1-2. Nĩkĩ Aklĩsto onthe maĩle kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa ũthayũũkyo wa ĩtunĩ?

ATHŨKŨMI aingĩ ma Yeova ũmũnthĩ me na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene ĩũlũ wa nthĩ. Ĩndĩ ve Aklĩsto etĩkĩw’a mauta avũthũ matiele kũũ nthĩ me na wĩkwatyo wa kũthayũũkw’a mathi ĩtunĩ. Aklĩsto asu nĩmendaa mũno kũmanya ũndũ maũndũ makethĩwa mailye mathi ĩtunĩ. Ĩndĩ mo Aklĩsto ala me na wĩkwatyo wa kwĩkala ĩũlũ wa nthĩ nĩmaĩle kũatĩanĩa na maũndũ asu? O tondũ tũkwona, ũthayũũkyo wa ĩtunĩ ũkatuma ala me na wĩkwatyo wa kwĩkala ĩũlũ wa nthĩ makwata moathimo maingĩ. Kwoou, twĩthĩwe twĩ na wĩkwatyo wa kwĩkala tene na tene ĩtunĩ kana nĩ kũũ nthĩ, kĩla ũmwe witũ nĩwaĩle kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa ũthayũũkyo wa ĩtunĩ.

² Ngai nĩwaveveee amanyĩw’a amwe ma Yesũ ma ĩvinda ya atũmwa maandĩke ĩũlũ wa ũthayũũkyo wa ĩtunĩ. Kwa ngelekany’o, mũtũmwa Yoana aandĩkie: “Yu twĩ syana sya Ngai, ĩndĩ vainamba kwonanw’a ũndũ tũkethĩwa tũilye. Ithyĩ nĩtwĩsĩ kana yĩla ũkaumĩlw’a tũkeethĩwa tũilye take.” (1 Yoa. 3:⁠2) Ũu nĩ kwonany’a kana Aklĩsto etĩkĩw’a mauta mayĩthĩawa mesĩ ũndũ makethĩwa mailye ĩtina wa kũthayũũkw’a na mĩĩ ya veva na kũthi ĩtunĩ. Ĩndĩ makwata ĩtuvi yoo, makamwona Yeova na metho moo. Mbivilia ndĩvuanĩtye maũndũ onthe ĩũlũ wa ũthayũũkyo ũsu wa ĩtunĩ, ĩndĩ mũtũmwa Vaulo nĩwawetie amwe. Aisye kana etĩkĩw’a mauta makeethĩwa vamwe na Klĩsto yĩla ‘ũkamina silikalĩ syonthe na ũkũmũ w’onthe na vinya.’ Na “mũmaitha wa mũthya ũla ũkaminwa  nĩ kĩkw’ũ.” Mũthya, Yesũ na ala makasumbĩka nake makaia syĩndũ syonthe ungu wa Yeova, na o namo ene makeyia ungu wake. (1 Ako. 15:​24-​28) Yĩu yĩkethĩwa ĩvinda ya mwanya ta kĩ! *

3. Wĩkwatyo wa ũthayũũkyo wamũtetheeisye Vaulo ata, o tondũ vonanĩtw’e ĩandĩkonĩ ya 1 Akolintho 15:​30-​32?

³ Wĩkwatyo wa ũthayũũkyo nĩwanengie Vaulo vinya wa kũmĩĩsya matatwa. (Soma 1 Akolintho 15:​30-32.) Kwa ngelekany’o, eeie Akolintho atĩĩ: “Kĩla mũthenya nĩthĩawa mũisyonĩ wa kũawa.” O na ĩngĩ, ameie: “Nĩnokitie na nyamũ sya kĩthekanĩ nĩ Eveso.” No kwĩthĩwa awetaa ĩvinda walekeilw’e nyamũ e kĩwanzanĩ kyaĩ Eveso. (2 Ako. 1:8; 4:​10; 11:23) Kana akethĩwa awetaa ũndũ wavĩngiwe mũno nĩ Ayuti na andũ angĩ maĩ akalĩ ta “nyamũ sya kĩthekanĩ.” (Meko 19:​26-​34; 1 Ako. 16:⁠9) O na ethĩwe awetaa kyaũ, nĩtwĩsĩ nĩwakwatiwe nĩ maũndũ momũ. Ĩndĩ o na vailye ũu, ndaĩ na nzika kana maũndũ makaseũva vyũ.​—2 Ako. 4:​16-​18.

4. Wĩkwatyo wa ũthayũũkyo ũtethetye Aklĩsto ata ũmũnthĩ? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

⁴ Ĩvinda yĩĩ tũtwĩe nĩ yũmũ mũno. Ana-a-asa amwe maitũ nĩmekĩtwe maũndũ mathũku. Angĩ mekalaa kũndũ kwĩ kaũ na mayĩthĩawa mesĩ vethi ata. Na angĩ mekalaa nthĩ wĩa witũ ũsiĩĩwe kana ũkũnĩtwe maluvuku. Ĩndĩ nĩmaendeeaa kũmũthũkũma Yeova o na kaũ nĩmesĩ kĩu no kĩtume moawa kana mekw’a yela. Ana-a-asa na eĩtu-a-asa asu onthe matũtiĩe ngelekany’o nzeo nũndũ maendeee kũmũthũkũma Yeova me aĩkĩĩku. Kĩla kĩtumaa matakĩa nĩ kũmanya kana o na makw’a, Yeova nũmathĩte kũmanenga kĩndũ kĩseo mũno.

5. Nĩ woni wĩva mũthũku ũtonya kũtuma tũeka kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu kana kũkeethĩwa na ũthayũũkyo?

⁵ Vaulo nĩwakanisye ana-a-asa make mevathane vyũ na woni mũna mũthũku waĩ na andũ amwe. Andũ asu maasya ũũ: “Ethĩwa akw’ũ maikathayũũkw’a, ‘ekai tũye na tũinyw’a, nũndũ ũnĩ tũkakw’a.’ ” Andũ maĩ mambĩĩe kwĩthĩwa na woni ũsu tene o na Vaulo ataasyawa. Twĩasya ũu nũndũ no kwĩthĩwa aumisye ndeto isu ĩvukunĩ ya Isaia 22:​13, yĩla yĩwetete woni ũla Aisilaeli maĩ naw’o. Kĩla Aisilaeli mendaa no kwĩtanĩthya vandũ va kũmũthengeea Ngai. No twasye maĩ na woni ũũ andũ aingĩ methĩawa naw’o ũmũnthĩ: “Ĩtanĩthye ũndũ ũkwenda, nũndũ vaiĩ mũndũ wĩsĩ ũnĩ.” Ĩndĩ Mbivilia nĩyonanĩtye mathĩna ala makwatie Aisilaeli nũndũ wa kwĩthĩwa na woni ũsu ũthũkĩte ũu.​—2 Mav. 36:​15-​20.

6. Wĩkwatyo wa ũthayũũkyo waĩlĩte kũtũsukuma tũtile kĩtindo na andũ ma mũthemba wĩva?

⁶ Kĩu kĩonany’a nesa vyũ kana kũmanya Yeova akathayũũkya akw’ũ, kwaĩle kũtũsukuma tũnyuve atindany’a maitũ nesa. Ana-a-asa ma Kolintho maaĩle kũtila kĩtindo kyoo na ala mataĩkĩĩaa ũthayũũkyo. Twĩĩmanyĩsya kyaũ? Ethĩwa kĩtindo kitũ nĩ kya ala metanĩthasya mateũsũanĩa ũnĩ, tũyĩsa kũendeea nesa. Andũ ta asu manangaa kĩlĩko kya Mũklĩsto. O na no matume ambĩĩa kwĩthĩwa na mwĩkalĩle ũũmũlikya naĩnĩ. Kĩu nĩkyo kĩtumi Vaulo waumisye ũkany’o ũũ mũito: “Amũkai na mũyĩka ũla ũlũngalu na mũikaendeee kwĩka naĩ.”​—1 Ako. 15:​33, 34.

7. Kwosana na 1 Akolintho 15:​35-38, andũ amwe matonya kwĩthĩwa makũlasya ata?

⁷ Soma 1 Akolintho 15:​35-38. Mũndũ ũkwenda kũtuma angĩ maya nzika ĩũlũ wa  ũthayũũkyo, aĩ atonya kũmakũlya ĩkũlyo yĩĩ: “Akw’ũ makathayũũkw’a ata?” Vaulo nĩwasũngĩie ĩkũlyo yĩu, na nũseo tũsisye ũsũngĩo wake. Na kĩtumi nũndũ andũ aingĩ ũmũnthĩ methĩawa na mawoni me kĩvathũkany’o ĩũlũ wa kĩla kĩkĩkaa mũndũ akw’a. Yo Mbivilia ĩmanyĩasya ata?

8. Nĩ ngelekany’o yĩva ĩtũtetheeasya kũelewa mũnango ũthayũũkyo wa ĩtunĩ?

⁸ Mũndũ amina kũkw’a, mwĩĩ wake nĩwoaa. Ĩndĩ Ngai ũla woombie ĩtu na nthĩ kuma vandũ vate kĩndũ, e na ũtonyi wa kũthayũũkya mũndũ ũsu na aimũnenga mwĩĩ ũla waĩlĩte. (Mwa. 1:1; 2:⁠7) Vaulo aineenea ũthayũũkyo wa ĩtunĩ nĩwatũmĩie ngelekany’o ĩtonya kũtũtetheesya kũelewa kana ti lasima Ngai athayũũkye mũndũ e na mwĩĩ o ũla waĩ naw’o aikw’a. Anenganie ngelekany’o ya “mbeũ.” Yĩla mbeũ yavandwa, ĩmeaa mũtĩ ũngĩ. Mũtĩ ũsu ndwĩthĩawa ũtuteny’e na kavelũ kala kavandiwe. Vaulo atũmĩie ngelekany’o ĩsu kwonany’a kana Mũmbi witũ anengae syĩndũ “mwĩĩ o ũndũ we mwene ũkwenda.”

9. Ĩandĩko ya 1 Akolintho 15:​39-41 yĩwetete mĩĩ yĩva yĩ kĩvathũkany’o?

⁹ Soma 1 Akolintho 15:​39-41. Vaulo onanĩtye kana Ngai ndaaũmba syĩndũ syĩ na mĩĩ ĩvw’anene. Kwa ngelekany’o, aisye ve mwĩĩ wa indo, wa nyũnyi, na wa makũyũ. O na nĩwawetie kana wasisya matunĩ, nĩwonaa syũa yĩ kĩvathũkany’o na mwei. Na kana “wanake wa ndata ĩmwe wĩ kĩvathũkany’o na wa ndata ĩla ĩngĩ.” O na kau tũitonya kwona wanake ũsu w’onthe na metho aa maitũ, andũ ma saenzi maasya kana ndata nĩ sya mĩthemba yĩ kĩvathũkany’o. Ve imwe nene, ingĩ nini, imwe ndune, ingĩ nzaũ, na imwe sya yelo, ta syũa. Ũndũ ũngĩ Vaulo wawetie nĩ kana, “kwĩ mĩĩ ya ĩtunĩ na mĩĩ ya kũũ nthĩ.” Endaa kwasya ata? Syũmbe ila syĩ kũũ nthĩ syĩthĩawa na mĩĩ ya nyama, ĩndĩ syũmbe sya ĩtunĩ syĩthĩawa na mĩĩ ya veva, ta ĩla alaĩka methĩawa nayo.

10. Ala makwataa ũthayũũkyo wa kũthi ĩtunĩ manengawe mwĩĩ ũilye ata?

 ¹⁰ Ĩtina wa ũu, Vaulo nĩwasyokie ngelekany’onĩ yake ya mbeũ na mũtĩ, na amĩelesya ayasya: “Ũu now’o ũthayũũkyo ũilye. Mwĩĩ nũvandawa ũla wanangĩkaa ĩndĩ nũthayũũkaw’a ũla ũtanangĩkaa.” O tondũ twĩsĩ, mũndũ akw’a, mwĩĩ nĩwoaa na ũitw’ĩka kĩtoo. (Mwa. 3:19) Kwoou Vaulo aneeneaa kyaũ yĩla waisye kana mwĩĩ “nũthayũũkaw’a ũla ũtanangĩkaa”? Ndaneeneaa ala makathayũũkw’a mekale ĩũlũ wa nthĩ, ta ala mathayũũkiw’e nĩ Eliya, Elisa, na Yesũ. Awetaa mũndũ ũkũthayũũkw’a e na mwĩĩ ũtonya kwĩkala ĩtunĩ, kana “mwĩĩ wa veva.”​—1 Ako. 15:​42-44.

11-12. Yesũ athayũũkiw’e ailye ata, na etĩkĩw’a mauta mathayũũkaw’a take ata?

¹¹ Yĩla Yesũ waĩ thayũ ĩũlũ wa nthĩ, aĩ na mwĩĩ wa nyama. Ĩndĩ yĩla wathayũũkaw’a, “nĩwatw’ĩkie veva ũla ũnenganae thayũ” na asyoka ĩtunĩ. O ta ũu, Vaulo aisye kana Aklĩsto etĩkĩw’a mauta makathayũũkaw’a na mwĩĩ ũtonya kwĩkala ĩtunĩ. Aandĩkie ũũ: “O tondũ twĩ na mũvw’ano wa ũla woombiwe na kĩtoo, o ta ũu tũkeethĩwa na mũvw’ano wa ũla wa ĩtunĩ.”​—1 Ako. 15:​45-49.

¹² Nĩ ũndũ wa vata mũno tũmanye kana Yesũ ndaathayũũkw’a na mwĩĩ wa nyama. Vaulo aiminĩĩa kĩlungu kĩu nĩwaeleisye nĩkĩ. Aisye: “Mwĩĩ na nthakame iitonya kũtiĩwa Ũsumbĩ wa Ngai.” (1 Ako. 15:50) Nũndũ wa ũu, atũmwa na Aklĩsto ala angĩ etĩkĩw’a mauta mayaĩ mesa kũthayũũkw’a na mwĩĩ wa nyama na nthakame, nũndũ ũsu nũtonya kwanangĩka. Ĩndĩ mo mambĩĩie kũthayũũkw’a ĩndĩĩ? Vaulo aisye kana ũthayũũkyo ũsu waĩ mbee, na kwoou makw’a mayesaa kũthayũũkw’a vau kwa vau. Ĩvinda yĩla Vaulo waandĩkaa 1 Akolintho, amwe, ta mũtũmwa Yakovo, ‘nĩmakw’ĩte.’ (Meko 12:​1, 2) Na ĩtina wa ĩvinda, atũmwa ala angĩ na Aklĩsto angĩ etĩkĩw’a mauta o namo “nĩmakwie.”​—1 Ako. 15:⁠6.

13. Nĩ maũndũ meva mathaniwe makekĩka ĩvinda ya kwĩthĩwa vo kwa Yesũ yavika?

¹³ Vaulo nĩwawetie ĩvinda ĩna ya mwanya mũno. O nake Yesũ nĩwayĩwetie, nayo nĩ kwĩthĩwa vo kwake. Kwathaniwe kana ĩvinda yĩu yavika kũkeethĩwa makaũ, ithingitho sya nthĩ, mowau ma kũkwatanw’a, na maũndũ angĩ mathũku ĩũlũ wa nthĩ. Wathani ũsu wambĩĩe kwĩanĩa mwaka wa 1914. Ĩndĩ ve ũndũ ũngĩ wa vata mũno wathaniwe ũkonetye ĩvinda yĩu. Yesũ aisye andũ makatavany’a kana Ũsumbĩ wa Ngai nũsumbĩkĩte, na aweta kana makatavany’a ũvoo ũsu mũseo “nthĩ yonthe wĩthĩwe ũkũsĩ kwa mbaĩ syonthe, na ĩndĩ mũthya ũivika.” (Mt. 24:​3, 7-14) Nake Vaulo nĩwawetie kana “ĩvinda ya kwĩthĩwa vo kwa Mwĩaĩi” yavika, nĩw’o Aklĩsto etĩkĩw’a mauta “ala makwie” makathayũũkw’a.​—1 Ath. 4:​14-16; 1 Ako. 15:⁠23.

14. Nĩ kyaũ kĩkĩkaa yĩla Aklĩsto etĩkĩw’a mauta makw’a ĩvindanĩ yĩĩ ya kwĩthĩwa vo kwa Klĩsto?

¹⁴ Etĩkĩw’a mauta ala makusaa ũmũnthĩ, mathayũũkaw’a ndatĩkanĩ ĩsu na maithi ĩtunĩ. Ndeto sya Vaulo nitũĩkĩĩthasya ũu. Aisye ũũ nthĩnĩ wa 1 Akolintho 15:​51, 52: “Ti ithyonthe tũkakoma too kĩkw’ũnĩ, ĩndĩ ithyonthe tũkaalyũlwa, kwa mĩtũkĩ vyũ, kũveny’a na kũsalukya, ĩvinda ya soo wa mũthya.” Yu tũũneena, ndeto isu sya Vaulo niendeee kwĩanĩa! Ana-a-asa ma Klĩsto mathayũũkw’a, makwataa ũtanu mũnene wa ‘kwĩthĩwa na Mwĩaĩi ĩvinda yonthe.’​—1 Ath. 4:⁠17.

15. Nĩ wĩa wĩva ũkatethw’a nĩ ala maalyũlawa na mĩtũkĩ ta “kũveny’a na kũsalukya”?

¹⁵ Mbivilia nĩtũtavĩtye wĩa ũla ũkatethw’a ĩtunĩ nĩ ala maalyũlawa na mĩtũkĩ ta “kũveny’a na kũsalukya.” Yesũ ameie ũũ: “Ũla wĩsinda na kũendeea kwĩka nginya mũminũkĩlyo maũndũ ta ala neekie, ngamũnenga  ũkũmũ ĩũlũ wa mbaĩ, na akaĩthya andũ na ndata ya kyũma na kũmatilanga ilungu ta mĩio ya yũmba, o tondũ neeaĩwe nĩ Asa wakwa.” (Ũvu. 2:​26, 27) Kwoou, makakwatĩanĩa na Mũnene woo wĩanĩ wa kũĩthya mbaĩ na ndata ya kyũma.​—Ũvu. 19:​11-15.

16. Etĩkĩw’a mauta vamwe na Aklĩsto angĩ aĩkĩĩku makasinda kĩkw’ũ ata?

¹⁶ Kwa w’o, etĩkĩw’a mauta makeethĩwa makwatĩte ũsindi ĩũlũ wa kĩkw’ũ. (1 Ako. 15:​54-57) O na ĩngĩ, ũthayũũkyo woo ũkamanenga mwanya wa kũtetheesya kũmina ũthũku ũla wĩ ĩũlũ wa nthĩ kaũnĩ wa Alimaketoni. Aklĩsto angĩ milioni mbingĩ, aũme na aka, ‘makauma ũla thĩnanĩ mũnene,’ na mailika nthĩ nzaũ. (Ũvu. 7:14) Asu makavonoka makeeyonea ũsindi ũngĩ ĩũlũ wa kĩkw’ũ, yĩla andũ mbilioni mbingĩ makethĩwa maithayũũkw’a. We wĩona ta tũkatana ata twoona ũsindi ũsu ũnenevete ũu? (Meko 24:15) Na ti ũu w’oka. Ala makaendeea kũlũmany’a na Yeova vyũ, mũthya makasinda kĩkw’ũ kĩla twatiĩwe nĩ Atamu. Ĩtina wa ũu, makekala tene na tene.

17. Ĩandĩko ya 1 Akolintho 15:58 yĩtwĩkĩĩte vinya twĩke ata?

¹⁷ Vaulo aandĩkĩie Akolintho ndeto nzeo mũno ĩũlũ wa ũthayũũkyo, na kĩla Mũklĩsto nĩwaĩlĩte kũtũnga mũvea nũndũ wa ndeto isu. Yu twĩ na itumi nzeo sya kwĩthĩwa na maũndũ maingĩ ma kwĩka “wĩanĩ wa Mwĩaĩi,” o tondũ Vaulo ũtwĩkĩĩte vinya twĩke. (Soma 1 Akolintho 15:58.) Twaendeea kũtethya wĩa ũsu na ngoo yonthe, no twĩthĩwe na wĩkwatyo wa kũtanĩa ĩvinda ĩseo yĩla yĩ mbee. O na tũitonya kũsũanĩa ũndũ ĩvinda yĩu yĩkethĩwa yĩseũvĩte! Tũkeeyonea nesa ki kana wĩa witũ nthĩnĩ wa Mwĩaĩi ndwaĩ wa mana.