1-2. Pendere beku wa la awakua ti Jéhovah ayeke na ni?

BEKU ayeke kota ye mingi. Ambeni zo ayeke na beku ti wara ngia na yâ ti mariage ti ala, ti bata amolenge ti ala nzoni si ala duti na nzoni seni wala ti kiri ti wara seni na peko ti mbeni ngangu kobela. Peut-être e aChrétien nga kue e ye a-oko ye so. Me beku ti e angbâ gï na ndö ti aye so ape; e yeke na beku ti wara fini ti lakue lakue nga e yeke na beku so azo so e ye ala mingi so akui ayeke kiri ande na fini.

² Bazengele Paul atene: “Mbi yeke na beku na mbage ti Nzapa . . . so a yeke zingo ande na kuâ azo ti mbilimbili na azo so ayeke mbilimbili pëpe.” (Kus. 24:15). Paul ayeke lani kozo zo so asara tënë na ndö ti zingongo ti akuâ ape. Job, so ayeke lani mbeni babâ ti sewa, asara tënë na ndö ni lani. Lo hinga na bê ti lo kue so Nzapa ayeke dabe ti lo na lo nga lo yeke kiri na lo na fini.—Job 14:7-10, 12-15.

3. Tongana nyen la 1 aCorinthien chapitre 15 alingbi ti aidé e?

³ Tënë ti “zingongo ti akuâ” ayeke mbage ti “gere” ti aye kue so aChrétien amä na bê na ni, wala mbage ti “akozo fango ye” so ala mä na bê na ni (aHéb. 6:1, 2). Atënë ti Paul na ndö ti zingongo ti akuâ ayeke na 1 aCorinthien chapitre 15. Atënë ti lo so adoit lani ti kpengba akozo Chrétien. Chapitre so alingbi nga ti kpengba e nga ti sara si e hinga biani so a yeke zingo ande akuâ.

4. Nyen la asara si e hinga biani so beku ayeke dä ndali ti azo so e ye ala mingi so akui?

⁴ Zingongo ti Jésus Christ na kuâ asara si e hinga biani so beku ayeke dä ndali ti azo so e ye ala mingi so akui. Zingongo ti Jésus na kuâ ayeke mbage ti “nzoni tënë” so Paul afa lani na aita ti Corinthe (1 aCor. 15:1, 2). Paul atene so tongana mbeni  Chrétien amä na bê pëpe na zingongo ti akuâ, mabe ti lo ayeke ye senge (1 aCor. 15:17). So e mä na bê so a zingo Jésus na kuâ, a sara si e mä na bê so a yeke zingo nga ambeni zo na kuâ.

5-6. Atënë so ayeke na 1 aCorinthien 15:3, 4 abâ e tongana nyen?

⁵ Na ngoi so Paul akomanse ti sara tënë na ndö ti zingongo ti akuâ, lo sara tënë ti aye ota: (1) “Christ akui ndali ti asiokpari ti e.” (2) “A lu lo.” (3) “A zingo lo na kuâ na ota lango ni a lingbi na tënë ti Mbeti ti Nzapa.”—Diko 1 aCorinthien 15:3, 4.

⁶ So Jésus akui, a lu lo nga a zingo lo na kuâ abâ e tongana nyen? Prophète Ésaïe atene kozo awe so a yeke “zi [Messie] na popo ti azo so ayeke na fini” nga so a yeke “lu lo na popo ti azo ti sioni”. Me a ngbâ gï ge ape. Ésaïe atene nga so Messie ayeke “yô siokpari ti azo mingi”. Jésus ayô asiokpari ti e na lege so lo mû fini ti lo lani tongana ye so a futa ti zi azo (És. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; aRom. 5:8). Tongaso, so Jésus akui, a lu lo nga a zingo lo na kuâ asara si e yeke na anzoni raison ti duti na beku so a yeke zi e ande na gbe ti ngbâa ti siokpari na kuâ. A sara nga si e yeke na beku so e yeke wara terê na azo ti e so e ye ala mingi so akui.

7-8. Nyen la amû maboko na aChrétien ti hinga biani so a zingo lani Jésus na kuâ?

⁷ Ti tene e mä na bê so a yeke zingo ande akuâ, a lingbi e mä na bê kozoni so a zingo lani Jésus na kuâ. Nyen la afa na e biani so Jéhovah akiri lani na Jésus na fini?

⁸ Gbâ ti azo abâ Jésus so a zingo lo na kuâ, na ala sara tënë ni na ambeni zo (1 aCor. 15:5-7). Paul azia iri ti bazengele Pierre (Céphas) kozo na popo ti azo so abâ lo. Mbeni groupe ti adisciple atene so Pierre abâ lani Jésus so a zingo lo na kuâ (Luc 24:33, 34). Nga, “adisciple bale-oko na use”, wala abazengele, abâ Jésus so a zingo lo. Na pekoni, Christ asi na “aita ahon 500 na ngoi oko”, peut-être na ngoi ti pendere bungbi so lo na ala asara na Galilée, so a sara tënë ni na Matthieu 28:16-20. Jésus asi nga “na Jacques,” so âmanke mama ti lo na Jésus ayeke oko, so kozoni lo mä na bê ape so Jésus ayeke Messie (Jean 7:5). Na peko ti so Jacques abâ Jésus so a zingo lo na kuâ, lo mä na bê. A yeke nzoni ti hinga so na ngu 55 tongaso, na ngoi so Paul asû kozo mbeti ti lo na aCorinthien, gbâ ti azo so abâ Jésus so a zingo lo angbâ na fini, ni la tongana mbeni zo adë kite so a zingo Jésus, lo lingbi ti hunda azo so, so abâ lo lani.

9. Nyen la Kusala 9:3-5 atene ti fa so Paul ayeda so a zingo biani Jésus na kuâ?

⁹ Na pekoni, Jésus asi na Paul (1 aCor. 15:8). Na ngoi so Paul (Saul) ayeke lani na lege ti Damas, lo mä go ti Jésus so a zingo lo na kuâ nga lo bâ mbeni vision so afa Jésus na yâ ti gloire na yayu. (Diko Kusala 9:3-5.) Ye so asi na Paul so ayeke mbeni ye so akiri afa so a zingo biani Jésus na kuâ.—Kus. 26:12-15.

10. So Paul ahinga biani so a zingo Jésus na kuâ apusu lo ti sara nyen?

¹⁰ Atënë ti Paul adoit ti gbu lani bê ti azo mingi ndali ti so kozo ti tene Jésus asi na lo, lo sara aye ti ngangu na aChrétien. Na peko ti so Paul aga ti hinga so a zingo Jésus na kuâ, lo sara ngangu ti sara si azo ayeda na tâ tënë so. Lo gbu ngangu tongana a pika lo, a bi lo na da ti kanga nga tongana bateau atuku na lo. Na angoi ni so, lo yeke fa tâ tënë na ndö ti Jésus so akui lani me so a kiri na lo na fini (1 aCor. 15:9-11; 2 aCor. 11:23-27). So Paul ahinga biani so a zingo Jésus na kuâ, lo yeda ti fa tënë ni na azo, même tongana a hunda ti tene lo kui. Atënë ti akozo Chrétien so ahinga  lani so a zingo Jésus na kuâ apusu e nga ti mä na bê na ni. Atënë ti aChrétien so asara si e hinga biani so a yeke zingo ande akuâ.

11. Ngbanga ti nyen la peut-être ambeni Chrétien ti Corinthe ayeke lani na abango ndo so ayeke na lege ni ape na ndö ti zingongo ti akuâ?

¹¹ Ambeni Chrétien so ayeke na yâ ti gbata ti Corinthe, so ayeke na Grèce, ayeke lani na abango ndo so ayeke na lege ni ape na ndö ti zingongo ti akuâ, ala tene même so “zingongo ti akuâ ayeke dä ape”. Ndali ti nyen? (1 aCor. 15:12). Ndali ti so awandara ti Athènes, mbeni gbata ti Grèce, ahe tënë so atene a zingo Jésus na kuâ. Peut-être bango ndo ti ala asara ngangu na ndö ti ambeni Chrétien na Corinthe (Kus. 17:18, 31, 32). Peut-être ambeni apensé so a sara tënë ti zingongo ti akuâ ti sara tënë ti mbeni ye nde, so ti tene, ti fa so mbeni zo “akui” lani na yâ ti siokpari me lo “kiri na fini” na ngoi so lo ga Chrétien. Atâa nyen la apusu ala ti mä na bê so a yeke zingo ande akuâ ape, so ala mä na bê na ni ape, mabe ti ala ayeke senge senge. Tongana Nzapa azingo lani Jésus na kuâ ape, a yeke futa lani ye ti zi azo ape, na ala kue ayeke ngbâ na yâ ti siokpari ti ala. Tongaso, azo so ake tënë ti zingongo ti akuâ ayeke na tâ beku ape.—1 aCor. 15:13-19; aHéb. 9:12, 14.

12. Ti gue oko na 1 Pierre 3:18, 22, na lege wa la zingongo ti Jésus na kuâ ayeke nde na ati so asi kozo?

¹² Paul ahinga lani so “a zingo Christ na kuâ awe”. Zingongo ti Christ na kuâ ayeke kota ahon ati so asi kozo, ndali ti so azo so a zingo ala kozo akiri akui lani. Paul atene so Jésus ayeke “tongana kozo li ti ye na popo ti azo so akui.” Na lege wa? Na lege so lo yeke kozo zo so a kiri na lo na fini tongana mbeni yingo nga lo yeke kozo zo so amonté na yayu.—1 aCor. 15:20; Kus. 26:23; diko 1 Pierre 3:18, 22.

13. Kangbi wa la Paul afa na popo ti Adam na Jésus?

¹³ Tongana nyen la kuâ ti zo oko alingbi ti mû fini na azo kutu mingi? Paul akiri tënë polele na hunda so. Lo fa kangbi so ayeke na popo ti ye so Adam aga na ni na ndö ti azo nga na ye so sandaga ti Christ alingbi ti sara ndali ti e. Paul atene na ndö ti Adam, atene: “Kuâ aga na lege ti koli oko.” Na ngoi so Adam asara siokpari, lo ga na kuâ na ndö ti lo wani nga na ahale ti lo. E ngbâ ti bâ pasi ndali ti so lo ke yanga. Me so Nzapa azingo Molenge ti lo na kuâ, e lingbi ti wara mbeni nzoni gigi ti kekereke. Paul atene: “Zingongo ti akuâ aga nga na lege ti koli oko”, Jésus. Paul atene nga lo tene: “Legeoko tongana ti so na yâ ti Adam ala kue ayeke kui, tongaso nga na yâ ti Christ ala kue ayeke wara fini.”—1 aCor. 15:21, 22.

14. Eskê a yeke zingo ande Adam na kuâ? Mo tene tongaso ngbanga ti nyen?

¹⁴ Tongana Paul atene so “na yâ ti Adam ala kue ayeke kui,” lo ye ti tene nyen la? Paul ayeke pensé na ahale ti Adam kue so na lege ti lo ala wara siokpari nga ala yeke mbilimbili-kue ape, tongaso ala yeke kui kuingo (aRom. 5:12). Adam ayeke na popo ti azo so “ayeke wara fini” ande ape. Ye so Christ afuta ti zi azo akanga ndö ti siokpari ti Adam ape, ndali ti so lo yeke lani mbilimbili-kue me lo ke yanga ti Nzapa na mbana. Ye so asi na Adam ayeke oko ye so ayeke si na azo so “Molenge ti zo” ayeke tene ande na ala so ala yeke tongana “angasa”: ala yeke wara “kuâ ti lakue lakue”.—Mat. 25:31-33, 46; aHéb. 5:9.

15. Azo wa la ayeke na popo ti “ala kue” so “ayeke wara fini”?

¹⁵ Bâ so Paul atene so “na yâ ti Christ ala kue ayeke wara fini.” (1 aCor. 15:22). Paul asû  mbeti ti lo na aChrétien ti Corinthe so a soro ala ti gue na yayu so a yeke zingo ala ti wara fini na yayu. “A zia [aChrétien so] nde tongana azo so asara beoko na Christ Jésus, ala so a iri ala ti ga azo ti be-vulu”. Lo sara nga tënë ti “ala so akui beoko na Christ”. (1 aCor. 1:2; 15:18; 2 aCor. 5:17). Na yâ ti mbeni mbeti ti Bible so Paul asû, lo tene so azo so ayeke “ga oko na [Jésus] na lege ti kuâ so akpa ti lo” ayeke ga “oko na lo biani na lege ti zingongo na kuâ so akpa ti lo.” (aRom. 6:3-5). A zingo Jésus tongana mbeni yingo, na lo gue na yayu, na a yeke oko ye so ayeke si na azo kue so ayeke “beoko na Christ,” so ti tene aChrétien kue so a soro ala na lege ti yingo vulu.

16. Tongana Paul airi Jésus “kozo li ti ye”, lo ye ti tene nyen?

¹⁶ Paul atene so a zingo Christ na kuâ tongana “kozo li ti ye na popo ti azo so akui.” Girisa ape so a kiri lani na ambeni zo na fini na ndö ti sese, na tapande, Lazare, me Jésus la ayeke lani kozo zo so a zingo lo na kuâ tongana mbeni yingo ti wara fini ti lakue lakue. A lingbi ti haka lo na akozo lengo ti kobe so azo ti Israël ayeke mû ni lani na Nzapa. Nga, so Paul airi Jésus “kozo li ti ye”, lo ye ti fa so a yeke zingo ambeni zo na peko ti Jésus ti wara fini na yayu. Abazengele nga na ambeni zo so ayeke lani “beoko na Christ” ayeke gue na peko ti lo. Na ngoi so alingbi, a yeke zingo ala na kuâ tongana ti so a zingo Jésus.

17. Na ngoi wa la azo so ayeke “beoko na Christ” ayeke wara futa ti ala na yayu?

¹⁷ Na ngoi so Paul asû lani mbeti na aChrétien ti Corinthe, ade a komanse ape ti zingo na kuâ azo so ayeke “beoko na Christ” ti wara fini na yayu. Me Paul afa so a yeke si ande na yâ ti angoi so ayeke ga. Lo tene: “Zo oko oko na molongo ti lo: Christ kozo li ti ye, na pekoni ala so ayeke ti Christ na ngoi so lo yeke duti dä.” (1 aCor. 15:23; 1 aThes. 4:15, 16). Laso, e yeke na “ngoi so [Christ aduti] dä”, so Paul asara tënë ni lani. Abazengele nga na aChrétien so a soro ala lani na lege ti yingo vulu, so akui, adoit ti ku ngoi ni so ti wara futa ti ala na yayu nga ti ga “oko na [Jésus] biani na lege ti zingongo na kuâ so akpa ti lo.”

18. (a) Ngbanga ti nyen la e lingbi ti tene so na peko ti zingongo ti akuâ ti gue na yayu, mbeni zingongo ti akuâ nde ayeke dä? (b) Tongana ti so 1 aCorinthien 15:24-26 afa, aye wa la ayeke si na yayu?

¹⁸ Ka ti aChrétien kue so ayeke be-ta-zo so ayeke na beku ti gue na yayu ape? Ala nga kue ayeke na beku so a yeke zingo ala na kuâ. Bible  atene so a zingo Paul nga na aChrétien so ague na yayu na “zingongo ti akuâ so ayeke si ti lo kozo.” (aPhil. 3:11). Ye so afa so mbeni zingongo ti akuâ angbâ. Tënë so ague oko na ye so Job atene na ndö ti gigi ti lo ti kekereke (Job 14:15). “Ala so ayeke ti Christ na ngoi so lo yeke duti dä” ayeke duti ande na yayu na terê ti lo na ngoi so lo yeke futi ande agouvernement kue, akomandema kue nga na ngangu kue. Même “kuâ so ayeke ndangba wato ni,” a yeke futi lo ande biaku biaku. Biani, azo so a zingo ala ti gue na yayu ayeke kui encore ape. Me ti atanga ni ayeke tongana nyen?—Diko 1 aCorinthien 15:24-26.

19. Nyen la azo so ayeke na beku ti wara fini na ndö ti sese alingbi ti ku?

¹⁹ Nyen la azo so ayeke na beku ti wara fini na ndö ti sese alingbi ti ku? Atënë ti Paul alingbi ti mû na ala beku. Lo tene: “Mbi yeke na beku . . . so a yeke zingo ande na kuâ azo ti mbilimbili na azo so ayeke mbilimbili pëpe.” (Kus. 24:15). A yeke polele so mbeni zo so ayeke mbilimbili ape apeut ti gue na yayu ape, tongaso atënë so aye ti sara tënë ti azo so ayeke zingo na kuâ ti wara fini na sese.

20. Tongana nyen la article so amû maboko na mo ti hinga na bê ti mo kue so a yeke zingo ande akuâ?

²⁰ Kite oko ayeke dä ape so “a yeke zingo ande”akuâ. Azo so a kiri na ala na fini na ndö ti sese ayeke na beku ti ngbâ na fini lakue lakue. Mo peut ti duti na confiance na zendo so. Zendo so alingbi ti dë bê ti mo tongana mo pensé na azo so mo ye ala mingi so akui. A peut ti zingo ala na kuâ na ngoi so Christ nga na ambeni zo ayeke ‘komande tongana agbia na yâ ti ngu 1000.’ (Apoc. 20:6). Mo nga kue mo lingbi ti duti na confiance so tongana mo kui kozo na Komandema ti Christ ti ngu saki oko, a yeke zingo mo ande na kuâ. “Beku [so] azia kamene na lê ti zo pëpe”. (aRom. 5:5). Beku so alingbi ti kpengba mo laso nga ti sara si mo yeke na ngia mingi na ngoi so mo yeke sara na Nzapa. Me e lingbi ti manda nga ambeni ye na lege ti 1 aCorinthien chapitre 15. Article ti peko ayeke fa ni.