1, 2. ¿Baʼaxten tuláakloʼon k-kʼáat ojéelt u maasil yoʼolal le kaʼa kuxtal kun antal teʼ kaʼanoʼ?

TULÁAKLOʼON k-kʼáat ojéelt u maasil yoʼolal le kaʼa kuxtal kun antal teʼ kaʼanoʼ. Maases le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob pʼaatloʼob way Luʼumeʼ tumen letiʼob kun kʼamik le kuxtal teʼ kaʼanoʼ. Le máaxoʼob kun kuxtaloʼob way Luʼumeʼ taak xan u yojéeltikoʼob u maasil tumen yaʼab bendiciónoʼob ken u kʼamoʼob ikil u kaʼa kuxkíintaʼal le sukuʼunoʼob kun binoʼob kaʼanoʼ.

² Teʼ yáax siglooʼ Dioseʼ tu beetaj u tsʼíibtaʼal uláakʼ baʼaloʼob yoʼolal le kaʼa kuxtal kun antal teʼ kaʼanoʼ. Le apóstol Juanoʼ tu yaʼalaj: «Beoraaʼ u paalaloʼon Dios, chéen baʼaleʼ maʼ eʼesaʼaktoʼon bix le kuxtal kun tsʼaabiltoʼonoʼ, baʼax k-ojleʼ le kéen chíikbesaʼakeʼ yaan k-pʼáatal jeʼex letiʼeʼ» (1 Juan 3:2). Jeʼex túun u yeʼesik le tekstoaʼ le yéeyaʼanoʼoboʼ maʼ u jach yojloʼob bix le kuxtal kun antaltiʼob teʼ kaʼanoʼ mix u yojloʼob jach bix le wíinklil kun tsʼaabiltiʼoboʼ. Chéen baʼax u yojloʼobeʼ le kéen kaʼa kuxkíintaʼakoʼobeʼ yaan u yilkoʼob Jéeoba. Le Bibliaoʼ maʼ tu yaʼalik jach bix le kuxtal kun antal tiʼ le kun binoʼob teʼ kaʼanoʼ pero ku yaʼalik jujunpʼéel tiʼ le baʼaxoʼob ken u beetoʼoboʼ. Apóstol Pabloeʼ tu yaʼaleʼ le yéeyaʼanoʼoboʼ tiaʼanoʼob yiknal Cristo le kéen u xuʼuls tiʼ «tuláakal gobierno, tiʼ tuláakal autoridad[...,] tiʼ tuláakal páajtalil» bey xan tiʼ «le kíimiloʼ». Tu tsʼookeʼ Jesús yéetel tuláakal le yéeyaʼanoʼoboʼ yaan u kʼubkoʼob tiʼ Jéeoba tuláakal le baʼaloʼoboʼ yéetel yaan u tsʼáaikubaʼob yáanal u páajtalil (1 Cor. 15:24-28). ¿Máasaʼ jach jatsʼuts le baʼax kun úuchloʼ? *

3. Jeʼex u yaʼalik 1 Corintios 15:30-32, ¿bix áantaʼabik Pablo tumen le baʼax ku creerkoʼ?

 ³ Pabloeʼ jach tu creertaj yaan u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼoboʼ le oʼolal maʼ jach lúub u yóol kex yaʼab baʼaxoʼob tu muʼyajtiʼ (xok 1 Corintios 15:30-32). Letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ le corintoiloʼoboʼ: «Teneʼ sáamsamal in baʼateʼel yéetel le kíimiloʼ». Tu yaʼalaj xan tiʼob: «Tsʼoʼok in baʼateʼel yéetel tsʼíitsʼik baʼalcheʼob tu kaajil Éfeso». Teʼelaʼ maʼ xaaneʼ táan kaʼach u tʼaan tiʼ le ka tsʼaʼab baʼateʼel tu contra le tsʼíitsʼik baʼalcheʼob utiaʼal ka chaʼantaʼak tumen le máakoʼoboʼ (2 Cor. 1:8; 4:10; 11:23). Wa maʼ xaaneʼ táan kaʼach u tʼaan tiʼ bix úuchik u tratartaʼal tumen le judíoʼoboʼ bey xan tumen uláakʼ máakoʼob pʼekmil beyoʼob «tsʼíitsʼik baʼalcheʼob[eʼ]» (Hech. 19:26-34; 1 Cor. 16:9). Kex muʼyajnajeʼ Pabloeʼ maʼ lúub u yóoliʼ tumen tu chʼikaj u paakat tiʼ le baʼaloʼob maʼalobtak ken u kʼamoʼ (2 Cor. 4:16-18).

4. ¿Baʼaxten yaʼab sukuʼunoʼobeʼ maʼ tu xuʼulul u meyajtikoʼob Jéeoba kex maʼ fáciliʼ? (Ilawil u yáax páginail le revistaaʼ).

⁴ Teʼ kʼiinoʼob xanaʼ yaʼab baʼaloʼob kʼaastak ku yúuchul. Yaan sukuʼunoʼobeʼ tsʼoʼok u beetaʼal loob tiʼob. Uláakʼoʼobeʼ kajaʼanoʼob tuʼux yaan guerraʼobiʼ. Yéetel yaan tuʼuxeʼ prohibirtaʼan u meyajtikoʼob Jéeoba, kex beyoʼ letiʼobeʼ maʼ tu xuʼulul u adorarkoʼob. Jeʼex k-ilkoʼ yaan tuʼuxoʼobeʼ maʼ fácil u meyajtaʼal Jéeobaiʼ, kex beyoʼ le sukuʼunoʼoboʼ láayliʼ ku meyajtikoʼob Jéeobaeʼ. Letiʼobeʼ maʼ saajkoʼobiʼ tumen u yojloʼob jeʼel u kaʼa kuxkíintaʼaloʼob tumen Jéeoba kex ka kíimkoʼobeʼ. Toʼoneʼ jach unaj k-kaanbal tiʼ letiʼob.

5. ¿Baʼax claseil tuukul maʼ unaj u yantaltoʼoniʼ?

⁵ Pabloeʼ tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ yaan tiʼ letiʼobeʼ maʼ maʼalob bix u tuukuloʼobiʼ. Letiʼobeʼ ku yaʼalikoʼob kaʼach: «Wa maʼ kun kaʼa kuxkíintbil le kimenoʼoboʼ, ‹koʼoneʼex janal yéetel koʼoneʼex ukʼik vino, tumen maʼ k-ojleʼex wa kuxaʼanoʼon sáamaliʼ›». Desde tu kʼiinil le israelitaʼob bey u tuukul kaʼach le máakoʼoboʼ. Maʼ xaaneʼ le baʼax tu yaʼalaj Pablooʼ tu chʼaʼaj tiʼ le baʼax ku yaʼalik Isaías 22:13. Le tekstoaʼ ku yaʼalikeʼ le israelitaʼoboʼ tu lugar u natsʼkubaʼob yiknal Dioseʼ chéen táan u yilik u kiʼimakkúuntik u yóoloʼob. Bejlaʼa xaneʼ yaʼab máakoʼob ku tuukuloʼob jeʼex le israelitaʼoboʼ, ku yaʼalikoʼob: «Disfrutart bejlaʼa le kuxtaloʼ tumen sáamaleʼ maʼ a wojel wa kuxaʼanechiʼ». Toʼoneʼ k-ojel bix tsʼoʼokik tiʼ le israelitaʼob úuchik u tuukuloʼob beyoʼ (2 Cró. 36:15-20).

6. ¿Baʼax unaj k-beetik wa jach k-creertik yaan u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼoboʼ?

⁶ Le máaxoʼob ku creerkoʼob jach yaan u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼoboʼ unaj u kanáantkoʼob máax yéetel ku biskubaʼob. Le cristianoʼob yanoʼob Corintooʼ bey tu beetiloʼoboʼ. Letiʼobeʼ maʼatech u jach biskubaʼob kaʼach yéetel le máaxoʼob maʼatech u creerkoʼob wa yaan u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼoboʼ. ¿Baʼax ku kaʼansiktoʼon le jeʼelaʼ? Ku kaʼansiktoʼoneʼ wa k-sen bisikba yéetel le máaxoʼob chéen u kʼáatoʼob u kiʼimakkúunt u yóoloʼobeʼ mix junpʼéel utsil ken u taastoʼon. Letiʼobeʼ jeʼel u kʼaskúuntikoʼob le maʼalob modos yaantoʼonoʼ. Jeʼel tak k-beetik baʼaloʼob maʼ maʼalobtak tu táan Dioseʼ. Le oʼolal Pabloeʼ tu tsʼáaj le consejoaʼ: «Suunakeʼex ta wóoleʼex utiaʼal a beetkeʼex baʼax maʼalob yéetel maʼ a kʼebantaleʼex» (1 Cor. 15:33, 34).

7. Jeʼex u yaʼalik 1 Corintios 15:35-38, ¿baʼax kʼáatchiʼiloʼob jeʼel u beetaʼal yoʼolal u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼoboʼ?

⁷ (Xok 1 Corintios 15:35-38). Le máaxoʼob maʼ tu creerkoʼob yaan u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼoboʼ jeʼel u yaʼalikoʼobeʼ: «¿Bix kun kaʼa kuxkíintbil le kimenoʼoboʼ? ¿Bix le wíinklil kun tsʼaabiltiʼoboʼ?». Jach maʼalob ka k-ojéelt baʼax tu tsolaj Pablo yoʼolal le kʼáatchiʼaʼ. Teʼ  kʼiinoʼobaʼ yaʼab baʼax ku creertaʼal yoʼolal baʼax ku yúuchul tiʼ máak kéen kíimik, pero ¿baʼax ku kaʼansik le Bibliaoʼ?

8. ¿Baʼax ejemploil meyajnaj tiʼ Pablo le ka tʼaanaj tiʼ le máaxoʼob kun kaʼa kuxkíintbiloʼoboʼ?

⁸ Kéen kíimik máakeʼ u wíinklileʼ ku suut luʼumil. Chéen baʼaleʼ wa Jéeoba beetmil le kaʼan yéetel tuláakal baʼaloʼ jeʼel u páajtal u kaʼa kuxkíintik máak yéetel u kaʼa tsʼáaik junpʼéel wíinklil tiʼeʼ (Gén. 1:1; 2:7). Pabloeʼ tu yaʼaleʼ kéen kaʼa kuxkíintaʼak le yéeyaʼanoʼoboʼ maʼ kun tsʼaabiltiʼob le mismo wíinklil yaantiʼob kaʼachoʼ. Tu yaʼaleʼ yaan u tsʼaʼabaltiʼob le wíinklil kun kʼaʼabéettaltiʼoboʼ. Utiaʼal ka naʼataʼak de ke beyoʼ tʼaanaj tiʼ junpʼéel semilla ku paʼakʼal, tsʼoʼoleʼ ku jóokʼol u chan matail. Le chan mata ku jóokʼoloʼ maʼ igual yéetel le semilla paʼakʼoʼ.

9. ¿Bix u yeʼesik 1 Corintios 15:39-41 maʼ juntakáaliliʼ u wíinklil le baʼaloʼob beetaʼanoʼoboʼ?

⁹ (Xok 1 Corintios 15:39-41). Pabloeʼ tu yaʼaleʼ le ka tu beetaj Dios le baʼaloʼoboʼ maʼ junpʼéeliliʼ forma tu tsʼáajtiʼobiʼ. Letiʼeʼ tu yaʼaleʼ yaanal bix u wíinklil wakax, yaanal bix u wíinklil le chʼíichʼoʼoboʼ yéetel yaanal bix u wíinklil le kayoʼoboʼ. Tu yaʼalaj xaneʼ maʼ igual u kiʼichkelmil le Kʼiin yéetel le Lunaoʼ, yéetel tu yaʼaleʼ «le estrellaʼob xanoʼ yaanal bix u kiʼichkelmiloʼob». Kex maʼ t-jáan tsʼáaik cuentaeʼ tak le estrellaʼoboʼ maʼ igualoʼobiʼ. Le científicoʼoboʼ ku yaʼalikoʼobeʼ yaan nukuch estrellaʼob chaktak, yaan saktakoʼob chichantakoʼobiʼ yéetel yaan kʼaankʼantakoʼob jeʼex le Kʼiinoʼ. Pabloeʼ tu yaʼalaj xaneʼ «le baʼaloʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ jelaʼan u wíinkliloʼob tiʼ le baʼaloʼob yanoʼob way luʼumeʼ». Teʼelaʼ Pabloeʼ tu tsʼáaj naʼatbileʼ u wíinklil le máaxoʼob kajaʼanoʼob way Luʼumoʼ maʼ igual yéetel u wíinklil le máaxoʼob kajaʼanoʼob teʼ kaʼanoʼ. Le máaxoʼob yanoʼob teʼ kaʼanoʼ yaantiʼob junpʼéel wíinklil jeʼex le yaan tiʼ le ángeloʼoboʼ.

10. ¿Baʼax claseil wíinklil kun tsʼaabil tiʼ le máaxoʼob kun binoʼob teʼ kaʼanoʼ?

¹⁰ Pabloeʼ seguernaj u yaʼalik: «Bey xan u yúuchul yéetel u kaʼa kuxkíintaʼal le kimenoʼoboʼ. Le wíinkliloʼ bey junpʼéel semilla ku kíimil kéen paʼakʼakeʼ, pero ku kaʼa kuxkíintaʼal yéetel  junpʼéel wíinklil maʼatech u kʼastal». Kéen kíimik máakeʼ ku kʼastal u wíinklil yéetel ku suut luʼumil (Gén. 3:19). Le ka tʼaanaj Pablo tiʼ junpʼéel wíinklil maʼatech u kʼastaleʼ maʼ táan u tʼaan tiʼ u kaʼa kuxkíintaʼal máak way Luʼum jeʼex le máaxoʼob kaʼa kuxkíintaʼaboʼob tumen Elías, Eliseo yéetel Jesúsoʼ. Baʼaxeʼ Pabloeʼ táan u tʼaan tiʼ le máaxoʼob kun kuxkíintbiloʼob utiaʼal u binoʼob teʼ kaʼanoʼ, tiʼ letiʼobeʼ ku tsʼaʼabaltiʼob junpʼéel «kaʼanilbeʼen wíinklil» (1 Cor. 15:42-44).

11, 12. 1) ¿Bix le wíinklil tsʼaʼab tiʼ Jesús le ka tsʼoʼok u kaʼa kuxkíintaʼaloʼ? 2) ¿Bix le wíinklil ku tsʼaʼabal tiʼ le yéeyaʼanoʼob kéen kaʼa kuxkíintaʼakoʼoboʼ?

¹¹ Le ka taal Jesús way Luʼumeʼ tsʼaʼabtiʼ junpʼéel wíinklil utiaʼal u kuxtal way Luʼumeʼ. Pero le ka tsʼoʼok u kaʼa kuxkíintaʼaloʼ «kʼuch u beetuba juntúul kaʼanilbeʼen máak» ka suunaj teʼ kaʼanoʼ. Le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ le kéen kaʼa kuxkíintaʼakoʼobeʼ yaan u tsʼaʼabaltiʼob junpʼéel wíinklil utiaʼal u kuxtaloʼob teʼ kaʼanoʼ. Bey u yeʼesik le baʼax tu yaʼalaj Pabloaʼ: «Jeʼex chíikaʼaniloʼon tiʼ le máax beetaʼab yéetel luʼumoʼ, bey xan bíin chíikpajkoʼon tiʼ le máax kaʼan u taaloʼ» (1 Cor. 15:45-49).

¹² Maʼ unaj k-tuʼubsikeʼ le ka tsʼoʼok u kaʼa kuxkíintaʼal Jesúsoʼ le wíinklil tsʼaʼabtiʼoʼ maʼ jeʼex u wíinklil juntúul máakiʼ. Le jach taʼaytak u tsʼoʼoksik u tʼaan Pablo tiʼ le kuxtal kun antal teʼ kaʼanoʼ tu yaʼalaj baʼaxten bey le wíinklil tsʼaʼab tiʼ Jesúsoʼ: «Bakʼ yéetel kʼiʼikʼeʼ maʼ tu páajtal u tiaʼalintikoʼob u Reino Dios» yaan teʼ kaʼanoʼ (1 Cor. 15:50). Le apóstoloʼob yéetel le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ maʼ tu páajtal u binoʼob teʼ kaʼan yéetel junpʼéel wíinklil jeʼex le yaan tiʼ máak way Luʼumeʼ, tumen le wíinklil beyoʼ ku kʼastal. ¿Baʼax kʼiin túun ken kaʼa kuxkíintaʼakoʼob teʼ kaʼanoʼ? Pabloeʼ tu yeʼeseʼ maʼ chéen pʼelak u kíimloʼob ku binoʼob teʼ kaʼanoʼ, baʼaxeʼ yaan u páaʼtkoʼob u máan junpʼéel tiempo utiaʼal u kaʼa kuxkíintaʼaloʼob. Le ka tu tsʼíibtaj Pablo le yáax carta tiʼ le corintoiloʼoboʼ jujuntúul discípuloʼob —jeʼex le apóstol Santiagooʼ— tsʼoʼok u kíimloʼob, tsʼoʼoleʼ le apóstoloʼob yéetel le uláakʼ sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ yaan xan kaʼach u kʼuchul u kʼiinil u kíimloʼob (1 Cor. 15:6; Hech. 12:1, 2).

13. ¿Baʼax kun úuchul «tu yáamil le kʼiinoʼob» way yaan Cristooʼ?

¹³ Jesús yéetel Pabloeʼ tu yaʼaloʼob baʼax kun úuchul le kʼiinoʼob way yaan Cristoeʼ. Teʼ kʼiinoʼoboʼ yaan u yantal guerraʼob, yaan u tíitkuba le luʼumoʼ, yaan u yantal kʼaakʼas kʼojaʼaniloʼob yéetel uláakʼ baʼaloʼob kun úuchul tiʼ tuláakal yóokʼol kaab. Desde tu añoil 1914 táan k-ilik bix u béeychajal le profecíaaʼ, pero yaan uláakʼ baʼax kʼaʼanaʼan táan xan u yúuchul. Jesúseʼ tu yaʼaleʼ «le baʼaloʼob maʼalobtak ken u beet le Reinooʼ yaan u tsikbaltaʼal tiʼ tuláakal yóokʼol kaab utiaʼal ka ojéeltaʼak tumen u kajnáaliloʼob tuláakal kaajoʼob, le kéen tsʼoʼokkeʼ ku taal u xuul» (Mat. 24:3, 7-14). Pabloeʼ tu yaʼaleʼ «tu yáamil le kʼiinoʼob» way yaan Cristooʼ le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼob «tsʼoʼok u kíimloʼob[oʼ]» yaan u kaʼa kuxkíintaʼaloʼob utiaʼal u binoʼob teʼ kaʼanoʼ (1 Tes. 4:14-16; 1 Cor. 15:23).

14. ¿Baʼax ku yúuchul tiʼ le yéeyaʼanoʼob ku kíimloʼob teʼ kʼiinoʼobaʼ?

¹⁴ Teʼ kʼiinoʼobaʼ le kéen kíimik le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ tu séebaʼanil ku kaʼa kuxkíintaʼaloʼob teʼ kaʼanoʼ. Bey u yeʼesik le baʼax tu yaʼalaj Pablo tiʼ 1 Corintios 15:51, 52. Letiʼeʼ tu yaʼalaj: «Maʼ tuláakloʼon ken k-kíimiliʼ, chéen baʼaleʼ tuláakloʼon yaan k-jelbesaʼal tumen Dios tu séebaʼanil, chéen bey ka u mutsʼ yéetel ka u pʼil u yich máakeʼ; lelaʼ yaan u yúuchul le táan u paʼaxal le u tsʼook trompetaoʼ». Le baʼax tu yaʼalaj Pabloaʼ táan u béeychajal teʼ kʼiinoʼobaʼ. Le kéen kaʼa kuxkíintaʼak le yéeyaʼanoʼoboʼ jach yaan u kiʼimaktal u yóoloʼob tumen yaan u yantaloʼob «tu yiknal Yuumtsil» jeʼex úuchik u tsʼíiboltkoʼoboʼ (1 Tes. 4:17).

15. ¿Baʼax ken u beet le yéeyaʼanoʼob le kéen xiʼikoʼob teʼ kaʼanoʼ?

¹⁵ Le Bibliaoʼ ku yaʼalik baʼax ken u beet le yéeyaʼanoʼob le kéen xiʼikoʼob teʼ kaʼanoʼ. Jesúseʼ ku yaʼaliktiʼob: «Le máax kun ganartik le baʼateʼel  yéetel kun tsʼoʼokbesik tak tu xuul le baʼaxoʼob tin waʼalaj ka beetaʼakoʼ yaan in tsʼáaik páajtalil tiʼ tu yóokʼol le kaajoʼob jeʼel bix tsʼoʼok u tsʼaʼabalten xan páajtalil tumen in Taataoʼ. Letiʼ túuneʼ yaan u nuʼuktik le máakoʼob yéetel junpʼéel xóolteʼ de fierrooʼ. Le máakoʼob túunoʼ yaan u xeʼexetʼaʼaloʼob jeʼex u xeʼexetʼaʼal nuʼukuloʼob de kʼateʼ» (Apo. 2:26, 27). Letiʼobeʼ yaan u beetkoʼob le baʼax kun aʼalbiltiʼob tumen Jesúsoʼ yéetel yaan u nuʼuktikoʼob le máakoʼob yéetel junpʼéel «xóolteʼ de fierrooʼ» (Apo. 19:11-15).

16. ¿Bix kun tsʼáanchaʼatbil le kíimil tumen le máakoʼoboʼ?

¹⁶ Jeʼex k-ilkoʼ le sukuʼunoʼob yéeyaʼanoʼoboʼ yaan u ‹tsʼáanchaʼatikoʼob le kíimiloʼ› (1 Cor. 15:54-57). Yoʼolal le kuxtal ku tsʼaʼabaltiʼoboʼ yaan u béeytal u xuʼulskoʼob le kʼasaʼanil yaan way Luʼum teʼ Armagedónoʼ. Le u millonesil sukuʼunoʼob ken u yiloʼob bix kun tsʼoʼokol tiʼ le nojoch muʼyajiloʼ yaan u yantaloʼob teʼ túumben luʼumoʼ (Apo. 7:14). Letiʼobeʼ yaan xan u yilkoʼob bix kun kaʼa tsʼáanchaʼatbil le kíimiloʼ. Lelaʼ yaan u yúuchul le kéen kaʼa kuxkíintaʼak u millonesil máakoʼob tsʼoʼok u kíimloʼoboʼ. ¿Máasaʼ jach yaan u kiʼimaktal u yóol máak kéen úuchuk leloʼ? (Hech. 24:15). Tsʼoʼoleʼ tuláakal le máaxoʼob kun chúukpajal u yóoloʼob tiʼ Jéeobaoʼ yaan xan u tsʼáanchaʼatikoʼob le kíimil le kéen tsʼaʼabaktiʼob le kuxtal minaʼan u xuuloʼ.

17. ¿Baʼax ku yaʼalik 1 Corintios 15:58 unaj k-beetik?

¹⁷ Teʼ kʼiinoʼobaʼ jach ku líiʼsik k-óol le baʼax tu tsʼíibtaj Pablo tiʼ le corintoiloʼob yoʼolal le kaʼa kuxtaloʼ. Le oʼolal jach kʼaʼabéet k-beetik le baʼax tu yaʼalaj Pabloaʼ: «Mantatsʼ [ka] yanak yaʼab baʼal a beeteʼex tiʼ u meeyjil Yuumtsil» (xok 1 Corintios 15:58). Wa maʼ tu xuʼulul k-meyajtik Jéeoba yéetel u jaajil k-óoleʼ yaʼab baʼaloʼob jatsʼutstak ken k-kʼame, hasta maas maʼalob tiʼ le bix k-tuklikoʼ. Kéen úuchuk lelaʼ yaan k-tsʼáaik cuentaeʼ maʼ chéen kunel tuláakal le baʼaxoʼob t-beetaj utiaʼal k-meyajtik Jéeobaoʼ.