1-2. Éé ní ea náa vaá à bọ́ló kọọ̀ dénè gbò níí Kráìst á nó nú ea kil ló gè kẽ̀èà aa kemà ú kil káála ẹ́?

GÃ́BUG gbò e bà gé fã Jìhóvà ẹb dẽe sĩ́ gè tṍó dùm boo kunukẽ̀í dọ̀ dè-dè. Sõò ńkem̀ gã́bug gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst e Bàrì beè tṍ va nóo ból íe ẹ̀b dẽe sĩ́ ge kẽ̀èà kil káála. Gbò e Bàrì beè tṍ va nóo bólí ólò gbĩ́ gè nyimá bé e ba dùm é meà naa gbẹá káála. Sõò éé ní ea náa vaá gbò e bà ẹb dẽe sĩ́ gè tõó dùm boo kunukẽ̀í é nó nágé nú ea kil ló níí ẽ́? Dì belí bé eé nó naa, gbò e bàé kẽeà kil káála é tú nágé tã́áná dee bá má gbò e bà íe ẹ̀b dẽe sĩ́ gè tõó dùm boo kunukẽ̀í dọ̀ dè-dè. Vóà naa, be è íè ẹ̀b dẽe sĩ́ gè kil káála àbèè ge tõó boo kunukẽ̀í, à dú bíi kọ é gbĩ́ gè nyimá nú ea kil ló gbò e bàé kẽeà kil káála.

² Bàrì beè tú a nyómá káí nè sìgà gbò e bà géè nyoone nvéè Kráìst mm̀ túá gbò gbááá kọ bàá emí nú ea kil ló gè kẽ̀èà aa kemà ú kil káála. Neǹ tóm Jọ́ọ̀n beè baatẽ́ kọọ̀: “Kátogóí bẹ̀ì pá nvín Bàrì, vaá nu e e é bélí gáà palà ge dọ bàlà kẽ. Sõò è nyímà kọ tṍó e Kráìst é dọ́ bàlà kẽ, mè è é bélíe.” (1 Jọ́ọ̀n 3:2) Vóà naa, gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst e Bàrì beè tṍ va nóo ból náa ólò nyimá bé e bàé meà naa tṍó e bàé kẽeà bã mm̀ nyómá vaá kil káála. Sõò, bàé monmà dẽè Jìhóvà tṍó e ba ni íe ba kpẽ́. Kpá Káí náa kọ́ dénè nú ea kil ló gè kẽ̀èà aa kemà ú kil káála, sõò neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè ló sìgà bel ea kil ló. Gbò e Bàrì beè tṍ nóo ból é dí ló Kráìst tṍó ea é “kyọ sĩ́ dénè gbò nyómá e bà gé tú kpóó nè kói bẹ̀lmài.” Vaá níá gé lóá nágé bel kilma ló  “dee dee nvée nen ọ́b” ea dú ú. Dee deè nvée, Jíízọ̀s nè gbò e bàé zọ́ẹ bẹ̀l é gbóó tú ba lóó nvee kèbá Jìhóvà. (1 Kọ́r. 15:24-28) Ẹ̀b bé e tṍóá é dú dũ̀ùnè naaà! *

3. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 1 Kọ́rìnt 15:30-32, ge kọọ̀ Pọ́ọ̀l beè zìgà kọọ̀ kẽ̀èà aa kẽmà ú dì beè nvèè bá nèe kọ á naa éé?

³ Ge kọọ̀ Pọ́ọ̀l ziga ló kẽ̀èà aa kemà ú beè nvèè bá nèe kọ á láá ĩ̀ìmà kelẹ-kele íb tã̀àgã̀. (Bugi 1 Kọ́rìnt 15:30-32.) A beè kọ́ nè pá vígà e bà di Kọ́rìnt kọọ̀: “Nda ólò tení kè bá ú dénè deeí.” Pọ́ọ̀l beè emí nágé kọọ̀: Nda beè “bé gbò pọ̀b kà nom kọ̀l gbẹa Ẹ́fẹ̀sọ̀s.” Àé láá dú gè kọọ̀ à géè ló bel kilma ló tṍó ea beè bé nom kọ̀l gbẹá kiẽ́e e gbò nom ólò tõo ea di Ẹ́fẹsọ̀s. (2 Kọ́r. 1:8; 4:10; 11:23) Àbèè kọọ̀ à géè ló bel kilma ló gbò nàà uú boo e bà dú Júù e bà lábví láb belí gbò “nom kọ̀l.” (Tóm 19:26-34; 1 Kọ́r. 16:9) Kọ̀láá ní ea di gbàà, Pọ́ọ̀l beè tení bá kà agẹbá gẹẹ-gẹẹ ló. Sõò a beè kilsĩ́ gè ból dẽe sĩ́ lé dì deè sĩ́.—2 Kọ́r. 4:16-18.

4. Mósĩ́ deè ní ẹ̀b dẽe sĩ́ kẽ̀èà aa kemà ú síè kpóó ló gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst deè nieí é? (Ẹ̀b fùtó ea di boo kóó kpáí.)

⁴ È di mm̀ tṍó ea dú gẹẹ-gẹẹ ló. Pọ́lọ́ nu á nááá gí ló sìgà pá bẹẹ gbò vígà. Sìgà ọ̀và di kiẽ́e e bé ólò bọọgẹ̀ beá vaá bà náa íe kpènà. Mm̀ sìgà dó, gbò níí Jìhóvà náa íe dì pọ́ì ge kọ́ kpẹ̀a, sõò bà kilsĩ́ gè fã̀e náa kal ló béè kọọ̀ níá é láá naa kọ bàá sií va nvee kpọ́gọ́lọ́ àbèè ge fẹ́ va. Sõò dénè pá vígàí dì e bà gé kilsĩ́ ge fã̀ Jìhóvà vaá dú kà lé nu dòòmà bá nèà beele. Pọ̀ náa síí va boo béè kọọ̀ bà nyímá kọọ̀ be bà úè kátogóí, Jìhóvà zigà kọọ̀ dì dee sĩ́ àé neè va nú ea palàge dú lé.

5. Mókà láb ea dú gẹẹ-gẹẹ ló ní ea é láá ọọvẹ ló bẹẹ zìgà mm̀ kẽ̀èà aa kemà ú é?

⁵ Pọ́ọ̀l beè ãane pá vígà kọ bàá gá ẹ̀b nu mm̀ sĩ́deè ea dú gẹẹ-gẹẹ ló belí sìgà gbò boo tṍó ea kọ́ọ̀: “Be gbò e ba è ù náa é kẽ̀èà aa ke mà ú, ‘naanii mè é dé vaá õ̀, boo bée kọ kóló sṍóe ní e è é ú é.’ ” Sìgà gbò beè ié nakà lábvá besĩ́ à kalá dọ̀ deè Pọ́ọ̀la. Àé dú gè kọọ̀ à géè kolí nú ea di mm̀ kpá Àìzáíà 22:13 ea ló bel kilma ló láb pá Ízràẹ̀l. Tãa vó e bà dũuà bã ló Bàrì, bà géè kpenè dùm kpéè ló. Dénè láb pá Ízràẹ̀l beè gbẹá boo áá gè kọọ̀ bàé déè kpéè “nieí, boo beè kọọ̀ sṍóeá boo bàé úè,” ea dú láb ea tọlà nàgé kẽ deè nieí. Sõò, Kpá Káí kọ́ pọ́lọ́ nú ea beè sila ló pá Ízràẹ̀l boo béè ba gbò lábvá.—2 Kró. 36:15-20.

6. Ge kọ beele ziga ló kẽ̀èà aa kemà ú bọ́ló kọ á tọá ló íb gbò e beele saà naamá kóò naa vàẹ?

⁶ Beele nyímà kọọ̀ Jìhóvà é kẽe gbò e ba beè ù lọl kemà ú, vóà naa, níá bọ́ló kọ á tọá ló íb nen e beele saà naamá kóò. A beè dú bíi kọọ̀ pá vígà e bà di Kọ́rìnt á ié ọ̀ẹ̀ dẽe ea kil ló ge bã̀àà kóò gbò e bà náa zigà kọọ̀ kẽ̀èà aa kemà ú dì. Nú e beele nóò deè nieí dú gè kọọ̀: Be è tú gã́bug tṍó dììma ló gbò kóò e bà náa bugi togó boo dì deè sĩ́, vaá íe lèèma ló áá dùm ge dé kpéè, àé náa kọọ̀ pọ́lọ́ nu á sìlà aa m tùlài. Be à gá náa vaá nen ea gé nyoone nvéè Kráìst mm̀ lèlà sĩ́deè à tú gã́bug tṍó dììma ló íb gbò e bà dì naa vó, àé kyọ a lé láb. Kàsĩ́, àé láá naa kọ á naa nú e Bàrì ọ́bví. Vó beè naa kọọ̀ Pọ́ọ̀l á ãané va kọọ̀: “Gboó nyieai vaá ó gá kilnai sĩ́ gè sínai pọ́lọ́.”—1 Kọ́r. 15:33, 34.

7. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 1 Kọ́rìnt 15:35-38, mókà bíb ea kil ló kẽ̀èà aa kemà ú ní e sìgà nen beè láá bĩiná ẽ́?

⁷ Bugi 1 Kọ́rìnt 15:35-38. Nen ea gbĩ́  kọọ̀ dõòna gbò á ié bàà-bàà bùlà ea kil ló kẽ̀èà aa kemà ú beè láá bĩiná kọọ̀: “Gbò e ba è ù é kẽeà naa é?” Àé dú lé be è bugi togó boo ààlaà Pọ́ọ̀l, boo béè kọọ̀ gã́bug nen deè nieí íe nú e buù nen ziga ló kọ à ólò naaá ló nen tṍó ea ni ú. Sõò éé ní e Kpá Káí nóòmà ẽ?

8. Mókà bel dòòle ló ní ea é láá nvèè bá nèi kọ é dã́ ból ló gè kẽ̀èà aa kemà ú kil káála ẹ́?

⁸ Tṍó e nen ú, a nom̀ kpá ló ólò gbóó bèm. Sõò Nen ea beè dèm zivèkà bàlà booí é láá kpáá kẽeé ẽ vaá neè íb nom̀ kpá ló ea é lée é ló. (Jén. 1:1; 2:7) Pọ́ọ̀l beè ló bel dòòle ló ea náa kọ bàá nyimá kọọ̀ níì tẽ̀ènè kà nom̀ kpá lóá ní e Bàrì é oomá domáé nì. Zẹ́ẹ́ bugi togó boo “kóló [ló] súú” àbèè “súú té.” Súú té e bà fó ólò sí mée vaá bọọ dú té. Téí ólò bọọ vaá ié kele mèà aa ló súú e ba beè fòa. Pọ́ọ̀l beè tú nakà nu dòòle lóí bààmà tẽ́ bé e Neǹ dèmnù é láá “tú íb kpá ló e a léémá ẹlẹ” nè nen naa.

9. Éé ní e 1 Kọ́rìnt 15:39-41 kọ́ kilma ló kele ea di zẹ̀ẹ̀ kpá ló gbò nú e Bàrì beè dèm ẽ?

⁹ Bugi 1 Kọ́rìnt 15:39-41. Pọ́ọ̀l beè kọọ̀ Bàrì náa bee dèm kpá ló dénè nu naamá tẽ̀ènè íb. Dì belí nu dòòmà bá, kpá ló námà, ńnóm, nè gyã́à náa dú tẽ̀ènè kà. A beè kọọ̀ tṍó e ẹbvì sĩ́deè, è ólò mòn kele ea di zẹ̀ẹ̀ nàànì nè ẽ́. Vaá a beè nvèè nàgé kpíí ló kọọ̀ “bé e gyã́à káála mo naa dú kele ló ene.” À dú kà kà naa vó, kọbèè née láà tú bẹẹ dẽe mònmà. Gbò sã́ìns náa kọ é nyimá kọọ̀ gyã́à káála dú kele-kele íb, sìgà bọọ́ kà, sìgà à dú ńkem, sìgà dú mii-mii, sìgà à ẹẹ, vaá sìgà à dú nóo-nóò dẽe belí nàànì. Pọ́ọ̀l beè kọ nágé kọọ̀ “à íe gbò nu e a di sĩ́ káála nè gbò nu e a di boo kunu kẽí.” Éé ní ea géè kọ̀ ẹ? Gbò nú ea di mm̀ nom̀ kpá ló ní ea di boo kunukẽ̀í ẽ́, sõò gbò nú ea di mm̀ nyómá ea dì belí gbò nyómá tóm ní ea di káála ẹ́.

10. Mó íb nom̀ kpá ló ní e gbò e bàé kẽeà kil káála é íe é?

¹⁰ Nvèè kpíí ló dõòna kà bel e Pọ́ọ̀l  kpáá kọ̀: “Vóá bé e a é dìnà gé naa ló gbò e ba è ù tṍó e bà é kẽ̀èà aa ke mà ú é. Nom kpá ló e bà liá ólò ú bèm. Sõò tṍó e a é kẽeà, náa é ú bèm.” Beele nyímà kọọ̀ tṍó e nen ú, a nom̀ kpá ló ólò bèm vaá à ólò òòà kil gbàà sãa. (Jén. 3:19) Vóà naa, éé ní ea náa vaá “tṍó e a é kẽeà, náa é ú bèm” ẽ? Pọ́ọ̀l náa géè ló bel kilma ló gbò e bàé kẽeà tõó dùm boo kunukẽ̀í, dì belí gbò e Èláíjà, Èláíshà, nè Jíízọ̀s beè kẽeá. À géè ló bel kilma ló gbò e bàé kẽeà kil káála, ea dú, “nom kpá ló nyómá.”—1 Kọ́r. 15:42-44.

11-12. Mókà nyààa ní ea beè lẹ̀ẹ̀a ló Jíízọ̀s tṍó ea kẽeà aa kemà ú é, vaá mósĩ́ deè ní e gbò e Bàrì beè tṍ nóo bólá beè tení nágé bá íb nú ea meà naa vó é?

¹¹ Tṍó e Jíízọ̀s beè di boo kunukẽ̀í, a beè ié nom̀ kpá ló e nen monmà dẽe. Sõò tṍó ea kẽeà aa kemà ú a beè dú “nyómá e a nè di dùm nen” vaá òòà kil káála. Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, gbò níí Kráìst e Bàrì beè tṍ nóo ból é kẽeà bã mm̀ nyómá naa ní e bàé láá kil káála. Pọ́ọ̀l baatẽ́ kọọ̀: “Dì belí bé e e tú mèà nen e ba è tú sãa dèmmàeá, vóá bé e e é túná gé mèà nen e a aa . . . káála dùa naa é.”—1 Kọ́r. 15:45-49.

¹² Pọ́ọ̀l a íná dee deè nvéè a lòbèl ea kil ló kẽ̀èà aa kemà ú. À dú bíi gè nvèè kpíí ló kọọ̀ Jíízọ̀s náa beè kẽ̀èà aa kemà ú bã mm̀ nom̀ kpá ló nen. Pọ́ọ̀l baatẽ́ kọọ̀: “Nen e a di m nom kpá ló nè mii náa é láá bã kẽ lẹ̀ẹ̀là bel Bàrì” mm̀ káála. (1 Kọ́r. 15:50) Gbò tóm nè dõòna gbò e Bàrì beè tṍ nóo ból náa é kẽeà aa kemà ú vaá faalá nom̀ kpá ló nè mii ea é láá bèm kilma káála. Mó tṍó ní e bàé kẽeà aa kemà ú é? Pọ́ọ̀l nveè kà mm̀ kọọ̀ nakà kẽ̀èà aa kemà úí di dí deè sĩ́; níà ge kọọ̀ náa é nááá tẽ̀ènè tṍó e bà úá, sõò àé dú dì deè sĩ́. Sìgà gbò e bà ólò nyoone nvéè Jíízọ̀s “a ú” tṍó e Pọ́ọ̀l géè emí 1 Kọ́rìnt. Dì belí nu dòòmà bá, neǹ tóm Jém̀z beè ù. (Tóm 12:1, 2) Dõòna kà gbò tóm nè gbò e Bàrì beè tṍ nóo ból beè “ú” tṍó e tṍó téní.—1 Kọ́r. 15:6.

13. Éé ní ea é nááá tṍó e sĩ́ Jíízọ̀s ni íná kẽ ẽ́?

¹³ Jíízọ̀s nè Pọ́ọ̀l beè kọ́ bùlà Bàrì ea kil ló kele íb tṍó ea é beè dì, níà tṍó e sĩ́ Kráìst é íná kẽ. Tṍó e sĩ́ Kráìst ni íná kẽ, bé é di, zùgà kunukẽ̀ é di, pọ́lọ́ kom é di, nè dõòna kà gbò pọ́lọ́ nu ea é nááá beeá ló bàlà booí. È monì kọọ̀ nakà kọ́ọ̀ bùlà Bàrìí beè mm-má lọl tã́gíní mm̀ gbáá 1914. À íe dõòna kà pọ̀b kà kpíi ea dì nàgé. Jíízọ̀s beè kọọ̀ bàé vee lé kpẹ̀a ea kil ló Boǹ Méné Bàrì “nvee dénè ke tõ̀ò e a di bàlà booí, naa ní e dénè nen é dã́. Na tóm ní e kùbmà nvée tṍó é gboó lee é.” (Máát. 24:3, 7-14) Pọ́ọ̀l beè kọọ̀ “tṍó e Dõò é dú” é dú nágé tṍó e gbò níí Kráìst e ba beè dọ kè bá dáá “ú” é kẽeà—1 Tẹ̀s. 4:14-16; 1 Kọ́r. 15:23.

14. Éé ní ea ólò naaá ló gbò níí Kráìst e bà ú tṍó e sĩ́ Kráìst ni íná kẽ ẽ́?

¹⁴ Gbò níí Kráìst e Bàrì beè tṍ nóo ból e bà ú kátogóí é gbẹ́á boo kẽ̀èà kil káála. È agàla boo níí boo béè gbò bel e Pọ́ọ̀l kọ́ mm̀ 1 Kọ́rìnt 15:51, 52 ea kọ́ọ̀: “Dénè bẹ̀ì née gé ú, sõò dénè bẹ̀ì é gbalẹ̀ boo nyaaá, m ńkáb dẽe tṍó, e a é belí bé e nen náa dẽe naa káláb, tṍó e bà é uuli kùbmà nvée koò.” Gbò bel Pọ́ọ̀lí dì ea gé ḿḿ-má kátogóí! Tṍó e pá vígà Kráìstí é kẽeà aa kemà ú, bàé íé kà pọ̀b kpo zààvà; bàé “di ló Dõò lee.”—1 Tẹ̀s. 4:17.

15. Mókà tóm ní e gbò e bàé nyááá “m ńkáb dẽe tṍó” é sí é?

¹⁵ Kpá Káí kọ́ nèi tóm e gbò e bàé nyááá “m ńkáb dẽe tṍó” é sí gbẹá káála. Jíízọ̀s kọ́ kìlmà vá ló kọọ̀: “Nen e a bé èl bá vaá láá sii bá ló nà tóm inmá kùbmà, m̀ é née kpóó kọ á lẹ̀ẹ̀là bel ló bàlà boo, dì belí bé e nda beè ié kpóó gè lẹ̀ẹ̀mà bel lọl bá nà Tẹ̀ naa. À é tú túm e bà náàmà kpọ́gọ́lọ́ bẹ̀lmàva, vaá legèva belí kpáà  bã́.” (Kùùà 2:26, 27) Bàé biìa nvéè Jíízọ̀s vaá sí tóm ea kuú va—bà é tú túm e bà náàmà kpọ́gọ́lọ́ bẹ̀lmàva.—Kùùà 19:11-15.

16. Mósĩ́ deè ní e gã́bug nen é bé èl bá ú é?

¹⁶ À palàge dọa bàlà kẽ kọọ̀ gbò e Bàrì beè tṍ nóo bólá é bé èl bá ú. (1 Kọ́r. 15:54-57) Ba kẽ̀èà aa kemà ú é tú va sẹlẹ́ dọ̀ ea é náa kọ bàá láá lọ̀l kọ̀láá kà pọ́lọ́ ea di boo kunukẽ̀í tṍó bé Ámàgídòn. Gã́bug gãà gbò gbálà nè gbò bia e bà gé nyoone nvéè Kráìst é “ful zelí bá gbele kpóó ló tãàgà” vaá dùùà bã mm̀ ãa bàlà booá. (Kùùà 7:14) Gbò e bàé ful zelí báí é monmà dẽè dõòna kà béè èl bá ú, ea dú gè kẽee gã́bug dẹ̀ gbò nen e ba beè ú tṍó ea kil nvéeá lọl kemà ú. Ni doomà dẽe ló íb zààvà ea é dí tṍóá boo béè, béè èl bá ea é nááá! (Tóm 24:15) Vaá dénè gbò e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà tẹlẹ kùbmà é bé nágé èl bá ú e beè ié lọl bá Ádàma. Bàé gbóó láá tõó dùm dọ̀ dè-dè.

17. Éé ní e 1 Kọ́rìnt 15:58 síèi kpóó ló kọ é naa ẽ́?

¹⁷ À bọ́ló kọọ̀ gbò moǹ bel ea nveè nyíé gbàà nen e Pọ́ọ̀l beè emí má pá Kọ́rìnt ea kil ló kẽ̀èà aa kemà úá, á ẹẹlẹ̀ nyíè kọ̀láá kà gbò níí Kráìst e bà di dùm kátogóí. À bọ́ló kọ é gbàn tṍ ló dùùlà bá deè tṍ Pọ́ọ̀l vaá naa kọ̀láá kà nú e bẹẹ kpóó sim tùlà kátogóí mm̀ ge sí tóm nè Bàrì. (Bugi 1 Kọ́rìnt 15:58.) Be è ólòó naa nú e bẹẹ kpóó sim tulà mm̀ ge sí tómá, èé láá ẹ̀b dẽe sĩ́ gè ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe dì deè sĩ́. Dùm tṍóá é palage kpe ló èlmà kọ̀láá kà nu eé láá dòòmà dẽe ló. Àé zógè kọọ̀ tọ́ọ̀ kà tóm e síì nè Bàrì náa é pe.