1-2. Ko e ha e tau Kerisiano oti ne manako ke iloa hagaao ke he liu tu mai he lagi?

KUA laulahi he tau tagata mogonei hane fekafekau ki a Iehova kua amaamanaki ke momoui tukulagi he lalolagi. Ka e falu he tau Kerisiano ne fakauku kua amaamanaki ke fakaliu tu mai ke he lagi. Ko lautolu nei kua fakauku ne manako ke iloa ko e fēfē la e moui ha lautolu he lagi? Ka e kua mogoia a lautolu kua amaamanaki ke momoui ke he lalolagi? To kitia e tautolu ko e liu tu mai ke he lagi ka moua e tau fakamonuinaaga, pihia foki mo lautolu kua amaamanaki ke momoui tukulagi ke he lalolagi. Pete ni ko e amaamanakiaga ha tautolu ke he lagi po ke lalolagi, manako a tautolu ke iloa hagaao ke he liu tu mai he lagi.

² Omoomoi he agaaga he Atua e falu he tau tutaki ha Iesu he senetenari fakamua ke tohi hagaao ke he amaamanakiaga he lagi. Ko e aposetolo ko Ioane ne fakamaama: “Ko e fanau he Atua a tautolu ke he vaha nai, ka e nakala fakakite mai po ke fefe a tautolu a mui; ka kua iloa e tautolu, ka fakakite mai ti tuga a ia a tautolu, ha ko e mena to kitia tonuhia ai a ia e tautolu.” (1 Ioa. 3:2) Ti nakai iloa he tau Kerisiano fakauku to fēfē e tau tino ha lautolu ka fakaliu tu mai ke he lagi. To kitia e lautolu a Iehova ka moua e palepale ha lautolu. Nakai fakakite he Tohi Tapu e tau vala tala oti hagaao ke he liu tu mai ke he lagi, ka e talahau he aposetolo ko Paulo e falu vala tala hagaao ki ai. To fakalataha a lautolu ne fakauku mo Keriso “ka oti he fakaotioti e ia e tau iki ne mua oti kana, mo  lautolu gotoa kua pule, mo lautolu kua malolo.” Putoia ai e ‘fi fakamui ko e mate.’ Fakahiku ai, ko Iesu mo lautolu oti kua pule mo ia ka tuku oti ai ki lalo ha Iehova. (1 Kori. 15:24-28) Ko e magaaho ofoofogia mooli! *

3. He fakakite ia 1 Korinito 15:30-32, ko e talitonu ha Paulo ke he liu tu mai kua lagomatai a ia ke taute e heigoa?

³ Ko e talitonu ha Paulo ke he liu tu mai kua lagomatai a ia ke fakauka ke he tau kamatamata kehekehe. (Totou 1 Korinito 15:30-32.) Tala age a ia ke he tau Korinito: “Kua mate au ke he taha aho mo e taha aho.” Tohi foki e Paulo: “Ha ha kia au he tau mo e tau manu favale i Efeso.” Liga kua tutala a ia hagaao ke he tau manu huifā mooli he malē i Efeso. (2 Kori. 1:8; 4:10; 11:23) Po ke liga hagaao a ia ke he totokoaga mai he tau Iutaia mo e falu foki ne tuga e “tau manu favale.” (Gahua 19:26-34; 1 Kori. 16:9) Ko e heigoa ni, fehagai a Paulo mo e tau mena hagahagakelea lahi mahaki. Ka e ha ha agaia ia ia e onoonoaga mitaki ke he vahā i mua.​—2 Kori. 4:16-18.

4. Maeke fēfē he amaamanakiaga he liu tu mai ke fakamalolō e tau Kerisiano mogonei? (Kikite fakatino he kili.)  

⁴ Momoui a tautolu he tau magaaho hagahagakelea. Falu he tau matakainaga ha tautolu kua lauia noa he tau matahavala. Falu ne nonofo he tau matakavi ne latau ti nakai haohao mitaki a lautolu. Ka ko e falu ne fekafekau ki a Iehova he tau motu ne fakakaupā po ke pā malu e gahua fakamatala ne fakahagahaga kelea e tau momoui po ke atāina ha lautolu. Ka e fakatumau agaia e tau matakainaga ke tapuaki ki a Iehova, ti eke mo fakafifitakiaga ma tautolu. Iloa tonuhia e lautolu pete ka galo e tau momoui ha lautolu he fakatokaaga nei, mavehe mai e Iehova e taha mena ne mua atu ma lautolu he vahā i mua.

5. Ko e heigoa e aga hagahagakelea ka fakalolelole e tua ha tautolu ke he liu tu mai?

⁵ Hataki e Paulo e tau matakainaga hagaao ke he manatu hagahagakelea he falu: “Kaeke ke nakai tuai tutu mai a lautolu kua mamate? Kia kai mena a tautolu mo e inu, ha ko e mena mamate a tautolu a pogipogi.” Manatu pihia foki e falu ato hoko e vahā ha Paulo. Liga fatiaki e ia e Isaia 22:13 ne hagaao ke he aga he tau Isaraela. He nakai fakatata ke he Atua, ne foli a lautolu ke he moui fiafia he tino. Ko e aga he tau Isaraela ia ke “momoui mogonei ti mamate a pogi,” ko e onoonoaga mahani mau foki mogonei. Ka ko e fua kelea ke he motu ha Isaraela ne fakamau i loto he Tohi Tapu.​—2 Nofo. 36:15-20.

6. Lauia fēfē e amaamanakiaga ha tautolu he liu tu mai ha ko e tau kapitiga ha tautolu ne fifili?

⁶ Iloa e tautolu to liu fakatū mai e Iehova a lautolu ne mamate, ti lauia ai e fifiliaga he tau kapitiga ha tautolu. Lata e tau matakainaga i Korinito ke kalo kehe mai he fio mo lautolu ne fakatikai e liu tu mai. Ko e fakatonuaga ma tautolu he vahā nei: Nakai fai mitaki he fifili e tau kapitiga ne manamanatu tumau hokoia ke momoui ni ke lata mo e mogonei. He fakalataha mo lautolu ia ka moumou e onoonoaga mo e tau aga he Kerisiano mooli. Liga takitaki a ia ke he puhala moui ke taute e tau agahala ke he Atua. Ti tomatoma fakamalolō e Paulo: “Kia ala mai ā mutolu ke eke e mahani tututonu, aua neke hala.”​—1 Kori. 15:33, 34.

7. Ko e heigoa e hūhū hagaao ke he liu tu mai ne liga ha ha he falu kua fakakite ia 1 Korinito 15:35-38?

⁷ Totou 1 Korinito 15:35-38. Ko e tagata  ne omoomoi e falu ke fakauaua ke he liu tu mai ne liga hūhū: “Po ke fefe he tutu mai a lautolu kua mamate?” Kua mitaki ma tautolu ke manamanatu ke he tali ha Paulo ha kua tokologa e tagata he vahā nei ne ha ha ai e tau manatu fakatagata hagaao ke he moui ka mole e mate. Ka ko e heigoa ne fakaako he Tohi Tapu?

8. Ko e heigoa e fakatai ka lagomatai a tautolu ke maama e liu tu mai ke he moui he lagi?

⁸ Ka mate e tagata to popo e tino haana. Ka ko Ia ne tufuga e lagi mo e lalolagi katoatoa ne nakai fai kamataaga, ka fakaliu tu mai e tagata ia ti foaki e tino kua latatonu mo ia. (Kene. 1:1; 2:7) Fakaaoga e Paulo e fakatai ke fakakite to nakai liu fakatū mai he Atua e tino pihia. Manamanatu ke he tega saito, po ke tega akau. Ko e tega saito ne tō he kelekele kua kamata ke tupu ti eke mo akau foou. Ko e akau foou kua kehe lahi mai he tega akau. Fakaaoga e Paulo e fakatataiaga nei ke fakakite kua maeke he Tufuga ha tautolu ke foaki e “tino kua finagalo a ia ki ai.”

9. Ko e heigoa ne talahau he 1 Korinito 15:39-41 hagaao ke he kehekehe he tau tino?

⁹ Totou 1 Korinito 15:39-41. Talahau e Paulo na kehekehe lahi e tau mena ne tufugatia. Ma e fakatai, kua kehekehe e tau tino oti, tuga e tau manu huifā, tau manu lele, mo e tau ika. Hagaao foki a ia ke he lagi, kua kitia e tautolu e kehekehe he laā mo e mahina. Mailoga foki e ia ne “kehe e kikila mai he taha fetu mo e taha fetu.” Ē, pete foki he nakai kitia mata e tautolu, talahau he tau saienetisi na kehekehe e tau fetū, falu ne lalahi, falu ne ikiiki, falu ne kula, falu ne tea, falu ne ago tuga e laā. Talahau e Paulo kua “ha ha i ai foki e tau tino kua lata mo e lagi, mo e tau tino kua lata mo e lalolagi.” Ko e heigoa e kakano? He lalolagi, ha ha ia tautolu e tau tino, ka e i luga he lagi ha ha i ai e tau tino fakaagaaga, tuga he tau agelu.

10. Kehe fēfē e tau tino ha lautolu ka liu tu mai ke he lagi?

¹⁰ Ko e heigoa foki ne talahau e Paulo: “To pihia foki e liliu tutu mai a lautolu kua mamate;  ne gana mo e popo, to fakatu mai foki mo e nakai popo.” Iloa e tautolu ka mate taha, to popo e tino ti liu ke he efuefu. (Kene. 3:19) Ti maeke fēfē he tino ke “fakatu mai foki mo e nakai popo”? Nakai tutala a Paulo hagaao ke he tagata kua fakaliu tu mai ke he moui he lalolagi, tuga a lautolu ne fakaliu tu mai e Elia, Elisaio, mo Iesu. Ka e hagaao a Paulo ke he tagata kua fakaliu tu mai ke he tino he lagi, ko e tino fakaagaaga.​—1 Kori. 15:42-44.

11-12. Ko e heigoa e hikiaga ha Iesu he mogo ne fakaliu tu mai, ti pihia fēfē foki ha lautolu ne fakauku?

¹¹ He moui a Iesu he lalolagi, kua ha ha ia ia e tino. Ka ko e mogo ne fakaliu tu mai ai, kua ha ha ia ia e ‘agaga ke fakamoui’ ti liu hake ke he lagi. Pihia foki, to fakaliu tu mai e tau Kerisiano fakauku ke he moui fakaagaaga he lagi. Fakamaama e Paulo: “Tuga he fakatai a tautolu kia ia kua lata mo e kelekele, ti fakatai foki pihia a tautolu kia ia mai he lagi.”​—1 Kori. 15:45-49.

¹² Kua hokotia e fakatutalaaga ha Paulo ke he liu tu mai. Uho lahi ke mailoga kua nakai fakaliu tu mai a Iesu ke he tino. Talahau fakatonu e Paulo: “Nakai maeke ke uta e kautu he Atua ma lautolu ha he tino kakano mo e toto” ke he lagi. (1 Kori. 15:50) Ko e tau aposetolo mo e falu ne fakauku to nakai fakaliu tu mai e tau tino mo e toto kua popo ki luga he lagi. Magaaho fe ka fakaliu tu mai a lautolu? Pehē a Paulo nakaila hoko e liu tu mai nei; ka e to tupu ai ka mole e mamate ha lautolu. He magaaho ne tohi e Paulo e 1 Korinito, falu tutaki ne fitā he “momohe” ke he mate, tuga e aposetolo ko Iakopo. (Gahua 12:1, 2) Ko e falu aposetolo mo lautolu ne fakauku ka hohoko foki ke “momohe” ke he mate.​—1 Kori. 15:6.

13. Ko e heigoa ka tupu ka haele mai a Iesu?

¹³ Ko Iesu mo Paulo ne tutala ke he magaaho pauaki ka haele mai, po ke ha ha hinei he Keriso. He haele mai haana to ha ha i ai e  tau latau, tau mafuike, tau gagao, mo e falu mena kelea foki he lalolagi. Kitia e tautolu e perofetaaga nei he Tohi Tapu kua fakamooli tali mai he 1914. To ha ha i ai foki taha vala aoga he fakamailoga ia. Pehē a Iesu ko e tala mitaki ke he Kautu ne fakatū he Atua ka fakamatala atu foki “ke he lalolagi oti, ke eke mo talahau ke he tau atu motu oti; [to] hoko mai ai e fakaotiaga.” (Mata. 24:3, 7-14) Talahau e Paulo ko e “haele mai e Iki” ko e magaaho he liu tu mai ma e tau Kerisiano ne fakauku kua “momohe” ke he mate.​—1 Tesa. 4:14-16; 1 Kori. 15:23.

14. Ko e heigoa ka tupu ki a lautolu ne fakauku ne mamate he mogo ne haele mai e Keriso?

¹⁴ Ko lautolu mogonei ne fakauku ne mamate, kua fakaliu tu mai agataha ki luga he lagi. Fakamooli he tau kupu nei ha Paulo ne tohi ia 1 Korinito 15:51, 52: “Nakai momohe a tautolu oti, ka to faliu [hiki] a tautolu oti, To fakaofo ni tuga e magaaho ke kemo ai e mata, ka fakatagi e pu ke fakaoti ai.” Hane fakamooli e tau kupu nei ha Paulo mogonei! He fakaliu tutū mai e tau matakainaga nei he Keriso to moua e lautolu e fiafia katoatoa; mo e to “fakalataha mau a [l]autolu mo e Iki.”​—1 Tesa. 4:17.

15. Ko e heigoa e gahua ne tatali ki a lautolu ka faliu fakaofo tuga ni he “kemo ai e mata”?

¹⁵ Tala mai he Tohi Tapu e gahua ha lautolu kua faliu fakaofo tuga ni he “kemo ai e mata,” ka taute he lagi. Pehē a Iesu ki a lautolu: “Ko ia foki kua kautu, mo e eke haku a tau gahua ato hoko ke he fakahikuaga, to ta atu e au kia ia e pule ke he tau motu kehe; To pule foki a ia kia lautolu ke he tokotoko lapatoa, to malipilipi a lautolu tuga ne tau kapiniu he tagata eke kapiniu kelekele, tuga au foki ne moua e au mai he haku a Matua.” (Fakakite. 2:26, 27) To mumui a lautolu  ke he Takitaki ha lautolu hane gahua ai ke moumou e tau motu aki e tokotoko lapatoa.​—Fakakite. 19:11-15.

16. To kautū fēfē e tau tagata tokologa ke he mate?

¹⁶ Maaliali ai to kautū a lautolu ne fakauku ke he mate. (1 Kori. 15:54-57) Ko e liu tu mai ha lautolu ka fakaatā a lautolu ke lagomatai ke utakehe e tau mahani kelea oti kana he magahala ka hoko mai e tauaga ha Amaketo. Tokologa lahi foki e tau Kerisiano ka “o mai mai he matematekelea lahi” kua hao atu ke he lalolagi foou. (Fakakite. 7:14) Ko lautolu he lalolagi kua hao to kitia foki e kautūaga ke he mate​—ko e liu tutū mai he tau piliona tagata ne mamate he magaaho fakamua. Manamanatu la ke he fiafia ha tautolu ka fakamooli e mena ia! (Gahua 24:15) Ti ko lautolu kua fakamooli katoatoa ki a Iehova to kautū mai he mate. To maeke a lautolu ke momoui tukulagi.

17. He tokaloto e 1 Korinito 15:58, ko e heigoa ha tautolu ka taute mogonei?

¹⁷ Ko e tau Kerisiano oti mogonei kua momoui kua lata ke fakaaue mo e mafanatia ke he tau kupu ne tohi e Paulo ke he tau Korinito hagaao ke he liu tu mai. Ha ha ia tautolu e tau kakano mitaki ke omaoma e tomatomaaga ha Paulo ke gahua fakalahi ke he “gahua he Iki.” (Totou 1 Korinito 15:58.) Ka eketaha mo e fakamakutu tumau a tautolu ke he gahua ia, to amaamanaki atu a tautolu ke he vahā i mua kua pukenamo he fiafia. Ko e moui he magaaho ia to mua atu e mitaki ke he ha mena ne manamanatu a tautolu ki ai. To fakakite mooli ki a tautolu kua nakai teao ha tautolu a gahua he fakafitā ke he gahua he Iki.