Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

KISHINTE KYA KWIFUNDA 49

Lusangukilo—Lukulupilo lwa Bine!

Lusangukilo—Lukulupilo lwa Bine!

“Nkulupile mudi Leza . . . amba kukekalanga lusangukilo.”​—BIL. 24:15.

LWIMBO 151 Uketanga

BIDI MU KISHINTE *

1-2. Le batōtyi ba bine badi na lukulupilo’ka lwa kutendelwa?

LUKULUPILO ludi na mvubu mikatampe. Bantu bamo bakulupile amba bakekala mu busongi bwa nsangaji, bakatamija bana na bukomo bwa ngitu buyampe, nansha amba basa kukoma ku misongo mikatampe. Padi batwe bene Kidishitu netu tubwanya kukulupila bino bintu. Inoko lukulupilo lotusenswe kutabuka, i lukulupilo lwa būmi bwa nyeke bwa kumeso, bwetu ne bwa baswe betu bafwile.

2 Mutumibwa Polo wānenene amba: “Nkulupile mudi Leza . . . amba kukekalanga lusangukilo.” (Bil. 24:15) Polo kādipo muntu mubajinji kwisambila pa lukulupilo lwa lusangukilo. Mukulutuba Yoba nandi wēsambīle’po. Wādi ukulupile amba Leza ukamuvuluka ne kumusangula.​—Yoba 14:7-10, 12-15.

3. Le 1 Bene Kodinda shapita wa 15 ubwanya kwitukwasha namani?

3 “Lusangukilo lwa bafwe” lubadilwa mu “kyalwilo” nansha “lufundijo lubajinji” lwa bufundiji bonso bwa bwine Kidishitu. (Bah. 6:1, 2) Bintu byānenene Polo pa lusangukilo bidi mu 1 Bene Kodinda 15. Byobya byaālembele kebyābudilwepo kukankamika bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji. Kadi uno shapita ubwanya kutamija ne kuningija lukulupilo lotudi nalo tamba kala.

4. Mwanda waka tubwanya kukulupila’mba batwe ne baswe betu bafwile tukasangulwa?

4 Lusangukilo lwa Yesu Kidishitu lwitukulupija’mba, bantu botusenswe bafwile bakasangulwa. Lusangukilo lwandi lubadilwa mu “myanda miyampe” yobāsapwidile bene Kodinda kudi Polo. (1 Ko. 15:1, 2) Bine, wānenene amba shi mwine Kidishitu ketabijepo mu luno lusangukilo, lwitabijo lwandi lukekala lwa bitupu. (1 Ko. 15:17) Batwe bene Kidishitu tukulupile mu lusangukilo mwanda Yesu wāsangukile.

5-6. Le binenwa bidi mu 1 Bene Kodinda 15:3, 4, bishintulula bika kotudi?

5 Pāshilwile Polo kwisambila pa lusangukilo, wātelele bubine busatu. Abo bwine i buno: (1) “Kidishitu wafwile pa mwanda wa bubi bwetu.” (2) “Wajīkilwe.” (3) “Wasangwilwe mu difuku dya busatu mwendele Bisonekwa.”​—Tanga 1 Bene Kodinda 15:3, 4.

6 Lelo lufu lwa Yesu, kujīkwa kwandi, ne kusangulwa kwandi, bishintulula bika kotudi? Mupolofeto Isaya wālaile amba Meshiasa ukatyibwa “ku ntanda ya bōmi” ne kupebwa “ntanda ya kujīkwa’mo pamo na babi.” Inoko kwādi bintu bikwabo byādi bya kulongeka. Isaya wābwejeje’ko amba, Meshiasa ukasela “bubi bwa bantu bavule.” Yesu wālongele kino paāfutyile kinkūlwa. (Isa. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Loma 5:8) Ebiya lufu lwa Yesu, kujīkwa ne kusangulwa kwandi byetupa bubinga bwa kukulupidila kunyongololwa ku bubi ne ku lufu, ne kukemona monka na baswe betu bafwile.

BUKAMONI BWA BATUMONI BAVULE

7-8. Le i bika bikwashanga bene Kidishitu bakulupile amba Yesu wāsangukile?

7 Pa kukulupila’mba lusangukilo lukekalanga’ko, tufwaninwe bidi kukulupila’mba Yesu wāsangukile. Mwanda waka tubwanya kukulupila’mba Yehova wāsangwile Yesu?

8 Kwādi batumoni bavule bāletele bukamoni amba Yesu wāsangukile. (1 Ko. 15:5-7) Kamoni mubajinji utelelwe na Polo i mutumibwa Petelo (Kefasa). Kibumbo kya bana ba bwanga nakyo kyānenene amba Petelo wāmwene Yesu musanguke. (Luka 24:33, 34) Ne kadi batumibwa, “Ba Dikumi ne Babidi” bāmwene Yesu paādi ke musanguke. Kupwa Kidishitu “wamwekela banabetu 500 ne musubu kya pamo,” padi ku kinkumenkume kya nsangaji kya mu Ngadilea kitelelwe mu Mateo 28:16-20. Kadi Yesu ‘wāmwekēle Yakoba,’ padi mwanabo na Yesu wa munda mwa inandi, mwine kādipo witabije dibajinji amba Yesu i Meshiasa. (Yoa. 7:5) Aye pa kumona Yesu, Yakoba wākulupila. Ino kintu kisangaja i kino, dya mu 55 Yesu Ke Mwiye, pālembele Polo uno mukanda, batumoni bavule bēmwenine lusangukilo bādi bakidi bōmi, o mwanda muntu ense wādi ubwanya kutatana, wādi ukokeja kwipangula batumoni bēmwenine uno mwanda.

9. Monka motutangila’kyo mu Bilongwa 9:3-5, le kimfwa kya Polo nakyo kilombola namani amba Yesu wāsangukile?

9 Mwenda mafuku, Yesu wāmwekela ne Polo. (1 Ko. 15:8) Polo (Solo) wādi mu dishinda dyenda ku Damakasa paāivwene diwi dya Yesu musanguke, kupwa wāmumona mu kimonwa mu ntumbo momwa mūlu. (Tanga Bilongwa 9:3-5.) Kimfwa kya Polo kyēbwejeje ku bukamoni bulombola’mba lusangukilo lwa Yesu kelwādipo lufumo.​—Bil. 26:12-15.

10. Lelo kukulupila kwādi kukulupile Polo amba Yesu wāsangukile mu bafwe kwāmulengeje alonge bika?

10 Bukamoni bwa Polo bwādi bwa kusangaja bantu bamo bininge mwanda kyaba kimo wādi upangapanga bene Kidishitu. Ino pa kupwa kukulupila’mba Yesu wāsangukile, Polo wālongele bukomo bwa kukwasha bakwabo bakulupile buno bubine. Wāūminine kukupilwa, kukutwa, kulobela pa mema paādi usapula bubine bwa amba Yesu wāfwile ino wāsangulwa. (1 Ko. 15:9-11; 2 Ko. 11:23-27) Polo wādi ukulupile amba Yesu wāsangukile mu bafwe, wāitabija ne kufwa mwanda wa kubingija lukulupilo lwandi. Lelo buno bukamoni bubajinji kebukukulupijapo amba Yesu wāsangukile mu bafwe? Ne kadi le kebuningijepo lukulupilo lokulupile mu lusangukilo?

WALEMUNUNA MUMWENO MUBI

11. Mwanda waka bantu bamo mu Kodinda bādi padi na mumweno mubi pa lusangukilo?

11 Bantu bamo mu Kodinda, kibundi kya Ngidiki, bādi na mumweno mubi pa lusangukilo, bādi banena’nka ne kunena’mba “i kutupu lusangukilo lwa bafwe.” Mwanda waka? (1 Ko. 15:12) Bafilozofe ba mu Atene, kibundi kikwabo kya Ngidiki, bādi bafutulula mulangwe wa amba Yesu wāsangukile. Bantu bamo ba mu Kodinda bādi babwanya kwikala na milangwe ya uno muswelo. (Bil. 17:18, 31, 32) Bakwabo bādi babwanya kwivwanija lusangukilo mu buluji bwa kyelekejo, amba muntu wādi “ufwa” ku bubi ino “wasanguka” bu mwine Kidishitu. Nansha shi bādi na bubinga’ka, kupela’tu lusangukilo kwālombwele amba lwitabijo lwabo i lwa bitupu. Mwanda shi Leza kāsangwilepo Yesu, nabya i kutupu kinkūlwa kyāfutyilwe, kadi nankyo bonso bādi nyeke mu bubi. Bine, boba bonso bāpelele lusangukilo kebādipo na lwitabijo lwa bine.​—1 Ko. 15:13-19; Bah. 9:12, 14.

12. Kukwatañana na 1 Petelo 3:18, 22, le lusangukilo lwa Yesu lwādi lwishile namani na nsangukilo mibajinji?

12 Polo wādi uyukile amba, “Kidishitu [wāsangwilwe] mu bafwe.” Lusangukilo lwandi lwādi lutabuke lwa bonso bāsangwilwe pano pa ntanda kupwa bāfwa monka. Polo wānenene amba Yesu wādi “kyangulwa kibajinji kya boba balēle mu tulo twa lufu.” Le Yesu wādi mubajinji mu buluji’ka? Wādi muntu mubajinji kusangulwa bu muntu wa ku mushipiditu, kadi muntu mubajinji kukanda mūlu.​—1 Ko. 15:20; Bil. 26:23; tanga 1 Petelo 3:18, 22.

BOBA “BAKAPEBWA BŪMI”

13. Le Polo wālombwele kwishila’ka kwishidile Adama na Yesu?

13 Lelo lufu lwa muntu umo lubwanya kuletela bantu midiyo ne midiyo būmi namani? Polo ulondolola kino kipangujo patōkelela. Ulombola kwishila kwishidile bintu byobāletēle bantu kudi Adama na byobebaletele kudi Kidishitu. Polo wālembele pa mwanda wa Adama amba: “Lufu [lwāile] kupityila ku muntu umo.” Kitatyi kyālongele Adama bubi, wēletēle musala aye mwine ne lutundu lwandi. Netu tukisusulwa na bipa bibi bilupukile ku kubulwa kikōkeji kwandi. Inoko, tutengēle būmi buyampe bwa kumeso mwanda Leza wāsangwile wandi Mwana! “Lusangukilo lwa bafwe nalo lubaiya kupityila ku muntu umo,” Yesu. Polo wānenene amba, “monka mufwilanga bonso mudi Adama, ne mudi Kidishitu namo mo monka, bonso bakapebwa būmi.”​—1 Ko. 15:21, 22.

14. Lelo Adama ukasangulwa? Shintulula.

14 Le Polo pa kunena’mba “mufwilanga bonso mudi Adama,” wādi ukimba kunena bika? Polo wādi wisambila pa lutundu lwa Adama, lwāpyene bubi ne kubulwa kubwaninina kudi Adama, lwine lwadi mu ngikadilo ya lufu. (Loma 5:12) Adama kadipo mu bantu “bakapebwa būmi.” Kinkūlwa kya Kidishitu kekipūtyilepo bubi bwandi, mwanda Adama wādi muntu mubwaninine wālekele kukōkela Leza ku kusaka. Byobya byāfikīle Adama byo abyo bikafikila boba bakamonwa na “Mwanā muntu” bu “bambuji,” ko kunena’mba “kutyibwa’ko kwa nyeke.”​—Mat. 25:31-33, 46; Bah. 5:9.

Yesu i muntu mubajinji mu bantu bavule, wāsangwidilwe mūlu (Tala musango 15-16) *

15. Le mu “bonso” “bakapebwa būmi” mubadilwa bāni?

15 Vuluka’mba Polo wānenene amba “mudi Kidishitu . . . bonso bakapebwa būmi.” (1 Ko. 15:22) Mukanda wa Polo wālembēlwe bene Kidishitu bashingwe māni ba mu Kodinda, bādi ba kusangwilwa momwa mūlu. Bano bene Kidishitu bādi “[bapandulwe] mu bumo na Kidishitu Yesu, baityilwe kwikala bajila.” Kadi Polo wātelele ne “boba balēle mu tulo twa lufu mu bumo na Kidishitu.” (1 Ko. 1:2; 15:18; 2 Ko. 5:17) Mu mukanda mukwabo wa ku bukomo bwa mushipiditu, Polo wālembele’mo amba boba bādi na “[Yesu] umbumo mu lufu lwiifwene na lwandi,” bakekala nandi “umbumo ne mu lusangukilo lwiifwene na lwandi.” (Loma 6:3-5) Yesu wāsangwilwe bu muntu wa ku mushipiditu kupwa wāenda mūlu. Nanshi bino byo bikafikila ne bonso badi “mu bumo na Kidishitu,” ko kunena’mba bene Kidishitu bonso bashingwe māni na mushipiditu.

16. Le i bika byādi bikimba kunena Polo pa kwita Yesu bu “kyangulwa kibajinji”?

16 Polo wāsonekele amba Kidishitu wāsangwilwe bu “kyangulwa kibajinji kya boba balēle mu tulo twa lufu.” Vuluka’mba bantu bakwabo nabo, kimfwa Lazalasa bāsangwilwe pano pa ntanda, inoko Yesu aye wādi muntu mubajinji kusangwilwa momwa mūlu bu muntu wa ku mushipiditu ne kupebwa būmi bwa nyeke. Wādi ubwanya kudingakanibwa na kyangulwa kibajinji kya mwangulo kyobādi bapa Leza kudi bene Isalela. Ne kadi, pa kwita Yesu bu “kyangulwa kibajinji,” Polo wādi ukimba kunena’mba bantu bakwabo nabo bādi ba kusangwilwa mūlu. Batumibwa ne bantu bakwabo badi “mu bumo na Kidishitu,” bakalonda Yesu momwa mūlu. Bakasangulwa pa kitatyi kifwaninwe’nka na mwāsangwidilwe Yesu.

17. Le boba “badi mu bumo na Kidishitu” bakapebwa mpalo yabo ya mūlu kitatyi’ka?

17 Kusangwilwa mūlu kwa boba badi “mu bumo na Kidishitu” kekwāshilwilepo kitatyi kyobāsonekēle bene Kodinda mukanda kudi Polo. Ino Polo wālombwele byādi bya kulongeka mu mafuku a kumeso amba: “Muntu ne muntu mu kyaba kyandi kifwaninwe: Kidishitu kyangulwa kibajinji, kupwa ke boba ba Kidishitu mu kitatyi kya kwikala’po kwandi.” (1 Ko. 15:23; 1 Ts. 4:15, 16) Dyalelo tudi mu “kitatyi kya kwikala’po” kwa Kidishitu kyālailwe. Bine, batumibwa ne bene Kidishitu bakwabo bashingwe māni bafwile, banenwe kutengela kuno kwikala’po kwandi mwanda wa kupalwa mpalo yabo ya kwenda mūlu ne kwikala na “[Yesu] umbumo ne mu lusangukilo lwiifwene na lwandi.”

MUDI NA LUKULUPILO LWA BINE!

18. (a) Mwanda waka tubwanya kufula ku kunena’mba, kutentekela pa lusangukilo lwa kwenda mūlu kudi lusangukilo lukwabo? (b) Monka mokilombwedilwe mu 1 Bene Kodinda 15:24-26, le i bika bikalongeka mūlu?

18 Le penepo i bika bikafikila bene Kidishitu ba lulamato kebadipo na lukulupilo lwa kukekala na Kidishitu momwa mūlu? Abo nabo bakulupile mu lusangukilo. Bible unena’mba Polo ne bantu bakwabo ba kwenda mūlu bakasangulwa “lusangukilo lwa bafwe lukabadikila.” (Fid. 3:11) Mwene kino kilombola’mba kudi bakwabo bakasangulwa? Luno lusangukilo lukwatañene na lolwa lwēsambīle’po Yoba lwādi lumutengēle. (Yoba 14:15) “Boba ba Kidishitu mu kitatyi kya kwikala’po kwandi” bakekala na Yesu kitatyi kyakajimankanya maludiki onso ne lupusa ne bukomo bonsololo. Enka ne “lufu, walwana wa mfulo” ukajimankanibwa. Bine, lufu lotupyene kelukasusulapo monka boba bakasangwilwa mūlu. Ino le bantu bakwabo nabo le?​—Tanga 1 Bene Kodinda 15:24-26.

19. Le i bika bibwanya kutengela boba badi na lukulupilo lwa kwikala pano pa ntanda?

19 Lelo boba badi na lukulupilo lwa kwikala pano pa ntanda babwanya kutengela bika? Babwanya kwikala na lukulupilo kupityila ku byobya byānenene Polo amba: “Nkulupile, . . . amba kukekalanga lusangukilo lwa boloke ne bakondame bene kumo.” (Bil. 24:15) Na bubine, i kutupu mukondame nansha umo ubwanya kwenda mūlu, nanshi bino binenwa bīsambila pa lusangukilo lwa pano pa ntanda lwa mu mafuku a kumeso.

Kukulupila mu lusangukilo kwitukwashanga tutengele būmi bwa kumeso na kikulupiji (Tala musango 20) *

20. Le lukulupilo lobe lukakomejibwa namani?

20 Ne kutatana kwine mpika, “kukekalanga lusangukilo”! Boba bakasangwilwa pano pa ntanda bakekala na dyese dya kwikala’po nyeke. Ubwanya kukulupila uno mulao. Luno lukulupilo lubwanya kukusenga kitatyi kyolanga baswe bobe bafwile. Bakabwanya kusangulwa kitatyi kikabikala Yesu pamo ne bantu bakwabo “bu balopwe . . . myaka 1000.” (Kus. 20:6) Nobe ubwanya kukulupila bya bine amba, nansha shi ubafu kumeso kwa Myaka Kanunu kushilula, ukasangulwa. Luno ‘lukulupilo kelufikijangapo muntu ku kufwijibwa bumvu.’ (Loma 5:5) Lubwanya kwitukomeja tamba’nka pano ne kwituletela nsangaji mivule mu mwingilo wa Leza. Inoko kudi bintu bivule byotubwanya kwifunda ku kisonekwa kya 1 Bene Kodinda shapita wa 15, monka musa kulombwela’kyo kishinte kilonda’ko.

LWIMBO 147 Būmi bwa Nyeke I Bulaibwe

^ mus. 5 Kisonekwa kya 1 Bene Kodinda 15 kīsambila pa lusangukilo. Mwanda waka buno bufundiji i bwa kamweno kotudi, ne mwanda waka tubwanya kukulupila’mba Yesu wāsangukile? Kino kishinte kisa kulondolola bino bipangujo ne bikwabo bitala pa lusangukilo.

^ mus. 56 NSHINTULWILO YA BIFWATULO: Yesu i muntu mubajinji kwenda mūlu. (Acts 1:9) Bandi bana ba bwanga bamo bidi bakamulondele’mo i ba Tomase, Yakoba, Didya, Yoano, Madia, ne Polo.

^ mus. 58 NSHINTULWILO YA BIFWATULO: Tutu wafwilwa mukaji wasenswe, wakadi mwingile nandi kitatyi kilampe. Ukulupile amba ukasanguka, waendelela kwingidila Yehova na kikōkeji.