1-2. Mwasiwa ngwan’ni vwechecha venyathi-iwa odhowa dhulu kofuneya wa-iyo othene?

ANAMALABA anjinji a Yohova malamboano anaidedi-edho yokalao dhowa nodhowa vailambo yavathivano. Mbwenye isigulu ya makristau tatokaana idedi-edho yodhavenyathi-iwa ira tamakalenga dhulu. Ozoziwala atokaana ifunelo yofuna idhiwa vinjinji mwemo munofuna makalela ingumiwa dhulu. Mabila enango thitho anofwanela idhiwa vyevyo namwasa oi ninga munofuna i-yo onela mu yofunjedha yei venyathi-iwa dhowa makaana ingumi dhulu thitho unodhi-edha maraeli-o. Kavinobala ira idedi-edho yi-u inodha kala wani dhulu venango vailambo yavathi vwechecha anofuna dhakaana ingumi dhulu pyofuneya ira i-yo othene nidhiwe.

² Nlungu atovudhelela waanama-arela oroma a Yesu ira talembe vyoonga idedi-edho yofuna dhowa makaana ingumi dhulu. Rumiwi Juwau aongile ira: “Nitoidhiwa ira liye adha oneela, ninodha kala ninga liye, mwasiwa ninodha m’mona mwemo mukalele liye.” (1 Juwau 3:2) Ee-no, ozoziwa katinoidhiwa mwemo munofuna makalela ingumiwa dhulu vanduli vovenyathi-iwa. Inoidhiwa aliwa choi vanduli vowachela yotuva yiwa anodha m’monanga Yohova. Bibilya kalinoonga vyothene vyoonga mwemo munofuna dhakalela ingumi dhulu. Rumiwi Paulo unoonga vyongo vinango va mwasa wen’na, ozoziwa anodha kala na Kristu “liye angamadhi mali-a mautongi othene, utongi wethene na nguru dhothene,” vinogumani-avo “wukwa ninga mwidani omari-a.” Vomari-edha viwa Yesu vambo-i na ozoziwa anodha mvwela Yohova thitho anodha  mvwelanga va vyongo vyothene. (1 Akor. 15:24-28) Onga imbarimbari vyevi vinodha kala vyoireya vyapama vinjinji. *

3. Movwelana na 1 Akoritiyo 15:30-32, n’nga iroromelo ya Paulo yovenyathi-iwa muukwani yamkami-idhe a-vi?

³ Iroromelo yana Paulo yovenyethi-iwa muukwani yatomkami-a limbanana nyarwa dho-iyana i-yana. (Muleri 1 Akoritiyo 15:30-32.) Liye atolembela abali au Akoritiyo ira: “Dambo na dambo ndali vangovi yoi ndingakwide.” Paulo thitho atolemba ira: “Ndatowanana vilombo wu Aefeso.” Venango Paulo aonga vyowanana vinyama vinyamadi vya vilombo vya Aefeso. (2 Akor. 1:8; 4:10; 11:23) Venango aongana aunda atu aira vyongo ninga “vilombo” vom’mwidanana liye. (Mayir. 19:26-34; 1 Akor. 16:9) Va mwasa uliwethene Paulo atogumanana nyarwa dho-iyana i-yana mbwenye liye kaa-iidhe ona vyongo mofwanelela vothuulela vya sogolo.—2 Akor. 4:16-18.

4. N’nga idedi-edho yovenyathi-iwa muukwani unolimbi-a a-vi makristau malamboano? (Onani Iruthiruthi yava kapani.)

⁴ Nili va hora yoopi-a vinjinji. Enango mwaabali-u tali vangovi yaupanga. Enango anokala muilambo yoi mutokala khondo voi anovivwa kala o-ovuneleya. Enango anokala muilambo yoi basa li-u lolaleela linokondi-iwa thitho mlambela Yohova unooda kala orucha vaingumi yiwa gumani-avo ufulwiwa. Masiki angalive ee-ni, abali-u othene enala gumani-avo arongola, katinowelela nduli vomlambela Yohova aliwa njiifwanafwani-o yapama wa-iyo. Aliwa katinoova atoidhiwa ira masiki taluze ingumi mwachineneeva, Yohova unodha avenyathi-a ira takaena ingumi yapama sogolo.

5. Mbamaonelo a-vi oopi-a anaode didili-a iroromelo yi-u yovenyathi-iwa?

⁵ Paulo atoawenjeli-a abalee limbanana mathuulelo oopi-a enango mwaliwa anaaliwa ira: “Akala atu okwa katindha venyathi, ‘dhoweni nidye nomwa neri-a bebe-i ninokwa.’” Mathuulelo enala tatokalao ndulimu Paulo a-anakaleo. Venango aongana madhu avalemba la Esaya 22:13. Oonga vya aisraeli malo moi tamkwivele Yohova aisraeli tasaka vyofuna vyaingumi yiwa. Vinaoneya ira aisraeli tathuulelecha ira: “Dhoweni nibazeni chineneeva voi bebe-i utolapa.” Maonelo enala thitho mbainjivile malamboano. Mbwenye vyaaireele aisraeli vinonifunji-a thitho i-yo malamboano.—2 Limb. 36:15-20.

6. Mwasiwa ngwan’ni idedi-edho yovenyathi-iwa inofwanela landi-a moda unosakula i-yo axamwali?

⁶ Roromela venyathi-iwa unooda landi-a afwi-u. Abali a Akoritiyo tanofwanela ira polepole kaana axamwali oi kataroromela venyathi-iwa. Vyevyo vinoniwenjeli-a i-yo malamboano. Nakala vauxamwali naatu anothuulela vyachineneeva baa-i, ninodha a-nda vyongo vyova-a sisi vinjinji. Axamwali enala anooda thakali-a mathuulelo apama vilemeelo vya Kristau waimbarimbari fiedha irana vyongo vinoidanana Yohova. Ngumwasiwa Paulo atoawenjeli-a ira: “Venyathini uiruloni inyu ira Mukale olongomana thitho mwa-adawe.”—1 Akor. 15:33, 34.

7. Chofuka iivi inoongiwa va 1 Akoritiyo 15:35-38 venango atu enango inofukecha aliwa?

⁷ Muleri 1 Akoritiyo 15:35-38. Mutu a-anaroromela venyathi-iwa venango unooda fuka ee-ni: “N’nga atu okwa anodha venyathi-iwa mwatundu wan’ni?” Tipama ira nithuulele yowakula ya Paulo va mwasa  oi atu malamboano ana mathuulelo iwene oonga vyaingumi mutu akwa. N’nga Bibilya linafunji-an’ni?

8. Chiifwanafwani-o iivi inonikami-a vwechecha venyathi-iwa makaana ingumi dhulu?

⁸ Mutu akwa, manungwee anaavunda. Mbwenye wen’na kai mwasa wa mutu ule upanduchidhe ilambo yoi kajalivo. Nlungu unooda mvenyathi-a mutu ukwide liye mva-a manungo apama. (Maro. 1:1; 2:7) Paulo atoonga ifwanafwani-o vofuna oni-a ira kai ira Nlungu unomvenyathi-a mutu vo-indi-edha basa manungwee mamboi-ve. Liye ato-indi-edha basa ifwanafwani-o ya “koko” venango “mbeu” yaimiri. Akala koko ya mbeu itodhaliwa vateyani, aliwa inomela kala imiri ipya imiriyo ino-iyana na mbeu yoromile yeniyo yadhaliwile. Paulo afwanafwani-idhena vyevyi vofuna oni-a ira namapanduchi-u unooda mva-a mutu uvenyathi-iwile muukwani “manungo oi unooda dhiveliwana.”

9. N’nga lemba la 1 Akoritiyo 15:39-41 linoonga i-yana wa tundu uuvi wa manungo a vyopanduchiwa vyo-iyana-iyana?

⁹ Muleri 1 Akoritiyo 15:39-41. Paulo atoonga ira Nlungu utopanducha manungo o-iyana-iyana. Mofwanafwani-a manungo a ng’ombe, manungo a mbalame, namanungo asomba dhedho dhili dho-iyana-iyana inango na fwee. Voi ee-no Paulo atoonga vatokala i-yana vari va dhuwa na mwedi. Liye atoonga ira “nyenyedi inango njo-iyana na nyenyedi inango mwatitimi-o.” Masiki angalive ira i-yo kaninooda dhiona na metho, vatokala nyenyedi dhinango dhedho masietista dhinoonga aliwa ira tidhilukulu dhingali dhofiila, dhinango tochena thitho nyenyedi dhinango mwaaliwa tamajani ninga dhuwa. Paulo thitho atoonga ira “vatokala manungo a vyopanduchiwa vyadhulu na manungo avyopanduchiwa vyavailambo yavathi.” Moi a-vi? Ee, vailambo yavathi vatokala vyopanduchiwa vyanyama na makuva, mbwenye dhulu uli  manungo avyopanduchiwa vyauzimu, ninga mwemo angelo manungo anaaliwa.

10. N’nga anofuna dhavenyathi-iwa dhowa dhulu anodha kaana manungo oi a-vi?

¹⁰ Onani vyaongile Paulo vyo-arelavi ira: “Pievyo vinaireya va venyathi-iwa waatu akwidhe. Manungo anodhaliwa tangali ooda nongeya mbwenye anovenyathi-iwa tangali o-ooda nongeya.” I-yo nitoidhiwa ira mutu akwa manungwee anaavunda nowelela tumbuluni. (Maro. 3:19) N’nga vinoodeya a-vi manungo venyathi-iwa “kala o-onongiwa”? Paulo kaaonga vyaatu anofuna dhavenyathi-iwa kaana ingumi vailambo yavathivano, ninga avenyathi-iwile na Eliya, Elizeu na Yesu. Onga mwaimbarimbari, Paulo aongana unofuna dhavenyathi-iwa namanungo oi amakalenga dhulu, venango “mwauzmu.”—1 Akor. 15:42-44.

11-12. N’nga Yesu avirile mumachinjo oi a-vi vovenyathi-iwa, n’ga mbamachinjo aavi anoireya wamakriatau ozoziwa?

¹¹ Yesu angali vathivano ana manungo aumutu. Liye angavenyathi-iwile “atochinjeya kala zimu ova-a ingumi” nowelela dhulu. Molandana navyevyo, makristau ozoziwa anodha venyathi-iwa na manungo oi anooda makalanga dhulu. Paulo atoonga ira: “Mbwenye, ninga mukalele i-yo ninga ifwanafwani-edho ya wosaka-edhiwa na tumbuluwo ninodhakala thitho ifwanafwani-edho ya wadhuluwo.”—1 Akor. 15:45-49.

¹² Paulo ali afiyanga valikundo laindeinde voonga nwasa ovenyathi-iwa. Pyofuneya vinjinji idhiwa ira Yesu kaavenyathi-iwile namanungo aumutu. Paulo atoonga mwasee ira: “Noku na sangiri kavinodha volowa mu Umwene wa Nlungu” dhulu. (1 Akor. 15:50) Molandanana vyevyo, arumiwi na makristau enango ozoziwa katavenyathi-iwile ira tamakalenga dhulu na manungo ooda nongeya a nyana na sangiri. N’nga aliwa taadhadhe venyathi-iwa e-lini? Paulo atoonga venyatgi-iwa weu ungaireile vasogoloviwa. Kwaadhaireye mombaranya vanduli va wukwa wiwa. Hora yalemba Paulo 1 Akoritiyo, arumiwi enango  tali “tangagoni muukwani;” mofwanafwani-a rumiwi Tiyago. (Mayir. 12:1, 2) Arumiwi enango na ozoziwa tanofwanela ‘gona muukwani.’ —1 Akor. 15:6.

13. N’nga pyoireya viivi vyafuna oni-a “kalavo” wa Kristu?

¹³ Romela Yesu fiedha Paulo, tatoonga vya hora yavakundu vya istoriya yokalavo wa Kristu. Kalavo weu waoneele hora ya khondo, vindharandhara, marenda na vyoireya vinango vyothakala vailambo yothene. Romela 1914, ninaaona vyongo viro-edhiwile Bibilyani vikwakwanelanga. Thitho vyoireya vinango vyofuneya vingaoni-idhe kalavo wa Yesu. Liye aongile ira. Milanyu yapama ya Umwene ingalaleiwile “va ilambo yothene yavathi weo uli atu, ira ukale umboni wa maziza othene, moi e-no komoni [unodha] fiya.” (Mat. 24:3, 7-14) Paulo atoonga ira “kalavo wa mbwiye” thitho ungaireile wamakristau ozoziwa “agoni muukwani.”—1 Atez. 4:14-16; 1 Akor. 15:23.

14. Chini inoaireela Makristtau ozoziwa anokwa wari mokalao wa Kristu?

¹⁴ Ozoziwa ‘anogona muukwani’ mwachineneeva, wari mokalavo wa Kristu, anovenyathi-iwa hora imbo-ive yenio dhowa makalanga dhulu. Paulo unosikimiza evyo valemba la 1 Akoritiyo 15:51, 52 ira: “Kai othene agonile muukwani, mbwenye othene ninodha chinjiwa, vokupa wa metho hora inofuna ula lipenga logomi-edha.” Madhu a Paulwala anana kwakwanela vachineneeva! Makristau ozoziwa kadhavenyathi-iwa anodha sangalala vinjinji aliwa anodha kalanga “hora dhothene na mbwiye.”—1 Atez. 4:17.

15. Tibasa liivi linofuna ma-inda ozoziwa dhulu?

¹⁵ Bibilya linoniwandela basa linofuna laba  Makristau ozoziwa kadhavenyathi-iwa dhowa dhulu “wari mokupa wametho.” Yesu aongile ee-ni vyaaliwa ira: “Mbwenye wen’ne uganyalile va khondo no-arela vyoira vyanga fiyedhela komoni, ndinodha mva-a utongi vari vamitundhu yaatu. Liye unodha atonga atwao na golomondo la momba, ninga mwemule mwawachelele miyo wa Babanga.” (Apok. 2:26, 27) Mo-arela komandatiwa, Yesu vambo-i na ozoziwa anodha kumbiza maziza aatu na golomondo la fero.—Apok. 19:11-15.

16. N’nga atu anjinji availambo yavathi anodha unda a-vi wukwa?

¹⁶ Onga imbarimbari, mokristau ozoziwala anodha unda wukwa, aliwa anodha venyathi-iwa. (1 Akor. 15:54-57) Ee-no, mwari mwa khondo ya Arumagedo, aliwa anodha kalavo thitho tanodha kala okozeene voganyali unango: Ganyali vomali-a vyothakala vyothene. Mamiliyau aanamalaba a Nlungu anodha kalaove va “nyarwa ilukulu” no volowa muilambo ipya. (Apok. 7:14) Anofuna kalawala, anodha kaana ngari yoona na methwiwa fendo inango yoganyali wukwa: venyathi-iwa wamabiliyau manjinji waatu. Vinodha kala vyosangalali-a vyevi vidhaireya! (Mayir. 24:15) Ale anofuna dhakala ororomeleya roromeleyadi wa Yohova anodha ganyali mwamoda unango. Aliwa anodha unda wukwa wawachenle aliwa kumela waadamu nokalao dhowa nodhowa.

17. Lemba la 1 Akoritiyo 15:50 linonilimbi-a a-vi?

¹⁷ Kristau uliwethene unofwanela kala osimba va madhu odidili-a alembile Paulo oonga vyovenyathi-iwa waatu muukwani ali va 1 Akoritiyo. Nitokaana matangwi ovweya ooni-edha ira ninorumela malangi-o a Paulo vodhilimbi-edha “mu basa la Mbwiye.” (Muleri 1 Akoritiyo 15:58.) I-yo nadhilimbi-edha laba basa leli ninodha kala aimwerumweru sogolo. Ingumi yi-u inodha kala pama kwaranya ninga mwemo munathuulela i-yo. Basa li-u lathithi linolaba i-yo la Mbwiye kalinodha kala lapezi.