1, 2. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets niˈamukë Dios mëduumbë tnijawëdët wiˈix jyukypyëkäˈändë pënaty nëjkxtëp tsäjpotm?

NINUˈUN nmëduˈunëmë Jyobaa nnijawëyäˈänëm mas niˈigyë wiˈix jyukypyëktë pënaty nëjkxtëp tsäjpotm. Per pënaty mas niˈigyë nyijawëyandëp, yëˈë diˈib ak wëˈëmdëp yä Naxwiiny diˈib të yajwinˈixtë parë jam nyëjkxtët, pes yëˈë diˈib jam jukyˈatandëp. Ninuˈun njukyˈatäˈänëm yä Naxwiiny, nan nnijawëyäˈänëm, pes mëjwiin kajaa ndukˈoyˈatäˈänëm ko tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm jyukypyëktët jam tsäjpotm.

² Dios wyinmäˈänymyooy nääk ja Jesusë yˈëxpëjkpëtëjk parë tkujäˈäyëdë wiˈix jyukypyëkäˈändë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm. Apostëlë Juan duˈun tnimaytyaky: “Ëtsäjtëm xyˈuˈunkˈäjtëm ja Dios. Es kyajnëm xytyukˈijxëm wiˈix nˈakˈijtëm, per ko Jesukristë kyëxëˈëgët, dëˈën nˈijtëm extëm ja Kristë, mët ko nˈixäˈänëm wiˈixë dëˈën yëˈë” (1 Fwank 3:2). Pënaty nëjkxandëp tsäjpotm, kyaj tnijawëdë wiˈixën jam jyukyˈatäˈändë ets wiˈixën tmëdatäˈändë nyiniˈkx kyëbäjk diˈib kyaj yaˈixy. Per diˈibën tëy nyijäˈäwëdëp, yëˈë ko tˈaxäjëyäˈändë ja kyumäˈäyën, yˈixandëbë Jyobaa. Biiblyë kyaj ttimnigäjpxtäˈäy wiˈixën jyukypyëkäˈändë jam tsäjpotm, per nyigajpxypy tuk pëky majtsk pëky. Extëm nˈokpëjtakëm, Pablo jyënany ko pënaty nëjkxandëp tsäjpotm, yajpäädäˈändë mëdë Kristë ko nety “dyajkutëgoy nidëgekyë wiinkpëtyë anaˈambëty, kutujkënëty es pënëtyë madakën myëdäjttëp” ets ko nety kyutëgoy “ja okpë mëtsip”, jaˈa njënäˈänëm, “ja oˈkën”. Ets tim ok, ta Jesus mëdë 144,000 yˈanaˈamanëndë Jyobaa, ets yëˈë  diˈib tukëˈëyë myëdatanëp yˈanaˈamënbatkëˈëy (1 Kor. 15:24-28). ¡Nëgooyë yˈoyˈäjnë ko nety duˈun tyuny jyatyëty! *

3. Extëm jyënaˈanyë 1 Korintʉ 15:30-32, ¿tijatyë Pablo myëmadak mët ko tmëbëjky ko oˈkpë jukypyëkandëp?

³ ¿Ti Pablo pudëjkë parë tmëmadaky oytyim diˈibëtyë amay jotmay? Ko tmëbëjky ko oˈkpë jukypyëkandëp (käjpxë 1 Korintʉ 15:30-32). Duˈun tˈanmääy ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto: “Bom bomëts nˈity oˈkën jëjpˈam”. Ets ta yˈakjënany ko të nety tsyiptuny Éfeso “mët ja diˈibë dëˈën extëmë awäˈän jëyujkën” (2 Kor. 1:8; 4:10; 11:23). Ko jyënany “diˈibë dëˈën extëmë awäˈän jëyujkën”, waˈan yëˈë tmaytyäˈägany ja judiyëtëjk diˈibë nety mëtsipˈäjtëdëp ets ja wiink jäˈäyëty (Apos. 19:26-34; 1 Kor. 16:9). Per oy ti amay jotmay tpatyë Pablo, xëmë twinmääy ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën diˈibë nety yˈawijxy jyëjpˈijxypy (2 Kor. 4:16-18).

4. ¿Wiˈix mayë nmëguˈukˈäjtëm jyotkujkmoˈoyëdë ko tmëbëktë jyukypyëkäˈänyë oˈkpë? (Ixë dibujë diˈib miimp mä rebistë nyiˈak).

⁴ Ëtsäjtëm, nan yëˈë tyam ndukjukyˈäjtëmë tiempë diˈib kutsëˈëgë. Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të yˈaxëktunëdë axëkjäˈäytyëjk. Nan ta diˈib tsënääytyëp mä jäˈäy tsyiptundë ets ninuˈun kyaˈˈagujkˈat kyajotkujkˈattë. Ets mä näägë it lugäär, kyaj yajnasˈixëdë yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtët o axtë të gobiernë dyajkuboky, per duˈunyëm tmëdundë Jyobaa oy yajtsum yajmatstët ets axtë oyë jäˈäy yaˈoogëdët. Niˈamukë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, duˈunyëm tmëdundë Jyobaa ets xymyoˈoyëmë oybyë ijxpajtën. Kyaj tsyëˈëgëdë mët ko nyijäˈäwëdëp ko pën oˈktëp, Jyobaa moˈoyanëdëbë mas oybyë jukyˈäjtën mä tiempë myiny kyëdaˈaky.

5. ¿Ti mbäät xyyaˈˈamajtsk xyyajjotmajtskëm ko jantsy jukypyëkandëbë oˈkpë?

⁵ Pablo yˈanmääy ja myëguˈuktëjk ko jantsy kutsëˈëgë nety extëm nääk wyinmaytyë ko jyënäˈändë: “Nˈokkäˈäy nˈokˈukëm jeˈeyë. Ayäbom nˈoˈkëm”. Per atsux tëëyëp duˈunyëmë netyë jäˈäy wyinmaytyë. Pes ko duˈunë Pablo jyënany, waˈan yëˈë tmaytyaky extëm jyënaˈanyë Isaías 22:13, mä tnimaytyaˈaky ko ja israelitëty yëˈëyë nety myëwiin myëjotëdëp ttukxondäˈägäˈändë ja jukyˈäjtën en lugäär tmëwingondëdë Dios. Ets tyam, nanduˈun mayë jäˈäy wyinmaytyë extëm wyinmääytyë ja israelitëty: “Tukxondäˈäk, pes konë jukyˈäjtën”. Per nnijäˈäwëm ko ja israelitëty jantsy axëëk ok jyäjt kyëbajttë (2 Crón. 36:15-20).

6. Ko nmëbëjkëmë oˈkpë jyukypyëkäˈändë, ¿wiˈix mbäät xypyudëjkëm parë nwinˈijxëm pënaty nmëtnaymyaayëbëˈatäˈänëm?

⁶ Ko nmëbëjkëmë oˈkpë jyukypyëkäˈändë, yëˈë diˈib mbäät xypyudëjkëm parë nwinˈijxëm pënaty nmëtnaymyaayëbëˈatäˈänëm. Ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto kyaj nety mbäät mëdë xyëëw tiempë dyajnaxtë ja jäˈäyëty diˈib kyaj tmëbëktë ko oˈkpë jyukypyëkäˈäny. Tyäˈädë yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko pën nnaymyaˈayëm mëdë jäˈäy diˈib jeˈeyë ttukxondäˈägäˈändë tyäˈädë jukyˈäjtën, mbäät mëjwiin kajaa xyˈaxëktuˈunëm. Pën tuˈugë Dios mëduumbë yajnäjxypy kajaa xyëëw tiempë mëdë duˈumbë jäˈäy, mbäät dyajtëgoy ja oybyë jyaˈayˈäjtën ets ja kostumbrë diˈib myëdäjtypy extëmë Dios mëduumbë, ets axtë mbäät tyuktunyëty tijatyë Dios yˈaxëkˈijxypy. Päätyë apostëlë Pablo dyajkyë tyäˈädë käjpxwijën: “Yajjëmbittë miitsë mjikyˈäjtën tëyˈäjtën mëët, es katë mnakypyekytyundë” (1 Kor. 15:33, 34).

7. ¿Ti mbäät näägë jäˈäy xyyajtëˈëwëm extëm jyënaˈanyë 1 Korintʉ 15:35-38?

⁷ (Käjpxë 1 Korintʉ 15:35-38). Tuˈugë jäˈäy diˈib xyyaˈˈamajtskëyäˈän xyyajjotmajtskëyäˈänëm mbäät xyyajtëˈëwëm: “¿Wiˈix jyikypyëktët ja oˈkpëty? ¿Wiˈixë nyiniˈx yˈixyëty diˈibë  myëdattëp?”. Pääty, oy ko nnijäˈäwëm wiˈixë Pablo tˈatsoowëmbijtyë tyäˈädë yajtëˈëwën, pes mayë jäˈäy wiˈixëm tmëbëktë yajpäättë oˈkpë. Per ¿wiˈixë Biiblyë jyënaˈany?

8. ¿Ti ijxpajtën xytyukˈijxëm ko Jyobaa mbäät tmoˈoy tuˈugë jembyë nyiniˈkx kyëbäjk ja jäˈäy diˈib yajjukypyejkypy?

⁸ Ko tuˈugë jäˈäy yˈooky, ta ja nyiniˈkx wyindëgoy. Perë Jyobaa mbäät yajjukypyekyëty ets myoˈoyëty ja nyiniˈkx kyëbäjk diˈib kyaj yaˈixy. Yëˈë mbäät duˈun ttuny, pes nitii nety kyajaˈˈaty yä Naxwiiny ets jam tsäjpotm ko winë dyajkojtääy (Gén. 1:1; 2:7). Pablo pyëjtak tuˈugë ijxpajtën parë tnimaytyaky ko ja diˈib jukypyëjkp kyaj tiko yajmoˈoyët nan jaˈayëm ja nyiniˈkx kyëbäjk. Jyënany ko duˈun extëm tuˈugë “tëëmp” ko yajniˈipy, jemy yoombëtsëmy jatuˈugë ujtsuˈunk. Tyäˈädë ujtsuˈunk diˈib mujxp, tim tëgatsy mët ja tëëm diˈib yajnip. Pablo pyëjtakë tyäˈädë ijxpajtën parë xytyukˈijxëm ko Jyobaa mbäät “tmoˈoy ja tëëmp yëˈë yˈijxën extëm yëˈë ttseky”, jaˈa njënäˈänëm, ja nyiniˈkx kyëbäjk.

9. Extëm jyënaˈanyë 1 Korintʉ 15:39-41, ¿wiˈix tyëgatsyatyëtyë niniˈkx këbäjk?

⁹ (Käjpxë 1 Korintʉ 15:39-41). Pablo nyimaytyak ko Dios ixy kaˈixy tijaty ojts dyajkojy. Extëm nˈokpëjtakëm, kyaj tyuknaxëtyë nyiniˈkx kyëbäjkë jëyujk tsäjpkää mëdë joon jëyujk etsë äjkx. Pablo nanduˈun jyënany ko Xëëw mëdë Poˈo tim tëgatsyaty, ets ko ja mëtsäˈä tëgatsyaty tyëˈkx jyäjtë. Ëtsäjtëm, kyaj nˈijxpatëm, perë ëxpëkyjyaˈaytyëjk jyënäˈändë ko tamˈäjtp kanäk naxë mëtsäˈä, tamë mëjatypyë etsë mutskatypyë, tamë tsaptspë, poopë etsë puˈtspë extëmë Xëëw. Päätyë Pablo jyënany ko “kyaj tëgekyë yëˈë niniˈx tyiˈigyëty; [...] taa diˈibë ijtp mä tsäjp es mä naxwinyëdë”. ¿Ti myaytyäˈägan? Ko pënaty jukyˈäjttëp yä Naxwiiny, myëdäjttëbë nyiniˈkx kyëbäjk, per pënaty jukyˈäjttëp tsäjpotm nan myëdäjttëp, jeˈeyë ko yëˈë diˈib kyaj yaˈixy extëmë anklëstëjk.

10. ¿Diˈibë niniˈkx mëët jyukypyëktë pënaty nëjkxtëp tsäjpotm?

¹⁰ Pablo duˈun tˈaknimaytyaky: “Nandëˈën jyaty mët ja oˈkpëty ko jikypyëktë. Yajtäjë  ja naxniˈx diˈibë windëgeepy, es jyikypyëjknë ja niniˈx diˈibë kyaj nyakyˈoogët”. Ko tuˈugë jäˈäy yˈooky, ta wyindëgoyë nyiniˈkx kyëbäjk ets jyëmbijty naxway (Gén. 3:19). Per ¿wiˈixën mbäät “jyikypyëjknë ja niniˈx diˈibë kyaj nyakyˈoogët”? Pablo kyaj yëˈë tmaytyäˈäganyë jäˈäy diˈib jukypyëjkp yä Naxwiiny, extëm diˈib yajjukypyëjktë Elías, Eliseo etsë Jesus. Yëˈëjën myaytyäˈägan pënaty jukypyëjktëp tsäjpotm diˈib yˈaxäjëdëp “ja tsäjpotmëdë niniˈx”, jaˈa njënäˈänëm, diˈib kyaj yaˈixy (1 Kor. 15:42-44).

11, 12. ¿Wiˈixë Jesus jyukypyejky, ets wiˈix jyukypyëktë pënaty nëjkxtëp tsäjpotm?

¹¹ Ko Jesus jyukyˈajty yä Naxwiiny myëdäjtë nyiniˈkx kyëbäjk extëm ëtsäjtëm. Per jyukypyejky extëm “tuˈugë espiritë diˈib yajkypyë jukyˈäjtën”, ta pyäˈtëjkë tsäjpotm (1 Cor. 15:45, TNM). Nanduˈunën jyukypyëktë pënaty nëjkxtëp tsäjpotm. Pablo tnimaytyaky: “Dëˈën extëm ëtsäjtëm ngëxëˈkëm kyojˈyëty ja Adán yä naxwiiny, nandëˈën nëjx ngëxëˈkëm extëmë Jesukristë diˈibë tsäjpotm” (1 Kor. 15:46-49).

¹² Oy ko njamyajtsëm ko Jesus kyaj jyukypyejky mëdë nyiniˈkx kyëbäjk extëmë naxwinyëdë jäˈäy. Ko netyë Pablo tnimaytyaktääynyë, ta ojts tˈaknigajpxy tiko kyaj, jyënany: “Kyaj mbäät ndëjkëm tsäjpotm mët ja ntsuˈutsyˈäjt nbäjkˈäjtëm” (1 Kor. 15:50). Ja apostëlëtëjk ets pënatyë nety nëjkxandëp tsäjpotm, kyaj nety pyäˈtëkëyäˈändë mëdë nyiniˈkx kyëbäjk diˈib windëgoopy. Per ¿näˈäjën nety jyukypyëkäˈändë? Pablo nyimaytyak yajxon ko miin këdakpë nety ja tiempë mä duˈun tyunäˈäny jyatäˈänyëty, ets ko kyaj pyäˈtëkëyäˈändë jantsy jeˈeyë yˈoˈkëdäˈäktët. Ko Pablo tjääyë 1 Korintʉ, tamë nety näägë apostëlëty “diˈib të yˈoˈknëdë”, extëmë Santiago, per nanduˈunë nety yˈoogäˈändë ja myëguˈuktëjk ets niˈamukë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm (1 Kor. 15:6; Apos. 12:1, 2).

13. ¿Ti tunan jatanëp ko nety jam yajpatnë Kristë?

¹³ Jesus etsë apostëlë Pablo nyaskäjpxëdë tijatyë nety tunan jatanëp mä tiempë myiny  kyëdaˈaky. Tyäˈädë tiempë diˈib yajmaytyakp, yëˈë ko netyë Kristë jam yajpatnë. Ets yëˈë nety yajtukˈijxwëˈëmäämp ko jyaˈˈatäˈänyë tsip, yuˈkxäˈänyë naxwinyëdë, myinäˈänyë mëk päˈäm ets tyunäˈäny jyatäˈänyëtyë ayoˈon abëtsemy nyaxwinyëdë. Tyäˈädë yˈadëy desde 1914, per ta ja tuk pëky wiˈix yˈadëy. Jesus jyënany ko ja oybyë ayuk diˈibë myaytyakypy ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, yajkäjpxwäˈkxäˈäny “mä tëgekyë naxwinyëdë” etsë net myinäˈäny ja kutëgoˈoyën (Mat. 24:3, 7-14). Pablo jyënany ko ja Dios mëduumbëty diˈibë nety yˈawijx jyëjpˈijxtëp nyëjkxäˈändë tsäjpotm, per të yˈoˈknëdë, jukypyëkandëbë nety parë pyäˈtëkëdët. ¿Näˈä? “Ko jyäˈtët jatëgokë Nintsënˈäjtëm” o ko nety jam yajpatnë (1 Tes. 4:14-16; 1 Kor. 15:23).

14. ¿Wiˈix jyukypyëktë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm diˈib oˈktëp mä Kristë jam yajpatnë?

¹⁴ Mä tyäˈädë tiempë, pënaty yˈawijx jyëjpˈijxtëp jyukyˈatäˈändë tsäjpotm, jantsy jeˈeyë yˈooktë yä Naxwiiny, ta netyë jyukypyëktë tsäjpotm. Ets nnijäˈäwëm mët ko duˈun jyënanyë Pablo mä 1 Korintʉ 15:51, 52: “Kyaj nidëgekyë nˈoˈkëm, per nidëgekyë ndëgatsäˈänëm tuk pojën, dëˈën extëm ko nwimbiˈtsëm es nˈijxwäˈxëm jatëgok, ko yajmëdowët yajtukxuˈuxy ja trompetë oknëmbë”. Diˈibë Pablo yä ojts tnigajpxy, ta tyam tyuny jyatyëty. Ko jyukypyëktë tyäˈädë Jesusë myëgaˈaxëty, ta tpatnëdë ja diˈibën jyantsy xyëwˈäjtypy agujkˈäjt jotkujkˈäjtën ets yˈijnëdë “mët ja Nintsënˈäjtëm winë xëë winë tiempë” (1 Tes. 4:17).

15. ¿Ti tyunandëp jam tsäjpotm pënaty tëgäjtstëp “tuk pojën, dëˈën extëm ko nwimbiˈtsëm es nˈijxwäˈxëm jatëgok”?

¹⁵ Biiblyë nyimaytyakypy ti tyunandëp jam tsäjpotm pënaty tëgäjtstëp “tuk pojën, dëˈën extëm ko nwimbiˈtsëm es nˈijxwäˈxëm jatëgok”. Jesus jyënany: “Pën madakp es ttuny diˈibëts ëj ntsejpy, nmoˈoyëpts ëj ja kutujkën es yˈanaˈamët mä tëgekyë ja naxwinyëdë, es dëˈën yˈanaˈamët extëm ko ja naxtuˈts yajtukwepy ja  pujxndäjk, es tyukpuˈujë, dëˈën extëmë nDeetyëts të xymyoˈoy esëts nyajkutukët” (Diˈibʉ Jat. 2:26, 27). Pyanëjkxandëp ja Wyintsën ets tnëˈëmoˈoyäˈän ttuˈumoˈoyäˈändë ja nasiongëty “mëdë pujxndäjk” (Diˈibʉ Jat. 19:11-15).

16. ¿Wiˈixën ja oˈkën kyaj tnekymyëmadäˈägäˈäny miyonkˈamë naxwinyëdë jäˈäy?

¹⁶ Pënaty jukyˈatandëp tsäjpotm kyaj nyekymyëmadäˈägäˈänëdë ja oˈkën (1 Kor. 15:54-57). Ets ko nety të jyukypyëktë, ta dyajwäˈätsäˈändë tyäˈädë Naxwinyëdë mä Armajedon, ja tsip diˈib wingon ijnëp. Miyonkˈamë Dios mëduumbë, yetyëjk toxytyëjk, tsyokwëˈëmäˈändë mä ja mëj ayoˈon ets nyaxäˈändë mä jembyë jukyˈäjtën (Diˈibʉ Jat. 7:14). Tyäˈädë Dios mëduumbëty, këˈëm ttimˈixäˈändë ko ja oˈkën kyaj nyekymyadäˈägäˈäny ko nety jyukypyëktë mil miyonkˈamë jäˈäy diˈib të yˈooktë. ¡Okpawinmay wiˈix agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm ko nety duˈun tyuny jyatyëty! (Apos. 24:15). Ets niˈamukë pënatyë nety kyaj të tpuwäˈktuˈuttë Jyobaa, tˈixäˈändë nanduˈun ko ja oˈkën diˈibë Adán tukninäjxëdë kyaj nyekymyëmadäˈägäˈänëdë ets mbäädë net jyukyˈattë winë xëëw winë tiempë.

17. ¿Ti mbäät nduˈunëm extëm jyënaˈanyë 1 Korintʉ 15:58?

¹⁷ Tyam, nëgooyë nguˈëˈëw ngukäjpxënë diˈibë Pablo tyuknijäˈäyë ja Dios mëduumbëty diˈib Corinto, pes xyjyotkujkmoˈoyëm ko tnimaytyaky wiˈixë oˈkpë jyukypyëkäˈändë. Pääty, taaˈäjtp tiko mbäät nmëmëdoˈowëm extëmë Pablo jyënany: “Dëˈënyëm xytyundët waanë niˈigyë ja Nintsënˈäjtëmë tyuunk” (käjpxë 1 Korintʉ 15:58). Pën xëmë nduˈunëmë tyäˈädë tuunk nuˈun nmadakëm, mbäädë net nˈawijx njëjpˈijxëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën mä tiempë myiny kyëdaˈaky, diˈib kyaj ndimpawinmäˈäyëm nuˈunën yˈoyˈatäˈäny. Ets ko nety jam nyajpatënë, ta nbëkäˈänëmë kuentë ko ja nWintsënˈäjtëmë tyuunk kyaj nety nëgoo të natuˈunëm.