1-2. Andi hii dee dinima u Jehovah ta wakiti u de feni?

A DË fanöudu seei fuu ta dë ku di mëni taa soni o waka bunu a di ten di ta ko. So sëmbë ta dë ku di mëni taa de o sa abi wan bunu tööu libi, söseei taa de o sa abi miii di dë gösöntu. Wotowan di abi wan taku siki ta dë ku di mëni taa de o sa ko bëtë. U kuma Keesitu sëmbë seei bi o kë dee soni aki tu. Ma u ta dë ku di mëni taa woo feni möön gaan bunu seei. U ta biibi taa woo libi u teego, söseei taa dee sëmbë fuu dee lasi libi o weki ko a libi baka.

² Apösutu Paulosu bi taki taa: „Mi ta biibi tu taa tee sëmbë dëdë de o toona weki baka, dee bi libi bunu a Masa Gadu wojo ku dee an bi libi bunu tuu” (Tjab. 24:15). Paulosu an bi dë di fosu sëmbë di bi taki soni u di weki di sëmbë o weki ko a libi baka. Jöpu bi taki soni fëën tu. A bi dë seiki taa Jehovah bi o mëni ën, nöö a bi o weki ën ko a libi baka.​—Jöpu 14:7-10, 12-15.

3. Faandi mbei u sa taki taa u sa feni taanga te u lesi 1 Kolenti kapitë 15?

³ Di weki di sëmbë o weki ko a libi baka, da wan u dee fanöudu lei di dee Keesitu sëmbë ta biibi (Heb. 6:1, 2). Dee soni dee Paulosu taki u di weki di sëmbë o weki ko a libi baka, sikifi a 1 Kolenti kapitë 15. Dee soni dee a taki a di kapitë dë, bi musu u da dee fesiten Keesitu sëmbë taanga. Nöö di kapitë dë sa da u taanga tu, söseei a sa mbei u ko ta möön biibi taa sëmbë di dëdë o weki ko a libi baka.

4. Faandi mbei u sa dë seiki taa dee sëmbë fuu dee dëdë o weki ko a libi baka?

⁴ Di weki di Jesosi weki ko a libi baka, da di möön gaan soni di ta mbei u ta biibi taa dee sëmbë fuu dee lasi libi, o toona weki ko a libi baka. Di soni aki seei nama ku di bunu buka di Paulosu bi konda da dee sëmbë u Kolenti (1 Kol. 15:1, 2). Paulosu bi kë lei u ku di soni aki taa ee wan Keesitu sëmbë an ta biibi taa  Jesosi weki ko a libi baka, nöö u sösö a dë wan biibima (1 Kol. 15:17). Di biibi di u ta biibi taa Jesosi weki ko a libi baka, hën ta mbei u dë seiki taa sëmbë di dëdë o toona weki ko a libi baka.

5-6. Andi dee soni dee sikifi a 1 Kolenti 15:3, 4 ta heepi u fuu ko fusutan?

⁵ Di apösutu Paulosu bigi sikifi soni u di weki di sëmbë o weki ko a libi baka, hën a bi taki u dii soni di dë sö tuutuu. Dee soni aki da: (1) „Keesitu dëdë u dee hogi du fuu hedi.” (2) De bi „bei ën”. (3) „A di u dii daka dendu hën Gadu weki ën puu a dëdë, kumafa de bi sikifi ën buta a Gadu Buku.”​—Lesi 1 Kolenti 15:3, 4.

⁶ Un wini woo feni u di Jesosi dëdë da u, u di de bi bei ën, söseei u di a weki ko a libi baka? Di tjabukama Jesaaja bi taki a fesi taa ’de bi o kii di Mësiasi puu a libisëmbë dendu’, söseei taa de bi o bei ën ka de ta bei hogiduma. Boiti di dë, Jesaaja bi taki taa di Mësiasi bi o „tja dee zöndu u gaan hia sëmbë”. Jesosi bi du di soni aki ku di paka di a bi paka di lusupaima (Jes. 53:8, 9, 12; Mat. 20:28; Lom. 5:8). U sa taki taa di dëdë u Jesosi, di bei di de bei ën, söseei di weki di a weki ko a libi baka, ta mbei u dë seiki taa woo kumutu a zöndu ku dëdë basu, söseei taa woo sa toona si dee sëmbë fuu dee lasi libi.

7-8. Andi ta heepi Keesitu sëmbë u de biibi taa Jesosi weki ko libi baka tuutuu?

⁷ Di weki di Jesosi weki ko a libi baka, ta heepi u fuu sa biibi taa sëmbë di dëdë o weki ko a libi baka tu. Fëën mbei u musu ko dë seiki taa Jesosi bi weki ko a libi baka. Faandi mbei u sa dë seiki taa Jehovah weki Jesosi ko a libi baka?

⁸ Sömëni sëmbë dë di bi si taa Jesosi bi weki ko a libi baka (1 Kol. 15:5-7). Di fosu sëmbë di Paulosu bi taki taa si di soni aki, da apösutu Petuisi (nasö Kefasi). Wantu u dee bakama u Jesosi bi taki u di si di Petuisi bi si taa Jesosi weki ko a libi baka (Luk. 24:33, 34). Boiti di dë, dee tuwalufu apösutu tuu bi si ën di a weki ko a libi baka. Bakaten, „a bi ko a möön hia möön feifi höndö u dee biibima”. A ta djei kuma di soni aki bi pasa a di piizii di bi hoi a Galilea, di Mateosi 28:16-20 ta taki fëën. Jesosi bi ko a Jakobosi tu. A kan taa di Jakobosi aki bi dë wan baaa u Jesosi, di an bi ta biibi taa Jesosi bi dë di Mësiasi (Joh. 7:5). Baka di Jakobosi si taa Jesosi weki ko a libi baka, hën a bi ko ta biibi a Jesosi awaa. A di pisiten u di jaa 55 Baka Keesitu, apösutu Paulosu bi sikifi di biifi fëën. A di ten dë, sömëni u dee sëmbë dee bi si Jesosi ku wojo di a weki ko a libi baka, bi dë a libi jeti. Fëën mbei ee wan sëmbë bi dë di an bi ta kaba biibi taa Jesosi weki ko a libi baka, nöö a bi sa go fan ku dee sëmbë aki.

9. Unfa Paulosu bi sa lei tu taa a sabi taa Jesosi weki ko a libi baka, te u luku Tjabukama 9:3-5?

⁹ Bakaten, Jesosi bi ko a Paulosu tu (1 Kol. 15:8). Paulosu, di bi ta tja di në u Saulosu fosu, bi dë a pasi nango a Damasikusi, di a jei di töngö u Jesosi dë a liba ala ta fan ku ën. Di ten dë Jesosi bi weki ko a libi baka, te a toona go a liba ala. (Lesi Tjabukama 9:3-5.) Di soni di bi pasa ku Paulosu dë, ta lei tuutuu taa Jesosi weki ko a libi baka.​—Tjab. 26:12-15.

10. Andi Paulosu bi du, u di a bi ta biibi taa Jesosi weki ko a libi baka?

¹⁰ So sëmbë bi buta pakisei gaanfa a di soni di Paulosu taki, u di ufö Jesosi ko fan ku ën, a bi ta du ku dee Keesitu sëmbë. Baka di Paulosu bi ko dë seiki taa Jesosi weki ko a libi baka, hën a bigi mbei möiti seei faa mbei woto sëmbë ko sabi di soni aki tu. A bi ta konda di buka aki da wotowan, hii fa de bi ta fon mën, ta butëën a dunguwosu, söseei hii fa a bi singi ku boto (1 Kol. 15:9-11; 2 Kol. 11:23-27). Paulosu bi sa lasi hën libi seei u di a bi ta konda taa Jesosi weki ko a libi baka. A bi dë seiki u di soni dë. Di soni aki an ta mbei iseei ko ta biibi taa Jesosi weki ko a libi baka u? Söseei an ta mbei i ko  möön dë seiki taa sëmbë di dëdë o sa weki ko a libi baka u?

11. Faandi mbei so Keesitu sëmbë u Kolenti, bi abi wan föutu pakisei u di weki di sëmbë o weki ko a libi baka?

¹¹ So baaa ku sisa di bi ta libi a di foto Kolenti di dë a Giikiköndë, bi abi wan föutu pakisei u di weki di sëmbë o weki ko a libi baka. De bi ta taki seei taa sëmbë di dëdë, „an o sa weki baka a dëdë”. Faandi mbei de bi ta taki sö? (1 Kol. 15:12) Wë wanlö könima u di foto Atene, bi ta lafu dee sëmbë dee bi ta biibi taa Jesosi weki ko a libi baka. A kan taa so baaa ku sisa u Kolenti bi ko ta pakisei sö tu (Tjab. 17:18, 31, 32). So sëmbë bi ta si kuma sëmbë di dëdë an bi sa weki ko a libi baka tuutuu. De bi ta pakisei taa wan sëmbë da wan dëdë sëmbë u di a dë wan „zöndu libisëmbë”. Nöö di dopu di a bi ta dopu ko toon wan Keesitu sëmbë, hën da di weki di a bi ta weki ko a libi baka, u di Gadu dëën paadon u dee zöndu fëën. Wa sabi andi mbei dee sëmbë aki bi ta biibi di soni aki. Ma ee de an bi ta biibi taa Jesosi bi weki ko a libi baka, nöö hën da u sösö de bi dë a di biibi. Ee Gadu an bi weki Jesosi ko a libi baka, söseei ee di lusupaima an bi paka, nöö sëmbë an bi o sa kumutu a zöndu ku dëdë basu. Fëën mbei dee sëmbë dee an bi ta biibi taa sëmbë di dëdë o weki ko a libi baka, an bi o sa dë ku di mëni taa soni bi o go möön bunu a di ten di ta ko.​—1 Kol. 15:13-19; Heb. 9:12, 14.

12. Unfa 1 Petuisi 3:18, 22, ta lei u taa di weki di Jesosi weki ko a libi baka bi dë wan apaiti wan?

¹² Paulosu bi sabi taa Keesitu bi weki ko a libi baka. Di weki di Keesitu weki ko a libi baka bi dë wan apaiti wan, u di dee sëmbë dee bi weki ko a libi baka a fesi, bi toona dëdë baka. Paulosu bi taki taa „u hii dee sëmbë dee bi dëdë kaa, nöö [Jesosi] da di fosu wan di weki baka”. Na un futu Jesosi da di fosuwan? Wë a bi dë di fosuwan di weki ko a libi baka kuma wan jeje, söseei a bi dë di fosu libisëmbë di kumutu a goonliba aki go libi a liba ala.​—1 Kol. 15:20; Tjab. 26:23; lesi 1 Petuisi 3:18, 22.

13. Andi Paulosu bi taki taa tooka a Adam ku Jesosi?

¹³ Unfa di dëdë di wan kodo sëmbë dëdë, sa mbei milionmilion sëmbë feni libi? Paulosu bi piki di soni aki. A bi konda andi di zöndu u Adam tja ko da libisëmbë, söseei a bi konda andi di lusupaima u Jesosi tja ko da libisëmbë. Paulosu bi taki u Adam taa: „Wan libisëmbë [hën] tja dëdë ko ta kii hii sëmbë.” Di Adam du zöndu, hën a dëdë. Di soni dë mbei dee bakamii fëën seei ta dëdë tu. Te kuma di daka u tide u ta tja fuka u di soni aki hedi. Ma u di Gadu weki di Womi Mii fëën ko a libi baka, mbei u sa abi di biibi taa soni o waka bunu a di ten di ta ko! „Di wan Libisëmbë di hoi Gadu wëti dë tja weki baka a dëdë ko dou a hii sëmbë.” Paulosu bi taki taa ’leti kumafa hii sëmbë ta dëdë fu di de da bakamii u Adam, nöö söseei dee sëmbë u Keesitu o toona weki baka a dëdë tu fu de feni libi’.​—1 Kol. 15:21, 22.

14. Adam o weki ko a libi baka u?

¹⁴ Andi Paulosu bi kë taki di a bi taki taa Adam tja dëdë ko da hii u tuu? Paulosu bi ta pakisei dee bakamii u Adam di bi o abi di zöndu u Adam tu, nöö te u kaba fëën de bi o dëdë tu (Lom. 5:12). Adam an dë a dendu u dee sëmbë dee Keesitu dëdë da. Di lusupaima u Keesitu an ta tapa di zöndu u Adam, u di a bi dë wan sëmbë di an bi abi zöndu. Ma ku hënseei kë a pasa Gadu buka. Di soni di pasa ku Adam, hën nöö o pasa ku dee sëmbë dee Jesosi o kuutu taa de dë kaabita. Hën da de o dëdë, nöö de an o weki ko a libi möön.​—Mat. 25:31-33, 46; Heb. 5:9.

15. Ambë da ’dee sëmbë dee o toona weki baka a dëdë u de feni libi’?

¹⁵ Hoi a pakisei taa Paulosu bi taki taa „dee sëmbë u Keesitu o toona weki baka a dëdë tu fu  de feni libi” (1 Kol. 15:22). Paulosu bi ta sikifi di soni aki da dee salufu Keesitu sëmbë dee bi ta libi a Kolenti, dee bi o weki ko a libi baka u de sa libi a liba ala. Dee Keesitu sëmbë aki bi dë ’dee sëmbë dee Masa Gadu bi kai u de ko dë sëmbë fëën a wan apaiti fasi, u di de ku Masa Jesosi ko dë di wan’. Paulosu bi taki tu u „dee sëmbë dee nama ku Keesitu ma de dëdë kaa” (1 Kol. 1:2; 15:18; 2 Kol. 5:17). A wan woto buku u Bëibel, Paulosu bi sikifi taa: „Biga ee u ku ën bi dëdë makandi tuu, nöö na u ku ën [o] toona weki makandi tu nö?” (Lom. 6:3-5) Jesosi bi weki ko a libi baka kuma wan jeje, nöö a bi hopo go a liba ala. Dee soni aki seei o pasa ku hii dee salufuwan. Hën da de o pasa ku dee sëmbë „dee nama” ku Keesitu.

16. Andi Paulosu bi kë taki di a bi taki taa Jesosi da „di fosu wan”?

¹⁶ Paulosu bi sikifi taa Keesitu bi dë „di fosu wan di weki baka”. Hoi a pakisei taa woto sëmbë kuma Lazalosi sö, bi weki ko a libi baka u de libi a goonliba aki, ma Jesosi bi dë di fosuwan di weki ko a libi baka kuma wan jeje di o libi u teego. Wë di soni aki mbei de sa tei ën maaka ku di fosu njanjan di dee Isaëli sëmbë bi feni a di goon u de, u de tja go da Jehovah. Boiti di dë, di taki di Paulosu bi taki taa Jesosi da di fosuwan, ta lei taa woto sëmbë bi o weki ko a libi baka u de sa libi a liba ala tu. Dee apösutu ku dee woto sëmbë dee „nama ku Keesitu”, bi o waka a Jesosi baka tu. Te di ten dou, nöö deseei bi o weki ko a libi baka a di wan seei fasi fa Jesosi bi weki ko a libi baka.

17. Na un ten dee sëmbë dee „nama ku Keesitu” bi bigi weki ko a libi baka u de sa libi a liba ala?

¹⁷ Di weki di dee sëmbë dee „nama ku Keesitu” bi o weki ko a libi baka u de sa libi a liba ala, an bi bigi jeti a di pisiten di Paulosu bi ta sikifi di biifi da dee sëmbë u Kolenti. Paulosu bi taki taa di soni aki bi o pasa a di ten di ta ko. A bi taki taa: „Hiniwan sëmbë abi ën leti juu faa weki baka e. Nöö di fosu wan, hën da Keesitu, nöö baka fëën te a o toona ko a goonliba, nöö dee sëmbë fëën” (1 Kol. 15:23; 1 Tes. 4:15, 16). Nöunöu u ta libi a di ten di Jesosi „toona ko”, di Paulosu bi taki fëën. Dee apösutu ku woto salufu Keesitu sëmbë bi musu wakiti di ten aki, u de sa feni di paka u de u de go libi a liba ala. A sö wan fasi ’de ku Jesosi o dë makandi tu’.

18. (a) Faandi mbei u sa taki taa wan woto kulupu sëmbë o weki ko a libi baka, boiti dee o weki ko a libi u de sa libi a liba ala? (b) Andi o pasa a liba ala, kumafa 1 Kolenti 15:24-26 ta lei?

¹⁸ Ma nöö andi o pasa ku hii dee woto Keesitu sëmbë dee hoi deseei a Jehovah, dee an abi di biibi u de go libi a liba ala makandi ku Keesitu?  Wë deseei abi di biibi taa de o weki ko a libi baka ee a ko dë taa de lasi de libi. Di Bëibel ta taki taa Paulosu ku dee woto Keesitu sëmbë dee o go libi a liba ala o dë „dee fosu” sëmbë dee o weki ko a libi baka (Ako. 20:6). Di soni aki ta lei taa wan woto kulupu sëmbë o weki ko a libi baka, baka di weki di dee salufu Keesitu sëmbë o weki ko a libi. Di soni aki ta kai ku di soni di Jöpu bi ta biibi taa bi o pasa ku ën a di ten di ta ko (Jöpu 14:15). Dee sëmbë dee dë „sëmbë [u Keesitu]” a di pisiten di a toona ko baka, o dë makandi ku ën a liba ala, te a o poi hii dee tii u di goonliba aki kaba a sösö. „Di kaba lasiti felantima” fuu de kai „dëdë” seei, an o dë möön. Wë an dë u taki taa dee sëmbë dee o weki ko a libi baka u de sa libi a liba ala, an o dëdë nöiti möön. Ma unfa a dë ku dee woto sëmbë?​—Lesi 1 Kolenti 15:24-26.

19. Ku u soni dee sëmbë dee abi di biibi u libi u teego a goonliba aki, sa ta dë ku ën mëni?

¹⁹ Ku un soni dee sëmbë dee abi di biibi u de libi a goonliba aki sa dë ku ën mëni? De sa biibi di soni di Paulosu bi taki, di a bi taki taa: „Mi ta biibi tu taa tee sëmbë dëdë de o toona weki baka, dee bi libi bunu a Masa Gadu wojo ku dee an bi libi bunu tuu” (Tjab. 24:15). Wë an dë u taki taa sëmbë di an ta libi a wan leti fasi an o sa go libi a liba ala. Hën da Paulosu bi ta taki u sëmbë dee o weki ko a libi baka u de libi a goonliba aki.

20. Unfa di woto aki mbei i ko ta möön biibi taa sëmbë di dëdë o weki ko a libi baka?

²⁰ U sa dë seiki taa „tee sëmbë dëdë de o toona weki baka”! Dee sëmbë dee o weki ko a libi baka a goonliba aki, o sa libi aki u teego. I sa dë seiki u di soni aki. Di soni aki sa da i kötöhati, te i ta toona mëni soni u dee sëmbë fuu dee lasi libi. De o sa weki ko a libi baka a di pisiten di Keesitu ku dee woto salufuwan o ’tii makandi kuma könu wan dusu jaa longi’ (Ako. 20:6). Iseei sa dë seiki taa Gadu o weki i ko a libi baka ee a ko dë taa i ko lasi libi ufö di Dusu Jaa Tii u Keesitu bigi. Wa o bai sabisö u di u ta biibi taa sëmbë o weki ko a libi baka (Lom. 5:5). Di soni aki sa heepi i nöunöu kaa, söseei a sa heepi i fii dini Jehovah waiwai tu. Ma möön hia soni dë di u sa lei a 1 Kolenti kapitë 15. Woo luku dee soni dë a di woto di ta ko.