1-2. Ndaŵa yanji Akhristu onse ofunika kuphunzila za ciyembekezo ca ŵala akuya kululu?

ŴANTHU anyinji amene otumikila Yehova, ali na ciyembekezo cakuyonkhala na moyo wosasila pacalo. Koma Akhristu ozozewa amene ni atontho ali na ciyembekezo cakuyonkhala na moyo kululu. Akhristu ozozewa amene aŵa ofunishisha kuziŵa mwati ukankhalile umoyo wao kululu. Nanga tyani za ŵala ali na ciyembekezo cakuyonkhala pacalo? Monga ni mwati tiphunzilile, ciukililo ca ŵanthu akuya kululu cikalete soti madaliso kwa ŵala ali na ciyembekezo cakuzonkhala na moyo wosasila pacalo. Tetyo, mosasamala kanthu za ciyembekezo catili naco kaya ni ca kululu olo pacalo, tonse tufunika kuphunzila za ciukililo ca kululu.

² Mulungu euzhyila ayakine mwa ophunzila a Yesu a m’vyaka voyambilila kulemba za ciukililo ca kululu. Mtumwi Yohane efotokoza kuti: “Lomba nise ŵana a Mulungu koma pakali pano zikaliyoziŵika kuti tikankhale otyani. Tuziŵa kuti akazoonekela tikankhale monga ni yove.” (1 Yoh. 3:2) Tetyo, Akhristu ozozewa oziŵa lini mwati akankhalile akazoukishiwa na miŵili yauzimu noluta kululu. Olo n’tetyo, Akhristu amene aŵa akaone Yehova pati akalondele mphoto yao. Baibo yufotokoza lini zonse zokhuza ciukililo, koma mtumwi Paulo efotokoza ziyakine zokhuza nkhani iyi. Akhristu ozozewa akankhale na Yesu panthawi yati  “akaononge maboma onse a ŵanthu.” Izi zuyangizhyilapo ‘imfwa yamene ni mdani wosilizhyila.’ Posilizhyila, Yesu pamozi na olamulila ayake akatwale ulamulilo na zinthu zonse kwa Yehova. (1 Akor. 15:24-28) Iyi ikankhale nthawi yosangalasa ngako. *

3. Molingana na 1 Akorinto 15:30-32, kansi cikhulupililo ceenze naco Paulo cakuti akufwa akauke cemuyavya kucitanji?

³ Cikhulupililo ceenze naco Paulo cakuti akufwa akauke cemuyavya kupilila mavuto osiyanasiyana. (Ŵelengani 1 Akorinto 15:30-32.) Paulo euzhya Akhristu a ku Korinto kuti: “Siku na siku nunkhala pangozi yakuti ningafwe.” Epitilizhya kulaŵila kuti: “Neniatana na vilombo ku Efeso.” Payakine enzolaŵila za kuniatana kwenzocitika pakati pa ŵanthu na vinyama ku Efeso. (2 Akor. 1:8; 4:10; 11:23) Olo payakine enzotanthauza Ayuda osusha na ŵanthu ayakine amene enze monga ni “vilombo.” (Mac. 19:26-34; 1 Akor. 16:9) Mulimonse mwezenzele, Paulo ekumana na mavuto anyinji koma epitilizhya kukhulupilila kuti vinthu vikankhale bwino msogolo.​—2 Akor. 4:16-18.

4. Kansi ciyembekezo ca ciukililo cutang’isha tyani Akhristu masiku ŵano? (Onani cithunzithunzi pa cikuto.)

⁴ Tunkhala m’nthawi yovuta cakuti ayakine mwa akwasu na azilongosi okumana na mavuto osiyanasiyana. Ayakine onkhala m’vyalo mwamene mucitika nkhondo ndipo ni osatetezeka. Ndipo pali soti akwasu amene otumikila Yehova m’vyalo mwamene nchito yasu ni yoleshewa cakuti umoyo wao unkhala pangozi. Olo n’tetyo, akwasu na azilongosi aŵa opitilizhya kutumikila Yehova, ndipo cisanzo cao cutilimbikisha ngako. Ove oyopa lini cifukwa oziŵa kuti nangu kuti angafwe, Yehova akaŵaukishe.

5. Kansi ni maganizo olakwika otyani amene angafookeshe cikhulupililo casu cakuti akufwa akauke?

⁵ Paulo ecenjeza akwake kuti ofunika kupewa maganizo olakwika akuti: “Ngati akufwa akauke lini, ‘tiyeni tilye na kumwa, pakuti mailo tikafwe.’” Ŵanthu ayakine enze na maganizo oteti nangu Paulo akaliyonkhalako. Cuoneka kuti Paulo eseŵenzesha mau ali pa Yesaya 22:13, amene olaŵila za maganizo yeenze nayo Aisiraeli. M’malo motang’isha ushamwali wao na Mulungu, ove enzokonda kusangalala tyala na umoyo. Aisiraeli enze na maganizo akuti ofunika kusangalala cifukwa nthawi iliyonse angafwe. Maganizo aŵa niye ŵaali nao ŵanthu anyinji masiku ŵano. Olo n’tetyo, Baibo yufotokoza mavuto yecikumana nayo Aisiraeli cifukwa ca maganizo ŵao olakwika.​—2 Mbi. 36:15-20.

6. Kansi ciyembekezo ca ciukililo cingakhuze tyani mwatusankhila ashamwali ŵasu?

⁶ Kuziŵa kuti Yehova akaukishe akufwa kufunika kutiyavya kusankha luweme ashamwali. Akhristu a ku Korinto enzofunika kupewa kukatizhyana na ŵanthu amene enze na maganizo akuti kukaŵeve kuuka. Nase tuphunzilapo kuti ngati tukonda kutandala ngako na ŵanthu amene oona kuti kuliye kuuka, zingacitishe kuti nase titolele maganizo ŵao. Ngati Mkhristu otandala ngako na ŵanthu oteti, angaononge minkhalidwe yake iweme. Izi zingacitishe kuti ayambe kucita vinthu vakuzonda Mulungu. Tetyo, Paulo eŵalimbikisha mwamphamvu kuti: “Ukani ku tulo twanu kuti munkhale olungama kuti osati mukocita cimo.”​—1 Akor. 15:33, 34.

7. Molingana na 1 Akorinto 15:35-38, ni konsho yotyani yokhuza ciukililo yaangakonshe ŵanthu ayakine?

⁷ Ŵelengani 1 Akorinto 15:35-38. Munthu wamene ofuna kuti ŵanthu ayakine akokaikila za ciukililo, angakonshe kuti: “Kansi akufwa akaukishiwe tyani?” N’cinthu ciweme kuganizila yankho yecitwala Paulo cifukwa cakuti ŵanthu anyinji masiku ŵano ali na maganizo osiyanasiyana pa nkhani ya imfwa. Koma kansi Baibo yuphunzisanji pa nkhani iyi?

8. Ni fanizo yotyani ingatiyavye kumvwisha za ciukililo ca kululu?

⁸ Munthu akafwa muŵili wake uonongeka. Koma Mulungu wamene ni Nyamalenga wacilengedwe conse, angakangiwe lini kumuukisha nomupasa muŵili uweme. (Gen. 1:1; 2:7) Paulo eseŵenzesha fanizo yoonesha kuti Mulungu angafunike lini kupasa ŵanthu ati akaukishiwe muŵili weenze nao poyamba. Ganizilani cisanzo ca “mbeu.” Mbeu ikakomolewa ikufwa pavuli pake yumela nonkhala comela calomba. Comela cunkhala cosiyana maonekedwe na mbeu. Paulo elinganizhya zamene izi poonesha kuti Nyamalenga angatipase ‘muŵili monga ni mwaakufunila yove.’

9. Kansi 1 Akorinto 15:39-41 yufotokoza miŵili yosiyanasiyana yotyani?

⁹ Ŵelengani 1 Akorinto 15:39-41. Paulo eonesha kuti Mulungu elenga miŵili m’njila yosiyanasiyana. Mwacisanzo, muŵili wa nyama, wa tunyoni na wa nsomba usiyana. Elaŵila kuti pali kusiyana pakati pa zuŵa na mwezi. Ndipo eonesha kuti “ulemelelo wa nyenyezi iyakine ni wosiyana na ulemelelo wa nyenyezi iyake.” Tetyo olo kuti tingazione lini na menso ŵasu, asayansi olaŵila kuti pali mitundu yosiyanasiyana ya nyenyezi. Pali zikulu-zikulu, zitontho-zitontho, zisweta, zituŵa na za yelo monga zuŵa. Paulo elaŵila soti kuti “pali miŵili yakululu na miŵili ya pacalo.” Kansi etanthauzanji? Etanthauza  kuti pacalo tili na miŵili ya nyama, koma volengewa vakululu vili na miŵili yauzimu monga ni mwalili angelo.

10. Kansi ŵanthu ali na ciyembekezo cakuya kululu oukishiwa na miŵili yotyani?

¹⁰ Onani zecilaŵila soti Paulo. Yove eciti, “Niye mwazilili soti na kuuka kwa akufwa. Muŵili wamene uikiwa mu lito ukwanishika kuonongeka, koma uukishiwa cakuti ungaonongeke lini.” Tuziŵa kuti munthu akafwa, muŵili wake uonongeka nonkhala lito. (Gen. 3:19) Ko muŵili ‘ungaukishiwe tyani m’njila yakuti ungaonongeke lini’? Paulo enzolaŵila lini za ŵanthu ati akaukishiwe kuti ankhale pacalo, monga ni ŵeciukisha Eliya, Elisa na Yesu. M’malomwake, enzolaŵila za ŵanthu oukishiwa na “miŵili yauzimu.”​—1 Akor. 15:42-44.

11-12. Kansi Yesu eukishiwa na muŵili wotyani, ndipo nao Akhristu ozozewa oukishiwa na muŵili wotyani?

¹¹ Yesu peenze pacalo enze na muŵili waumunthu, koma peciukishiwa enkhala na “muŵili wauzimu” ndipo pavuli pake eluta kululu. Molingana na izi, nao Akhristu ozozewa oukishiwa na muŵili wauzimu. Paulo efotokoza kuti: “Monga ni mwatilili m’cifanizilo ca munthu wopangiwa na lito, tikankhale soti m’cifanizilo ca wakululu.”​—1 Akor. 15:45-49.

¹² N’cinthu cofunika ngako kukumbukila kuti Yesu aliyoukishiwe na muŵili waumunthu. Paulo pecisala patontho kusilizhya kulaŵila nkhani ya ciukililo, elaŵila kuti: “M’nyomfu na milopa zingaloŵe lini mu Ufumu wa Mulungu.” (1 Akor. 15:50) Atumwi na ozozewa oukishiwa lini na miŵili ya m’nyomfu na milopa yamene yuonongeka. Kansi eyamba lini kuukishiwa? Paulo elaŵila kuti Akhristu ozozewa akayambe kuukishiwa msogolo osati panthawi yamene ila. Paulo peenzolemba lemba ya 1 Akorinto apo n’kuti ophunzila ayakine “alala kale mu imfwa,” mwacisanzo mtumwi Yakobo. (Mac. 12:1, 2) Atumwi na Akhristu  ozozewa ayakine enze ‘akaliyolala mu imfwa.’​—1 Akor. 15:6.

13. Kansi n’cinji cati cikacitike panthawi ya kunkhalapo kwa Yesu?

¹³ Yesu na Paulo elosela za nthawi yapadela, yamene ni kunkhalapo kwa Khristu. Elaŵila kuti panthawi yakunkhalapo kwa Khristu kukankhale nkhondo, vivomezi, matenda na vinthu viyakine viipa. Kuyambila mu 1914 taona kukwanilishiwa kwa ulosi uyu wa m’Baibo. Koma pali mbali iyakine yofunika ngako yokhuza ulosi uyu. Yesu elaŵila kuti uthenga uweme wa Ufumu ukalalikiliwe “pacalo conse kwamene kuli ŵanthu kuti ukankhale umboni ku mitundu yonse, ndipo pavuli pake masilizhyilo akafwike.” (Mat. 24:3, 7-14) Paulo elaŵila kuti panthawi ya “kunkhalapo kwa Asikulu,” ozozewa amene “elala mu imfwa” akaukishiwe noluta kululu. ​—1 Ates. 4:14-16; 1 Akor. 15:23.

14. N’cinji cucitika kwa Akhristu ozozewa amene akufwa lomba?

¹⁴ Akhristu ozozewa amene akufwa lomba, oukishiwa panthawi yamene iyo noluta kululu. Izi zusimikizhyiliwa na mau a Paulo opezeka pa 1 Akorinto 15:51, 52 akuti: “Ni tonse lini tati tikalale mu imfwa, koma tonse tikacinje m’kanthawi katontho m’kukopela kwa linso pa kulila kwa mtolilo wosilizhyila.” Mau aŵa a Paulo okwanilishiwa lomba. Pavuli poukishiwa, akwake a Khristu osangalala ngako ndipo ‘onkhala na Asikulu nthawi zonse.’​—1 Ates. 4:17.

15. Kansi Akhristu ozozewa akakate nchito yanji kululu?

¹⁵ Baibo yutiuzhya nchito yati akacite Akhristu ozozewa kululu. Yesu eŵauzhya kuti: “Wamene wapambana pa nkhondo  nokonkha zocita zangu mpaka posilizhyila, nikam’pase ulamulilo pa mitundu ya ŵanthu. Yove akaŵetele ŵanthu na ndodo ya nsimbi, monga ni mweneilondelela kwa Atata. Ŵanthu amene ao akaphwanyiwephwanyiwe monga ni manongo.” (Chiv. 2:26, 27) Akakonkhe Yesu noŵetela mitundu ya ŵanthu na ndodo ya nsimbi.​—Chiv. 19:11-15.

16. Kansi ŵanthu akagonjese tyani imfwa?

¹⁶ N’zoonekelatu kuti Akhristu ozozewa akagonjese imfwa. (1 Akor. 15:54-57) Kuukishiwa kwao kukacitishe kuti akatoleko mbali pocosapo viipa vonse pacalo pa nkhondo ya Aramagedo. Akhristu mamiliyoni anyinji “akafume mu cisauso cikulu” noloŵa m’calo calomba. (Chiv. 7:14) Ŵanthu ati akapulumuke nonkhala pacalo, akaone kugonjesewa kwa imfwa panthawi yati akaukishiwe ŵanthu mabiliyoni ecifwa. Ganizilani tyala mwati tikasangalalile kuona vinthu ivi vucitika. (Mac. 24:15) Ŵanthu onse amene ni okhulupilika kwa Yehova akagonjese imfwa yecitolela kwa Adamu, ndipo akankhale na moyo wosasila.

17. Kansi 1 Akorinto 15:58 yutilimbikisha kucita cinji?

¹⁷ Mkhristu aliyense ofunika kuyamikila mau yacitonthozo yamene Paulo elembela Akhristu a ku Korinto yonena za ciukililo. Tili na cifukwa comvwika coticitisha kumvwila malangizo a Paulo akuti tufunika kucita zilizonse zatingakwanishe “pa nchito ya Asikulu.” (Ŵelengani 1 Akorinto 15:58.) Ngati tupitilizhya kukata nchito iyi mwatingakwanishile, tingayembekezele kuyonkhala na umoyo uweme msogolo. Pa nthawi yamene iyo, umoyo ukankhale uweme ngako kupambana ciliconse catingaganizile. Izi zikaoneshe kuti nchito yetecita potumikila Yehova iliyolute patyala.