1-2. Yihoowa ashkkaratussi deˈiya maalaalissiya hidootay aybee?

HIDOOTIYOOGEE keehi koshshiyaaba. Ufayssiya aqo deˈuwaa deˈanawu, payya naata dichchanawu, woy wolqqaama harggiyaappe paxanawu issi issi asay hidootees. Nuuni Kiristtaanetikka hegaa malabaa hidootana danddayoos. SHin nuuni hegaappe aadhdhiya issibaa hidootoos. Nuuni merinawu deˈanawunne nu siiqiyo hayqqidaageeti zaarettidi denddanaagaa hidootoos.

² Kiitettida PHawuloosi hagaadan giis: ‘Asay ubbay worddoykka xilloykka hayquwaappe denddanaagaa taani Xoossaa ammanays’ woy hidootays. (Oos. 24:15) PHawuloosi dendduwaa hidootaabaa yootida koyro asa gidenna. Iyyoobikka hegaabaa yootiis. Xoossay A hassayanaagaanne zaarettidi denttanaagaa I ammanettiis.—Iyy. 14:7-10, 12-15.

3. Koyro Qoronttoosa shemppo 15n deˈiya qofay nuna maaddana danddayiyoy aybissee?

³ ‘Denddoy’ ubba Kiristtaaneti ammaniyo ‘doometta’ woy ‘koyro timirttiyaappe’ issuwaa. (Ibr. 6:1, 2) PHawuloosi dendduwaabaa yootido qofay 1 Qoronttoosa shemppo 15n deˈees. I xaafidobay A wode deˈiya Kiristtaaneta keehi minttettidoogee qoncce. Neeni dendduwaa hidootan ammanaydda ay keenaa takkikkokka, 1 Qoronttoosa shemppo 15n deˈiya qofay nena minttettana, qassi hegee polettanaagaa neeni mintta ammananaadan oottana.

4. Nu siiqiyo hayqqidaageeti denddanaagaa nuuni ammanettana danddayiyoy aybissee?

⁴ Yesuus Kiristtoosi hayquwaappe denddidoogee nu siiqiyoogeeti hayqqikko, dendduwaa hidootay deˈiyoogaa nuuni ammanettanaadan oottees. Yesuus Kiristtoosa denddoy PHawuloosi Qoronttoosan deˈiyaageetuyyo yootido “wonggeliyaa” mishiraachchuwaappe issuwaa. (1 Qor. 15:1, 2) Issi Kiristtaanee dendduwan  ammanana xayikko, A ammanoy mela gidiyoogaa I yootiis. (1 Qor. 15:17) Yesuusa dendduwan ammaniyoogee nu hidootaappe waannatiyaagaa.

5-6. Koyro Qoronttoosa 15:3, 4n deˈiya qofay nuna waati maaddii?

⁵ PHawuloosi dendduwaabaa xaafiyoogaa doommido wode heezzu tumaa qonccissiis. Hegeetikka (1) “Kiristtoosi nu nagaraa gishshau haiqqiis.” (2) I “moogettiis.” (3) I, “Xoossaa maxaafai giyoogaadankka, heezzantto gallassi haiquwaappe denddiis.”—Koyro Qoronttoosa 15:3, 4 nabbaba.

⁶ Yesuusi hayqqidoogee, moogettidoogeenne hayquwaappe denddidoogee nuna waati maaddii? Hananabaa yootiya Isiyaasi Masee ‘paxa deˈiyaageetu biittaappe kichchanaagaa,’ qassi ‘I ba hayquwan iita asatuura qoodettanaagaa’ kasetidi yootiis. SHin harabaykka hanana. Isiyaasi gujjidi Masee ‘daro asaa nagaraa tookkanaagaa’ yootiis. Yesuusi ba deˈuwaa wozo oottidi immiyoogan hegaadan oottiis. (Isi. 53:8, 9, 12; Maa. 20:28; Roo. 5:8) Hegaa gishshawu, Yesuusa hayqoy, I moogettidoogeenne denddidoogee nuuni nagaraappenne hayquwaappe laˈa kiyidi nu siiqiyo hayqqidaageetuura zaarettidi gayttanaagaa mintti ammananaadan oottees.

7-8. Yesuusi denddidoogaa Kiristtaaneti ammananaadan maaddiyaabay aybee?

⁷ Hayqqidaageeti denddanaagaa ammananawu, Yesuusi denddidoogaa nuuni koyro ammanana koshshees. Yihooway Yesuusa hayquwaappe denttidoogaa nuuni ammanettana danddayiyoy aybissee?

⁸ Yesuusi hayquwaappe denddin daroti beˈidosona; qassi hegaa haratuyyo markkattidosona. (1 Qor. 15:5-7) PHawuloosi yootido koyro markkay kiitettida PHeexiroosa (Keefa). Yesuusi denddin PHeexiroosi beˈidoogaa hara erissiyo ashkkaratikka yootidosona. (Luq. 24:33, 34) Hegaappe guyyiyan, Yesuusi denddi simmin I kiittido ‘tammanne naaˈˈati’ beˈidoogaa PHawuloosi yootiis. Hegaappe simmin, Maatiyoosa 28:16-20n odettida, geella Galiilan shiiqido keehi ufayssiya shiiquwan Kiristtoosi, “ichchashu xeetaappe dariya ishatussi issitoo qoncciis.” Yesuusi ‘Yaaqoobassikka qoncciis’; Yaaqoobi Yesuusi Mase gidiyoogaa koyro ammanibeenna A ishaa gidennan aggenna. (Yoh. 7:5) Yaaqoobi Yesuusi denddidoogaa beˈi simmidi ammaniis. PHawuloosi 55 M.L. heeran ha dabddaabbiyaa xaafido wode, Yesuusi denddin beˈida daroti paxa deˈiyo gishshawu, Yesuusi denddidoogaa siriya ooninne eta oychchana danddayees.

9. Yesuusi denddidoogawu PHawuloosi ayba gujjo naqaashaa yootidoogaa Oosuwaa 9:3-5y qonccissii?

⁹ Guyyeppe, Yesuusi PHawuloosawu qoncciis. (1 Qor. 15:8) PHawuloosi (Saaˈooli) Damasqqo biiddi hayquwaappe denddida Yesuusa cenggurssaa siyiisinne ajjuutan saluwan A beˈiis. (Oosuwaa 9:3-5 nabbaba.) PHawuloosi beˈidobay Yesuusi hayquwaappe denddidoogawu mino naqaasha.—Oos. 26:12-15.

10. PHawuloosi Yesuusi hayquwaappe denddidoogaa ammanido gishshawu ay oottidee?

¹⁰ Yesuusi PHawuloosawu qonccanaappe kase I Kiristtaaneta yedettiyaagaa gidiyo gishshawu, I yootiyoobay amarida asaa ufayssiyaaba. PHawuloosi Yesuusi denddidoogaa ammani simmidi he tumaa harata ammanttanawu minnidi sabbakiis. Yesuusi hayqqikkonne zaarettidi denddidoogaa qonccissiya tumaa markkattiyo wode, PHawuloosi shoccettiis, qashettiis, qassi markkabee meqqiis. (1 Qor. 15:9-11; 2 Qor. 11:23-27) PHawuloosi Yesuusi hayquwaappe denddidoogaa loytti ammaniyo gishshawu, I hegaa sabbakiyoogaa gaasuwan hayqqanawu eeno giis. Yesuusi hayquwaappe denddidoogaa eriya beni Kiristtaaneti markkattidoogee nuuni hegaa  ammananaadan maaddiyoogee qoncce. Qassi hegee dendduwaa hidootan neeni kaseegaappe aaruwan ammananaadan oottees.

11. Qoronttoosan deˈiya issoti issoti dendduwaa xeelliyaagan balabaa qoppidoy aybissa gidana danddayii?

¹¹ Giriike katamaa Qoronttoosan deˈiya amaridaageeti dendduwaa xeelliyaagan ammaniyoobay bala. Ubba issoti issoti “Haiqqidabai haiquwaappe denddenna” yaagoosona. Aybissi? (1 Qor. 15:12) Hara Giriike katama gidida Ateenan deˈiya eranchchati Yesuusi hayquwaappe denddiis giyo qofaa toochchidosona. Hegaa gishshawu, Qoronttoosan deˈiya issoti issoti hegaadan qoppennan aggokkona. (Oos. 17:18, 31, 32) Harati qassi nagaraa oottiiddi deˈiya asati hayqqidaageeta, qassi Kiristtaane gidida asatu nagaray atto geetettido gishshawu eti paxa deˈiyaageeta geetettoosoonappe attin, denddoy tuma gidenna giidi qoppennan waayi aggana. He asati dendduwan ammanenna gaasoy ayba gidikkonne, eta ammanoy hada. Xoossay Yesuusa denttibeennaba gidikko, wozoy qanxxettibeenna, qassi nu ubbaa nagaray atto geetettibeenna. Yaatiyo gishshawu, dendduwaa ammanennaageetussi tumu hidooti baawa.—1 Qor. 15:13-19; Ibr. 9:12, 14.

12. Koyro PHeexiroosa 3:18, 22y yootiyoogaadan, Yesuusa denddoy appe kase denddidaageetuugaappe waani dummatii?

¹² PHawuloosi ‘Kiristtoosi hayquwaappe denddidoogaa’ erees. Hayquwaappe denddidaageeti guyyeppe zaarettidi hayqqido gishshawu Yesuusa denddoy kase denddidaageetuugaappe keehi aadhdhees. Yesuusi “haiqqidaageetu dendduwaassi baira” gidiyoogaa PHawuloosi yootiis. Yesuusi bayra gididoy ay ogiyaanee? I saluwaa baanawu ayyaana mereta gididi denddida koyro asa.—1 Qor. 15:20; Oos. 26:23; 1 PHeexiroosa 3:18, 22 nabbaba.

13. PHawuloosi Yesuusanne Addaame gidduwan deˈiya dummatettabaa woygidee?

¹³ Issi ura hayqqoy miilooniyan qoodettiya asay deˈuwaa demmanaadan waati oottana danddayii? PHawuloosi ha oyshaa loytti zaariis. Addaamee asaa bolli ehidobaanne Kiristtoosa baggaara demmidobaa gidduwan deˈiya dummatettaa I qonccissiis. PHawuloosi Addaama xeelliyaagan, “Haiqoi issi asa baggaara ha sa7aa [yiis]” yaagiis. Addaamee nagaraa oottido wode ba bollinne ba zerettatu bolli hayquwaa ehiis. I azazettibeenna gishshawu nuna hanno gakkanawu tuggayiyaabay gakkiiddi deˈees. SHin Xoossay ba Naˈaa hayquwaappe denttido gishshawu, nuuyyo ufayssiya hidootay deˈees! “Haiqqidaageetu denddoikka qassi issi asa [Yesuusa] baggaara yiis.” PHawuloosi hagaadan giis: “Aissi giikko, asai ubbai Addaameera dabbotido gishshau haiqqidoogaadan, Kiristtoosaara dabbotido gishshau, ubbai de7uwaassi denddana.”—1 Qor. 15:21, 22.

14. Addaamee denddanee? Qonccissa.

¹⁴ PHawuloosi “asai ubbai Addaameera dabbotido gishshau [hayqqiyoogaa]” yootidoy woyganaassee? PHawuloosi Addaameppe nagaraa laattida ubba asaabaa yootiiddi deˈees; hegaa gishshawu eti hayqqana. (Roo. 5:12) ‘Deˈuwaassi denddanaageetu’ giddon Addaamee deˈenna. Addaamee Xoossawu azazettennan ixxida wottiyoobi baynna asa gidiyo gishshawu, I Kiristtoosa wozuwaappe goˈettenna. Addaame bolli gakkidabay, “merinaa qaxxayuwau baana” giidi ‘Asa Naˈay’ pirddana ‘deeshshatu’ bolli gakkanabaara issi mala.—Maa. 25:31-33, 46; Ibr. 5:9.

15. ‘Ubbay’ deˈuwaassi denddana geetettidaageeti oonee?

¹⁵ “Kiristtoosaara dabbotido gishshau, ubbai de7uwaassi denddana” giidi PHawuloosi  yootidoogaa akeeka. (1 Qor. 15:22) PHawuloosi saluwaa baanawu denddana Qoronttoosan deˈiya tiyettida Kiristtaanetussi ha dabddaabbiyaa xaafiis. He Kiristtaaneti ‘Yesuus Kiristtoosan, geeshsha gidanawu xeesettidaageeta.’ Qassi PHawuloosi ‘Kiristtoosa ammanidi hayqqidaageetubaakka’ yootiis. (1 Qor. 1:2; 15:18; 2 Qor. 5:17) PHawuloosi ayyaanay denttettin xaafido hara dabddaabbiyan, Yesuusi “haiqqidoogaadan haiqqidi, aara issuwaa” gididaageeti, ‘hayquwaappe I denddidoogaadan denddidi, aara issuwaa’ gidanaagaa yootiis. (Roo. 6:3-5) Yesuusi ayyaana mereta gididi denddiisinne saluwaa biis. Hegaa gishshawu ‘Kiristtoosaara deˈiya’ ubbay, hegeetikka tiyettida Kiristtaaneti ubbay denddana.

16. PHawuloosi Yesuusa “baira” giidoy woyganaassee?

¹⁶ Kiristtoosi “haiqqidaageetu dendduwaassi baira” gidiyoogaa PHawuloosi yootiis. Alaˈˈaazaaradan hayquwaappe denddida haratikka deˈiyoogaa hassaya; shin, merinaa deˈuwaa demmanawu ayyaana mereta gididi denddiyoogan bayray Yesuusa. PHawuloosi Israaˈeelati Xoossawu yarshshiyo koyro ayfida kattaara Yesuusa geeddarssiis. PHawuloosi Yesuusa “baira” giidi xeesidoogee, Yesuusappe simmin hayquwaappe denddidi saluwan deˈana harati deˈiyoogaa bessiyaaba. Yesuusaagaadan, kiitettidaageetinne harati ‘Kiristtoosaara deˈanawu’ denddidi saluwaa baana.

17. ‘Kiristtoosaara deˈanaageeti’ saluwaa woytuwaa ekkanay awudee?

¹⁷ PHawuloosi Qoronttoosan deˈiyaageetuyyo xaafido wode, ‘Kiristtoosaara deˈanaageeti’ saluwaa baanawu denddiyoogaa doommibookkona. PHawuloosi hegee sinttappe polettanaagaa yootiis: “Ubbaikka ba kayan kayan denddana. Kiristtoosi ubbaappe kasetidi denddiis; hegaappe guyyiyan, Kiristtoosaageeti Kiristtoosi yiyo [qoncciyo] wode denddana.” (1 Qor. 15:23; 1 Tas. 4:15, 16) Nuuni kasetidi odettida Kiristtoosi ‘qoncciyo wodiyan’ deˈoos. Kiitettidaageetinne hayqqida hara tiyettida Kiristtaaneti saluwaa woytuwaa ekkanawunne ‘hayquwaappe I denddidoogaadan denddidi, [Yesuusaara] issuwaa gidanawu’ Kiristtoosi qoncciyo wodee gakkanaashin naagana koshshiis.

18. (a) Saluwan deˈanawu denddiyoogaappe hara denddoykka deˈees gaana danddayiyoy aybissee? (b)  Saluwan hananabaa xeelliyaagan 1 Qoronttoosa 15:24-26y nuna ay tamaarissii?

¹⁸ SHin, Kiristtoosaara saluwan deˈiyo hidootay baynna ammanettida ubba Kiristtaaneti waananee? Etawukka dendduwaa hidootay  deˈees. Geeshsha Maxaafay PHawuloosinne saluwaa baana harati ‘hayquwaappe koyro dendduwaa denddanaagaa’ yootees. (Pili. 3:11, NW) Hegaappe simmin hara denddoy deˈanaagaa hegee bessees. Iyyoobi sinttappe bawu hananabaa yootidobaara hegee maayettees. (Iyy. 14:15) ‘Kiristtoosi yiyo [qoncciyo] wode Kiristtoosaageeta’ gidiyaageeti Yesuusi halaqatetta ubbaa, godatetta ubbaanne wolqqa ubbaa xayssiyo wode aara saluwan deˈana. Wolqqaama ‘morkkee hayqoykka’ xayana. Saluwaa baanawu denddida ubbay mule hayqqenna. Harati waananee?—Koyro Qoronttoosa 15:24-26 nabbaba.

19. Saˈan deˈanawu hidootiyaageeti ay naagana danddayiyoonaa?

¹⁹ Saˈan deˈanawu hidootiyaageeti ay naagana danddayiyoonaa? PHawuloosi ‘asay ubbay worddoykka xilloykka hayquwaappe denddanaagaa taani ammanays’ giidoogan eti ammanettana danddayoosona. (Oos. 24:15) Worddanchcha uri saluwaa baana danddayennaagee qoncce; yaatiyo gishshawu ha xiqisee saˈan sinttappe denddoy deˈanaagaa bessees.

20. Ne hidootay waani minnidee?

²⁰ ‘Denddoy’ deˈiyoogee aynne sirissenna! Saˈan deˈanawu denddiyaageeti saˈan merinawu deˈana danddayoosona. Ha hidootay polettanaagaa ammanettana danddayaasa. Ne siiqiyo hayqqidaageetubaa qoppiyo wode he hidootay nena minttettana danddayees. Kiristtoosinne harati ‘shaˈu layttawu haariyo’ wode eti hayquwaappe denddana. (Ajj. 20:6) Kiristtoosi 1000 layttaa haariyoogaa doommanaappe kase neeni hayqqikko, denddanaagaa ammanetta. Nuuni “demmanau ufaissan naagi uttidoogee nuna yeellayenna.” (Roo. 5:5) Hegee neeni haˈˈi minnada deˈanaadaaninne Xoossawu haggaaziyoogan kaseegaappe aaruwan ufayttanaadan oottana. SHin kaalliya huuphe yohoy yootiyoogaadan 1 Qoronttoosa shemppo 15⁠ppe tamaarana danddayiyo harabaykka deˈees.