya batu bane bazusizwe kwa bafu kwamulaho kakuli bona nebashwile hape hasamulaho. Paulusi naabulezi kuli Jesu neli “yena wapili ku babaitobalezi ka lifu.” Jesu neli yena wapili ka mukwa ufi? Ki yena mutu wapili yanaazusizwe inzaa nani mubili wa moya, mi ki yena mutu wapili yanaakambamezi kwa lihalimu.—1 Makor. 15:20; Lik. 26:23; mubale 1 Pitrosi 3:18, 22.

13. Ki shutano mañi yanaabulezi Paulusi yeliteñi mwahalaa Adama ni Jesu?

¹³ Lifu la mutu alimuñwi likona kupilisa cwañi bupilo bwa batu babañata-ñata? Paulusi naaalabile hande puzo yeo. Naatalusize zeneezahezi kwa batu kabakala sibi sa Adama, ni mo sitabelo sa Kreste situseza batu. Paulusi hanaabulela za Adama, naañozi kuli: ‘Lifu litile ka mutu alimuñwi.’ Adama hanaaezize sibi, naatahisize kuli yena ni bana bahae banyande. Mi ni kacenu le, lusanyanda kabakala kusautwa kwahae. Kono bakeñisa kuli Mulimu naazusize Mwanaa hae kwa bafu, lunani sepo ya kupila bupilo bobunde kwapili. “Zuho ya bafu ni yona itaha ka mutu alimuñwi,” yena Jesu. Paulusi naatalusize kuli: “Sina batu kaufela habashwa ka Adama, ka mukwa oswana, kaufela bakazuha ka Kreste.”—1 Makor. 15:21, 22.

14. Kana Adama ukazusiwa? Mutaluse.

¹⁴ Paulusi naatalusañi hanaabulezi kuli ‘batu kaufela bashwa ka Adama’? Naatalusa kuli bana ba Adama kaufela bahozize sibi ni kusapetahala ku yena mi kabakaleo bashwa. (Maro. 5:12) Adama haki yomuñwi wa batu ‘babaka zuha’ kwa bafu. Adama haana kutusiwa ki sitabelo sa Kreste sa tiululo kakuli yena naali mutu yapetahalile, mi naatulile mulao wa Mulimu kabomu. Zeneezahalile ku Adama ki zona zekaezahala ku bao “Mwanaa mutu” akaatula sina “lipuli,” kutalusa kuli “bakayundiswa kuya kuile.”—Mat. 25:31-33, 46; Maheb. 5:9.

15. Liñolo la 1 Makorinte 15:22 libulelañi ka za zuho ya bafu?

¹⁵ Mulemuhe kuli Paulusi naabulezi kuli “kaufela bakazuha ka Kreste.” (1 Makor. 15:22)  Paulusi naañolezi Bakreste babatozizwe ba mwa Korinte, ili bane bakazusezwa kuyo pila kwa lihalimu. Bakreste bao ‘nebakenisizwe ka Kreste Jesu, kubiziwa kuba babakenile.’ Mi Paulusi naabulezi za “babaitobalezi ka lifu ka kuswalisana ni Kreste.” (1 Makor. 1:2; 15:18; 2 Makor. 5:17) Mwa liñolo leliñwi lanaañozi ka kususumezwa ki moya wa Mulimu, Paulusi naabulezi kuli ‘babaswalisana ni [Jesu] ka lifu leliswana ni lahae,’ ‘bakaswalisana hape ni yena ka zuho yeswana ni yahae.’ (Maro. 6:3-5) Jesu hanaazusizwe kwa bafu, naanani mubili wa moya, mi hasamulaho naakambamezi kwa lihalimu. Nto yeswana ikaezahala kwa Bakreste kaufela babatozizwe ka moya wa Mulimu, ‘bona babaswalisana ni Kreste.’

16. Paulusi naatalusañi hanaabizize Jesu kuli “wapili”?

¹⁶ Paulusi naañozi kuli Kreste naazusizwe ka kuba “wapili ku babaitobalezi ka lifu.” Muhupule kuli batu babacwale ka Lazaro nebazusizwe mi nebapilile fa lifasi, kono Jesu neli yena wapili kuzusiwa inzaa nani mubili wa moya ni kufiwa bupilo bobusa feli. Kreste ukona kubapanywa kwa licalo za mutamuno zene bafanga Maisilaele ku Mulimu ka nako ya kutulo. Paulusi hape hanaabizize Jesu kuli ki yena mitamuno kamba “wapili,” naatalusa kuli kunani babañwi bane bakazusiwa kuyo pila kwa lihalimu hasamulaho. Sina Jesu, baapositola ni batu babañwi ‘babaswalisana ni Kreste’ nebaka zusiwa kuyo pila kwa lihalimu.

17. ‘Babaswalisana ni Kreste’ nebaka fiwa lili mupuzo wabona wa kuyo pila kwa lihalimu?

¹⁷ Batu ‘bane baswalisana ni Kreste’ nebasika zusiwa kale kuyo pila kwa lihalimu ka nako yanaañola liñolo Paulusi lene liya kwa Bakreste bane bapila kwa Korinte. Kono Paulusi naatalusize kuli taba yeo neika ezahala kwapili, naaize: “Mutu ni mutu ukazuha ka nako yahae ka mokutomahanyelizwe: Kreste yena mitamuno, kihona kukalatelela babali ba Kreste mwa nako ya kubateñi kwahae.” (1 Makor. 15:23; 1 Mates. 4:15, 16) Kacenu, lupila mwa nako yenepolofitilwe yeo ya “kubateñi” kwa Kreste. Kacwalo, baapositola ni Bakreste babañwi bane bashwile, nebanani kulibelela nako yeo ya kubateñi kwa Kreste kuli bafiwe mupuzo wabona wa kuyo pila kwa lihalimu ni ‘kuswalisana hape ni [Jesu] ka zuho yeswana ni yahae.’

18. (a) Ki kabakalañi halukona kubulela kuli kukaba ni zuho yeñwi hamulaho wa zuho ya batu babaka zusezwa kuyo pila kwa lihalimu? (b) Ka kuya ka liñolo la 1 Makorinte 15:24-26, ki lika mañi zekaezahala kwa lihalimu?

¹⁸ Kono kucwañi ka za Bakreste kaufela babasepahala babasina sepo ya kuyo pila kwa lihalimu  ni Kreste? Ni bona banani sepo ya kuli bakazusiwa kwa bafu. Bibele ibonisa kuli Paulusi ni babañwi babaka zusiwa kuyo pila kwa lihalimu, bakazusiwa “mwa zuho ya makalelo ya bafu.” (Mafil. 3:11) Taba yeo ibonisa kuli kukaba ni zuho yeñwi hamulaho wa zuho yeo. Seo silumelelana ni zanaabulezi Jobo kuli likaezahala ku yena kwapili. (Jobo 14:15) “Babali ba Kreste mwa nako ya kubateñi kwahae” bakaba kwa lihalimu ni Jesu hakayundisa milonga kaufela, mibuso kaufela, ni maata. Mane nihaiba “sila sa mafelelezo, lona lifu, sikayundiswa.” Babaka zusiwa kuyo pila kwa lihalimu, habana kushwa nikamuta. Kono kucwañi ka za batu babañwi?—Mubale 1 Makorinte 15:24-26.

19. Ki sepo mañi yebanani yona batu babaka pila fa lifasi?

¹⁹ Ki sepo mañi yebanani yona batu babaka pila fa lifasi? Banani sepo yelumelelana ni zanaabulezi Paulusi, hanaaize: “Ninani sepo . . . ya kuli kukaba ni zuho ya babalukile ni babasika luka.” (Lik. 24:15) Kusina kukakanya, hakuna mutu yasika luka yakona kuya kwa lihalimu; kacwalo manzwi ao atalusa zuho yekaba teñi fa lifasi kwapili.

20. Sepo yamina itiisizwe cwañi?

²⁰ Kusina kukakanya, “kukaba ni zuho”! Babaka zusezwa kuto pila fa lifasi, bakapila ku lona kuya kuile. Mwakona kuba ni buikolwiso bwa kuli sepiso yeo ikatalelezwa luli. Kuba ni sepo yeo kwakona kumiomba-omba haiba mushwezwi ki balatiwa bamina. Bakazusiwa kwa bafu Kreste ni babañwi habaka ‘busa sina malena . . . ka lilimo ze 1,000.’ (Sin. 20:6) Ni mina mwakona kuba ni sepo ya kuli haiba mushwa pili puso ya Kreste ya lilimo ze 1,000 isika kalisa kale, mukazusiwa kwa bafu. “Sepo [yeo] hailuswabisi.” (Maro. 5:5) Sepo yeo yakona kumitiisa ka nako ya cwale, ni kumitusa kuba ni tabo hamunze musebeleza Mulimu. Kono kunani litaba zeñwi zelukona kuituta kwa liñolo la 1 Makorinte kauhanyo 15, mi lukanyakisisa litaba zeo mwa taba yetatama.