Skip to content

Skip to table of contents

49 EKOBEE UE ENƆ

Aakɛ̄ Bu Luh Lu Kaāna Bɛābu I Ɛrɛ!

Aakɛ̄ Bu Luh Lu Kaāna Bɛābu I Ɛrɛ!

“M ɛrɛ bɛābu loo Bari . . . kɔ aakɛ̄ bu luh . . . ele.”—DOONU 24:15.

YƆƆ 151 Bari Ekue

DASĪ TƐƐ̄NYƆƆ *

1-2. Amunu bɛābu alu nyɛŋia na pya zooro Jɛhova ɛrɛ a?

BƐĀBU lu gbɛnɛ nu. Pio nɛɛ bɛābu kɔ wa iya dam le wa ekiisī leere, kɔ alu ekpɔā wa miɔŋɔ lokwa ba le bu nwanaloo, ale ɛrɛ boa aabu ziī gbɛnɛ eyɔloo. Ili pya Nɛɛ Kraist bɛānage bu lo e’ɛrɛ pya nu ama. Mɛ bɛābu a i kuīloo gbɛnɛ eenyɔɔ lo ama; ɛɛ na tɔɔ̄dum ina deedee li deesī gbaāloo mumuɛ̄ pya nɛɛ i bee wereloo ba bee u.

2 Nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl bee kɔ: “M ɛrɛ bɛābu loo Bari . . . kɔ aakɛ̄ bu luh lo pya kaāna dogo le lo pya pɔrɔ dogo ele.” (Doonu 24:15) Pɔɔl naa bee le tua nɛɛ a kɔ nu akiiloo aakɛ̄ bu luh. Job a bee lu tɛ bee gā ebee kɔnage lo ama. A bee suā leere kɔ Bari enyɛŋiae ye bu loo sa ye lɛɛ kɛ̄ bu luh obara sere dum.—Job 14:7-10, 12-15.

3. E na anua 1 Pya Kɔrint 15 ekobee edɔbiī i nɛ a?

3 “Aakɛ̄ bu luh lo pya a e’ua” lu ziī gah loo “ekatɛ̄” ale “tuatua ue” loo dɛ̄dɛɛ̄ tɔgɛnu pya Nɛɛ Kraist. (Hib 6:1, 2) Pya ue Pɔɔl bee kɔ akiiloo aakɛ̄ bu luh lu e’ɛm bu 1 Pya Kɔrint 15 ekobee. Pya nu a bee ɛm bee yere mɛm loo pya Nɛɛ Kraist bu tua sɔ̄ o’oo tup zua. E lo dɔ Baibol ama dap i wu yira sa agɛrɛtɛ̄ bɛābu i ebee ɛrɛ bu nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ akii adumɛ.

4. E na a doo kɔ i yiga kaāna kɔ pya i wereloo ba e’ua esikɛ̄ aakɛ̄ a?

4 Aakɛ̄ bu luh Jizɔs lu taɛ nu a doo kɔ i yiga kaāna kɔ aakɛ̄ bu luh ele nɛ pya i wereloo ba e’ua. Alu ziī gah loo “le yereue” Pɔɔl bee zue nɛ pya Kɔrint. (1 Kɔr 15:1, 2) Bu kaka, a bee kɔ lo ziī Nɛɛ Kraist naa yiga bu aakɛ̄ bu luh, ye yira lu yɔrɔ. (1 Kɔr 15:17) Aakɛ̄ bu luh Jizɔs lu ekatɛ̄ i bɛābu kɔ pya dɔɔ̄na e’aanage kɛ̄.

5-6. E na pya ue a le bu 1 Pya Kɔrint 15:3, 4 i kura nɛ a?

5 Bu ue Pɔɔl bee kɔ bu bagara sɔ̄ akiiloo aakɛ̄ bu luh, a bee kɔ taa kpog-bee kaka ue. Ɛɛ na (1) “Kraist bee u nyɔɔ i pɔrɔ.” (2) “A bee lu eli ye.” (3) “E a bee lu elɛɛ ye kɛ̄ bu luh nyɔɔ eree taa bira dee dookɛ̄ Kpa Kaɛ kɔ doo.”—Buū 1 Pya Kɔrint 15:3, 4.

6 E na luh Jizɔs, ye lili, le ye aakɛ̄ bu luh i kura nɛ a? Nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Aisaia bee kɔ serekɛ̄ akiiloo Mɛsaia kɔ elu “efii ye lɛɛ bu buɛ̄ pya a le dum . . . e ba bee doo ye li gbaāloo lo pya bag dogo.” Ɛrɛ gbɛnɛ-edo nu a bee le bu ue ama. Aisaia kɔ yereloo kɔ Mɛsaia e “toora pɔrɔ booboo nɛɛ.” Jizɔs bee doo lo ama tɛ̄maloo esu ye dum i aŋana. (Ais 53:8, 9, 12; Mat 20:28; Rom 5:8) Nyɔɔwo luh, lili, le aakɛ̄ bu luh Jizɔs nɛ i kaāna nu anua i bɛābu kɔ elu e’agara i lɛɛ bah pɔrɔ le luh sa i su gbaloo pya i bee wereloo ba e’ua.

NU PYA A BEE MƆMADƐƐ̄ KƆ

7-8. E na a bee yerebah nɛ pya Nɛɛ Kraist kɔ ba a yiga kɔ Jizɔs bee aakɛ̄ bu luh a?

7 Lɛɛ i gaa le yiga kɔ aa kɛ̄ bu luh ele, i ɛrɛ eyiga kɔ a bee lu elɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh. E na anua i dap yiga kaāna kɔ Jɛhova bee obara Jizɔs sere dum a?

8 Ɛrɛ gbɛnɛ-edo nɛɛ a bee muɛ̄ sa kɔ nɛ pya dɔɔ̄na kɔ a bee lu elɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh. (1 Kɔr 15:5-7) Tua nɛɛ ekeebee Pɔɔl kue bee na nɛɛ lɛɛratam Pita (Kifas). Ziī eku pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ bee kɔ Pita bee muɛ̄ Jizɔs a bee lu elɛɛ kɛ̄ bu luh. (Luk 24:33, 34) Gbaāloo wo, “Lop le baɛ” pya nɛɛ lɛɛratam a, bee muɛ̄ Jizɔs sɔ̄ e’aarakɛ̄ bu luh. Lɛɛ sɔ̄ a esaa, Kraist “siraloo eenyɔɔ boo le o’oo tup wuga aba etɛɛ̄nɛ sɔ̄,” naa daba bie zɔ̄zɔ̄ŋia ba bee ɛrɛ li Galili alu ekɔ bu kpa Matiu 28:16-20. Nage, Jizɔs “bee siraloo Jemes,” naa daba ye wuga a naa bee yiga kɔ alɛ na Mɛsaia tua sɔ̄ a. (Jɔn 7:5) Mɛ Jems bee yiga sɔ̄ a bee muɛ̄ Jizɔs a aakɛ̄ bu luh. Alu gbɛnɛ le nu kɔ, naa daba bu zua 55 C.E. sɔ̄ Pɔɔl bee ɛm kpa ama, gbɛnɛ-edo pya a bee muɛ̄ Jizɔs sɔ̄ e aarakɛ̄ bu luh bee lege dum, nyɔɔwo ɛrɛgeba nɛɛ a ɛrɛ baɛ baɛ ekɛɛrɛ kiiloo ye aa kɛ̄ bu luh dap bip pya a bee mɔmadɛɛ̄.

9. Dookɛ̄ i buū doo bu kpa Doonu 9:3-5, mɛ sīdee na Pɔɔl yerekpotɛ̄ kɔ a bee luge elɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh a?

9 Sɔ̄ a esaa, Jizɔs bee siranage loo Pɔɔl. (1 Kɔr 15:8) A bee le sɔ̄ Pɔɔl (lo a le Sɔɔl) bee le nyɔɔ dee Damaskɔs na a bee dā muɛ̄ Jizɔs a bee lu elɛɛ kɛ̄ bu luh sa ye muɛ̄ bu mɔmanudɛɛ̄ bu ye ka li bunyɔɔ a. (Buū Doonu pya Nɛɛ lɛɛratam 9:3-5.) Nu a bee siraloo Pɔɔl ama tɔgɛ kaāna kɔ aakɛ̄ bu luh Jizɔs naa le kunɛ esah loo.—Doonu 26:12-15.

10. Yira Pɔɔl bee ɛrɛ kɔ a bee lu elɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh bee ye zū kɔ a doo wa?

10 Pio nɛɛ bee dap ɛrɛ taɛ bu nu Pɔɔl bee kɔ nyɔnɛbee a ɛrɛ sɔ̄ alɛ bee tɛ̄ŋaloo pya Nɛɛ Kraist. Aba sɔ̄ a bee yiga kaāna kɔ a bee lu elɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh, Pɔɔl bee si e’aga tam lo eyerebah kɔ pya dɔɔ̄na a yiga lo kaka ue ama. A bee egerebu kɛ̄bah zip, kpɔgɔrɔ, le sɔ̄ fah ye zii loo sɔ̄ aa bee zue kaka ue kɔ Jizɔs bee u sa alu elɛɛ ye kɛ̄ bu luh. (1 Kɔr 15:9-11; 2 Kɔr 11:23-27) Pɔɔl bee suā leere kɔ a bee lu elɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh, sa a bee kpɛ̄naloo e’u lo ekpega nu a bee yira ama. Ekɔ ue pya Nɛɛ Kraist bu tua sɔ̄ o’oo tup zua kɔ ama naa doo kɔ o yiga kaāna kɔ a bee lu elɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh ni? Ekɔ a naa yere mɛm loo o bɛābu bu aakɛ̄ bu luh ni?

NYANYAANA EKWƆ EKƐƐRƐ

11. E na a bee dap doo kɔ pio pya Kɔrint aa yiga bu aakɛ̄ bu luh a?

11 Pio pya a bee le bu gbɛnɛ-buɛ̄ Grik li Kɔrint, bee ɛrɛ ekwɔ ekɛɛrɛ kiiloo aakɛ̄ bu luh mmɛ lo dɔ ba bee kɛɛrɛ kɔ “lɔgɔ aakɛ̄ bu luh naa le.” E na anua a? (1 Kɔr 15:12) Pya a nɔ gbɛnɛ kpa ba bee le dɔɔ̄na gbɛnɛ-buɛ̄ Grik a kura Atɛns, wee kɛgɛ ue a kɔ a bee lu elɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh. Dua ekɛɛrɛ ama bee dapnage ɛrɛ pah nyɔɔ pio pya Kɔrint. (Doonu 17:18, 31, 32) Pya lo dɔɔ̄na bee dap kɛɛrɛ kɔ lo aakɛ̄ bu luh tɔɔ̄dɔ nu, ba ɛp kɔ nu a kura na bee nɛɛ “u” bu pɔrɔ sa sikɛ̄ le “dum” doodoo Nɛɛ Kraist. Mɛ kaɛlɛɛ ɛrɛgeba nu anua ba naa yiga, a’anna kɔ aakɛ̄ bu luh le tɔgɛ kɔ ba naa ɛrɛ yira. Lo Bari naa bee lɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh, ebee bee kɔ a naa lu ewaara lɔgɔ zɔɔ sa dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ ebee le bu pɔrɔ. Nyɔɔwo, pya a naa yiga bu aakɛ̄ bu luh naa ɛrɛ lɔgɔ bɛābu.—1 Kɔr 15:13-19; Hib 9:12, 14.

12. Dookɛ̄ 1 Pita 3:18, 22 kɔ doo, mɛ sīdee na aakɛ̄ bu luh Jizɔs lu kee loo lo pya dɔɔ̄na nɛɛ a?

12 Pɔɔl bee suā leere kɔ a bee lu “edana Kraist lɛɛ kɛ̄ bu luh.” Lo aakɛ̄ bu luh bee lee ee pya dɔɔ̄na aakɛ̄ bu luh, nyɔnɛbee pya a bee lu elɛɛ kɛ̄ bu luh bee sikɛ̄ u sɔ̄ a esaa. Pɔɔl bee kɔ Jizɔs lu “tuatua bee a bee aaloo pya a bee daadaa” bu luh. Bu mɛ sīdee na Jizɔs lu tuatua a? A bee le tuatua nɛɛ a bee aakɛ̄ bu luh bu ekpaloo edɔɔ̄ le tua nɛɛ a bee aa yɛɛ miɔŋɔ nɛɛ sa kii bunyɔɔ.—1 Kɔr 15:20; Doonu 26:23; buū 1 Pita 3:18, 22.

PYA ESIKƐ̄ LU EDOO KƆ BA “A TƆƆ̄DUM”

13. Amunu kee na Pɔɔl kɔ a le yɛɛ Adam le Jizɔs a?

13 Luh aba ziī nɛɛ edoodoo wa dap nɛ dum gbɛnɛ-edo miliɔn pya nɛɛ ni? Pɔɔl agara ebip ama leere. A bee sere kee yɛɛ nu Adam nua nyɔɔ miɔŋɔ nɛɛ le nu i dap ɛrɛ tɛ̄maloo waara zɔɔ Kraist. Kiiloo Adam, Pɔɔl bee ɛm kɔ: “Luh tɛɛ̄ aābah ziī nɛɛ.” Sɔ̄ Adam si pɔrɔ, a bee su luh nua nyɔɔ aba ɛɛ le pya miɔŋɔ a ye aaloo. Pɔrɔ pah a aaloo ye lɛɛbeekɛɛ̄ le gaa i zia biedee. Naa ɛp kɛ̄ i ɛrɛ nu alu kee kiiloo i deesī nyɔɔbee Bari lɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh doo a! “Aakɛ̄ bu luh tɛɛ̄nage aābah [ziī] nɛɛ,” lo a le Jizɔs. Pɔɔl bee kɔ, “Nyɔnɛbee dookɛ̄ bu Adam dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ u doo, kɛ̄ a elunage doolo bu Kraist loo dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ a tɔɔ̄ dum.”—1 Kɔr 15:21, 22.

14. Eluge elɛɛ Adam kɛ̄ bu luh ni? Naa baatɛ̄.

14 E na ue Pɔɔl a kɔ “bu Adam dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ u” kura a? Pɔɔl aa bee kɔ nu akiiloo pya a mana aaloo Adam, lo ba gaa u nyɔɔ pɔrɔ le namloo a naa mmana ba ɛrɛ aābah Adam. (Rom 5:12) Adam naa le yɛɛ pya elu esikɛ̄ lɛɛ kɛ̄ kɔ ba “a tɔɔ̄ dum.” Miī waara zɔɔ Jizɔs naa uu pɔrɔ Adam, nyɔnɛbee a bee mmana sa ɛmɛnɛbee lɛɛbeekɛɛ̄ Bari. Nu a sira loo Adam aāloo ye pɔrɔ na esiranage loo pya “Nwiī nɛɛ” ebiaɛ nua “kunɛ pee,” lo a le ‘kpɛdumɛ gbeerasī’ a.—Mat 25:31-33, 46; Hib 5:9.

Jizɔs na tuatua yɛɛ pya a bee lu elɛɛ kɛ̄ bu luh sere dum li bunyɔɔ a (Ɛp 15-16 barakpaɛ̄) *

15. Ba mɛɛ̄ na a le yɛɛ “dɛ̄dɛɛ̄” pya elu edoo kɔ ba “a tɔɔ̄ dum” ani?

15 Yere nukuādɛɛ̄ loo kɔ Pɔɔl bee kɔ “bu Kraist loo dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ a tɔɔ̄ dum.” (1 Kɔr 15:22) Pɔɔl bee ɛm kpa ama ma pya Nɛɛ Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee li Kɔrint, pya elu elɛɛ kɛ̄ bu luh sere dum li bunyɔɔ. Pya lo Nɛɛ Kraist “bee lu esere nua kaɛ bu Kraist Jizɔs, pya a bee lu ekue kɔ ba lu pya kaɛ.” Pɔɔl bee kɔnage nu akiiloo “pya a daanage bu Kraist.” (1 Kɔr 1:2; 15:18; 2 Kɔr 5:17) Bu dɔɔ̄na dɔ Baibol, Pɔɔl bee ɛm kɔ pya “a elua esu . . . gbaloo [Jizɔs] tɛ̄maloo bera ye luh, elunage esu [wa ye gbaloo] tɛ̄maloo bera ye aakɛ̄ bu luh.” (Rom 6:3-5) Bee lu elɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh bu ekpaloo edɔɔ̄ sa a kii bunyɔɔ. Nyɔɔwo kɛ̄ elenage loo pya alu esu “gbaloo Kraist” lo a le dɛ̄dɛɛ̄ pya Nɛɛ Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee doolo.

16. E na Pɔɔl gaa bee kɔ sɔ̄ a su Jizɔs kure “tuatua bee” a?

16 Pɔɔl ɛm kɔ a bee lu edana Kraist lɛɛ kɛ̄ bu luh lo “tuatua bee a bee aaloo pya a bee daadaa” bu luh. Mɛ nyɛŋiabu kɔ pya dɔɔ̄na nɛɛ doodoo Lazarɔs, ebee lu elɛɛ kɛ̄ bu luh sere dum a kɛnɛkɛ̄, kerewo Jizɔs na lo tuatua nɛɛ a bee lu elɛɛ kɛ̄ bu luh bu ekpaloo edɔɔ̄ sa a ɛrɛ dum a naa tah a. Dap lu esu Jizɔs dooreloo tua bee nu pya Izrɛl wee nɛ Bari. E tɛ̄maloo esu ye kue “tuatua bee,” Pɔɔl gaa bee kɔ ue a tɔgɛ kɔ sɔ̄ esaa elunage elɛɛ pya dɔɔ̄na kɛ̄ sere dum li bunyɔɔ. Pya nɛɛ lɛɛratam le dɛ̄dɛɛ̄ pya alu “esu gbaloo Kraist” enyɔɔnɛ Jizɔs. Sɔ̄ lo sɔ̄ e’ina, ba e’aakɛ̄ bu luh kii bunyɔɔ dookɛ̄ Jizɔs bee doo.

17. Mɛ sɔ̄ na pya alu “esu gbaloo Kraist” e’ɛrɛ wa ekpɛanu kii bunyɔɔ a?

17 Aakɛ̄ bu luh a le nɛ pya alu “esu gbaloo Kraist” lo ba ekii bunyɔɔ sii bee bɔātɛ̄ sɔ̄ Pɔɔl bee ɛm kpa ma pya wuga a bee le Kɔrint. Taāwo, Pɔɔl bee kɔ lo ue kumaloo dee a gaa lu sī kɔ: “Ziī ziī nɛɛ bu ye etaā: Kraist na tuatua bee, lo a za nyɔɔnɛ dɛ̄dɛɛ̄ pya ba lu lo Kraist sɔ̄ a elu.(1 Kɔr 15:23; 1 Tɛs 4:15, 16) Sɔ̄ i le ama na a bee lu ekue sɔ̄ Kraist “elu” a. Bu kaka, pya nɛɛ lɛɛratam le pya dɔɔ̄na Nɛɛ Kraist alu etɔ̄ nɔɔ̄ bee ba e’ua ɛrɛ etɔɔ̄ baɛ lulu Kraist, lo e’ɛrɛ wa ekpɛanu kii bunyɔɔ sa ba ‘gbaaloo Jizɔs bu bera ye aakɛ̄ bu luh.’

I BƐĀBU NAALE ELƆH!

18. (a) E na anua i dap kɔ dɔɔ̄na aakɛ̄ bu luh esira nyɔɔnɛ lo pya ekii bunyɔɔ a? (b) Dookɛ̄ 1 Pya Kɔrint 15:24-26 kɔ doo, e na esira li bunyɔɔ a?

18 E kiiloo dɛ̄dɛɛ̄ pya dɔɔ̄na Nɛɛ Kraist a tɔɔ̄ agara ba naa ɛrɛ bɛābu lo enyɔɔnɛ Kraist tɔɔ̄dum li bunyɔɔ ni a? Ba alaba ɛrɛnage bɛābu aakɛ̄ bu luh. Baibol kɔ Pɔɔl le pya lo dɔɔ̄na ba ekii bunyɔɔ ɛrɛ epoo bu lo tuatua  aakɛ̄ bu luh.’ (Fil 3:11) Ue ama naa tɔgɛ kɔ dɔɔ̄na aakɛ̄ bu luh esira nyɔɔnɛ lo tuatua ni? Lo ama gbaaloo nu Job bee yiga kɔ esirae ye loo li deesī. (Job 14:15) “Pya ba lu lo Kraist sɔ̄ a elu” ele bunyɔɔ kpaɛ̄ Jizɔs sɔ̄ emmɛ kumaloo dɛ̄dɛɛ̄ bɛbɛɛ, dɛ̄dɛɛ̄ etɔānu le ekpo. Kere “lo kpɛdumɛ nɛɛ baa [lo a le] luh,” elu enua ekokɛ̄. Bu kaka, luh i bee aābah Adam naa le e’ɛrɛna pah nyɔɔ pya e aakɛ̄ bu luh kii bunyɔɔ. Mɛ e na esira loo pya lo dɔɔ̄na nɛɛ ani?—Buū 1 Pya Kɔrint 15:24-26.

19. E na pya a ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄ a kɛnɛkɛ̄ ɛmadɛɛ̄ a?

19 E na pya a ɛrɛ bɛābu lo etɔɔ̄dum a kɛnɛkɛ̄ e’ɛmadɛɛ̄ a? Ba dap ɛrɛ bɛābu aāloo pya ue Pɔɔl a kɔ: “M ɛrɛ bɛābu . . . kɔ aakɛ̄ bu luh lo pya kaāna dogo le lo pya pɔrɔ dogo ele.” (Doonu 24:15) Sirapie kɔ, lɔgɔ nɛɛ pɔrɔ naale eyii bunyɔɔ, nyɔɔwo pya ue ama tɔgɛ kɔ aakɛ̄ bu luh esudɔ a kɛnɛkɛ̄ li deesī.

I yira bu aakɛ̄ bu luh doo kɔ i dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ deesī li kaāna (Ɛp 20 barakpaɛ̄) *

20. Mɛ sīdee na elua e’agɛrɛtɛ̄ o bɛābu a?

20 Lɔgɔ baɛ baɛ beenyiɛ naale loo kɔ; “aakɛ̄ bu luh ele”! Pya alu elɛɛ kɛ̄ bu luh a kɛnɛkɛ̄, e’ɛmadɛɛ̄ lo etɔɔ̄dum a kɛnɛkɛ̄ mmɛ deedee. Lee kɔ o yiga kɔ yii ama edooa. Bɛābu ama egbɔ̄ a nyiɛ kiiloo pya o bee wereloo ba ebee u. Edap lu elɛɛ wa kɛ̄ sere dum sɔ̄ Kraist le pya a ye le loo “eyɔ ye bɛɛ loo baɛ boo le lop tup dua.” (Mum 20:6) Olo dapnage dɛrɛ nyiɛ nyɔɔ kɔ kere o u lɛɛ bɛbɛɛ baɛ boo le lop tup zua gae bɔātɛ̄, a elu elɛɛ a kɛ̄ bu luh. Lo “bɛābu naa wee nua bɔp kɛɛ.” (Rom 5:5) A dap a agɛrɛloo anyaawo sa yere o ɛɛbu loo bu esiatam Bari. Mɛ a ɛrɛ pya dɔɔ̄na nu i dapnage nɔ aāloo 1 Pya Kɔrint 15 ekobee, dookɛ̄ lo ekobee ue a nyɔɔnɛ etɔgɛ doo.

YƆƆ 147 Bari Yira Yii Loo Dum A Naa Tah

^ bar. 5 Tua Pya Kɔrint 15 ekobee kɔ ue nyɔɔ aakɛ̄ bu luh. E na anua lo tɔgɛnu kuī i loo a, e e na anua i yiga kɔ a bee lu elɛɛ Jizɔs kɛ̄ bu luh a? Ekobee ue ama ekɔ nu akiiloo lo ama le pya dɔɔ̄na ebip a kuī akiiloo aakɛ̄ bu luh.

^ bar. 56 UE A BAATƐ̄ FOTO: Jizɔs na tua nɛɛ a bee kii bunyɔɔ a. (Doonu 1:9) Pio pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs ba ele ye loo na Thomas, Jems, Lidia, Jɔn, Meri, le Pɔɔl.

^ bar. 58 UE A BAATƐ̄ FOTO: Ziī wuga nɛɛdam a peere ye wa ba bee gbaa siniatam bu nyɔɔ nyɔɔ sɔ̄. A yiga kɔ elu elɛɛ ye kɛ̄ bu luh, e a kiisī lo esitam nɛ Jɛhova bu bɔ ture nyiɛ loo.