1, 2. ¿Ti yˈawijx jyëjpˈijxtëbë Dios mëduumbë?

OY KO tijaty njantsy awijx njantsy jyëjpˈijxëm mä jukyˈäjtën. Extëm nˈokpëjtakëm, ta jäˈäy diˈib yˈawijx jyëjpˈijxtëp kyasäädëˈatäˈändë agujk jotkujk, dyajˈyaagäˈän dyajpatäˈändë oy mëkë yˈuˈunk yˈënäˈk o nyiwäˈätsëdët tuˈugë mëk päˈäm. Dios mëduumbëty nan yˈawijx jyëjpˈijxtëp duˈun jyukyˈatäˈändë, per ta ja tuk pëky diˈib yˈawijx jyëjpˈijxtëp: jyukyˈatäˈändë winë xëëw winë tiempë ets nyaybyäädäˈänëdë jatëgok mëdë jyiiky myëguˈuk diˈib të yˈook të tyëgoytyë.

² Apostëlë Pablo jyënany: “Ëj nmëbejkypyëts [...] ko yëˈë Dios dyajjikypyëkäˈäny tëgekyë oˈkpë diˈibë ijt oyjyaˈay es nandëˈën diˈibë ijt kaˈoyjyaˈay” (Apos. 24:15). Per mä duˈun kyajënäˈänynyëm, të netyë Job tëëyëp jyënaˈany ko Dios jamyatsanëp ets ko yajjukypyëkanëp (Job 14:7-10, 12-15).

3. ¿Wiˈix xypyudëkëyäˈänëmë 1 Korintʉ kapitulo 15?

³ “Ko ja oˈkpë jyikypyëktët”, yëˈë tuk pëky “diˈib të nyajtukniˈˈijxëm” ets niˈamukë Dios mëduumbë nmëbëjkëm (Eb. 6:1, 2). Pablo këkpäädë tyäˈädë tmaytyaky mä 1 Korintʉ kapitulo 15, ets seguurë ko ja Dios mëduumbëty diˈib jukyˈäjttë mä taabë tiempë jotkujkmooyëdë. Ëtsäjtëm, nan xyjyotkujkmoˈoyäˈänëm oy atsux kanäk jëmëjt kujk nmëbëjkënë ko oˈkpë jyukypyëkäˈändë.

4. ¿Tiko nˈijtëm seguurë ko jukypyëkandëp ja jiiky mëguˈuk diˈib të yˈooktë?

⁴ ¿Tiko nˈijtëm seguurë ko jukypyëkandëp ja jiiky mëguˈuk diˈib të yˈooktë? Yëˈko Jesukristë jyukypyejky. Tyäˈädë yëˈë tuk pëky “ja oybyë ayuk” diˈibë Pablo tyukmëtmaytyak ja Corinto jäˈäyëty (1 Kor. 15:1, 2). Axtë yˈanmääy ko pën kyaj tmëbëktë ko Kristë jyukypyejky, kyaj nety tsyobääty tijaty myëbëjktëp (1 Kor. 15:17). Extëm nˈijxëm, mët ko Jesukristë jyukypyejky, mbäädë net nmëbëjkëm ko jukypyëkandëp ja jiiky mëguˈuk.

5, 6. Extëm jyënaˈanyë 1 Korintʉ 15:3, 4, ¿ti net mbäät nˈawijx njëjpˈijxëm?

 ⁵ Mä Pablo tkamaytyaˈakynyëm wiˈix ja oˈkpë jyukypyëkäˈändë, jawyiin ojts tnigajpxy tëgëk pëky diˈibë nety të tyuny të jyatyëty. 1) “Ko Jesukristë yˈeˈky mët ëtsäjtëmë nbojpëˈäjtëm”, 2) “ko dyajnaxtëjkëdë” ets 3) “ko jyikypyejky ja kyumdëgëk xëë, extëm jyënaˈany ja Diosë jyaaybyajtën” (käjpxë 1 Korintʉ 15:3, 4).

⁶ ¿Ti net mbäät nˈawijx njëjpˈijxëm ko Jesukristë yˈoˈky, nyaxtëjkë ets ko jyukypyejky? Ja kugajpxy Isaías ojts tnaskäjpxë ko ja Mesías duˈunë jäˈäy yaˈoogäˈänyëty ‘ta ääy ujts yajwijxëˈëgyën’ ets ko dyajnaxtëkëyäˈändë ‘mä axëkjäˈäytyëjkën’ nyaxtëkëdë. Per ta yˈakjënany ko yëˈë kyunaxaampy ‘ja pokyjyaˈaytyëjk’. ¿Wiˈixënë Jesus duˈun ttuuny? Ko dyajkyë jyukyˈäjtën extëmë wintsëˈkën (Is. 53:8, 9, 12, TY; Mat. 20:28; Rom. 5:8). Mët ko yˈoˈky, nyaxtëjkë ets jyukypyejky, mbäädë net nˈawijx njëjpˈijxëm parë xynyiwatsëm ja poky kaytyey, ja oˈk tëgoˈoyën ets nnayˈijx nnaybyatëm jatëgok mët ja jiiky mëguˈuk diˈib të yˈooktë.

7, 8. ¿Ti xyyaˈijtëm seguurë ko Jesus jantsy jukypyëjk?

⁷ Extëm të nˈijxëm, parë mbäät nmëbëjkëm ko jukypyëkandëbë oˈkpë, tsojkëp jawyiin nˈijtëm seguurë ko jukypyëjkë Jesus. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko jantsy yajjukypyëjkë Jyobaa?

⁸ Mayë jäˈäy tˈijxtë ko Jesus jyukypyejky (1 Kor. 15:5-7). Pablo myaytyak ko Cefas o apostëlë Pedro, yëˈë diˈib tim jawyiin yˈijx ko Jesus jyukypyejky. Ets tuk grupë ja yˈëxpëjkpëtyë Jesus nan jënandë ko të netyë Pedro tjantsy yˈixy (Luk. 24:33, 34). Nan ijxëdë ja “nimäjktuˈukpë” yˈapostëlë, ets ok, ta kyëxëˈky mä “nimëgoxk mëgoˈpx naxy ja nmëguˈukˈäjtëm”, waˈan jyamëty Galilea diˈib yajmaytyakp mä Matewʉ 28:16-20, netpë jyantsy xyondaktë ko nyaybyatëdë. Ok, ta nanduˈun “kyëxeˈky mä yëˈë Santyäˈägë”, waˈan jyaˈajëty ja kyuˈˈutsy, diˈibë nety kyaj tmëbëky ko yëˈëjën ja Mesías (Fwank 7:5). Per ko Santiago tˈijxy ko të Jesus jyukypyeky, ta tmëbëjky. Ko Pablo tjääyë tyäˈädë neky naa jaa mä jëmëjt 55, tamë nety nimay yˈakjukyˈattë diˈib yˈijxtë ko Jesus jyukypyejky. Pääty, pënatyë nety amajtsk jotmajtskëdëp, mbäädë nety tninëjkxtë parë tmëtmaytyäˈäktët.

9. Extëm jyënaˈanyë Apostʉlʉty 9:3-5, ¿wiˈix ja tuk pëkyë Pablo xytyukˈijxëm ko Jesus jantsy jukypyëjk?

⁹ Ok, ta Jesus nyaytyukˈijxë Pablo diˈibë nety nanduˈun xëwˈäjtp Saulo (1 Kor. 15:8). Pablo, jamë nety nyijkxy Damasco ko tˈijxy ets tmëdooy myëgajpxyëty desde tsäjpotmë Jesus diˈibë nety të jyukypyeky (käjpxë Apostʉlʉty 9:3-5). Tyäˈädë yëˈë ja tuk pëky xytyukˈijxëm ko jantsy jukypyëjkë Jesus (Apos. 26:12-15).

10. ¿Tijatyë netë Pablo tyuun ko tmëbëjky ko Jesus të jyantsy jyukypyeky?

¹⁰ Näägë jäˈäy mëjˈixy mëjmëdoy tjawëdë wiˈixënë Jesus kyëxëˈky mä Pablo diˈibë nety pyajëdijtypy ja Dios mëduumbëty. Ko Pablo tmëbëjky ko Jesus të jyukypyeky, ta net tpudëjkë jäˈäy parë nanduˈun tmëbëktët. Nan myëmadak yajwop yajkäˈätsët, yajtsum yajmatsët ets axtë kyuˈayoˈonbatë barkoty mä ojts tˈëwaˈkxy tkäjpxwaˈkxy ko Jesus të jyantsy jyukypyeky (1 Kor. 15:9-11; 2 Kor. 11:23-27). Pablo jantsy ijtën seguurë ko Jesus të nety jyukypyeky, pääty axtë kyuˈoogëyan ja myëbëjkën. ¿Këdii ëtsäjtëm nan yëˈë tyam xyyaˈijtëm seguurë? ¿Ets këdii yajkëktëjkëp ja mëbëjkën ko oˈkpë jyukypyëkäˈändë?

11. ¿Tiko nety näägë Dios mëduumbë diˈib Corinto tëgatsy tmëbëktë mä wiˈixën ja oˈkpë jyukypyëkäˈändë?

¹¹ Jam Corinto, tamë nety näägë Dios mëduumbë diˈib tëgatsy myëbëjktëp mä wiˈixën ja oˈkpë jyukypyëkäˈändë ets tam diˈib kyaj ttimmëbëjktë (1 Kor. 15:12). ¿Tiko? Waˈan nyinäjxëdë extëmë nety wyinmaytyë ja myëgäjpnbäˈäjëty  diˈib Atenas, pes jam, tamë netyë ëxpëkyjyaˈaytyëjk diˈib nyëxik tyukxiktëp ko yajmaytyaˈaky jyukypyejkyë Jesus (Apos. 17:18, 31, 32). Ets nan tamë nety näägë Dios mëduumbë diˈib yajniwij yajnikajtëp ko oˈkpë jyukypyëkäˈändë. ¿Ti nety myëbëjktëp? Wenë, duˈunë nety jyënäˈändë ko mä tkapanëjkxtënëmë Jesus, duˈunë nety yajpäättë extëmë oˈkpë; per ko ojts tpanëjkxnëdë, ta ojts yajmaˈkxtë ja pyoky kyaytyey ets duˈunxyëp extëm jyukypyëjktë. Per pën kyaj nety yˈittë seguurë ko oˈkpë jyukypyëkäˈändë, ninuˈunë nety kyatsobääty tijaty myëbëjktëp. Ets pënë Dios kyaj nety të dyajjukypyekyë Jesus, kyaj nety të yajjuuybyëtsëmdë ets kyaj nety të yajmaˈkxtë ja pyoky kyaytyey. Pääty, pënatyë nety kyaj tmëbëktë ko oˈkpë jyukypyëkäˈändë, kyaj nety mbäät tii tˈawix tjëjpˈixtë (1 Kor. 15:13-19; Eb. 9:12, 14).

12. Extëm jyënaˈanyë 1 Pedro 3:18, 22, ¿tiko njënäˈänëm ko nipënnëmë nety duˈun kyajukypyeky extëmë Jesus?

¹² Pablo të nety këˈëm ttimˈixy ko Jesukristë “jyikypyejky ko yˈeˈky”. Nipënnëmë nety duˈun kyajukypyeky extëmë Jesus. ¿Tiko? Yëˈko pënaty jukypyëjktë, oˈktë jatëgok. Pablo nanduˈun jyënany ko Jesukristë, yëˈë “ja pëjtaˈaky diˈibë jawyiin tëëmpˈäjtp” mä niˈamukë jäˈäy diˈibë nety të yˈooktë. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko yëˈë tim jawyiin jukypyëjk extëm tuˈugë anklës ets yëˈë diˈib tim ogäˈän ojts nyijkxy tsäjpotm (1 Kor. 15:20; Apos. 26:23; käjpxë 1 Pedro 3:18, 22, TNM). *

13. ¿Wiˈix tyëgatsyëtyë Adán mëdë Jesus extëmë Pablo tnimaytyaky?

¹³ Per ¿wiˈixën miyonkˈamë jäˈäy tpäättëdë jukyˈäjtën ets pën jeˈeyë yˈooky tuˈugë yetyëjk? Pablo yˈatsoowëmbijt yajxonë tyäˈädë yajtëˈëwën ko tnimaytyaky ti diˈibë Adán yajtëjkë yä Naxwiiny ets ti diˈibë Jesus yajtëjkë ko ojts xykyuˈoˈkëm. Ko jyënany: “Tuˈugë yetyëjk dyajtsondaky ja oˈkën naxwiiny”, yëˈë myaytyäˈäganë Adán. Ko pyokytyuunyë Adán, ta këˈëm nyayaˈoˈkë ets nanduˈun tpëjtaktääy oˈkën jëjpˈam ja tyëëm yˈääts diˈib axtë tyambäät nguˈayoˈowëm mët ko kyamëdooy. Per mët ko Dios dyajjukypyejky ja yˈUˈunk, mbäädë net nˈawijx njëjpˈijxëm ja jukyˈäjtën. Pablo jyënany: “Nandëˈën tuˈugë yetyëjk [Jesus] dyajtsondaky es ja oˈkpëty jyikypyëktët. Diˈibëts nmaytyakypy, jaˈa dëˈën ko nidëgekyë jäˈäyëty yˈooktë mët ko tyëëmpˈat yˈäätsˈatëdë Adán, es nandëˈën diˈibaty yˈaxäjëdëp ja Jesukristë extëmë Yajnitsokpë, Dios yajjikypyëkëdëp” (1 Kor. 15:21, 22).

14. ¿Tiko njënäˈänëm ko Adán kyaj nyekyjyukypyëkäˈäny?

¹⁴ ¿Pënatyë Pablo myaytyäˈägan ko jyënaˈany mët yëˈëgyëjxmë Adán “nidëgekyë ja jäˈäyëty yˈooktë”? Yëˈë ja tyëëm yˈääts diˈib tyukninäjxë poky kaytyey ets diˈib kyudoˈkë mä oˈk tëgoˈoyën (Rom. 5:12). Adán kyaj yajpääty mä pënaty yˈaxäjëyandëp ja jukyˈäjtën, ets kyaj mbäät ttukˈoyˈaty ko ojts nyajjuuybyëtsëˈëmëm. ¿Tiko? Yëˈko wäˈäts jäˈäyë nety ko tmëdëgooyë Dios ets nyijäˈäwëbë nety ko kyaj yˈoyëty ti tyuumpy. Adán, yëˈë ojts tˈaxäjë diˈib nanduˈun yˈaxäjëyandëp pënaty “ja Naxwinyëdë Jäˈäy ja yˈUˈunk” yajnäjxëdëp extëmë “tsyiibë”, jaˈa njënäˈänëm, “ja kutëgoˈoyën diˈib winë xëëw winë tiempë” (Mat. 25:31-33, 46, TNM; Eb. 5:9).

15. ¿Pënatyë Pablo myaytyäˈägan ko jyënany “nidëgekyë” tˈaxäjëyäˈändë ja jukyˈäjtën?

¹⁵ Extëm nˈijxëm, Pablo yä jyënany ko “nidëgekyë [...] diˈibaty yˈaxäjëdëp ja Jesukristë extëmë Yajnitsokpë, Dios yajjikypyëkëdëp” (1 Kor. 15:22). Ets yëˈë duˈun nyijäˈäyë ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto, diˈibë nety të yajwinˈixtë parë jyukypyëktët tsäjpotm. Yëˈëjëty, ijttëp “tiˈigyë mët ja Jesukristë” etsë ‘Dios të tyukniwowëdë parë dyajnëjkxët tuˈugë jukyˈäjtënë wäˈätspë’.  Pablo nan myaytyak “ko yˈoˈktë diˈibë pyaduundë Jesukristë” (1 Kor. 1:2; 15:18; 2 Kor. 5:17). Mä jatuˈukpë neky diˈib jyaay, duˈun jyënany: “Pën të mëët nduˈugyëm [ja Jesus] extëm të yˈooky të tyëgoy, nanduˈun nduˈugyëyäˈänëm mët yëˈë extëm jyukypyejky” (Rom. 6:3-5, TNM). Jesus duˈun jyukypyejky extëm tuˈugë anklës ets ojts nyijkxy tsäjpotm. Duˈunën niˈamukë jyukypyëkäˈändë pënaty ijttëp “tiˈigyë mët ja Jesukristë”, jaˈa njënäˈänëm, pënaty nëjkxandëp tsäjpotm.

16. ¿Ti Pablo yajjaygyukëyan ko ojts ttijˈyë Jesus “ja pëjtaˈaky diˈibë jawyiin tëëmpˈäjtp”?

¹⁶ Pablo tkujäˈäyë ko Kristë jyukypyejky mä niˈamukë jäˈäy diˈibë nety të yˈooktë extëm “ja pëjtaˈaky diˈibë jawyiin tëëmpˈäjtp”. Nˈokjamyajtsëm ko yä Naxwiiny, nan jukypyëjktë jäˈäy, extëmë Lázaro, perë Jesus yëˈë tim jawyiin jukypyëjk extëm tuˈugë anklës ets ojts tˈaxäjë ja jukyˈäjtënë winë xëëbë. Ets ko Pablo nanduˈun ojts ttijˈyë Jesus extëm “ja pëjtaˈaky diˈibë jawyiin tëëmpˈäjtp”, yëˈë yajjaygyukëyanë ko tamˈatäämbë netyë jäˈäy diˈib jukypyëkandëp ets nyëjkxäˈändë tsäjpotm. Ko ja tiempë tpäädët, niˈamukë ja “di’ib pyaduundë Jesukristë”, jaˈa njënäˈänëm, ja yˈapostëlëty ets niˈamukë pënaty yajwinˈijxtëp mëdë espiritë santë, jyukypyëkäˈändë ets nyëjkxäˈändë tsäjpotm, duˈun extëmë Jesus.

17. ¿Näˈä tˈaxäjëyäˈändë ja kyumäˈäyënë tsäjpotm pënaty ijttëp “tiˈigyë mët ja Jesukristë”?

¹⁷ Ko Pablo tnijäˈäyë ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto, nipënnëmë nety kyajukypyeky ja diˈib “ijtp tiˈigyë mët ja Jesukristë” parë nyëjkxët tsäjpotm. Min këdakpnëmë nety ja tiempë diˈib myaytyak. Pablo jyënany: “Niduˈuk niduˈuk extëm pyäädëdë: Jesukristë dëˈën jikypyëjk tim jawyiin; es oknëm ko yëˈë Jesukristë myinët o ko nety jam yajpääty, diˈibaty yëˈë jyaˈäjtypy nandëˈën jyikypyëktët” (1 Kor. 15:23; 1 Tes. 4:15, 16). Extëm nˈijxëm, ja apostëlëtëjk ets pënatyë nety të yajwinˈixtë parë nyëjkxtët tsäjpotm, tsojkëbë nety myaˈkxtuktët axtë koonëmë Jesus jam yajpäädët parë tˈaxäjëdët ja kyumäˈäyën ets tyuˈugyëdët “mët yëˈë extëm jyukypyejky”. Tyam, yëˈëjën ndukjukyˈäjtëm ja tiempë mä Jesus jam yajpatnë.

18. 1) ¿Tiko njënäˈänëm ko kyaj yëˈëyë jyukypyëkäˈändë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm? 2) Extëm jyënaˈanyë 1 Korintʉ 15:24-26, ¿tijaty tunan jatanëp tsäjpotm?

¹⁸ Per ¿tidën yˈawijx jyëjpˈijxtëp pënaty kyaj jyukypyëkäˈändë tsäjpotm? Yëˈëjëty, nan jukypyëkandëp. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko Biiblyë jyënaˈany ko Pablo ets pënaty të yajwinˈixtë parë nyëjkxtët tsäjpotm, yëˈë ja ‘mëdiˈibë jawyiin  jukypyëjktëbën’ (Apoc. 20:6, TY). Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko ak jukypyëkandëbë netyë wiink jäˈäy, diˈibë Job yˈawijx jyëjpˈijx ets myëbëjk (Job 14:15). Pënaty të yajwinˈixtë parë nyëjkxtët tsäjpotm, tamë nety yajpatnëdë niˈamukë ko Jesus dyajkutëgooytyaˈayët ja “anaˈambëty, kutujkënëty es pënëtyë madakën myëdäjttëp”. Ets ja nanduˈun mä kyutëgoyaˈany ja “okpë mëtsip”, jaˈa njënäˈänëm, “ja oˈkën”. Tyäˈädë yëˈë yajxon xytyukˈijxëm ko ninäˈä kyanekyˈoogäˈändë pënaty jukypyëjktëp tsäjpotm. ¿Ets ja diˈib jukyˈatandëp yä Naxwiiny? (Käjpxë 1 Korintʉ 15:24-26).

19. ¿Ti yˈawijx jyëjpˈijxtëp pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny?

¹⁹ Pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny, mbäät nanduˈun jyënäˈändë extëmë Pablo: “Ëj nmëbejkypyëts [...] ko yëˈë Dios dyajjikypyëkäˈäny tëgekyë oˈkpë diˈibë ijt oyjyaˈay es nandëˈën diˈibë ijt kaˈoyjyaˈay” (Apos. 24:15). Nnijäˈäwëm ko tsäjpotm nituˈuk mbäät kyatëkë diˈib ijt kaˈoyjyaˈay, pääty njënäˈänëm ko tyäˈädë tekstë, yëˈë myaytyäˈägaampy pënaty jukypyëkandëp yä Naxwiiny.

20. ¿Wiˈix mijts kyëktëkë mmëbëjkën ko të xynyijawë okpë jyukypyëkäˈändë?

²⁰ Seguurë nˈijtëm ko “Dios dyajjikypyëkäˈäny tëgekyë oˈkpë”. Pënaty jukypyëkandëp yä Naxwiiny, mbäät jyukyˈattë winë xëëw winë tiempë. Tyäˈädë wandakën mbäät nmëbëjkëm amumduˈukjot. Pën të yˈooky tyëgoyë jiiky mëguˈuk, xyjotkujkmoˈoyëm ko jukypyëkandëp ko netyë Jesus mët ja 144,000 yˈanaˈamdë “tuk mil jëmëjt” (Diˈibʉ Jat. 20:6). Nan mbäät nmëbëjkëm amumduˈukjot ko jukypyëkäˈänëm pën oˈkëm mä kyatsondaˈakynyëm ja Tuk Mil Jëmëjtpë. Seguurë diˈib nˈawijx njëjpˈijxëm, pes “kyajë Dios xywyinˈëˈënëm”. Ko duˈun nnijäˈäwëm, yëˈë diˈib tyam xywyijtsˈijtëm ets xypyudëjkëm parë mas jotkujk nmëduˈunëmë Dios (Rom. 5:5). Mä jatuˈukpë artikulo, yëˈë nˈixäˈänëm tijaty xyˈaktukniˈˈijxëmë 1 Korintʉ kapitulo 15.