1-2. Ngimba ababombi ba Yehova bali nulusubilo luliku ulununu?

UKUYA nulusubilo kwakulondiwa fiyo. Abandu bamo bikuya nulusubilo ulwakuti bisakuya nimbumba ya lusekelo, abana abanunu pamo ukubumbuluka kumbungo. Nanuswe twe Bakristu tubaghile ukulonda ifindu ifyakufwana itolo. Loli tuli nulusubilo ulununu ukukinda fyosa. Tuli nulusubilo ulwakwisa kwikala kwa bwila na bwila kangi ulwakuti abaghaniwa bitu bisakusyuka.

² Untumiwa Pauli atile: “Ndi nulusubilo mwa Kyala . . . ulwa kuti kwisakuyako ukusyuka kwa bagholofu nabaniongafu.” (Imbo. 24:15) Pauli akali wakwanda ukuyoba isya lusubilo ulwa kusyuka. Yobu yope ayobilepo. Umwene ali nulusubilo losa ukuti Kyala ikwisa pakunkumbukila nukunsyusya ukuti aye kangi nubumi.—Jobu 14:7-10, 12-15.

3. Ngimba amasyu gha pa 1 Bakorinti chaputala 15 ghabaghile ukututula bulebule?

³ “Isya kusyuka ku bafwe” kighaba kya fimanyisyo ifi Abakristu bikusubila. (Hib. 6:1, 2) Amasyu gha Pauli aghakuyoba isya kusyuka ghikwaghiwa pa 1 Bakorinti chaputala 15. Isi alembile sibaghile ukuti syabakasisye Abakristu ba nkabalilo kake. Kangi amasyu gha mu chaputala iki ghabaghile ukukasya ulusubilo lwitu ukuti ukusyuka kwisakubombiwa naloli.

4. Nongwa yafiki tubaghile ukuya nulusubilo ukuti abakamu bitu aba bafwile bikwisa kusyuka?

⁴ Ukusyuka kwa Yesu Kristu kukutupa ulusubilo ulwakuti linga abakamu bitu bafwile, bikwisa kusyuka. Ukusyuka kwa Yesu Kristu kyali kighaba kimo kya “masyu amanunu” agha Pauli abafumukisye Abakristu ba ku Korinti. (1 Kor. 15:1, 2) Umwene atile linga Abakristu batikusubila ukuti ukusyuka kuliko, ko kuti  ulwitiko lwabo lukaya nimbombo. (1 Kor. 15:17) Linga tuli nulusubilo ulwakuti Yesu asyukile, tubaghile ukusubila ukuti abangi bikwisa kusyuka.

5-6. Ngimba amasyu gha pa 1 Bakorinti 15:3, 4 ghikututula bulebule?

⁵ Bo Pauli andile ukulemba isyakufwana nukusyuka, ayobile ifundo sitatu: (1) “Kristu afwile panongwa ya butulanongwa bwitu.” (2) “Asyiliwe.” (3) “Asyukile pisiku lya butatu ukufwana namuno Amalemba ghikuyobela.”​—Belenga 1 Bakorinti 15:3, 4.

⁶ Ngimba ubufwe bwa Yesu, ukusyiliwa nukusyuka kwake kukututula bulebule? Unsololi Yesaya ayobile ngani ukuti Mesiya ‘isakughoghiwa nukusyiliwa mwipumba palikimo na bandu abaniongafu.’ Loli kilipo ikingi iki kyabombiwe. Yesaya ayobile kangi ukuti Mesiya “alinkubakubililwa abatulanongwa ba bingi.” Yesu abombile isi pakabalilo aka abikile ubumi bwake ukuya kitabulilo. (Yes. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Rom. 5:8) Yonongwa yake ukufwa, ukusyiliwa nukusyuka kwa Yesu kukutupa ulusubilo lwamaka ulwakuti tubaghile ukwabuliwa kubutulanongwa na ku bufwe nukwisa kwaghana kangi na bakamu bitu aba bafwile.

7-8. Ngimba findu fiki ifi fyabatulile Abakristu ukusubila ukuti Yesu asyukile?

⁷ Ukuti tuye nulusubilo ulwakuti aba bafwile bisakusyuka, ikyakwanda tukulondiwa ukusubila ukuti Yesu asyukile. Nongwa yafiki tubaghile ukusubila ukuti Yehova alinsusyisye Yesu?

⁸ Balipo abandu bingi aba balimbwene Yesu bo asyukile kangi bababulile na bangi. (1 Kor. 15:5-7) Umundu wakwanda uyu Pauli alinjobile ukuti alimbwene Yesu ali yo ntumiwa Peteri (Kefa). Igulu lya bafundiwa bope bayobile ukuti Peteri alimbwene Yesu bo asyukile. (Luka 24:33, 34) Mwakongelelapo, Pauli atile abatumiwa “kalongo na babili (12),” balimbwene Yesu bo asyukile. Ukufuma apo, Kristu “alinkubasetukila pakabalilo kamokene abitiki aba bakindile pabamia bahano (500),” lumo kwali ko kulukomano ulu lwali ku Galilai ulu lukuyobiwa pa Matai 28:16-20. Kangi Yesu “abonekile kwa Yakobu,” uyu ali nnung’una wake, uyu pakwanda akali nulwitiko mwa Yesu pakuya yo Mesiya. (Yoh. 7:5) Bo ambwene Yesu ukuti asyukile, Yakobu ali nulusubilo. Syakuhobosya ukuti mu 55 C.E. bo Pauli ikulemba kalata, abandu bingi aba balimbwene Yesu bo asyukile bope baliko, yonongwa yake aliwesa uyu akayikilagha ukuti Yesu asyukile alalusyagha ku bandu aba balimbwene na maso ghabo.

9. Ngimba pa Imbombo Sya Batumiwa 9:3-5, pikunangisya bulebule ukuti Pauli ali nulusubilo losa ukuti Yesu asyukile?

⁹ Bo akabalilo kakindilepo, Yesu abonekile kwa Pauli. (1 Kor. 15:8) Bo Pauli (Sauli) ali pabulendo ubwakubuka ku Damaska, umwene alinkupilika ilisyu lya Yesu bo asyukile kangi akibwene ikisetuka ukufuma kumwanya. (Belenga Imbombo Sya Batumiwa 9:3-5.) Isi Pauli aketile syalintulile ukuya nulusubilo losa ukuti Yesu asyukile naloli.—Imbo. 26:12-15.

10. Ngimba Pauli abombile isyafiki panongwa yakusubila ukuti Yesu asyukile?

¹⁰ Abandu bamo bayagha pakuswigha fiyo na isi Pauli ayobagha panongwa yakuti bo Yesu akali ukubonekela kumyake, Pauli abafwimagha Abakristu. Bo asimikisye naloli ukuti Yesu asyukile, Pauli aliyipile ukuti abatule abangi ukuti bope basubileghe isi. Umwene alifimbilisye nkukomiwa, ukupinyiwa mminyololo nukukupuka mungalaba pasumbi bo ikufumusya isyakuti Yesu afwile loli asyukile kangi. (1 Kor. 15:9-11; 2 Kor. 11:23-27) Pauli ali nulusubilo losa ukuti Yesu asyukile kangi alitendekisye ukufwa panongwa yakufumusya isya lwitiko  lwake. Ngimba mutikusubila ukuti Yesu asyukile panongwa ya isi Abakristu ba kunyuma basibwene? Kangi ngimba isi sitikukasya ulusubilo lwinu ulwakuti abafwe bisakusyuka?

11. Nongwa yafiki bamo ku Korinti bakasubilagha ukuti ukusyuka kuliko?

¹¹ Abandu bamo nkaya ka Giriki ku Korinti bakayiketagha kanunu inkhani iyakusyuka, bamo batighi “ukusyuka mbafwe kukayako.” Nongwa yafiki? (1 Kor. 15:12) Abaghanamahala ba nkaya ka Giriki na Atene, basusyagha ifundo iyakuti Yesu asyukile. Kangi abandu bamo ku Korinti bope bali naminong’ono aghakufwana itolo. (Imbo. 17:18, 31, 32) Lumo bamo binong’onagha ukuti inkhani yakusyuka yikali yanaloli. M’malo mwake, binong’onagha ukuti abandu bikufwa panongwa ya butulanongwa bwabo kangi Abakristu bikuya nubumi panongwa yakuti bahobokeliwe. Mulimosa muno syayilile, ukusubila ukuti ukusyuka kukayako, syanangisyagha ukuti ulwitiko lwabo lwali lusita mbombo. Linga Kyala akalinsusyisye Yesu, ko kuti ikemo likabikiwe kangi bosa bali batulanongwa. Yonongwa yake bosa aba basubilagha ukuti ukusyuka kukayako bakali nulusubilo lwamaka.—1 Kor. 15:13-19; Hib. 9:12, 14.

12. Ukufwana na 1 Peteri 3:18, 22, ngimba ukusyuka kwa Yesu kukindene bulebule nukusyuka uku kwabombiwagha bo Yesu akali ukwisa?

¹² Pauli asimenye ukuti “Kristu asyukile mbafwe.” Ukusyuka uku kwali kwapamwanya ukukinda ukusyuka uku kwabombiwe kunyuma panongwa yakuti abandu aba basyukile, bo akabalilo kakindilepo bafwile kangi. Pauli atile Yesu “yo filubukilwa fya bosa aba bafwile.” Munjila yiliku? Yesu yo ali wakwanda ukusyuka kumbili kangi ali wakwanda ukusyuka mwambepo nukubuka kumwanya.​—1 Kor. 15:20; Imbo. 26:23; belenga 1 Peteri 3:18, 22.

13. Ngimba Pauli alingenie ukukindana kuliku pakati pa Adamu na Yesu?

¹³ Ngimba inifwa ya mundu yumoywene yibaghile ukubapoka bulebule abandu bingi? Pauli alyamwile mwakupilikiwa kanunu ilalusyo ili. Umwene alingenie isi syabombiwe ku bandu panongwa ya isi Adamu abombile na isi sikubombiwa panongwa ya ikemo lya Kristu. Ukufwana na isi Adamu abombile, Pauli alembile ukuti: “Ubufwe bwalisile mmundu.” Bo Adamu atulile inongwa umwene afwile kangi na bandu abanduyungu lwake bope bikufwa. Tukukindilila ukwaghana nindamyo panongwa yakuleka ukupilikila kwake. Loli panongwa yakuti Kyala alinsusyisye Umwanake, tubaghile ukuya nulusubilo ulununu ulwa nkyeni. “Kope nukusyuka mbafwe kwalisile mmundu,” uyu yo Yesu. “Namanga bo apa bosa bikufwila mwa Adamu,” Pauli alingenie ukuti, “mo mumo bosa bisakupeliwagha bumi mwa Kristu.”—1 Kor. 15:21, 22.

14. Ngimba Adamu isakusyuka? Lingania.

¹⁴ Ngimba Pauli asanusyagha isyafiki bo ikuyoba ukuti “bosa bikufwila mwa Adamu”? Pauli ayobagha isya bandu bosa aba balyeghile ubutulanongwa kwa Adamu ukuti bisakufwagha. (Rom. 5:12) Adamu akaya mu gulu lya bandu aba “bisakupeliwagha ubumi.” Umwene atikusayiwa nikemo lya Kristu panongwa yakuti pakwanda ali ngolofu loli asalile ukuleka ukumpilikila Kyala. Isi alyaghene nasyo Adamu sifwene itolo na isi sikuya pakubombiwa ku bosa aba “Unnyamundu” ikuya pakubalonga ukuya “mbene,” aba bisakubukagha “kulufundo lwa bwila na bwila.”—Mat. 25:31-33, 46; Hib. 5:9.

15. Ngimba bo banani aba bali mugulu lya “bosa” aba “bisakupeliwagha bumi”?

¹⁵ Keta ukuti Pauli atile, “bosa bisakupeliwagha bumi mwa Kristu.” (1 Kor. 15:22) Pauli abalembile kalata Abakristu abapakiwa aba ku Korinti, aba bayagha pakusyukila kumwanya.  Abakristu aba ‘balyelusiwe mwa Kristu Yesu aba babilikiliwe ukuya bikemo.’ Kangi Pauli abayobile “bope na bitiki aba bafwilile mwa Kristu.” (1 Kor. 1:2; 15:18; 2 Kor. 5:17) Mwakalata uyungi, Pauli alembile ukuti bosa aba bali “pampene nawe [Yesu] mbufwe bwake,” bo ‘bisakuyagha pamopene nawe bunobuno na pakusyuka.’ (Rom. 6:3-5) Yesu asyukile numbili wamwambepo nukubuka kumwanya. Syo isi sikubombiwa ku bosa aba bali “pamopene na Kristu,” aba bo Bakristu abapakiwa.

16. Ngimba Pauli asanusyagha isyafiki bo ikuyoba ukuti Yesu yo “filubukilwa”?

¹⁶ Pauli alembile ukuti Kristu yo “filubukilwa fya bosa aba bafwile.” Kumbuka ukuti abandu abangi, basyukile nukuya nubumi pa kisu kyapasi bo muno syayilile na Lazaro. Loli Yesu yo ali wakwanda ukusyuka ukufuma ku bafwe mwambepo nukwambilila ubumi bwa bwila na bwila. Umwene abaghile ukuti afwanikisyagha nifyakulya ifilubukilwa ifi Abaisraeli babikagha kwa Kyala. Mwakongelelapo, pakunjoba Yesu ukuti “filubukilwa,” Pauli asanusyagha ukuti abandu abangi bisakusyuka ukufuma mbafwe nukubuka kumwanya. Abatumiwa na bangi aba “bali pamopene na Kristu” bisakuya na Yesu. Pakabalilo kake, abene bisakusyukagha nukubuka kumwanya bo muno Yesu asyukile.

17. Ngimba po pakabalilo kaliku aka aba bali “pamopene na Kristu” bisakwambililagha ikyabupe kyabo ikya kumwanya?

¹⁷ Ukusyukila kumwanya kwa bandu bosa aba bali “pamopene na Kristu” kwakali ukwanda ukubombiwa pakabalilo aka Pauli abalembelagha kalata Abakristu ba ku Korinti. M’malo mwake, Pauli anangisye ukuti ukusyuka kwisakubombiwa nkyeni. Umwene atile: “Loli yumoyumo isakupeliwagha mumi bo mumo bakonganile ndubatiko: Kristu ikuyagha filubukilwa, po bikukongagha aba ba yu Kristu bo ikwisa kangi.” (1 Kor. 15:23; 1 Tes. 4:15, 16) Amasiku agha, tukwikala nkabalilo aka kayobiwe ngani ukuti “ukwisa” kwa Kristu. Bwanaloli ukuti, abatumiwa na Bakristu abangi abapakiwa aba bafwile balondiwagha ukughulila ukwisa kangi kwa Kristu ukuti bambilile ikyabupe kyabo nukuya “pamopene na Yesu pakusyuka kwake.”

18. (a) Ngimba tukumanya bulebule ukuti ukusyuka ukungi kwa aba bisakubuka kumwanya kwisa kukongapo? (b) Ngimba tukumanyilapo isyafiki pa 1 Bakorinti 15:24-26, ukufwana na isi sikwisa kubombiwa kumwanya?

¹⁸ Loli ngimba findu fiki ifi fikwisa kubombiwa ku Bakristu abasubiliwa aba bakaya nulusubilo ulwakwisa kwikala kumwanya na Kristu? Bope bali nulusubilo ulwakuti abandu aba  bafwile bisakusyuka. Ibaibolo likuyoba ukuti Pauli na bangi aba bikubuka kumwanya “bikusyuka ku bafwe akakwanda.” (Filip. 3:11 NWT) Isi sikunangisya ukuti kulipo ukusyuka ukungi. Isi sikukolelana na isi Yobu asubilagha ukuti sikuya pakubombiwa kumyake nkyeni. (Jobu 14:15) “Bosa aba bikunkonga Kristu bo ikwisa kangi” bisakuya nawe linga ikwisakusosyapo ubukulumba bosa bwa nkisu nubulaghili bosa namaka ghosa. Kangi “undughu wa bumalikisyo ukupyutiwa bo bu bufwe.” Bwanaloli ukuti bosa aba bisakusyukila kumwanya batisakufwagha. Bule pakuyoba isya bandu abangi?—Belenga 1 Bakorinti 15:23-26.

19. Ngimba abandu aba bali nulusubilo ulwakwisa kwikala pa kisu kyapasi bikughulila isyafiki?

¹⁹ Ngimba bosa aba bali nulusubilo ulwakwisa kwikala pa kisu kya pasi bikughulila isyafiki? Abene babaghile ukuya nulusubilo ukwendela mu isi Pauli ayobile, umwene atile, “Ndi nulusubilo . . . ulwa kuti kwisakuyako ukusyuka kwa bagholofu nabaniongafu.” (Imbo. 24:15) Syakupilikiwa ukuti, akayapo umundu unsitabugholofu uyu abaghile ukusyukila kumwanya, yonongwa yake amasyu agha ghikuyoba isya kusyuka kwa bandu nkyeni pa kisu kyapasi.

20. Ngimba ulusubilo lwinu ulwakuti kwisakuyako ukusyuka lukubakasya bulebule?

²⁰ Tutikukayikila ukuti, “kwisakuyako ukusyuka.” Bosa aba bisakusyuka bisakuya nulusako ulwakwikala nubumi kwa bwila na bwila pa kisu kyapasi. Mubaghile ukusubila ukuti ulufingo ulu lukwisa kufwanisiwa. Mubaghile ukusubisiwa linga mukwinong’onela isya bakamu binu aba bafwile. Abene bisakusyuka pakabalilo aka Kristu na bangi “bisakulaghilagha bo banyafyale . . . ifyinja fila elifu yumo (1,000).” (Ubuset. 20:6) Nanumwe mubaghile ukuya nulusubilo ukuti linga mufwile bo Yesu akali ukwanda ukulaghila nkabalilo ka fyinja 1,000, mwisakusyuka. ‘Ulusubilo ulu lutikunsusya yumo.’ (Rom. 5:5) Lubaghile ukubapa amaka lino nukubatula ukuya balusekelo pakumbombela Kyala. Loli filipo fingi ifi tubaghile ukumanyilapo pilemba lya 1 Bakorinti chaputala 15, ukufwana namuno inkhani iyakukongapo yikuyobela.