1-2. Mu bungu dia nti Bakristo babansoni bafweti longokela misamu mitariri mvumbukulu ya ku mazulu?

BANTU babîngi bata sarila Yehova lumbu ti vuvu tie nawu tia bâ mankululu ha mutoto. Kâ, Yehova ndambu Bakristo katumba bê na vuvu tia baka mvumbukulu ya ku mazulu. Bakristo bo ba tumbu bazololo mu zaba bwe luzingu lwawu lubêla ku mazulu. Kâ, mu bungu dia nti bô bê na vuvu tia bêla ha mutoto bafweti longokela mu zaba misamu mitariri Bakristo ba tumbu? Ntiana bu tumona wo, mvumbukulu ya ku mazulu mbo yinatina tusakumunu kwe bô bê na vuvu tia bâ ha mutoto ntangu zazansoni. Buna, ni bu tubâ na vuvu tia kwe bâ ku mazulu peleko tia bâ ha mutoto, tufweti zaba misamu mitariri mvumbukulu ya ku mazulu.

² Nzambi watuma milongoki mia ntete miakaka mia Yezu miatsoneka misamu mitariri mvumbukulu ya ku mazulu. Ntumwa Za watâ: ‘Bala ba Nzambi twena, kâ bu tubâ, [. . .] ka bwamonekene’eti ko. Tuzebi ti tîna ti katisongesa, mbo tubâ bifwani biandi.’ (1 Za 3:2) Buna Bakristo ba tumbu ka bazebi’â ko ka bwe babâ mu ntangu yi babaka mvumbukulu ya ku mazulu mu nitu za timpeve. Kâ, mu matieleka mbo bamona Yehova mu ntangu yi babaka musendo’awu. Bibila ka dizonzelaka misamu miamiansoni ko mitariri mvumbukulu ya ku mazulu, kâ ntumwa Paulo wazonzela mwa misamu mitariri mvumbukulu yo. Bakristo ba tumbu mbo babâ tintwari na Kristo mu ntangu yi ‘kamana zimbakasa bimfumu biabiakulu, na [tuyalu twatwansoni], na ngolo zazansoni.’ Mu kati na ‘mutantu  wa mansuka, [. . .] lufwa.’ Ha manima, Yezu na bô ba kayâla tintwari, mbo babâ mu lutumu lwa Yehova mpe bima biabiansoni mbo bibâ mu lutumu lwandi. (1 Kor. 15:24-28) Diangana ntangu ya nkatika nsayi yibâ! *

3. Ntiana bu batêle wo mu 1 Bisi-Korente 15:30-32, mu bungu ti Paulo lukwikulu lweri nandi mu mvumbukulu ya ba fwa, nti kalenda mu sa?

³ Lukwikulu lwa Paulo mu mvumbukulu ya ba fwa lwamubakisa mu korela misamu miamingi mia mpasi. (Tanga 1 Bisi-Korente 15:30-32.) Yandi watâ kwe Bisi-Korente ti: ‘[Meno] nafungu lufwa.’ Paulo watsoneka mpe: ‘Nanwanisi bibulu [bia sangi], ku Efeze.’ Kampe na nkatika bibulu kanwana ku mbuka yi beri nwanisaka bantu beri ku boloko ku Efeze. (2 Kor. 1:8; 4:10; 11:23) Peleko Bayuda na bantu bakaka beri mbeni zandi katâ ‘bibulu [bia sangi].’ (Bis. 19:26-34; 1 Kor. 16:9) Mu mpila ni mpila, Paulo misamu mia nkatika mpasi keri telamanaka. Kâ watatamana mu bâ na lukwikulu ti, mbo kaketi bâ mu nsayi ku matu.​—2 Kor. 4:16-18.

4. Bwe vuvu mu mvumbukulu ya ba fwa tiyikilaka Bakristo ba mu ntangu yi ngolo? (Tala tifwani ha tinima tia ntete.)

⁴ Mu ntangu ya nkatika ya mbi tuta zinga. Bimpumbulu biayirika misamu mia mbi kwe mpangi zeto zakaka. Mpangi zakaka mu mbuka zita dituka mizingu babêlaka, mpe luzingu lwawu mu mpasi lwena. Mpangi zakaka mpe, mbo zitûlaka luzingu lwawu peleko timpwanza tiawu mu mpasi, bu zisarilaka Yehova mu mbuka zi balendi lembo tomo samuna peleko mu mbuka zi bayimina tisalu tieto tia samuna, mpe ka batînaka lufwa na boloko ko bu basalaka tisalu tio. Kâ, mpangi zeto zo zazansoni, mbo zitatamanaka mu sa nsambululu’awu ya Yehova, mpe mbo zituhanaka tifwani ti tulendi landa. Ka bena na bunkuta ko mu bungu ti bazebi ti ni bu bafwa lumbu ti, Yehova mbo kabahana bima biyôkele bubote mu bilumbu bita kwiza.

5. Ntia mabanza ma mbi malendi wolesa timinu tieto mu mvumbukulu ya ba fwa

⁵ Paulo walwengesa mpangi zandi mu mabanza ma mbi meri na bantu bakaka: “Tala ti bantu ba fwa, ka bafweti’â babavumbula ko: ‘Tadieno mpe tanweno, mu bungu ti, mbazi ha fwa kweto tufwa.’” (NWT) Ntete ntangu ya Paulo, mabanza mo bantu meri nawu. Kampe wayizi sarila Izaya 22:13, yizonzelaka ndiatulu yeri na bala ba Israele. Kani bapusana kwe Nzambi, mbo beri kwe zolo kwa mu sa nsaka mu bungu dia nsayi ya bawu beni. Bala ba Israele mbo beri banzaka ti bafweti dinga nsayi ya bawu beni mu bungu ti nsuka mbo yaketi tula mu ntangu ni ntangu, mu ntangu yi mpe bantu mabanza ma mpila yo me nawu. Kâ, Bibila mbo dizonzelaka ndandu ya mbi ya baka bala ba Israele mu bungu dia ndiatulu’awu ya mbi.​—2 Nta. 36:15-20.

6. Bwe lukwikulu lweto mu mvumbukulu ya ba fwa lufweti tu sobesela mu mpila yi tusolelaka bandiku?

⁶ Tuzebi ti Yehova mbo kavumbula bantu ba fwa, mpe mabanza mo mafweti tu sobesa mu mpila yi tusolelaka bandiku. Mpangi za ku Korente zafweti sa keba mu yôkesaka ntangu na bantu beri lembo kwikilka mvumbukulu ya ba fwa. Tulendi mwa bakila malongi lumbu ti: Tala ti ntangu yayingi tuvulu yôkesaka na bantu balembo kipaka misamu mikwiza ku matu, mpe bazololo kwa mu saka nsaka, mbo batusobesa mu mpila ya mbi. Tala ti Mukristo wa matieleka ntangu yayingi kayôkesaka na bantu ba mpila yo, lendi kwizi hombesa mbanzulu zandi za mbote na ndiatulu’andi ya yibote. Bantu ba mpila yo balendi mu nata mpe mu yirika musamu wu yinaka  Yehova. Ntiangu, Paulo katomo tâ ti: ‘Bêno na bunsungu; buna bufwanane, ka lusandi mpe masumu.’​—1 Kor. 15:33, 34.

7. Tintwari na 1 Bisi-Korente 15:35-38, ntia tiyuvu titariri mvumbuklulu ya ba fwa bantu bakaka balendi tiyula?

⁷ Tanga 1 Bisi-Korente 15:35-38. Muntu wuta dinga mu butisa ntembe mu mutima wa muntu wakaka mu musamu wutariri mvumbukulu ya ba fwa, lendi bâ na tiyuvu eti: “Bwe muntu wa fwa wulendi vumbukila?” Bubote bwena mu dimbitila mvutu ya hana Paulo, mu bungu ti lumbu ti bantu babingi bê na mabanza ma bawu beni mu musamu wutariri luzingu ha manima ma lufwa. Kâ, Bibila nti dilongesaka?

8. Ntia tifwani tilendi tu bakisa mu bakula mvumbukulu ya ku mazulu?

⁸ Muntu bu wufwaka, nitu’andi mbo yikwizi bolaka. Kâ, Yandi wasala bima biabiansoni bu kwa lembo toko bâ na kani tima, mbo kavumbula muntu wufwiri, mpe mbo kamuhana nitu yimufwanakana. (Mba. 1:1; 2:7) Paulo wasarila tifwani timosi mu songela ti Nzambi ka bâ na nsatu ko ya vumbula muntu na nitu yo yifwiri nandi. Banza’eti ‘mbutu ya mpene’ peleko “mbutu” yi bakunaka. Bu bakunaka mbutu, mbo yibatikaka mu mena, mpe mbo yikwizi bâka muti wa môna. Muti wo wa môna wa nkatika wa swaswana wubâka na mwa mbutu yi bakunini. Paulo wafwanakasa bima bio bia biole mu songela ti Mvangi’eto lendi hana ‘nitu, buna bu kazololo.’

9. Ngano 1 Bisi-Korente 15:39-41, bwe yitâka mu musamu wutariri nitu za swaswana?

⁹ Tanga 1 Bisi-Korente 15:39-41. Paulo watâ ti Nzambi bima biabingi kasala bie bia swaswana. Mu tifwani, nitu ya muntu, ya ngombe, ya nuni, na ya mbizi, zazansoni za swaswana zena. Watâ ti ku mazulu, mbo tumonaka luswaswanu lwe ha kati dia ntangu na ngonda. Mpe watâ ti ‘lubwetete lwaswaswana nkengolo [mutsamina] na lubwetete lwakaka.’ Wa matieleka, ni bu sa ti ka tumonaka luswaswanu  lo mu meso ko, basientifike mbo batutêlaka ti mbwetete za swaswana zena, zakaka za zinene, zakaka za fioti, zakaka za mbwaki, zakaka za mpembe mpe zakaka za jaune zena ntiana ntangu. Paulo watâ mpe ti ‘nitu za mutoto ze kô; nitu mpe za zulu ze kô.’ Bwe wuta zolo tâ? Wuzololo tâ ti, ha mutoto nitu za tinsuni ze neto, kâ ku mazulu nitu za timpeve ze nawu, ntiana za bambazi.

10. Ntia nitu bantu babaka mvumbukulu ya ku mazulu babâ na zo?

¹⁰ Ha manima Paulo watâ ti: ‘Mvumbukulu ya ba fwa mpe, ni bo. Nitu yibola, yiziku; yilembo bola, yivumbuka.’ Tuzebi ti muntu bu wufwaka, nitu’andi mbo yibolaka mpe mbo yikâlaka mutoto. (Mba. 3:19) Buna, bwe wulendi bêla ti nitu ‘yilembo bola, yivumbuka’? Paulo keri’â zonzelaka muntu wu bavumburi ngatu kabâ ha mutoto ko, ntiana bantu ba vumbula Eliya, Elize na Yezu. Paulo mbo keri zonzelaka bantu babaka mvumbukulu ya ku mazulu na nitu za timpeve.​—1 Kor. 15:42-44.

11-12. Ntia nsobolo yaturila Yezu mu ntangu yi kavumbuka kwe ba fwa, mpe bwe nsobolo yo yiturila Bakristo ba tumbu?

¹¹ Yezu bu keri ha mutoto, nitu ya tinsuni yeri nandi. Kâ bu kavumbuka kwe ba fwa “wayizi ba mpeve yihanaka luzingu” mpe wakâla ku mazulu. Mpila mosi mpe, Bakristo ba tumbu mbo babavumbula na nitu zilendi bâ ku mazulu. Paulo wabangula ti: ‘Ntiana bu tabonga tifwani tia wô watûka mu mutoto, ni bo mpe tubonga tifwani tia wô watûka ku mazulu.’​—1 Kor. 15:45-49.

¹² Mfunu wena mu zaba ti Yezu ka vumbuka na nitu ya tinsuni ko. Mu ntangu Paulo yi keri ku nsuka ya nzonzolo’andi, wabangula mu bungu dia nti katêla ti: ‘Nitu na menga, ka bilendi’â biabiarila Timfumu tia Nzambi ko’ ku mazulu. (1 Kor. 15:50) Bantumwa na bantu bakaka ba tumbu ka babavumbula ku mazulu ko na nitu za tinsuni ze na menga zilendi bola. Ntia ntangu babavumbula? Paulo watâ ti mbo baketi vumbuka mu bilumbu bia ku matu, ka buna ko bu baketi fwa. Mu ntangu Paulo yi  katsoneka 1 Bisi-Korente, milongoki miakaka miatifwila, ntiana ntumwa Zaki. (Bis. 12:1, 2) Bantumwa bakaka na Bakristo bakaka ba tumbu mbo baketi fwa ha manima.​—1 Kor. 15:6.

13. Nti biaketi tula mu ntangu ‘Yezu yi kabâ hô’?

¹³ Yezu na Paulo babikula mu bungu dia ntangu ya mfunu yita kwiza. Ntangu yango ni ntangu yibâ Kristo hô. Mu ntangu Kristo yi kabâ hô, mbo kubâ mizingu, midikutulu mia mutoto, bimbevo, na misamu miakaka mia mbi mu nza. Tûka 1914, mbikululu yo ya Bibila ya yita lungana. Mu bidimbu bio bia mbikululu mwe na tidimbu tiakaka tia mfunu. Yezu watâ ti nsangu za mbote za Timfumu tita yâla mbo basamuna zo “ha mutoto wawansoni mu tâ timbangi kwe makanda mamansoni, mpe ha manima nsuka mbo yitula.” (Mat. 24:3, 7-14, NWT) Paulo watâ ti mu “ntangu mfumu yi kabâ hô”, Bakristo ba tumbu “basêkele [ku lufwa]” mbo baketi vumbuka mu kwe bâ ku mazulu.​—1 Tes. 4:14-16; 1 Kor. 15:23.

14. Nti biturilaka Bakristo ba tumbu bafwaka mu ntangu Kristo yike hô?

¹⁴ Bakristo ba tumbu bafwaka mu ntangu yi, mbala mosi babakaka mvumbukulu ya ku mazulu. Musamu wo wudelakane na musamu watsoneka Paulo mu 1 Bisi-Korente 15:51, 52: ‘Beto bansoni, ka tufwa ko: Kâ beto bansoni, yimbuka tuyimbuka [soba]! Mu ntangu ya yimosi, ntiana bu balabulaka, mu zu dia [mpungi] ya mansukina.’ Musamu wo wa wuta lungana lumbu ti! Ha manima ma mvumbukulu’awu, mpangi zo za Kristo mbo zikwizi baka nsayi yayingi; mbo zikwizi ‘bâ mankululu na Mfumu.’​—1 Tes. 4:17.

15. Ntia tisalu tita kêla bô basobaka ‘ntiana bu balabulaka’?

¹⁵ Bibila mbo ditutêlaka ntia tisalu bô basobaka  ‘ntiana bu balabulaka’ bakwe sala ku mazulu. Yezu wabatêla: ‘Wô baka muzingu mpe kêla bisalu biani na tii hâna nsuka, lenda dia tumina makanda nimuhana. Dieka bo, mbo [katwarisa] mo, na [muti] wa tisengo. Mbo katutakasa mo ntiana [ndonga za tibuma]; ntiana me beni bu nabakiri lutumu kwe Tata.’ (Nza. 2:26, 27) Mbo balanda Yezu, mpe mbo basala tisalu tia muvungi mu kipa makanda na muti wa tisengo.​—Nza. 19:11-15.

16. Bwe bantu babingi banungina lufwa?

¹⁶ Wa matielaka, Bakristo ba tumbu mbo banunga lufwa. (1 Kor. 15:54-57) Mvumbukulu’awu mbo yisa ti bahana lubakusu mu katula mbi mu ntangu ya muzingu wa Armagedo. Milio za Bakristo bakaka mbo ‘batûka ku mpasi ziyôkele,’ mpe mbo babâ ba moyo mu nza ya môna. (Nza. 7:14) Bô bavuka ha mutoto mbo babâ mbangi za nungunu yakaka mu lufwa mu ntangu yi vumbuka miliare za bantu ba fwa mu ntama. Banza’eti ntia mpila nsayi yibâ mu ntangu nungunu yo yitula! (Bis. 24:15) Mpe bô babansoni bê ba kwikama kwe Yehova mbo banunga lufwa lu babiarila kwe Adame. Mbo babâ na lenda dia zinga mankululu.

17. Ngano 1 Bisi-Korente 15:58, nti yita tu tindisa mu sa bwawu bu?

¹⁷ Bakristo babansoni bê ba moyo lumbu ti, bafweti tondaka mu misamu mitindisaka mitariri mvumbukulu mia tsoneka Paulo kwe Bisi-Korente. Misamu miamingi mita sa ti tatumamana malongi ma Paulo mu sala tisalu tiatingi bwawu bu ‘mu tisalu tia Mfumu.’ (Tanga 1 Bisi-Korente 15:58.) Tala ti tusariri mio miamiansoni mifwanakane mu tisalu tio, tulendi kwizi baka musendo wa nsayi mu bilumbu bita kwiza. Luzingu mbo lutomo bâ lwa toma yôka bima biabiansoni bi tulendi banza. Musamu wo wusongele ti mpasi zeto mu Mfumu, ka zena za mpamba ko.