Lendá lá ɔwɔmbɔ w'akambo

Lendá lá akambo lá yombasɛ́

DJAMBA DJƐ WEKELO 49

Ekfundwelo alekɔ nkongi djɛ nsɔsɔlɔ!

Ekfundwelo alekɔ nkongi djɛ nsɔsɔlɔ!

‘Ndekɔ la nkongi me Ndjambe . . . djɛ ekfundwelo kengoyala.’​—ELE. 24:15.

YEEMBO 151 Nde angeta (lá Otetela)

LA YOPASƐ *

1-2. Nkongi djɛkɔnge djɛ nsɔsɔlɔ djelekɔ l’enkambi wɛ Yehova?

NKONGELA nkambo mɔtshi alekɔ djonyi efula. Anto amɔtshi nkongelaka djɛ mba bala djɛ wɔlɔ, wana w’ɛwɔngi, kana nkɔnɔ m’olando ɔmɔtshi wɔ wolo. Iso Akristo nkokaka nkongela nkete djɛ nghɔsɔ. Koko, nkongi djɛso dj’okongelaso ndeka lasɔ otale. Nkongi djɛkɔ nde, nsɛna lotshinda lotshinda edjinge nyɛna ekfundwelo k’anto waso wa ngandji wambovɔka.

2 Ɔpɔstɔlɔ Poolo atepelaka ante: ‘Ndekɔ la nkongi te Ndjambe . . . ente ekfundwelo k’anto wa wɔlɔ la k’anto wa nyɛtshi kengoyala.’ (Ele. 24:15) Poolo atayala onto wɔ ntondo wotepelisa nkambo djɛ nkongi dj’ekfundwelo. Edjinge owandji wɔ nkfumbo Djɔbɔ atepelaka nkambo djɛkɔ. Nde ayalaka la djawo ante Ndjambe angoovungɔ edjinge angookfundola djɛnde ndɔsɛna lonkina.​—Djɔ. 14:7-10, 12-15.

3. Lamo 1 Kɔrɛntɔ shapitrɛ 15 okokawɔ ntokotshɛ ?

3 ‘Ekfundwelo k’emá nyɔyi’ k’elekɔ l’eteyi k’elakanyelo wɛ ‘ndjo,’ kana kɛ ‘elakanyelo wɛ ntondo,’ wɛ Okristo onkfumɔ awolande. (Heb. 6:1, 2) Djamba djɛ Poolo djelendana l’ekfundwelo nkɔndwama lá 1 Kɔrɛntɔ shapitrɛ 15. Kɛnɛ kindafune k’ekeketshɛka Akristo wa l’ɛtɛndɔ kɛnde. Kaanga ilá kɛkɔnge k’isombawola olakanyelo w’ekfundwelo, shapitrɛ kɛnɛ kengotokeketshɛ edjinge iso la kengokembɛ djawo djɛso lá kɛnɛ k’okongelaso.

4. Lamo okokaso ndashikikɛ ente anto waso wa ngandji wangokfundɔ?

4 Ekfundwelo kɛ Yeso Kristo ntoshikikɛka djɛ, ntsha onto wɔso ɔmɔtshi wɔ ngandji ambovɔ, ekfundwelo kengoyala. Ekfundwelo kɛnde alekɔ etenyi kɛmɔtshi kɛ ‘losango lɔ wɔlɔ’ lɔ Poolo ndapoposanyɛ le ase Kɔrɛtɔ. (1 Kɔ. 15:1, 2) Djɛkondeke nde atepelaka ante, ntsha Okristo apawola ekfundwelo kɛsɔ, djawo djɛnde ndekɔ anyanya. (1 Kɔ. 15:17) Djawo djɛso l’ekfundwelo kɛ Yeso ndeke elonga ketotshinda iso Akristo djɛ ndjawola ente anto ankina wangokfundɔ.

5-6. Kɛkɔnge kɛ etepela w’otanaso lá 1 Kɔrɛntɔ 15:3, 4 osakisolawɔ leso?

5 Má bango djɛ djamba djɛ Poolo djelendana l’ekfundwelo, nde aposɛka nsɔsɔlɔ isato. Nsɔsɔlɔ yɛkɔ yekinɛ 1) ‘Kristo avɔka la nkambo dj’evunga wɛso.’ 2) Nde ‘akfundamaka.’ 3) Nde ‘akfundɔka lofu l’asato lá nkilika Afundelo.’​—Wala 1 Kɔrɛntɔ 15:3, 4.

6 Kɛkɔnge kɛ nyɔyi, nkfundjɛ edjinge ekfundwelo kɛ Yeso ɔkɔpawɔ nsakisola leso? Ɔprɔfɛtɛ Izaya ewoyɛka ante ‘wangimɛ [Mesiya] m’owila wɔ wanɛ walekɔ la lowiko’ edjinge ‘nde awaka nketa esanga l’anto wa nyɛtshi.’ Koko nkambo nkina djeyalaka ladjɛ nanghema. Izaya akotshɛka ante Mesiya ‘angɔwɛmba evunga w’anto efula.’ Yeso ananghaka akambo wasɔ má nfuta oshinga wɔ mbendo. (Iza. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Ɔrɔ. 5:8) Djɛkondeke, nyɔyi, nkfundjɛ edjinge ekfundwelo kɛ Yeso ntɔpɛyɛka elonga kɛ wɔlɔ kɛ nkongela ente tɔngɛnana l’anto waso wa ngandji wambovɔka.

ESHIKIKELO KIME EWAKƐ

7-8. Kɛkɔnge kekotshisa Akristo dj’iwɔ ndashikikɛ ambɔ Yeso akfundɔka?

7 Nkongi djɛso dj’ekfundwelo nkolama l’ekfundwelo kɛ Yeso. Djɛkondeke, iso ladjɛ ndashikikɛ djɛ Yeso akfundɔka. Ladjikɛnge okokaso ndjala l’eshikikelo ente, Yehova akfundolaka Yeso?

8 Ayalaka Ewakɛ efula wɛnisa ekfundwelo kɛ Yeso. (1 Kɔ. 15:5-7) Owakɛ wɔ ntondo wolekɔ lá listɛ lɔ Poolo nde, ɔpɔstɔlɔ Pɛtɛlɔ ntepela ente Kefasɛ. Oloyi ɔmɔtshi w’ambeki washikikɛka ambɔ, Pɛtɛlɔ ɛnaka Yeso. (Luka 24:33, 34) Masɔ ko, apɔstɔlɔ ‘djomi l’ape,’ wɛnaka Yeso m’ɔkɔngɔ wɔ nde nkfundɔ. Ladjiko djɛ masɔ, Kristo ‘ɛnamaka mbala kɛkɔ kɛmɔ le wananyɔ ndekana 500,’ akoka ndjala lá losanghanyɛ l’osasa lonanghemisa lá Galileya lotepelama lá Mateo 28:16-20. Lonkina, Yeso ‘ɛnamaka le Djakɔbɔ,’ kangoyalaki mbala imɔtshi akfunɛnde, wotawolaki ntondo djɛ Yeso alekɔ Mesiya. (Dj. 7:5) M’ɔkɔngɔ wɔ nde nyɛna djɛ Yeso ambokfundɔ, Djakɔbɔ ayɛka ndoyala la djawo tende. Ntepela ente, tá ɔnɔnyi wɔ 55 Ɛ.K. wina wɔ Poolo ndafunaka onkanda wɔsɔ, ewakɛ efula wɛnisa Yeso, wayalaki la lɔsɛnɔ. Djɛkondeke, onto onkfumɔ wilaki ehamo l’ekfundwelo kɛ Yeso akokaki ntepela l’ewakɛ wɛ nsɔsɔlɔ wɛsɔ.

9. Etenge owalaso lá Elemo 9:3-5, wopo wɔkɔnge Poolo ɔpɛyɛnde eshikikelo lá kɛnɛ kelendana l’ekfundwelo kɛ Yeso?

9 L’ɔkɔngɔ, Yeso ayɛka ndɛnama le Poolo nyɔmɛlɛ. (1 Kɔ. 15:8) Poolo kanga liyetaka Saolo atatshɔki ta Damasɛke wina windoke djoyi djɛ Yeso kanga lokfundwisa edjinge ndɛnyi ɛnɛlɔ kɛnde l’olongo. (Wala Elemo 9:3-5.) Nkambo djekomelisa Poolo djɛsɔ, djeshikikɛka lonkina djɛ ekfundwelo kɛ Yeso keyalaka nsɔsɔlɔ.​—Ele. 26:12-15.

10. Wopo wɔ Poolo ndayale l’eshikikelo ante Yeso akfundɔka, iyotshinde djɛ nangha nge?

10 Anto efula wakokaka ndeka ndjawola ilembetelo yɛpɛyisa Poolo ladjikɛnde, lá ntondo kɛ Yeso nyɛnama lende, nde ɛnyɛki Akristo ndjolo. M’ɔkɔngɔ wɔ nde ndjawola ante Yeso akfundɔka, Poolo atateyɛka ndjila welo djɛ ndjawoyɛ anto ankina nkambo djɛ nsɔsɔlɔ ntshɔ. Nde akfulumeyaka nkfusaki, nkando, edjinge ovutshelo wel’andjale wina windotapoposanyɛka nkambo djɛ nsɔsɔlɔ dj’ente Yeso avɔka edjinge akfundɔka. (1 Kɔ. 15:9-11; 2 Kɔ. 11:23-27) Poolo ayalaki la ndaashikikɛ ante Yeso akfundɔka má nyɔyi, djɛko ndeke ndawola kaanga mvɔ djɛ nde nseela djawo djɛsɔ. Tolembetelo t’ime efula k’ewakɛ tɔsɔ, topakoshikikɛ ente Yeso akfundɔka? Topakeketshɛ djawo djɛko dj’ente ekfundwelo kengoyala?

POOLO ASEMBOLAKA TOKANYI T’ENGOLO

11. Lamo ase Kɔrɛtɔ amɔtshi iyakoke ndjala la tokanyi t’engolo lá nkambo dj’ekfundwelo?

11 Anto amɔtshi welá Kɔrɛtɔ, ngando kɛ Ngirika wayalaka la tokanyi t’engolo lá nkambo dj’ekfundwelo, wakomaka polo lá ntepela ambɔ ‘lako ekfundwelo kima nyɔyi.’ Lamo nghɔsɔ? (1 Kɔ. 15:12) Andjewi yɛ Filozofi yelá Atɛnɛ, ngando k’enkina kelá Ngirika, wɔnyɔlaki ikanyi y’ente Yeso akfundɔka. Tokanyi tɔ nghɔsɔ tokfumbolaka mbala imɔtshi ase Kɔrɛntɔ amɔtshi. (Ele. 17:18, 31, 32) Mbala imɔtshi wakanelaki ambɔ ekfundwelo kelekɔ djingingi, ntepela ente onto ‘mvɔka’ wina wonanghande evunga, koko ‘nkfundɔka’ wina woyalande Okristo. Kaanga elonga kɛkɔnge keyalisa lawɔ, ntona ndjawola ekfundwelo ɛnyɛki djɛ djawo djɛwɔ djelekɔ anyanya. Ntsha Ndjambe atakfundola Yeso, mbɔkoko oshinga wɔ mbendo wotasamba nfutama edjinge isankfumɔ totatshikala ngo lá mpekanto. Djɛkondeke, wanɛ wapawola ekfundwelo wapalekɔ kaanga la nkongi djɛ wɔlɔ.​—1 Kɔ. 15:13-19; Heb. 9:12, 14.

12. Lá nkilika 1 Pɛtɛlɔ 3:18, 22, wopo wɔkɔnge ekfundwelo kɛ Yeso otshikitanawɔ la nkfundwelo djenanghemisa ntondo?

12 Poolo ewaki ante ‘Kristo akfundɔka ma nyɔyi.’ Ekfundwelo kɛsɔ ndeka nkfundwelo djenanghemisa ntondo, mande wanɛ wakfundwisa ntondo wasɔ, wayɛka ndovɔ lonkina. Poolo atepelaka ante Yeso ‘alekɔ ɔnɔngha wɔ wanɛ wambetama ilɔ yɛ nyɔi.’ Lá wopo wɔkɔnge Yeso oyɛnde ɔnɔngha? Nde ndeke onto wɔ ntondo wokfundwisa má nyɔyi ko ndjala la lowiko etengo etongami kelá nyuma.​—1 Kɔ. 15:20; Ele. 26:23; wala 1 Pɛtɛlɔ 3:18, 22.

WANƐ ‘WANGOKALƆ NDJALA LA LOWIKO’

13. Otshikitano wɔkɔnge Poolo ndananghe l’antenyɛ Adama la Yeso?

13 Wopo wɔkɔnge nyɔi k’onto ɔmɔ okokawɔ mpɛyɛ miliyɔ y’anto lowiko? Poolo apɛyɛka nsakiso kɛ papoo lá woopó wɔsɔ. Nde ɛnyɛka otshikitano wolekɔ l’antenyɛ kɛnɛ k’Adama ndayakala anto má ovunga wɔnde la kɛnɛ keyakalisa Kristo. Lá nkambo djɛ Adama, Poolo afunaka ante: ‘Nyɔyi keyɛka me onto ɔmɔ.’ Wina wɔ Adama ndananghe mpekanto, nde ayakalaka nyɔi lende nyɔmɛlɛ edjinge le tonkana la tonkanola tɔnde. Tokindjɛ nyɛna ndjolo má eposelo wɛ nyɛtshi weyisa ma mpendo kɛnde. Koko, ladjikɛnde Ndjambe akfundolaka Wɔnande, tokoka nkongela etsho weyaye w’osasa! ‘Ekfundwelo k’anto wavɔ, kengoyɛ lonkina ngo me onto ɔmɔ,’ Yeso. Djɛkondeke Poolo ndatepela ante: ‘Etengo anto ankfumɔ ovɔwɔ me Adama, ndeke anto ankfumɔ iyongoyala la lowiko me Kristo.’​—1 Kɔ. 15:21, 22.

14. Adama angokfundɔ? Sipisoyɛ.

14 Kɛkɔnge kɛ Poolo ndakɔpɛ ntepela wina wɔ ndatepela ante ‘anto ankfumɔ walekɔnvɔ me Adama’? Poolo akanelaki tonkana la tonkanola tɔ Adama, wahɛnisa ovunga la ntshamba djɛ djɔ me Adama edjinge wa nkindjɛ mvɔ. (Ɔrɔ. 5:12) Adama apalekɔ l’ɔnɔnghɔ wɔ wanɛ ‘wangokalɔ ndjala la lowikɔ.’ Oshinga wɔ mbendo wɔ Kristo wopadjipe ovunga wɔ Adama mande, nde ayalaka onto wɔ djɔ wopendolisa Ndjambe l’ɛkɔpa kɛnde. Kɛnɛ kengokomela Adama ndeke longokomela anto wa ‘Wɔna onto’ ndongotepela ante walekɔ ‘ambodji’ ntepela ente wangotshɔ tá ‘etshitanelo kɛ lotshinda.’​—Mat. 25:31-33, 46; Heb. 5:9.

Yeso ndeke onto wɔ ntondo w’okfundwisa l’anteyi k’anto efula wakfundɔ djɛ ntɔsɛna l’olongo (Lenda etenyi 15-16) *

15. Waná walekɔ l’eteyi k’anto ‘ankfumɔ’ ‘wangokalɔ ndjala la lowiko’?

15 Tokote ente Poolo antepelaka ante ‘anto ankfumɔ wangoyala la lowiko me kristo.’ (1 Kɔ. 15:22) Onkanda wɔ Poolo wofunamaka nkambo djɛ Akristo welá Kɔrɛtɔ w’ankfutami w’avuta wasɔnamisa djɛ ntɔsɛna l’olongo. Akristo wasɔ, ‘wakinamaka esanga la Kristo Yeso, wanɛ wetamisa djɛ ndjala ankinami.’ Edjinge Poolo atepelaka nkambo djɛ wanɛ ‘wetamisa ilɔ lá nyɔyi walekɔ la djokanelo la Kristo.’ (1 Kɔ. 1:2; 15:18; 2 Kɔ. 5:17) Lá onkanda onkina welá Bible, Poolo afunaka ante ‘wanɛ walekɔ esanga la [Yeso] wina wovɔwɔ nyɔyi’ etengo kɛnde ‘wangoyala esanga lande wina wiyongokfundɔ etengo nde.’ (Ɔrɔ. 6:3-5) Yeso akfundɔka etengo etongami kelá nyuma edjinge ahandaka t’olongo. Nghɔsɔ ndeke iyongonanghema le anto ankfumɔ walekɔ ‘esanga la Kristo, ntepela ente, Akristo ankfumɔ w’ankfutami w’avuta.

16. Kɛkɔnge kɛ Poolo ndakɔpɛ ntepela lá ndjeta Yeso ante ‘ɔnɔngha’?

16 Poolo afunaka ante Kristo akfundɔka má nyɔyi etengo ‘ɔnɔngha wɔ wanɛ wetamisa lá ilɔ yɛ nyɔyi.’ Tovungɔ djɛ, anto ankina, ndjɔmbɔmba Lazaro, wakfundɔka lanɛ lá looko, koko, Yeso ndeke onto wɔ ntondo wokfundwisa etengo etongami kelá nyuma edjinge wowisa lowiko l’etshinda. Nde nkoka djɛlama la ɔnɔngha wima vukelo wɔ ase Isariyɛlɛ iyalambolaka Ndjambe. Edjinge, má ndjeta Yeso ‘ɔnɔngha,’ Poolo akɔpaka ntepela ante, anto ankina wangokfundɔ m’ɔkɔngɔ wɔnde djɛ ntɔsɛna l’olongo. Apɔstɔlɔ edjinge anto ankina walekɔ ‘esanga la Kristo’ wayalaka ladjɛ nkilika Yeso. L’etena k’eshikikɛmisa, iwɔ wayalaka ladjɛ nkfundɔ wopo wɔ Yeso ndakfundɔ.

17. Etena kɛkɔnge kɛ wanɛ ‘walekɔ esanga la Kristo’ iyayale ladjɛ mba lofuto lɔwɔ lɔ ntɔsɛna l’olongo?

17 Ekfundwelo ket’olongo kɛ wanɛ walekɔ ‘esanga la Kristo’ ketatateyɛ nanghema ngo wina wɔ Poolo ndafunela ase Kɔrɛtɔ onkanda. Koko, Poolo ɛnyɛka djɛ kengonanghema l’etsho weyaye wina windatepela ante: ‘Onto l’onto lá wina wɔnde: Kristo ndeke ɔnɔngha, m’ɔkɔngɔ ko anto wa Kristo wina wɔ ɛnamelo kɛnde.’ (1 Kɔ. 15:23; 1 Te. 4:15, 16) Lɔɔko kɛnɛ tolekɔ nsɛna l’eleko kewoyamisa kɛsɔ kɛ ‘ɛnamelo’ kɛ Kristo. Ee, apɔstɔlɔ l’Akristo ankina w’ankfutami w’avuta wavwisa, wayalaka ladjɛ nkongela ɛnamelo kɛsɔ djɛ mba lofuto lɔwɔ lɔtɔsɛna l’olongo, edjinge ndjala ‘esanga la [Yeso] wina wokfundɔwɔ etengo nde.’

TOLEKƆ LA NKONGI DJƐ NSƆSƆLƆ!

18. a) Lamo okokaso ntepela ente ekfundwelo kenkina kɛngɔwɔlama ekfundwelo ket’olongo? b) Etengo 1 Kɔrɛntɔ 15:24-26, kɛkɔnge kengonanghema l’olongo?

18 Iya kɛkɔnge k’okokaso ntepela lá nkambo djɛ Akristo ankina wa nkɔmano wapalekɔ la nkongi djɛ ntɔsɛna l’olongo esanga la Kristo? Edjinge iwɔ walekɔ la nkongi dj’ekfundwelo. Mande Bible ntepelaka ante Poolo edjinge anto ankina wangotshɔ t’olongo wangokfundɔ lá ‘ekfundwelo kɛ ntondo k’ima nyɔyi.’ (Flp. 3:11) Ape nkambo ntshɔ nyɛnyɛka ente ekfundwelo kenkina kengɔwɔlama ekfundwelo kɛ ntondo kɛsɔ? Ekfundwelo kɛsɔ ndjɛlamaka la kɛnɛ kɛ Djɔbɔ ndatepela kelendana l’etsho wɛnde weyaye. (Djɔ. 14:15) ‘Anto wa Kristo lá ɛnamelo kɛnde’ wangoyala iwɔ la Yeso l’olongo wina wɔ ndongotshita enkfumi enkfumɔ, mbandji inkfumɔ, edjinge nkfulu inkfumɔ. Kaanga ‘ontonyi w’ekomo, nyɔyi’ angotshitana. Ndjokamaka papoo ente, wanɛ wangokfundɔ djɛ ntɔsɛna l’olongo wapavɔki lonkina. Ko kɛkɔnge k’okokaso ntepela lá nkambo dj’anto ankina?​—Wala 1 Kɔrɛntɔ 15:24-26.

19. Kɛkɔnge kekoka nkongela wanɛ walekɔ la nkongi djɛ nsɛna lá looko?

19 Kɛkɔnge kekoka nkongela anto walekɔ la nkongi djɛ ndɔsɛna lá looko? Iwɔ nkoka nkongela kɛnɛ kɛ Poolo ndatepela ante: ‘Ndekɔ la nkongi . . . ente ekfundwelo k’anto wa wɔlɔ l’anto wa nyɛtshi kengoyala.’ (Ele. 24:15) Nsɔsɔlɔ, lako onto wɔ nyɛtshi w’okoka ntshɔ t’olongo, djɛkondeke, etepela wɛsɔ ndendanaka l’ekfundwelo k’etsho weyaye, k’anto wangɔsɛna lá looko.

Ndjala la djawo l’ekfundwelo ntokotshɛka dj’iso nkongela etsho weyaye l’osasa (Lenda etenyi 20) *

20. Wopo wɔkɔnge djawo djɛko iyombokeketala?

20 Ape l’ehamo, ‘ekfundwelo kengoyala’! Wanɛ wangokfundɔ djɛ ndɔsɛna lá looko wangowa mbamba kɛ nsɛna lotshinda lotshinda. Wɛ nkoka ndjawola ente daka djɛsɔ djengokotshama. Daka djɛkɔ nkoka nkokeketshɛ wina wokanelɛ anto wako wa ngandji wavwisa. Iwɔ wangokfundɔ wina wɔ Kristo nya anto ankina iyɔngɔlɔndjɛ etengo ‘nkfumi yɛ nkanga l’ila k’ɛnɔnyi . . . 1 000.’ (Ndj. 20:6) Edjinge wɛ nkoka ndjala l’eshikikelo ente ntsha ombovɔ lá ntondo k’Ɛnɔnyi kinunu ntateyɛ, wɛ ongokfundɔ. ‘Nkongi [djɛsɔ] djepatɔpɛyɛ nsɔnyi.’ (Ɔrɔ. 5:5) Nkongi djɛkɔ nkoka ntokeketshɛ edjinge ntɔpɛyɛ osasa má wina wɔsɔ l’olemo w’okambelaso Ndjambe. Koko, tokoka mba elakanyelo enkina efula m’onkanda wɔ 1 Kɔrɛntɔ shapitrɛ 15, etengo isongɛna lá djamba djeyaye.

YEEMBO 147 Daka djɛ lowiko l’etshinda (lá Otetela)

^ par. 5 Kɔrɛntɔ kɛ ntondo shapitrɛ 15 ntepelaka efula nkambo dj’ekfundwelo. Lamo olakanyelo wɔsɔ oyɛwɔ djonyi leso, edjinge ladjikɛnge okokaso ndjala la djawo ente Yeso akfundɔka? Djamba djɛnɛ ngokadjimola lá woopó wɔsɔ edjinge lá weepó enkina welendana l’ekfundwelo.

^ par. 56 NSAKISO Y’ASANGO: Yeso ayalaka onto wɔ ntondo wohandisa t’olongo. (Ele. 1:9) Tɔma, Djakɔbɔ, Lidiya, Djɔanɛ, Maria, edjinge Poolo, walekɔ l’ateyi k’ambeki amɔtshi wande wokilikisa djɛ toyala lande.

^ par. 58 NSAKISO Y’ASANGO: Wɔnanyɔ ɔmɔtshi ambovusɛ wadjɛnde wɔ ngandji wokambisa esanga lande ilá efula. Nde alekɔ la ndashikikɛ ante nde angokfundɔ edjinge wangokindjɛ nkambela Yehova la nkɔmano.