NKHANI YAKUPFUNZA 50
‘Kodi Anyakufa An’dzalamusidwa Tani?’
‘Infawe, kodi kukunda kwako kuli kuponi? Infawe, kodi mphanvu yako yiri kuponi?’—1 WAKOLINTO 15:55.
NYIMBO 141 Moyo ni Cinthu Cakudabwisa
BZOMWE TIN’PFUNZA *
1-2. Thangwe ranyi Akristau an’funika kudziwa bzakulamusidwa kwa anyakudzozedwa?
WANTHU azinji omwe akutumikira Yahova akudikhira kudzakhala na moyo wakusaya kumala pa dziko la pantsi. Koma Akristau ang’ono-ng’ono omwe adadzozedwa na mzimu, akudikhirira kulamusidwa kuti akakhale na moyo kudzulu. Abale wakudzozedwa amwewa akufuna kudziwa kuti moyo wawo un’dzakhala tani kudzulu. Tsono thangwe ranyi wale omwe ana cidikhiro ca kudzakhala pano pa dziko la pantsi, an’funikambo kupfunza bza nkhani imweyi? Ninga momwe tiniwonera, kulamusidwa kwa wale omwe an’kakhala kudzulu kun’dzabweresa bzisimbo kuna wale omwe ana cidikhiro ca kudzakhala pa dziko la pantsi mpaka muyaya. Ndipopa, bziribe basa penu tina cidikhiro ca kukakhala kudzulu ayai ca kudzakhala pa dziko la pantsi, ifepano tin’funika kudziwa momwe anyakudzozedwa ambalamusidwira.
2 Mulungu adafulizira anyakupfunza winango wa Jezu wakuyambirira kuti anembe bza momwe cilamuso ca anyakudzozedwa cimbacitikira. Mpostolo Juwau adalewa kuti: ‘Tsapano ndife wana wa Mulungu koma bzikanati bzawonekera bzomwe tin’dzakhala. Tikudziwa kuti iye akadzawonekera, tin’dzakhala ninga iye thangwe tin’dzamuwona momwe iye aliri.’ (1 Juwau 3:2) Tenepo, Akristau wakudzozedwa ambadziwa lini momwe iwo an’dzakhalira akadzalamusidwa kuti akakhale kudzulu na thupi lauzimu. Koma iwo an’dzamuwona Yahova maso na maso akadzatambira mabaibai yawo. Bibliya limbafotokoza lini bzentse bza momwe cilamuso ca anyakudzozedwa cimbacitikira. Koma mpostolo Paulo adayezera kufotokoza pang’ono bza nkhani imweyi. Anyakudzozedwa an’dzakhala pabodzi na Kristu pomwe iye an’dzacosa ‘umambo bwentse na utongi na mphanvu zentse.’ Bzimwebzi bzikuphatanidza ‘infa, yomwe ni nyamadulanthaka.’ Pakumalizira, Jezu na omwe an’dzatonga naye pabodzi an’dzapereka bzinthu bzentse manja mwa Yahova. (1 Wakolinto 15:24-28) Imweyi in’dzakhala nthawe yakudekeza kwene-kwene! *
3. Mwakubverana na 1 Wakolinto 15:30-32, kodi bzomwe Paulo akhakhulupira pa nkhani ya cilamuso bzidamuthandiza kucita ciyani?
3 Cikhulupiro ca Paulo pa nkhani ya cilamuso cidamuthandiza kupirira mabvuto mazinji yomwe adagumana nayo. (Werengani 1 Wakolinto 15:30-32. *) Iye adauza wanthu wa ku Kolinto kuti: ‘kazinji kentse ndikhakhala pa ngozi yakufa.’ Paulo adanemba pomwe kuti: ‘Ndidalimbana na bzirombo ku Efezo.’ Pinango iye akhalewa bzakumenyana na bzirombo mu mbuto ya masenzeka ku Efezo. (2 Wakolinto 1:8; 4:10; 11:23) Ayai pinango iye akhalewa bza Adjuda omwe akhamuzunza, omwe akhali ninga ‘bzirombo.’ (Mabasa 19:26-34; 1 Wakolinto 16:9) Bziribe basa bzomwe iye akhathandauza, bzomwe tikudziwa mpsakuti Paulo adagumana na mabvuto yakugopswa, koma iye adapitiriza kukhulupira kuti kutsogolo angadadzakhala na moyo wakukondwa.—2 Wakolinto 4:16-18.
Banja lomwe limbakhala komwe basa lathu lacikristau ndakuletsedwa, likupitiriza kunamata na cikhulupiro centse cakuti Mulungu awakoyera bzinthu bzabwino kuti adzawapase kutsogolo (Onani nkhani ndime 4)
4. Kodi cidikhiro ca cilamuso cimbalimbisa tani cikhulupiro ca Akristau ntsiku zino? (Onani cithunzi-thunzi pa tsamba lakuyamba.)
4 Ifepano tikukhala mu ntsiku zakugopswa. Abale wathu winango ambacitiridwa ciwembo. Anango ambakhala m’madziko yomwe yakucitika nkhondo, ndipo ambabzibva kuti ali lini wakukhotcerereka. Ndipo winango akutumikira Yahova m’madziko yomwe basa lathu lakupalizira ndakuletsedwa napo acidziwa kuti angamangidwe ayai kuphedwa. Napo bziri tenepo, abale na mpfumakazi amwewa akupitiriza kukhulupirika pa kutumikira Yahova. Ndipo cimweci ni ciratizo cabwino kwene-kwene kwa ifepano. Kudziwa bzimwebzi kumbawakhotcerera, thangwe ambadziwa kuti napo aluze moyo wawo ntsiku zino, Yahova akulewa kuti an’dzawapasa bzinthu bzabwino kutsogoloku.
5. Kodi ni makumbukidwe yaponi yakuipa yomwe yangatepese cikhulupiro cathu pa nkhani ya cilamuso?
5 Paulo adacenjeza abale wace kuti atcenkhe makumbukidwe yakuphonyeka yomwe wanthu winango akhanayo, yakuti: ‘Penu anyakufa an’dzalamusidwa lini, “bwerani tidye na kumwa thangwe mangwana tinifa.”’ Wanthu akhanayo kale makumbukidwe yamweya napo pa nthawe yomwe Paulo akhanati kubadwa. Iye akhalewa bza mafala yomwe yali pa Zaiya 22:13, yomwe yambalewa bza makumbukidwe yomwe Ajirayeri winango akhanayo. M’mbuto mwakufenderera Mulungu, iwo adasankhula moyo wakundofuna kubzikondwesa okha. Makumbukidwe yawo yakhali yakuti “mbatidyeniletu lero, thangwe mangwana tinifa.” Ntsiku zino wanthu azinji ambakumbukambo bzibodzi-bodzibzi. Bibliya limbalewa kuti Ajirayeriwo adakhala na bzakutewera bzakuipa thangwe ra makumbukidwe yawo yakuipaya.—2 Nkhani 36:15-20.
6. Kodi cidikhiro ca cilamuso cimbatithandiza kusankhula axamwali wa mtundu uponi?
6 Ifepano timbadziwa kuti Yahova an’dzalamusa wanthu wakufa. Tsono bzimwebzi bzin’funika kuticitisa kudziwa kusankhula bwino wanthu omwe tin’funa kuti akhale axamwali wathu. Abale wa ku Kolinto akhafunikira kutcenkha kucita uxamwali na wale omwe akhakhulupira lini cilamuso. Limweri ni pfunziro labwino kwene-kwene kwa ifepano ntsiku zino. Ifepano tikamala nthawe tikuceza na axamwali omwe alibe basa na bzomwe bzin’dzacitika kutsogolo, ndipo ambandofuna kucita bzinthu bza kubzikondwesa iwo okha, bzimwebzi bzin’dzaticitisa kukhala na makumbukidwe yakuipa. Penu Mkristau angamale nthawe yace akuceza na wanthu wa mtundu umweyi, iye angadzonge makhalidwe yace yabwino. Kulewa cadidi, bzimwebzi bzingamucitise kukhala na makhalidwe yomwe Mulungu ambayawenga. Tenepo Paulo adatilimbikisa kuti: ‘Yambani pomwe kukumbuka bwino, mucimbacita bzinthu bzakulungama ndipo lekani kucita pikado.’—1 Wakolinto 15:33, 34.
KODI AN’DZALAMUSIDWA NA THUPI LA MTUNDU WANYI?
7. Mwakubverana na 1 Wakolinto 15:35-38, kodi wanthu ambabvunza mbvunzo uponi?
7 Werengani 1 Wakolinto 15:35-38. * Munthu omwe ambafuna kucitisa munthu munango kupenukira bza cilamuso, ambabvunza kuti: “Kodi anyakufa an’dzalamusidwa tani?” Mpsabwino kwa ifepano kukumbukira mtawiro wa Paulo thangwe wanthu azinji ntsiku zino, ana makumbukidwe yakusiyana-siyana pa nkhani ya bzomwe bzimbacitika munthu akafa. Tsono, kodi Bibliya limbapfunzisa ciyani?
Mwakuphatisa basa njere na muti, Paulo adapereka ciratizo cakulatiza kuti Mulungu angapase munthu mtundu wa thupi lomwe iye akufuna (Onani ndime 8)
8. Kodi ni ciratizo ciponi comwe cingatithandize kubvesesa bza cilamuso ca wale omwe an’dzayenda kukakhala kudzulu?
8 Munthu akafa thupi lace limbabvunda. Koma ule omwe adakonza cirengedwe angamulamuse munthuyo acimupasa thupi lomwe iye akufuna. (Ciyambo 1:1; 2:7) Paulo adaphatisa basa ciratizo kuti alatize kuti Mulungu angafunikire lini kulamusa munthu na thupi libodzi-bodziro. Kumbukirani bza ‘mbeu’ ayai ‘kubzala mbeu.’ Njere ikabzalidwa m’munda imbamera icikhala muti munango. Muti omwe wamerayo, umbasiyana na njereyo. Paulo adaphatisa basa ciratizoci kuti alatize kuti Mulengi wathu angapereke mawonekedwe ya thupi ‘malingana na momwe iye akufunira.’
9. Kodi cinembo ca 1 Wakolinto 15:39-41, cimbalewa ciyani pa nkhani yakusiyana kwa mathupi?
9 Werengani 1 Wakolinto 15:39-41. * Paulo adalewa kuti Mulungu alibe kukonza mathupi yentse mwakundendemera. Mwa ciratizo, mathupi ya ng’ombe, mbalame na ntsomba ngakusiyana. Iye adalewa pomwe kuti kudzulu, timbawona kusiyana komwe kulipo pakati pa dzuwa na mwezi. Ndipo iye adawona kuti ‘nyenyezi iri-yentse ina umbiri bwakusiyana na nyenyezi inzace.’ Bzimwebzi mpsacadidi, napo kuti ifepano tingakwanise lini kuwona kusiyanako na maso yathu. Masiyentista yambalewa kuti pana nyenyezi za mitundu yakusiyana-siyana. Zinango zikulu-zikulu, zinango zing’ono-zing’ono, zinango zifwira zinango zicena, zinango zasafalau ninga dzuwa. Paulo adalewa pomwe kuti ‘pana mathupi ya kudzulu na mathupi ya pa dziko.’ Kodi iye akhathandauza ciyani na mafalaya? Iye akhafuna kulewa kuti pa dziko la pantsi pana mathupi ya nyama, koma kudzulu kuna mathupi yauzimu, ninga mathupi ya wanjo.
10. Kodi wanthu omwe ambalamusidwa kuti akakhale kudzulu ambalamusidwa na thupi la mtundu wanyi?
10 Onani bzomwe Paulo adadzalewa patsogolo pace: ‘N’tenepoyombo na kumuka kwa anyakufa. Thupi limbabzalidwa lakudzongeka tsono limbalamusidwa lakusaya kudzongeka.’ Tenepo, munthu akafa thupi lace limbabvunda ndipo ambabwerera ku mataka. (Ciyambo 3:19) Tsono bzingacitike tani thupiro ‘kulamusidwa lakusaya kudzongeka’? Paulo akhalewa lini bza munthu omwe an’dzalamusidwa acikhala na moyo pa dziko la pantsi pano, ninga kulamusidwa kwa Eliya, Elizeu na Jezu. Paulo akhalewa bza munthu omwe angalamusidwe na thupi lomwe lingakhale kudzulu, lomwe ni ‘thupi lauzimu.’—1 Wakolinto 15:42-44.
11-12. Kodi ni kucinja kuponi komwe kudacitikira Jezu pomwe iye adalamusidwa, ndipo n’ciyani cimbacitikirambo anyakudzozedwa akalamusidwa?
11 Pomwe Jezu akhali pa dziko la pantsi, iye akhana thupi la nyama, koma pomwe iye adalamusidwa adakhala ‘mzimu omwe un’pasa moyo’ ndipo adabwerera kudzulu. Mpsibodzi-bodzimbo, Akristau wakudzozedwa angadadzalamusidwa na mathupi yomwe yangakwanise kukhala kudzulu. Paulo adalewa kuti: ‘Ninga momwe tiriri cifanikiso ca ule omwe adacokera ku pfumbi, tin’dzakhalambo cifanikiso ca ule omwe adacokera kudzulu.’—1 Wakolinto 15:45-49.
12 Paulo akhafika pa nfundo caiyo yomwe akhafuna kulewa pa nkhani ya kulamusidwa kwa anyakufa. Mpsabwino kwene-kwene kudziwa kuti Jezu alibe kulamusidwa na thupi la nyama. Pomwe Paulo akhali pafupi kumaliza nkhaniyi, Iye adalewa thangwe race, pomwe adalewa kuti: ‘Thupi la nyama na mulopa bzingapite lini mu Umambo bwa Mulungu’ kudzulu. (1 Wakolinto 15:50) Apostolo pabodzi na wanthu winango wakudzozedwa angadalamusidwa lini kuti ayende kukakhala kudzulu na mathupi ya nyama na mulopa. Kodi ni lini pomwe iwo angadadzalamusidwa? Paulo adalewa kuti iwo angadadzalamusidwa kutsogolo sikuti pa nthawe imweyoletu. Pomwe Paulo adanemba bukhu la 1 Wakolinto, anyakupfunza winango ‘[akhadagona] kale mu infa,’ mwa ciratizo mpostolo Tiyago. (Mabasa 12:1, 2) Apostolo winango na anyakudzozedwa winango ‘[angadadzagona] mu infa.’—1 Wakolinto 15:6.
KUKUNDA INFA
13. Kodi n’ciyani cingadadzacitika pa nthawe ya kukhala kwa Jezu?
13 Jezu pabodzi na Paulo adalewa bza nthawe yakufunika kwene-kwene yomwe ingadadzabwera kutsogolo. Nthaweyo ni kukhala kwa Kristu. Pa nthawe imweyo ya kukhala kwa Kristu pa dziko la pantsi pangadadzacitika nkhondo, bziteketeke, matenda na bzinthu bzinango bzakuipa pa dziko lentse la pantsi. Timbawona kukwanirisidwa kwa polofesiya imweyi ya m’Bibliya kuyambira mu 1914. Pangadadzakhala pomwe na mbali inango yakufunika kwene-kwene ya polofesiya imweyi yomwe ingadadzakwanirisidwa. Jezu adalewa kuti bzipsa bzabwino bza Umambo bwa Mulungu bwakukhazikisidwa bzingadapaliziridwa ‘pa dziko lentse la pantsi kuna wanthu ninga umboni kwa mitundu yentse, ndipo pamwepo cimaliziro cin’dzafika.’ (Mateu 24:3, 7-14) Paulo adalewa kuti ‘nthawe yakukhala kwa Mbuya’ ingadakhalambo nthawe ibodzi-bodzi yomwe angadalamusidwa Akristau wakudzozedwa omwe ‘adagona mu infa.’—1 Watesalonika 4:14-16; 1 Wakolinto 15:23.
14. Kodi n’ciyani cimbacitika na Akristau wakudzozedwa omwe ambafa pa nthawe ya kukhala kwa Kristu?
14 Akristau wakudzozedwa akafa, nthawe imweyoletu ambalamusidwa acikhala na moyo kudzulu. Bzimwebzi bzimbatsimikiziridwa na mafala ya Paulo yomwe yali pa 1 Wakolinto 15:51, 52, yomwe yambati: ‘Sikuti tentse tin’dzagona mu infa, koma tentse tin’dzasandulika m’tumphindi twakucepa, pa kupoira kwa maso, pa kulira kwa cimbututu cakumalizira.’ Mafala ya Pauloya yalikukwanirisidwa ntsiku zino! Pambuyo pa kulamusidwa, abale wa Kristuwa an’dzakhala wakukondwa kwene-kwene, thangwe iwo ‘[an’dzakhala] naye [Mbuyayo] mpaka kale-kale.’—1 Watesalonika 4:17.
Wale omwe ambacinja ninga ‘kupoira kwa diso’ an’dzathandiza Jezu kupfudza wanthu wakuipa pa dziko la pantsi (Onani ndime 15)
15. Kodi ni basa liponi lomwe an’dzakacita wale omwe ambacinja ninga ‘kupoira kwa diso’?
15 Bibliya limbalewa bza basa lomwe wale omwe ambacinja ninga ‘kupoira kwa diso’ an’dzakacita kudzulu. Jezu adawauza iwo kuti: ‘Ule omwe an’kunda aciteweza njira zangu mpaka kuphampha, nditi ndidzamupase utongi kwa wanthu wa mitundu, ndipo iye an’dzakumba wanthu na ntcamu wa simbi, mwa njira yakuti iwo an’dzaphwanyika ninga combo ca dongo, ninga momwe ndidatambirira utongi kwa Babangu.’ (Cibvumbulutso 2:26, 27) Iwo an’dzatewera Jezu, ndipo an’dzakumba mitundu ya wanthu na mpsimbo ya simbi.—Cibvumbulutso 19:11-15.
16. Kodi wanthu azinji an’dzakunda tani infa?
16 Kulewa cadidi, anyakudzozedwa an’dzakunda infa. (1 Wakolinto 15:54-57) Kulamusidwa kwawoko kun’dzacitisa kuti iwo athandizire pa kucosa bzinthu bzakuipa pa nthawe ya nkhondo ya Armagedo. Ndipo abale na mpfumakazi zizinji omwe ‘an’dzacokera ku citsautso cikulu’ an’dzapulumuka acipita mu dziko lipsa. (Cibvumbulutso 7:14) Anyakupulumukawo an’dzawona na maso yawo kukundidwa kwa infa pomwe wanthu azinji omwe adafa an’dzalamusidwa. Kumbukirani cikondweso comwe tin’dzakhala naco tikadzawona bzinthu bzakudabwisabzi bzikucitika! (Mabasa 24:15) Ndipo wentse omwe an’dzapitiriza kukhala wakukhulupirika kwa Yahova an’dzakunda infa yomwe adaitenga kucokera kwa Adamu. Thangwe iwo an’dzakwanisa kukhala na moyo wakusaya kumala.
17. Kodi 1 Wakolinto 15:58 akutilimbikisa kucita ciyani?
17 Napo Akristau omwe ana moyo lero ambalimbikisidwa kwene-kwene na mafala ya Paulo yakulewa bza kulamusidwa kwa anyakufa yomwe adanembera abale wa ku Kolinto. Tina mathangwe yakubveka yakuticitisa kubvuma mafala ya Paulo yakuti tin’funika kutanganidwa ‘pa basa la Mbuya.’ (Werengani 1 Wakolinto 15:58. *) Nthawe zentse tikacita mbali yathu pa basali tin’dzakhala na mwayi wakutambira bzisimbo bzizinji, ticikondwa na moyo wabwino kutsogolo. Moyo umweyi un’dzakhala wabwino kwene-kwene kuposa cinthu ciri-yentse comwe tingacikumbukire. Kulewa cadidi, bzimwebzi bzin’dzalatiza kuti bzomwe tikucita pa basa la mbuya bziribe kuyenda papezi.
NYIMBO 140 Pakumalizira—Moyo Wakusaya Kumala!
^ ndi. 5 Mbali yakumalizira ya bukhu la 1 Wakolinto kapitulo 15 imbalewa bza cilamuso, makamaka bza kulamusidwa kwa Akristau wakudzozedwa. Tsono, bzomwe Paulo adanemba mpsakufunikambo kwa Akristau omwe ana cidikhiro cakudzakhala pa dziko la pantsi. Nkhani ino inilatiza momwe cidikhiro ca cilamuso, cingatokonyere moyo wathu lero, na momwe cingatithandizire kudzakhala na moyo wakukondwa kutsogolo.
^ ndi. 2 “Mibvunzo Yakucokera kwa Anyakuwerenga” nkhani imweyi ikufotokoza bza mafala ya Paulo yakugumanika pa 1 Wakolinto 15:29.
^ ndi. 3 1 Wakolinto 15:30 Thangwe ranyi ifepanombo nthawe zentse tiri pa ngozi? 31 Ntsiku zentse nimbakhala pa ngozi ya infa. Inepano ndine wakukondwa thangwe ra imwepo abale, mwa Kristu Jezu, Mbuya wathu. 32 Penu ndidalimbana na bzirombo ku Efezo, ninga momwe adacitira wanthu winango, kodi bzina phindu lanyi kwa inepano? Penu anyakufa an’dzalamusidwa lini, “mbatidyeni ndipo mbatimweni, pakuti mangwana tinifa.”
^ ndi. 7 1 Wakolinto 15:35 Napo bziri tenepo winango an’dzalewa kuti: “Kodi anyakufa an’dzalamusidwa tani? Inde, kodi iwo an’dzalamusidwa na thupi la mtundu wanyi?” 36 Munthu wakusaya nzeru! Comwe un’bzala cimbakhala na moyo pokha-pokha cikayamba kufa. 37 Ndipo comwe iwepo wabzala, ni thupi lini lomwe limbakula, koma ni mbeu, mbeuyo ingakhale ya tirigu ayai ya mtundu unango; 38 koma Mulungu ambapasa mbeuzo mawonekedwe mwakubverana na momwe iye akufunira, ndipo ambapasa mbeu iri-yentse thupi lace.
^ ndi. 9 1 Wakolinto 15:39 Thupi limbandendemerana lini, koma liripo thupi la munthu, liripombo thupi la ng’ombe, linango la mbalame, na la ntsomba. 40 Ndipo pana mathupi yakudzulu na mathupi ya pa dziko, koma umbiri bwa mathupi ya kudzulu m’bunango ndipo umbiri bwa mathupi ya pa dziko la pantsi m’bunangombo. 41 Umbiri bwa dzuwa n’bunango, umbiri bwa mwezi n’bunango, ndipo umbiri bwa nyenyezi m’bunangombo; ndipo nyenyezi iri-yentse ina umbiri bwakusiyana na nyenyezi inzace.
^ ndi. 17 1 Wakolinto 15:58 Tenepo abale wangu wakufunidwamwe, khalani wakulimba na wakusaya kutekenyeka, ndipo nthawe zentse khalani na bzakucita bzizinji pa basa la Mbuya, mucimbadziwa kuti bzomwe mukucita pa basa la Mbuya, bzimbayenda lini papezi.
