1, 2. ¿Tlenon melak tiknekij manochiua?

TINOCHIMEJ tiknekij topan manochiua tlen kuajli. San matikonnemilikan yejuin, miyekej akin nonamiktiaj kinekij nemiskej ika inyojlo iuan imixnamik, tajtin kinekij kuajli manoskaltikan inkoneuan, niman akin kualoj kinekij nimantsin pajtiskej itech inkokolis. Akin tikchiuaj ken Cristo noijki tiknekij yejuin, san ika, onka itlaj tlen más tiknekij: tiknekij tinemiskej nochipa niman tiknekij oksejpa tikimitaskej tochanejkauan niman toamigos akin yomijkej.

² Apóstol Pablo kineltokaya ika akin yomijkej oksejpa yoliuiskej, ika yejon, okijto: “Nikpiya tlamachalistli itech Dios [...] ika on mikatsitsimej yoliuiskej nochimej yejuan yolmelajkej niman on yejuan xyolmelajkej” (Hech. 24:15). San ika, xsan yejua ijkon tlaneltokaya. Yeuejkaui, se tlakatl akin itoka katka Job noijki okijto ika kuajli kimatstoya ika toTajtsin kilnamikiskia niman ika oksejpa kiyolitiskia (Job 14:7-10, 12-15).

3. ¿Kenon uelis techpaleuis 1 Corintios capítulo 15?

³ Tinochimej akin tikchiuaj ken Cristo kipiya ika tikneltokaskej ika yoliuiskej akin yomijkej (Heb. 6:1, 2). Pablo otlajto itech yoliuilistli ipan 1 Corintios capítulo 15. Kuajli tikmatstokej ika tlen ompa okijkuilo melak okinyolchikauj tokniuan akin onenkej ipan kachtopa siglo. Maski tla yotiuejkaujkej noso san kemach opeuj tiktekichiuiliaj Jehová, yejuin capítulo noijki uelis techpaleuis más matitlaneltokakan itech yoliuilistli.

4. ¿Tleka tikneltokaj ika tochanejkauan niman toamigos oksejpa yoliuiskej?

⁴ Tejuamej tikneltokaj ika tochanejkauan niman toamigos  uelis yoliuiskej. ¿Tleka tikneltokaj yejuin? Pampa Jesús oyoliuj. Pablo otlajto itech iyoliuilis Jesús ijkuak okintlajkuilouili akin chantiyaj Corinto (1 Cor. 15:1, 2). Yejua okijto ika, tla yakaj xkineltokaya ika yoliuiskej akin yomijkej, itlaneltokil xtlaj ika kipaleuiaya (1 Cor. 15:17). Kuakon, tejuamej tikneltokaj ika akin yomijkej oksejpa yoliuiskej pampa Jesús oyoliuj.

5, 6. ¿Kenon techpaleuis tla tikasikamatij tlen kijtoua 1 Corintios 15:3, 4?

⁵ Ijkuak Pablo opeuj tlajtoua itech yoliuilistli, okiteneuj yeyi tlemach: ika “Cristo omik san ipampa totlajtlakoluan”, ika “okitlaltokakej” niman ika “ipan yeyi tonajli oyoliu niman onokuiteu ipan itlalkon, ijkon ken on Yektlajkuilojli kijtoua” (xpoua 1 Corintios 15:3, 4).

⁶ ¿Kenon techpaleuis tla tomachtiaj yejuin yeyi tlemach tlen Pablo okiteneuj? Teotlajtoketl Isaías okijtoka ika Mesías kimiktiskiaj ipan “in tlaltikpaktli” niman ika kitokaskiaj “iminuan on tlakamej xompayejyeuamej” noso akin xkuajkualtin. Niman noijki okijto ika Mesías kentla kinomamaltiskia “itlajtlakol miyek tlakatl”. Niman Jesús ijkon okichiuj ijkuak okitemakak inemilis topampa (Is. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rom. 5:8). Kuakon, tla tikasikamatij ika Cristo omik, ika okitokakej niman ika oyoliuj, más kuajli tikneltokaskej ika toTajtsin techkixtilis tlajtlakojli, ika techmakixtis itech mikilistli niman ika oksejpa tikimitaskej tochanejkauan niman toamigos akin yomijkej.

7, 8. ¿Tlenon uelis techpaleuis kuajli matikneltokakan ika Jesús yemelak oyoliuj?

⁷ Xuelis tikneltokaskej ika yoliuiskej akin yomijkej tla xtikneltokaj ika Jesús oyoliuj. ¿Tleka uelis kuajli tikmatstoskej ika Jehová yemelak okiyoliti Jesús?

⁸ Melak miyekej okitakej ika Jesús yoyoliujka (1 Cor. 15:5-7). Pablo okijto ika Cefas, akin noijki kixmatiyaj ken apóstol Pedro, yejua akin kachtopa okitak Jesús. Niman sekimej apóstoles okimelajkaijtokej ika Pedro yokitaka Jesús (Luc. 24:33, 34). Oksekimej apóstoles noijki okitakej. Sakin, Jesús “san sekan okinnotitij más de makuijli ciento tokniuan”, nesi ijkon okichiuj ijkuak onosentlalijkej ne Galilea, ijkon ken kiteneua Mateo 28:16-20. Sakin Jesús “okinotitij Santiago”, akin kanaj itlakpaikniuj katka. Maski yejua kachtopa xkineltokaya ika Jesús yejua Mesías katka, ijkuak okitak ika yoyoliujka, okineltokak (Juan 7:5). Temojkatlachialti ika ijkuak Pablo okijkuilo yejuin amatlajkuilojli, kanaj ipan xiuitl 55, miyekej akin okitakej Jesucristo ok yoltoyaj. Kuakon, akin xmás kineltokayaj ika Jesús yoyoliujka ueliskia tlajtoskej imiuan yejuamej.

9. Itech tlen kijtoua Hechos 9:3-5, ¿tlenon ueliskia kiteneuas Pablo niman ijkon kiteititis ika Jesús yemelak yoyoliujka?

⁹ Sakin, Jesús noijki okinojtiti Pablo (1 Cor. 15:8). Pablo, akin noijki kixmatiyaj ken Saulo, yaya Damasco ijkuak Jesús okinots desde ne iluikak itechkopa se tlatlachalistli (xpoua Hechos 9:3-5). Tlen ipan onochiuj Pablo noijki kuajli kiteititia ika Jesús yemelak yoyoliujka (Hech. 26:12-15).

10. ¿Tlenon okichiuj Pablo ijkuak okineltokak ika Jesús yemelak yoyoliujka?

¹⁰ Sekimej kanaj okinmojkatlachialti tlen Pablo okiteijli pampa yejua kachtopa kintlaueltokaya akin kichiuayaj ken Cristo. Ijkuak Pablo okineltokak ika Jesús yemelak yoyoliujka, onokojtili kinnojnotsas oksekimej itech yejuin niman kintlaneltokiltis. Ijkuak kichiujtinemiya yejuin tekitl, miyekpa okiuijuitejkej niman okitsajkej, niman hasta iamimikiya pampa oapolajkej barcos kampa yaya  (1 Cor. 15:9-11; 2 Cor. 11:23-27). Pablo kuajli kineltokaya ika Jesús yoyoliujka, ika yejon, kixikouaya nochi tlen kixnamikiya. ¿Xmelak ika nochi yejuin noijki techpaleuiya matikneltokakan ika Jesús yemelak oyoliuj niman ika yemelak yoliuiskej akin yomijkej?

11. ¿Tleka sekimej tokniuan akin chantiyaj Corinto xmás tlaneltokayaj itech yoliuilistli?

¹¹ Sekimej tokniuan akin chantiyaj Corinto xmás tlaneltokayaj itech yoliuilistli, sekimej hasta kimelajkaijtouayaj: “Xuelis yoliskej [...] on mikatsitsimej” (1 Cor. 15:12). ¿Tleka ijkon kijtouayaj? Nisiuj Corinto onkatka ueyikalpan Atenas. Ompa, nemiyaj miyekej ixtlamatkej akin xkineltokayaj ika Jesús yoyoliujka, hasta kinpijpinaujtiayaj akin ijkon kineltokayaj. Ipampa yejuin, kanaj sekimej tokniuan xmás tlaneltokayaj itech yoliuilistli (Hech. 17:18, 31, 32). Oksekimej kineltokayaj ika yoliuilistli san kixneskayotiaya tlen inpan nochiua akin peuaj kichiuaj ken Cristo. Kinemiliayaj ika nochimej tlaltikpakchanejkej kentla miktoskiaj pampa kipiyaj tlajtlakojli; san ika, kijtouayaj ika, ijkuak nochiuaj inomachtijkauan Cristo, kentla yoliuiskiaj pampa aman kintlapopoluiliskiaj intlajtlakoluan. Pampa ijkin tlanemiliayaj, intlaneltokil xtlaj ika kinpaleuiaya. ¿Tleka ijkon tikijtouaj? Pampa tla toTajtsin xkiyolitiskia Jesús, kijtosnekiskia ika toTajtsin xokiselijka inemilis iKoneuj ken tlaxtlauijli, kuakon noijki xueliskia kijtoskej ika akin kichiuaj ken Cristo kintlapopoluiliskiaj intlajtlakoluan. Kuajli tikitaj ika akin xtlaneltokayaj itech yoliuilistli melak nokajkayaujtoyaj (1 Cor. 15:13-19; Heb. 9:12, 14).

12. Itech tlen kijtoua 1 Pedro 3:18, 22, ¿tleka melak temojkatlachialti iyoliuilis Jesús?

¹² Pablo xsan okitekakili ika Jesús yoyoliujka, yejua okitak ika “melauak oyoliu”. Iyoliuilis Jesús melak temojkatlachialti. ¿Tleka? Matikilnamikikan ika, maski yeuejkaui sekimej tlaltikpakchanejkej noijki okinyolitijkej, sakin yejuamej omijkej. San ika, Jesús xijkon ipan onochiuj. Pablo noijki okijto ika Jesús “yejua yakatstikaj [noso akin kachtopa oyoliuj] intech on mikatsitsimej yejuan yoliskej”. ¿Tleka Pablo okijto ika Jesús yejua akin kachtopa oyoliuj? Pampa yejua akin kachtopa okiyolitijkej ken se espíritu niman yejua akin kachtopa oyaj ne iluikak (1 Cor. 15:20; Hech. 26:23; xpoua 1 Pedro 3:18, TNM; * 1 Pedro 3:22).

13. ¿Tlenon okijto Pablo itech Adán niman Jesús?

¹³ ¿Tleka miyekej uelis kiseliskej nemilistli san ipampa imikilis se tlakatl? Pablo melak kuajli ken okinankili yejuin. Yejua okijto kenon otechijtlako Adán niman kenon techpaleuiya Cristo. Ijkuak tlajtotoya itech Adán okijto ika “ipampa sen tlakatl opeu on mikilistli”. Kema, pampa Adán otlajtlako, aman yejua mikiskia niman noijki iuejkakoneuan. ¿Xmelak ika hasta aman melak titlajyouiyaj niman timikij? San ika, pampa toTajtsin okiyoliti iKoneuj, oksejpa uelis yoliuiskej akin yomijkej. Pablo okijto: “Ipampa sen tlakatl [Jesús] opeu yoliuij on mikatsitsimej. Ijkon ken nochimej mikij pampa tekoneuan itech Adán, no ijki nochimej yejuan tekoneuan itech Cristo oksejpa yoliskej” (1 Cor. 15:21, 22).

14. ¿Kenon tikmatij ika Adán xok yoliuis?

¹⁴ ¿Tleka Pablo okijto ika “nochimej mikij pampa tekoneuan itech Adán”? Pampa Adán tinochimej otechpanoltili tlajtlakojli, ika yejon, timikij (Rom. 5:12). ToTajtsin xkiyolitis Adán. ¿Tleka? Pampa maski Adán xkipiaya  tlajtlakojli, xokinek kitlakamatis toTajtsin, ika yejon, xuelis kipaleuis tlen Cristo okichiuj topampa. Yejua xkiselis on nemilistli tlen xkeman tlamis, ijkon ken inpan nochiuas nochimej akin Jesús kimixmatis ken “chivos” (Mat. 25:31-33; Mat. 25:46, TNM; Heb. 5:9).

15. ¿Akinomej kinteneujtoya Pablo ijkuak okijto ika “nochimej [...] oksejpa yoliskej”?

¹⁵ Ipan 1 Corintios 15:22, Pablo okijto ika “nochimej yejuan tekoneuan itech Cristo oksejpa yoliskej”. Yejuin tlajtoltin okimijkuilouili tokniuan akin chantiyaj Corinto, akin tlapejpeniltin katkaj niman yoliuiskiaj ne iluikak. Yejuamej yokinyolchipaujkaj niman Jehová yokintlapejpenijka ika espíritu santo. Pablo noijki okinteneuj “on mikatsitsimej yejuan okineltokakej Cristo” (1 Cor. 1:2; 15:18; 2 Cor. 5:17). Ipan okse amatlajkuilojli tlen okijkuilo, yejua okimijli akin tlapejpeniltin ika, tla yejuamej mikiyaj, noijki yoliuiskiaj ijkon ken Jesús (Rom. 6:3-5, TNM). Jesús okiyolitijkej ken se espíritu niman oyaj iluikak. Noijki yejon tlen inpan nochiuas nochimej akin tlapejpeniltin.

16. ¿Tlenon okijtosnek Pablo ijkuak okijto ika Jesús yejua akin kachtopa oyoliuj?

¹⁶ Pablo okijkuilo ika Cristo “yejua yakatstikaj [noso akin kachtopa oyoliuj] intech on mikatsitsimej yejuan yoliskej”. Matikilnamikikan ika yeuejkaui sekimej tlaltikpakchanejkej okinyolitijkej nikan ipan tlaltikpaktli, ijkon ken Lázaro, san ika, Jesús yejua akin kachtopa oyoliuj ken espíritu niman yejua akin kachtopa okiseli se nemilistli tlen xkeman tlamis. Ijkuak Pablo okijto ika Jesús yejua akin kachtopa oyoliuj, okiteasikamachilti ika oksekimej noijki yoliuiskiaj ne iluikak. Kema, nochimej apóstoles niman akin tlapejpeniltin yoliuiskiaj ne iluikak, ijkon ken Jesús.

17. ¿Kemanon onoijto peuaskej yoliuiskej ne iluikak akin tlapejpeniltin?

¹⁷ Ijkuak Pablo okintlajkuilouili tokniuan akin chantiyaj Corinto, nion se tlapejpenijli xiyoliuiya ne iluikak. Okiteasikamachilti ika tlapejpeniltin sakin yoliuiskiaj. Okijto: “Pero cada se ipan nochiuas ijkuak kitocaros. Achtoj Cristo oyoliu niman onokuiteu ken on uelik yejuan achtoj tlaki. Kemaj ijkuak yejua uajlas [noso ijkuak itlayekantos], kej yejuamej on yejuan ikoneuan yoliskej niman nokuiteuaskej” (1 Cor. 15:23; 1 Tes. 4:15, 16). Ken tikitaj, apóstoles niman tlapejpeniltin nonekiskia tlamachiaskej hasta ijkuak Cristo peuaskia tlayekanas ne iluikak niman ijkon yejuamej uelis yoliuiskej ne iluikak ijkon ken Jesús. Niman aman Cristo itlayekantika.

18. a) ¿Kenon tikmatij ika akin xtlapejpeniltin noijki uelis yoliuiskej? b) Itech tlen kijtoua 1 Corintios 15:24-26, ¿tlenon nochiuas ne iluikak?

¹⁸ ¿Niman tlenon inpan nochiuas akin xtlapejpeniltin? Yejuamej noijki uelis yoliuiskej. Ijkin tikasikamatij pampa Biblia kijtoua ika Pablo niman oksekimej tlapejpeniltin yejuamej akin “achtoj yoliskej niman nokuiteuaskej” (Apoc. 20:6). ¿Xmelak ika yejuin techititia ika sakin oksekimej noijki uelis yoliuiskej? Yejuin notlajtolnamiki iuan tlen Job okijto yeuejkaui (Job 14:15). Aman tej, nochimej tlapejpeniltin nemiskej iuan Jesús ne iluikak ijkuak yejua kinpopolos “on yejuan tlayekankej, on yejuan kipiyaj tekiuajyotl, niman on yejuan kipiyaj poder”. Ijkuakon, noijki kipopoloskej “on mikilistli, yejuan nochi tlak[a]tl itlauelikniu”. Kuajli nesi ika akin yoliuiskej ne iluikak xkeman mikiskej (xpoua 1 Corintios 15:24-26).

19. ¿Tlenon uelis inpan nochiuas akin xtlapejpeniltin?

¹⁹ Akin xtlapejpeniltin noijki uelis kijtoskej ijkon ken Pablo: “Nikpiya tlamachalistli itech Dios [...] ika on mikatsitsimej yoliuiskej nochimej yejuan yolmelajkej niman on yejuan xyolmelajkej” (Hech. 24:15). Ne iluikak xuelis yaskej akin “xyolmelajkej” noso akin xkitlakamatij toTajtsin, kuakon, kuajli tikasikamatij ika Pablo kijtojtoya ika sekimej yoliuiskej nikan ipan tlaltikpaktli.

20. ¿Kenon yomitspaleui yejuin tlamachtijli?

²⁰ Kuajli tikmatstokej ika “on mikatsitsimej yoliuiskej”. Akin yoliuiskej ipan tlaltikpaktli uelis kiseliskej se nemilistli tlen xkeman tlamis. Uelis tikneltokaskej ika ijkon nochiuas. Kuajli tikmatstokej ika tochanejkauan noso toamigos akin yomijkej uelis yoliuiskej ijkuak Cristo niman tlapejpeniltin tlayekanaskej “mil xipan” (Apoc. 20:6). Noijki tikmatstokej ika, tla timikij achto Cristo peuas tlanauatis “mil xipan”, tejuamej uelis tiyoliuiskej. Tlen tikchiaj ika tlayekapan techpaleuiya matitlaxikokan niman matiktekichiuilikan toTajtsin ika nochi toyojlo (Rom. 5:5). Ipan okse tlamachtijli, tikitaskej tlenon más techmachtia 1 Corintios capítulo 15.